1. sæti í Júróvision EM í fótbolta=allt vitlaust, - EM í sjónvarpsþáttagerð=núll?

Ef íslenska lagið hreppti 1. sæti í Júóvision eða að Íslendingar yrðu Evrópumeistarar yrði allt vitlaust hér á landi.

Íslensk sjónvarpsþáttaröð með íslensku tali vann á EM sjónvarpsstöðva og það er eins og ekkert hafi gerst, engar umræður og finnst ekki á sumum fjölmiðlum eða netsíðum.

Opnar þó gríðarlega möguleika fyrir tugmilljarða listsköpunarframleiðslu, sem þegar er staðreynd hér á landi til að margfaldast. 

En það er eins og enn eimi ótrúlega mikið eftir af því sjónarmiði, sem notað hefur verið á þessari öld hér á landi til að boða stóriðjutrúarbrögðin, að "eitthvað annað" sé einskis virði. 

 

Löngu tímabær framkvæmd.

Margir þéttbýlisstaðir á Íslandi, stórir og smáir, hafa myndast á krossgötum eða við brýr. 

Dæmi um svona staði, eru Borgarnes, Blönduós, Egilsstaðir, Kirkjubæjarklaustur, Hvolsvöllur, Hella, Laugarás og Selfoss.

Blönduós, Egilsstaðir, Kirkjubæjarklaustur, Hella, Laugarás og Selfoss risu við brýr.

Þegar ný brú var gerð við Hellu, var ákveðið að færa brúarstæðið suður fyrir þorpið.

Það mætti mótstöðu heimamanna á þeim forsendum, að með því myndi umferðin um þjóðveg eitt færast út fyrir þorpið og þeir missa spón úr aski sínum.

Málið var leyst með því að styrkja heimamenn til að koma á fót verslunarþjónustu við nýju brúna, sem hafði fram að því verið nálægt gömlu brúnni til þess að greiða fyrir umferð yfir ána.

Ekki þarf annað en að fara þarna í gegn til að sjá hve vel þetta hefur tekist, því að mestöll þjónusta og atvinnustarfsemi á Hellu er nálægt nýju brúnni án þess að tefja umferðina í þeim mæli, sem hefði verið ef nýja brúin hefði verið reist við hlið gömlu brúarinnar.

Lega þjóðvegar eitt við tvo fyrrnefnda staði, Blönduós og Selfoss, hefur í áratugi verið dragbítur á umferð um svæðið.

Fyrir venjulegan ferðamann hefur þetta virkað eins og að verið sé að þvinga þá til að fara í gegnum miðju þéttbýlisins og tefja með því för þeirra og lengja með því ferðatímann.

Hvað Selfoss snertir, væri fróðlegt að vita hve stór hluti þeirra sem fara um miðbæinn þar eiga þangað erindi og hve stór hluti er gegnumstreymi bíla.

Það má varpa því fram hvort það sé misskilningur, að með því að skylda alla til að fara í gegnum miðbæinn auki það verslun þar.

Rétt eins og farið var að við Hellu fyrir hálfri öld, er fyrir löngu tímabært að færa Suðurlandsveg norður fyrir Selfoss.

Færsla þjóðvegar eitt á nýja brú nálægt Fagranesi í Langdal myndi stytta þjóðveg eitt um fjórtán kílómetra án þess að fara með hann út fyrir sveitarfélagið.

Hafa mætti fordæmið frá Hellu í huga til þess að leysa þetta mál.       

4,5 milljarðar í nýja Ölfusárbrú

Erfiðara fyrir Pírata að kyngja flugvallarmálinu í ríkisstjórn en í borgarstjórn.

Píratar setja tvö mál á oddinn ef þeir verða í ríkisstjórn.  Annars vegar nýja stjórnarskrá, þar sem eru ákvæði um að þjóðin geti kallað fram þjóðaratkvæðagreiðslu um mikilsverðustu mál, en einmitt slíkt beint lýðræði er höfuðatriði stefnu Pírata og felst í nýju stjórnarskránni. 

Vegna þess að þeir eru ekki í þeirri aðstöðu í borgarstjórn Reykjavíkur að geta hótað samstarfsslitum vegna þess að ekki fæst beint lýðræði fram í flugvallarmálinu, hafa þeir orðið að kyngja því máli og meta það meira að fá tækifæri til að æfa sig í stjórnsýslu og verða "stjórntækir." 

Þessa afsökun hafa þeir ekki, ef þeir verða annar af tveimur stærstu flokkunum í stjórnarsamstarfi núverandi stjórnarandstöðuflokka á landsvísu.

Síðustu árin hefur komið fram eindreginn og endurtekinn yfirgnæfandi stuðningur þjóðarinnar og raunar borgarbúa líka við að flugvöllurinn verði áfram þar sem hann er.

Ef Píratar heykjast á því að láta kjósa beint um slíkt grundvallarmál munu margir spyrja, hvaða erindi þeir áttu í ríkisstjórn.  

Ræða mögulega vinstri stjórn

Kvótakerfið má ekki halda áfram óbreytt að eilífu.

Kvótakerfið hefur leitt af sér samþjöppun aflaheimilda og leiguliðakerfi, sem minnir á stöðu aðalsins fyrr á öldum gagnvart leiguliðum. 

Sægreifar flytja auðæfi sín úr landi í aflandsfélög og þjóðin hefur skipst í tvennt. 

Annars vegar þá elítu sem getur velt sér upp úr gróða sínum í erlendum myntkerfum og hins vegar almenning, sem verður að hírast í krónukerfinu með sínum háu vöxtum. 

Kvótakerfið hefur lagt dauða hönd á fjölmargar byggðir úti á landi og ef ekki kæmi til vaxandi ferðamannastraumur væri ástandið víða mun verra en það er. 

Þegar barist var fyrir strandveiðum í kosningunum 2007 mátti heyra hrakspár um að allt myndi hrynja ef slíkt yrði leyft. 

Annað kom í ljós. Með því að fara að með meiri gætni en um síðustu aldamót, þegar sprenging varð í smábátaflotanum, var hægt að forðast kollsteypu. 

Nú kaupa sægreifar kvóta smærri báta og safna þeim saman hjá sér, þannig að leiguliðakerfið verður verra og verra. 

Það verður að reyna að draga úr hinum stóru ágöllum á núverandi fyrirkomulagi. 

Algerlega óbreytt kvótakerfi getur ekki gengið áfram og má ekki ganga áfram. 

Rétt eins og farið var varlega í strandveiðarnar á sínum tíma er nauðsynlegt að fikra sig áfram í því að bjóða aflaheimildir upp og láta markaðinn ráða. 

Stöðnun er ávísun á meiri misskiptingu og ójöfnuð og hamlar nauðsynlegri nýliðun í greininni. 

Ef farin verður varfærnislega í breytingar á að vera hægt að ná fram nauðsynlegum umbótum án vandaræða. 

Uppboðsleiðin veldur áhyggjum

Sjálfstæðisflokkurinn þarf minnst tvo samstarfsflokka og minnst einn vinstriflokk.

Ef úrslit Alþingiskosningar verða svipuð því sem birtist um þessar mundir í fjölmiðlum, getur Sjálfstæðisflokkurinn ekki myndað meirihlutastjórn nema að fá minnst tvo aðra flokka til liðs við sig. 

Ekki yrði hægt að mynda hægri stjórn með Framsóknarflokki og Viðreisn, enda afar hæpið að nokkur hinna flokkanna myndi vilja verða hjól undir vagni stjórnar, þar sem núverandi stjórnarflokkar yrðu báðir innanborðs. 

Valkostirnir hafa kristallast

Alþjóðlegt vandamál, auðræði og ójöfnuður.

Til eru þeir sem telja, að orðið "vandamál" í yfirskrift þessa pistils, eigi ekki við. Donald Trump myndi vafalaust segja það. 

Þessir menn telja, að þeir skapi svo mikil verðmæti einir og sér, að þjóðfélagið allt njóti góðs af. Aflafé þeirra skili sér til samfélagsins alveg niður til þeirra lægst launuðu. 

Þessi "brauðmolakenning" hefur verið rannsökuð og reynst að mestu leyti röng.

Þegar auðjöfur reisir sér veglega sumarhöll og fær sér einkaþotu, er að vísu fólk, sem fær vinnu við það.

En fleira fólk hefði fengið meira út úr því ef auður hinna ríku hefði hefði verið notaður í eitthvað þarfara en glys og sóun á orkulindum.

Trump réttlætir hátterni sitt, svo sem að koma sér hjá því, fyrstur allra forsetaframbjóðenda í Bandaríkjunum, að borga neinn tekjuskatt, að hann verji peningunum betur en ríkissjóður.

Með sömu rökum gætu flestir, sem borga sína skatta, réttlætt það að svíkja undan skatti.

Þessi heldur Trump fram í landinu, þar sem ekki tókst að góma Al Capone, einn hættulegasta glæpamann þess, fyrr en sönnuð voru á hann skattsvik.

Í Fréttatímanum í dag er rakið, hvernig íslenskir sægreifar stunda það grimmt að fara með fé sitt úr landa til staða, sem alþjóðlega eru skilgreindir sem skattaskjól.

Það gera þeir á sama tíma og veiðigjöldin, sem voru aðeins lítill hluti af auðlindarentu þeirra, hafa verið stórlækkuð af núverandi valdhöfum.   

Vísbendingar um aukinn ójöfnuð

Enn svipaður grautur í sömu skál.

Í síðustu forsetakosningum sótti Halla Tómasdóttir mjög í sig veðrið á lokasprettinum. Það sýnir að ævinlega getur slíkt gerst, og gott dæmi er ævintýraleg björgun Alþýðuflokksins frá algeru hruni í aðdraganda Alþingiskosninganna 1995.

Ekki er marktækur munur á fylgi Pírata og Sjálfstæðisflokksins í nýjustu könnun Félagsvísindastofnunar, en gera miðað við fyrr reynslu er hætt við að Pírötum héldist verr á fylgi sínu í kjörklefunum. 

Þótt fylgi þeirra hafi dalað jafnt og þétt ansi lengi, verða æ minni líkur til að þeir missi verulega mikið fylgi úr þessu, því að þeir hafa verið við toppinn mun lengur en dæmi eru til áður hjá framboði utan hins gamalkunna mynsturs stjórnmálaflokka á Íslandi. 

Ýmsir einblína á þátt sjónvarps í gengi framboða og hafa allt á hornum sér um það.

Ágætt dæmi um það er gengi Flokks fólksins, sem hefur notið góðs af málflutningi sínum, og Björt framtíð hefur getað hrist af sér, að minnsta kosi í biii, þann dragbít sinn að hafa ekki á tímabili komið fram sjónarmiðum sínum og markað sér sérstöðu. 

Í fyrstu forsetakosningunum, þar sem sjónvarp hafði afgerandi áhrif, 1968, kom þýðing þessa nýja fjölmiðlis glögglega í ljós á svipaðan hátt og gerðist hafði við tilkomu sjónvarps víða erlendis.

Merkilegt er að næstum hálfri öld síðar skuli enn verið að bölsótast yfir því augljósa atriði, að enginn fjölmiðill kemur á nánari tengslum stjórnmálamanna og kjósenda eins og sjónvarp.  

Píratar mælast stærstir

Hverjar eru "kollsteypurnar"?

Þeir sem vilja halda í stjórnarskrá, sem er í grunninn stjórnarskrár Danmerkur 1849, tala um frumvarp stjórnlagaráðs á þann veg að sú stjórnarskrá muni "kollvarpa" íslensku stjórnskipaninni. 

Danir héldu í upprunalegu stjórnarskrána í rúma öld, en gerðu nýja fyrir rúmum 60 árum. Enginn hefur haldið því fram að þar hefði verið að kollvarpa stjórnskipan þeirra þótt nýja stjórnarskráin angaði af umbótum frá hinni fyrri.

Í Fréttablaðinu í dag eru nefnd fimm atriði, sem andstæðingar nýrrar stjórnarskrár túlka vafalaust sem "kollsteypu".

Í greinum um kosningakerfið er opnað á persónukjör og að öll atkvæði á landinu vegi jafnt.

Í greinum um náttúru og auðlindir er gerð krafa um sjálfbæra þróun í stað rányrkju og sagt að réttur náttúrunnar og komandi kynslóða sé virtur. Þetta er í samræmi við aðild okkar að Ríó-sáttmálanum og Parísarsamkomulaginu.

 

Í greinum um stjórnkerfið er kveðið á um aukna valddreifingu og skerpt á þrígreiningu, til dæmis að ráðherra geti ekki setið á þingi á meðan hann gegnir ráðherraembætti.

Þannig má fara í gegnum nýju stjórnarskrána, sem angar af umbótum, og undrast, hvernig andstæðingar nýrrar stjórnarskrár horfa á hana þeim augum, að hún "kollvarpi" samfélagi okkar. 

 

Prófessor einn hélt því á fundi í fyrra, að með nýju stjórnarskránni væri horfið frá þeim atriðum sem einkenna norrænar og evrópskar stjórnarskrár.

Þetta er alrangt. Helstu umbætur eiga einmitt fyrirmyndir í nýjustu norrænu stjórnarskránum og nýlegum stjórnarskrám í Norður-Evrópu.

  

Mikilvægt að ræða hlutverk stjórnarskráa

Hvernig er hægt "að sigla niður strönd"?

Í sjónvarpi í gær las fréttamaður, að skipi hefði verið "siglt niður ströndina." 

Af fréttinni mátti ráða að upphaf þessarar furðulegu og óhugsandi siglingar hefði verið norðaustan við Skotland.

Hvernig í ósköpunum er hægt að sigla niður strönd?  

Samkvæmt orðanna hljóðan er um tvennt að ræða:

1. Að sigla á þurru landi niður eftir strönd. En það er ekki hægt. 

2. Að sigla ströndina niður, það er að sigla svo harkalega á hana að hún verði fyrir spjöllum og sökkvi. En það er heldur ekki hægt. 

Einhvern veginn var það ekki í orðaforða fréttamannsins að hægt væri að sigla suður með ströndinni.  

Meira en 40 ára verkefni ólokið.

Í afar fábreyttu efnahagsumhverfi á Íslandi í kringum  1970 markaði bygging álvers við Straumsvík og stórvirkjunar við Búrfell tímamót. 

Yfir 95% gjaldeyristekna þjóðarbúsins höfðu komið frá sjávarútvegi og vegakerfi landsins var að mestu leyti frumstæðir malarvegir. 

Á þeim tíma hefði varla þurft sérstaka úttekt á efnahagslegum áhrifum  af því að hefja stóriðju, nauðsyn þess að skjóta fleiri stoðum en sjávarútvegi undir þjóðarbúið blasti við.

Nú eru liðin 46 ár frá opnun 33 þúsund tonna álvers í Straumsvík, sem þætti næsta smátt stóriðjufyrirtæki á okkar tímum, þar sem lágmarksstærð álvera til að bera sig hefur reynst vera 360 þúsund tonn.

Þjóðarframleiðsla og þjóðartekur hafa margfaldast og efnahags- og atvinnulíf er gjörbreytt.

Hjá erlendum nágrannaþjóðum þykir mikilvægast og árangursríkast að byggja efnahagslífið á vel menntuðum mannauði, sem er undirstaða skapandi greina.

Eru Danir í orkusnauðu og málmasnauðu landi sínu gott dæmi um það.

Á síðustu árum hafa þær rannsóknir fræðimanna á áhrifum og gildi stóriðjunnar á efnahagslífið, sem gerðar hafa verið, bent til miklu minni jákvæðra áhrifa en áður voru.

Og samanburður á því hvað fæst fyrir fjárfestinguna í kringum stóriðjuna annars vegar, og hvaða arð aðrar greinar gefa, hefur ekki verið stóriðjunni í vil. 

Það hefði því verið fróðlagt að sjá niðurstöður úttektar á efnahagslegum áhrifum starfsemi álversins í Straumsvík á bæjarfélagið Hafnarfjörð og taka umræðu um það. 

Nú er upplýst rétt si svona að þessi úttekt, sem átti að skila í vor, hafi ekki verið kláruð og verði ekki kláruð. 

Má furðu gegna eftir 46 ára sögu álversins að ekki sé hægt að skoða jafn sjálfsagt mál, birta niðurstöður slíkrar úttektar og ræða forsendur hennar og niðurstöður. 

Úttekt á álverinu aldrei kláruð