Fólkið hefur breikkað, en ekki helstu flugvélaskrokkarnir.

Þegar Boeing 707 var hönnuð fyrir rúmum 60 árum var fólk að meðaltali minna en nú er. Flugfélögin eiga kost á að bregðast við þessu með því að hafa lengra á milli sætaraða en áður, en skrokkbreidd þotnanna geta þau ekki ráðið við. 

Enn í dag er sama þversnið á smærri þotum Boeing og var í árdaga á Boeing 707, og eru Boeing 757 og 737 gott dæmi um það.

Þrengslin, sem verða af þessu skapst, hafa ekki aðeins bagaleg líkamleg áhrif á farþega, heldur ekki síður sálræn áhrif. Á lengstu flugleiðunum verða þau það mikil, að þegar Flugleiðir tóku Boeing 757 í notkun, var þeim þotum flogið á lengstu áætlunarleiðum sem þær þotur voru notaðar í. 

Airbus þotur og skrúfuþotan ATR 42 voru hannaðar aldarfjórðungi síðar og skrokkurinn hafður um 15 sentimetrum breiðari en á Boeing, og enda þótt aðeins 7 sentimetrar komi í hlut þriggja sæta sitt hvorum megin við ganginn milli sætanna, er sá munur jafn mikill og milli bíla í smábílaflokki og millistærðarflokki.

Ástæðan fyrir því hve lengi mjóu flugvélarskokkarnir hafa enst byggist fyrst og fremst á rekstrarhagkvæmni.

Loftmótstaða mjórra flugvélaskrokka er að öðru jöfnu minni en breiðari skrokka.

Loftmótstöðu er skipt í flokka og má nefna og má nefna mótstöðu sem myndst við að ryðja ákveðnu þversniði leið í gegnum loftið, því stærra flatarmál þversniðsins, því meiri mótstaða, og síðan yfirborðsmótstöðu (parasite drag) sem myndast af núningi loftins við yfirborð skrokksins og er því meiri sem yfirborðsflötur hans er meiri.   

Reiði vegna plássleysis í háloftunum

Er hlaup í suðvestur enn inni í myndinni ?

Í dag má sjá að margir stórir skjálftar eru nú í suðvestanverðri Bárðarbungu. Á flugi yfir bunguna í hádeginu í gær mátti sjá, rétt áður en ský fóru að hylja bunguna, að svo virtist sem nýjar íssprungur væru að koma í ljós á suðvesturhluta hennar og aðrar sprungur að stækka. 

Sjá mynd af einni sprungunni á fésbókarsíðu minni.  

Þetta minnir svolítið á Kröflueldana á sinni tíð þegar skjálftar og órói færðust sitt á hvað til suðurs eða norðurs og enginn vissi hvar jarðeldur myndi koma upp.

Níu sinnum kom upp kvika, en aðeins einu sinni í suður og þá í einhverri mestu mýflugumynd sem eldfjallasaga jarðar kann að geyma. En enginn veit hve litlu munaði þá að gos í Bjarnarflagi og þar suður af yrði stærra og meira.   

Þess vegna er nauðsynlegt að útiloka ekki neinn af þeim möguleikum, sem þarna eru og geta leitt stórflóð niður í fern vatnasvið hið minnsta, suður í Grímsvötn, suðvestur í Köldukvísl og niður Tungnaá og Þjórsá, niður í Skjálfandafljót eða niður í vatnasvið Jökulsár á Fjöllum.  

Bíddu, það er ekkert gos!

Tvö skammarleg mál gagnvart sannri vinaþjóð.

Engar tvær Norðurlandaþjóðir eru eins nátengdar og Íslendingar og Færeyingar. Og engin Norðurlandaþjóð hefur reynst okkur betri en þeir. 

Þegar allir aðrar þjóðir lögðust gegn okkur í Hruninu spurðu Færeyingar einskis, en gengu strax gegn straumnum og studdu okkur af einstæðum höfðingssakap og af fágætri vináttu.

Illa launum við þeim drengskaparbragðið með því að sýna þeim fádæma tómlæti og stórbokkaskap í tveimur málum.

Annað þessara mála varðandi færeyskt makrílveiðiskip er á allra vörum og margir hafa skammast sín fyrir að vera Íslendingar undanfarin dægur vegna framkomu okkar gagnvart bestu vinum okkar í því.

Hitt málið er það tómlæti og tregða sem við höfum sýnt þeim gagnvart óskum þeirra um að fá að fljúga á milli Voga og Reykjavíkur á Airbus 319 þotum, sem nú hafa leyst BAE 146 þotur af hólmi í flugi Færeyinga. 

Ég gerði það að gamni mínum hér um árið að spyrja fólk, hvaða flugvélar væru þær stærstu sem flygju reglulega um Reykjavíkurflugvöll og fékk nær aldrei rétt svar, sem var, að það væru þotur Færeyinga, sem væru fjögurra hreyfla breiðþotur sem tækju fast að 90 farþegaum í sæti.

Þessar þotur voru svo hljóðlátar og nægjusamar á brautarlengdir að fólk tók varla eftir þeim.

Þegar Færeyingar vildu nota Airbus 319 í staðinn, afar lágværar og hentuga þotur, brá svo við að lappirnar voru dregnar og þeir látnir mæta algerlega óþörfu fálæti. Inn í það hefur kannksi blandast andstaðan gegn notkun Reykjavíkurflugvallar, og sýnir það þröngsýni okkar gagnvart örlátri og sannri vinaþjóð.

Færeyingar eru svo mörgum sinnum fámennari en við, að flug þeirra á milli landanna getur aldrei orðið nema hluti af raunverulegu innanlandsflugi beggja þjóðanna.

Nú eru menn loks að sjá að sér í þessum tveimur málum, en það hefur verið til skammar hvernig lappirnar hafa verið dregnar og einstæð vinátta hinnar litlu bræðraþjóðar lítils metin.  

Vandar Íslendingum ekki kveðjurnar

Býsna stórt fimm mínútna viðfangsefni.

Fréttamaður á visir.is hringdi í  mig á flugi í hádeginu í dag og sagði mér, að í fréttum í hádeginu hefði Kristján Már Unnarsson greint frá því að búið væri að kæra mig fyrir að brjóta flugbann við eldgosið í Holuhrauni. 

Hvað fréttina um kæruna áhrærir er í tengdri frétt á mbl. is rakið skilmerkilega, að slíkt mál séu kærð til lögreglu, enda sé vera loftfars á flugbannssvæði ævinlega refsivert athæfi, sama hverjir eigi í hlut, sem varðað geti sviptiingu flugmannsréttinda og stöðvunvar loftfarsins.

Hefur síðarnefnda atriðið varðandi flugvélina, sem ég hafði leigt mér í þetta flug, verið í gangi í dag, mér til mikillar undrunar, því ég hélt að eigandi hennar bæri ekki ábyrgð á því hvernig aðrir en hann sjálfur flygi henni.

Sjálfur hef ég enn ekki enn fengið kæru eða fyrirspurn vegna þessa flugs frá þeim, sem sagt hefur verið frá að hafi kært mig og undrar mig að það skuli dragast, því að mér sýnist afar einfalt mál hafa verið gert býsna flókið og stórt. Málið snýst nefnilega um þrjú atriði, sem aðeins hefði þurft eitt eða tvö símtöl til þess að upplýsa.

1. Ég gerði flugáætlun um flug að gosstöðinni í Holuhrauni við flugturninn á Egilsstöðum og við Hjalti Stefánsson fórum í loftið á Egilsstaðaflugvelli klukkan 5:14.

2. Klukkan 5:38, 24 mínútum síðar er gefin út tilkynning um umrætt flugbann.

3. Á þeim tímapunkti, klukkan 5:38, erum við Hjalti komnir inn að Sauðárflugvelli á Brúaröræfum, eigum aðeins eftir 10 mínútna flug á gosstaðinn og erum búnir að vera á flugi í 10 mínútur án möguleika á radíósambandi og komumst ekki í aftur í radíósamband við flugturninn á Egilsstöðum fyrr en við erum komnir til baka af gossvæðinu.

Ef ég verð samt ákærður og krafist refsinga fyrir brot, sem mér var tæknilega ómögulegt að vita um að ég væri að fremja, verður það nýjung í íslensku réttarfari að sakfella fyrir að brjóta bann eða lög sem maður á enga möguleika til að vita um að hafi verið sett.   

 

 

Ómar: Hafði ekki hugmynd um bannið

Vika frá fyrsta bloggpistlinum um nýja sýn á svæðið.

Nú er liðin rétt vika frá því að bryddað var upp á því hér á síðunni að ýmislegt þyrfti að taka til nýrrar skoðunar varðandi umbrotin norðaustur af Bárðarbungu. 

Tilvist Holuhrauns var tilefni daglegra skrifa á síðunni um þetta og strax á fyrsta degi þeirra fór ég í sérstakt klukkustundar langt myndatökuflug yfir Holuhraun til þess að eiga góðar myndir af þessari gígaröð og hrauninu sem rann úr þeim.

Alls konar uppákomur og aðrar fréttir tóku alla athygli vísindamanna og fjölmiðla næstu daga en loks fékkst staðfesting vísindamanns þremur dögum síðar á því að Holuhraun gæti allt eins tengst Bárðarbungu eins og Öskju.

Ekki óraði mig fyrir því fyrir viku að Holuhraun myndi grípa svo hressilega við sér svo skömmu síðar og að þá yrði aðeins 35 kílómetra fjarlægð frá svefnstað mínum til nýs gosstaðar.

Síminn glumdi um miðnætti um eldgos, sem sæist á milu.is en vegna þess hve stjörnudýrð og birta himinsins var mikil yfir Sauðárflugvelli þar sem ég var, var erfitt að sjá hvort öflugur bjarmi, sem sást í vestri, væri af völdum goss eða norðurljósa, sem í þeirri svipan hófu sig upp af fádæma afli og fóru eins og breitt leifturband frá vestri til austurs yfir flugvellinum.

Ég sá ekki rauðan lit í bjarmanum  í vesturátt, - kannski vegna þess hve norðurljósabjarminn var sterkur, og því gat ég ekki staðfest að þessi ljósasýning væri af völdum gossins og náði þar af leiðandi engum myndum af þessu, enda fóru nú að berast í símtölum upplýsingar um að gosið væri að fjara út. 

En þessi næturstund var engu að síður mjög áhrifamikil og eftirminnileg.    

Norðurljós yfir eldstöðinni

Af hverju að gera þetta svona "erfitt og óþægilegt"?

Í viðtölum við Hönnu Birnu Kristjánsdóttur innanríkisráðherra hafa tvo orð verið gegnumgangandi um samskipti hennar og Stefáns Eiríkssonar: "...erfitt og óþægilegt...". 

Að hennar sögn töluðu þau tvo sífellt um það í samtölum sínum hvað málið væri "erfitt og óþægilegt" fyrir þau bæði og voru innilega sammála um það.

Ástæðan er einföld: Yfirmaður var á fundum með undirmanni sínum, sem stóð fyrir lögreglurannsókn á ráðuneyti yfirmannsins og yfirmaðurinn var þar með að skipta sér af rannsókninni, bara með því einu að vera allan tímann að ræða um hana og einstök atriði hennar.  Það var svo "erfitt og óþægilegt". 

Einfalt ráð var við þessu frá upphafi: Að ráðherrann losaði sig við það sem var svona "erfitt og óþægilegt" með því að segja sig að minnsta kosti frá þeim hluta starfs síns sem tengdist verkefnum venjulegs dómsmálaráðuneytis.

Þar með hefði "erfitt og óþægilegt" getað breyst í áttina að því að verða "auðvelt og þægilegt".  

Skoða frekari skiptingu ráðuneyta

Gætiu verið ummerki eftir aukinn jarðhita um nokkra hríð ?

Nú er það langt síðan skjálftahrina Bárðabungu hófst að það má velta upp þeim möguleika að þar hafi nú verið stóraukinn jarðhiti í tvær vikur eða meira og að sigkatlarnir grunnu, sem komnir eru í ljós, séu afleiðingar af henni, sem fyrst eru að koma fram núna. 

Vísa að öðru leyti í bloggpistil á undan þessum um sex stykki "ekkigos" eða "varlagos".  

Fyrstu ummerki um gos á yfirborði

Nokkur "ekkigos" eða "varlagos".

1, Eftir litla Leirhnjúksgosið í desember 1975 reið mikil skjálftahrina yfir Gjástykki og Kelduhverfi. Mjög stór skjálfti stórskemmdi hús á Kópaskeri og gríðarmiklar gjár urðu til í sveitinni. Nýtt vatn, "Skjálftavatn" myndaðist. Ekkert eldgos varð, - "ekkigos". 

2. Ári síðar, ef ég man rétt, hljóp kvika til suðurs í Bjarnarflag og var um stund talið að þar væri að byrja gos. Allt og sumt var að glóandi hraunmylsna þeyttist upp úr borholuröri þar og dreifðist hraunmylsnan um svæði á stærð við knattspyrnuvöll. Minnsta staðfesta eldgos í heimi. "Varlagos".

3. Í skjálftahrinu við Hamarinn í aðdraganda Gjálpargossins 1996 var talið líklegt að ögn af hraunkviku hefði náð upp á yfirborðið við fjallið. Ekkert var hægt að sanna í því efni. "Ekkigos" eða "varlagos." 

4. Í einu af Skaftárhlaupunum, sem komu úr öðrum af tveimur Skaftárkötlunum var talið líklegt að hugsanlega hefði einhver hraunkvika komist upp undir ketilinn. Ekkert var hægt að sannreyna óyggjandi í þeim efnum. Sem sé: "Ekki gos" eða "varla gos."

5. Á laugardaginn var sást eitthvað sem gat líkst óróa og önnur teikn undir Dyngjujökli sem hugsanlega mátti túlka sem upphaf eldgoss. Lýst var yfir neyðarástandi vegna yfirvofandi goss. Ekkert gos fannst þegar betur var skoðað.  

6. "Ekki gosin" eða "varla gosin" gætu hafa verið fleiri en þessi fimm, sem ég man eftir í svipinn, og í kvöld bættist hugsanlega enn eitt við og þau þá orðin sex.

Eftir stórskjálftana í Bárðarbungu og stóra skjálfta þar norður af þarf ekki að undra að hveravirkni byrji eða aukist stórlega undir ísnum og að það myndist nýjar gjár í Holuhrauni.  

Auðvitað verður eldgos, kannski eftir eina klukkustund, einn dag, einn mánuð, eitt ár eða einn áratug en eigum við ekki samt að anda með nefinu þangað til ? 

 

 

  

Óljóst hvar vatnið er

Stórbrotnar vangaveltur.

Í fréttum Rikisútvarpsins í morgun var frétt, sem sýnir hve stórbrotna atburði við erum í raun að horfa á  

Íslenskur sérfræðingur í London, Ágúst Guðmundsson, telur atburðina einstæða fyrir vísindasamfélagið og benda til að í stað þess að um sé að ræða einstök kvikuhólf og kvikuinnskot, kraumi í raun undir miklu stærra fyrirbæri, risastór kvikuþró sem sé uppruni þessara umbrota allra.

Það rímar við þá viðurkenndu staðreynd að Bárðarbunga liggi við miðju annars af tveimur stærstu mötttulstrókum heims.

Líta má svo á að þessi sýn Ágústar geti gefið vísbendingu um að miklu stærra kunni að vera í aðsigi en afmarkað eldgos af venjulegri stærð og að hugsanlega stefni í eitt af hinum stóru hamfaragosum á borð við Öskjugosið 1875-86 eða jafnvel Skaftárelda, stórgosin að Fjallabaki fyrr á öldum eða Eldgjárgosið 934. 

Einnig varpar Haraldur Sigurðsson jarðfræðingur því fram að kvikuhólfin undir Kröflu, Öskju og fleiri eldstöðvum séu á aðeins 2ja- 3ja kílómetra dýpi en hólfið undir Bárðarbungu, sem nú er svo virkt, sé á sex kílómetra dýpi.

Af því leiði að setja megi spurningarmerki við það að útskýra stóru skjálftana í Bárðarbungu út frá svipuðum forsendum og við fyrrnefndar eldstöðvar og eingöngu út frá áhrifum kvikustreymis í berggangi, einum eða fleirum, heldur þurfi að skoða dýpra með opnum huga.

Vísa að öðru leyti í næstu bloggpistla mína á undan þessum um þetta efni.  

Ógnvaldur allra stórvirkjana nema Blönduvirkjunar?

Ein stærstu rökin fyrir virkjun Blöndu á níunda áratugnum voru þau, að með tilkomu hennar væru egg stórvirkjana á Íslandi ekki lengur öll í sömu körfunni á Þjórsár-Tungnaársvæðinu. 

Bárðarbungu eru eignuð upptökin að stórgosum allt suður á Veiðivatnasvæðið og Friðland að Fjallabaki og innifalin í þeim eru gos sem hafa valdið stórfelldum landbreytingum á þeim svæðum og rennsli hins hrikalega stóra Þjórsárhrauns, sem fór í sjó fram í Flóanum og liggur undir jarðveginum í þeirri sveit. 

Árangur sem náðist í baráttunni við Heimaeyjargosið 1973 segir lítið um það hve vel mönnum myndi ganga að ráða við margfalt stærri hraunstrauma og stórgos. 

Þess vegna má segja að Bárðarbunga sé ógnvaldur allrar stórvirkjanakeðjunnar, sem nú framleiðir um 800 megavött samanlagt en myndi fara vel á annað þúsundið ef virkjað verður áfram við Norðlingaöldu og einnig neðar í ánni.

 150 megavött Blöndu mega sín lítils sem mótvægi og enn minna ef Kárahnjúkavirkjun er skilgreind innan hugsanlegs áhrifasvæðis Bárðarbungu. 

Fremri-Kárahnjúkur er eldfjall, sem tvær af þremur stíflum Kárahnjúkavirkjunar liggja upp að, og hin þriðja er skammt frá.

Í bloggpistli næst á undan þessum er tengingu misgengissvæða á Kárahnjúkasvæðinu við eldstöðvakerfið norðan Vatnajökuls lýst, en reynist Askja og Kverkfjöll undir áhrifum frá Bárðarbungu má segja að hún geti líka verið ógnvaldur stórvirkjana á norðausturhálendinu, en orka þeirra er nú 690 megavött en uppi eru hugmyndir um að bæta við næstum jafnmiklu við með virkjunum í Jökulsá á Fjöllum og Skjálfandafljóti.     

Virknin að aukast á skjálftasvæðinu