Alls konar mannaskipti hafa verið reynd síðan 1959, með misjöfnum árangri.

Í langri sögu stjórnar Reykjavíkur, fyrst sem bæjar og síðar sem borgar, hefur það komið fyrir að borgarstjóraembættinu hefur verið tvískipt og líka að hafa valdaskipti innan kjörtímabils.

1959 settist þáverandi bæjarstjóri, Gunnar Thoroddsen, í stól fjármálaráðherra Viðreisnarstjórnar þegar valdasól hans í bænum skein sem hæst eftir að hafa hlotið 57 prósent atkvæða í bæjarstjórnarkosningum og tíu bæjarfulltrúa af fimmtán í ársbyrjun 1958. 

Geir Hallgrímsson varð bæjarstjóri, en á tímabili voru bæjarstjórarnir tveir samtímis á meðan Auður Auðuns gengdi starfinu að hálfu.

1978 féll meirihluti Sjalla, og vinstri flokkarnir, sem tóku við sem meirihluti, tóku það til bragðs að ráða "óháðan" borgarstjóra utan stjórnmálanna.

Þetta þótti mörgum lykta af ákveðnu ósætti innan meirihlutans, sem birtist í því að enginn af oddvitum hans gæti unnt öðrum að hreppa þetta embætti. 

Hvað, sem því líður, reyndist hinn nýi meirihluti ekki samhentari en það að hann steinlá fyrir Davíð Oddssyni 1982. 

1991 endurtók sig sagan frá 1959, að Davíð varð forsætisráðherra eftir að hafa unnið 10 borgarfulltrúa stórsigur með 60,4 prósenta fylgi í borgarstjórnarkosningunum 1990. 

Davíð stóð það vel að vígi að honum hefði líklega tekist að velja á milli þriggja kandidata úr borgarstjórn strax til að gegna embættinu, Katrínar Fjeldsted, Vilhjálms Þ. Vilhjálmssonar og Árna Sigfússonar, en hann greip hins vegar til þess ráðs að leita út fyrir borgarstjórnarflokkinn og ráða Markús Örn Antonsson útvarpsstjóra og fyrrum forseta borgarstjórnar til starfans. 

Þessi ákvörðun, að taka mann utan borgarstjórnarfulltrúa í starfið, virtist líkjast of mikið ráðningu Egils Skúla Ingibergssonar 1978, og þegar stutt var í kosningar, varð þrautaráðið að kalla Árna Sigfússon til starfans. 

Honum tókst að auka fylgi Sjálfstæðisflokksins, en tíminn var orðinn of skammur til kosninga, enda höfðu andstæðingar Sjallanna fundið röggsaman frambjóðanda sem borgarstjórnarefni fyrir sameinaðan lista keppinauta Sjálfstæðisflokksins, Ingibjörgu Sólrúnu Gísladóttur, og kaflaskil urðu í borgarstjórn, sem entust þar til Ingibjörg bauð sig fram til þings 2003. 

Þegar mikill órói og pólitísk vandræði sköpuðust leiddi það af sér ringulreið, sem lýsti sér í því að á milli 2003 og 2010 voru borgarstjóraskipti sex sinnum. 

Í landsmálunum skiptu Davíð Oddsson og Halldór Asgrímsson komandi kjörtímabili eftir kosningarnar 2003 í tvennt, svipað og Dagur og Einar gera nú. 

Það fyrirkomulag endaði með því að Halldór sagði af sér forsætisráðherraembættinu og einnig formennsku í Framsóknarflokknum í kjölfar sveitarstjórnarkosninganna 2006. 

Að þessu sögðu hefur það gefist misjafnlega að vera að vera að hræra mikið í verkaskiptum varðandi meirihlutasamstarf í borgarstjórn og ríkisstjórn í gengum tíðina. 

En reynslan sýnir líka, að fyrirfram er erfitt að spá um það með vissu, hvernig svona mannaskipti reynast, því að svo margt getur spilað þar inn í.   

Hefði verið ákjósanlegra að hafa einn borgarstjóra

"Nýr meirihluti og ný dýnamik."?

Þótt dæmið varðandi myndun nýs meirihluta í borgarstjórn Reykjavíkur virðist hafa gengið jafnvel hraðar upp en búist hefur verið við, verður það ekki fyrr en útkoman verður kynnt sem kemur í ljós, hvort þau orð oddvita Pírata um að þetta sé "nýr meirihluti og ný dýnamik" standist fyllilega. 

Auðvitað er það ansi mikil breyting að næstum þriðjungur komandi meirihluta er alveg nýtt afl í borgarstjórn sem var með orðið "breytingar" fremst í kosningastefnuskrá sinni.  

En það er ekki fyrr en niðurröðun embætta og verkefna og útfærslan í heild verður sem hægt verður að negla það niður að mannaskipti og útfærsla stefnumála standist kröfurnar um breytingar. 

Meirihlutasamningur BSPC í höfn

Vietnamstríðið og Kóreustríðið stigmögnuðust.

Víenamstríðið, stóð í raun allt frá lokum Seinni heimsstyrjaldarinar og fram á miðjan áttunda áratuginn. 

Landið var nýlenda Frakka og fram til 1954 stóð stríðið milli heimamanna og Frakka. 

1954 lokaðist hluti hers Frakka inni í bænum Dienbienfú og gafst þar upp, og Frakkar höfðu ekki bolmagn til þess að halda hernaðinum áfram, enda búið að ríkja pólitískt stjórnleysi í Frakklandi eftir stríðið. 

Við þetta myndaðist tómarúm valda í Víetnam, sem John Foster Dulles utanríkisráðherra Bandaríkjanna taldi varasamt fyrir Vesturveldin, því að stefna BNA var að mynda hernaðarbandalög allt í kringum Sovétríkin og Kína til að andæfa valdasókn þeirra. 

Um þessi bandalög var tekin upp svonefnd Domínókenning þess efnis að ekkert aðildarríki bandalagsins mætti falla, því að annars gæti það haft svipuð áhrif og í domínó, að öll landaröðin gæti fallið í framhaldinu. 

Gerðir voru samningar um frelsi Víetnam, en til bráðabirgða yrði landinu skipt í tvennt líkt og Kóreu og Þýskalandi og síðar haldnar kosningar. 

Af því varð þó ekki, því að ósætti var milli kommúnista í samtökunum Vietkong og þeirra,sem voru þeim andsnúnir. 

Bandaríkjamenn reyndu að veita stjórnvöldum í suðurhlutanum aðstoð, en á hernaðarsviðinu var það í formi "hernaðarráðgjafa" og reynt að forðast stigmögnun átaka við Vietkong. 

En það var hægara sagt en gert. Vietkong stundaði skæruhernað og til þess að stemma stigu við því að þeir kæmust inn í hin fjðlmörgu þorp fundu menn ekki annað ráð en að byggja varnir utan um þau.  

Þetta var sannkallað óyndisúrræði því að það virkaði á þorpsbúa svipað og að loka þá inni í fangelsi. 

Þar að auki var ríkisstjórn suðurhlutans í Saigon leppstjórn Bandaríkjamanna og gríðarleg spilling í rððum valdhafanna. 

Þar kom að Bandaríkjamenn stóðu sjálfir fyrir því að Ngo Díem Díem var drepinn og þegar Johnson tók við af Kennedy sem forseti Bandaríkjanna, voru Bandaríkjamenn orðnir beinir þátttakendur í borgarastríðinu við Ho Shi Min og skæruliðaher hans. 

Stærsta stigmögnun stríðsins gerðist á Tonkinflóa 1964, þegar meint árás norðanmanna á bandaríska flotann á flóanum var talin ástæða til stríðsyfirlýsingar. 

Þegar frá hefur liðið, hafa fullyrðingar bandaríska hersins um árásina, sætt gagnrýni og verið dregnar í efa. 

Stigmðgnun Vietmanstríðsins komst í hæstu hæðir fyrri hluta árs 1968 þegar fjöldi bandarískra hermanna í landinu komst yfir hálfa milljón. 

Yfirmenn heraflans gerðu þá rökstudda beiðni um að fjölga í liðinu upp í 7-800 þúsund menn og fullyrtu að það myndi duga til sigurs. 

En þá snerist almenningsálitið heima fyrir til andstöðu og helsta kosningaloforð Nixons var að ljúka stríðinu svo að hægt yrði að kveðja herliðið heim.  

Við tóku ár samninga en einnig mestu loftárása stríðsins og annarra hervirkja. 

Vietnamstríðið tapaðist fyrir Bandaríkjamenn vegna kolrangs mats á aðstæðum frá upphafi.

Eftir sigur Vietkong kom í ljós að Dómínókenningin virkaði ekki, og meira að segja áttu Víetamar í hernaðarátökum við Kínverja á tímabili.  

Það tapaðist ekki vegna sigra Víetkong á vígvellinum, því að þar vannst til dæmis ekki sigur í svonefndri Tet-sókn, heldur vegna þess að sú sókn skyldi yfirleitt vera möguleg. 

Í framhaldi af því tapaðist stríðið heimafyrir en ekki hinum megin á hnettinum. 

Og óttinn, sem speglaðist í Dómínókenningunni, reyndist byggður á hreinum misskilningi um eðli þjóðfrelsisbaráttunnar í Víetnam. 

Bandaríkjamenn fóru þaðan á þann hátt, að minnir um margt á brottför þeirra frá Afganistan 2021 og brottför Sovétmanna frá sama landi fyrir rúmum þrátíu árum. 

Nú er spurningin hvort menn hafi eitthvað lært af þessu og því, hvernig Kóreustríðinu lauk eftir stigmögnun sem endaði með vopnahléi og nánast óbreyttum landamærum að loknu þriggja ára mannskæðu stríði. 

Pútín varar við árásum á ný skotmörk

Áhrifaríkasti viðburður Íslandssögunnar?

Öldum saman var Hekla frægasta tákn Íslands í augum útlendinga og svo áhrifaríkt fyrirbæri, að jafnvel var talað um að fjallið væri fordyri helvítis. 

Eldgosið 1783 í Lakagígum olli dauða milljóna manna víða um heim vegna neikvæðra áhrifa móðunnar frá gosinu, sem barst um alla jörðina og varð meira segja að einni undirrót frösku stjórnarbyltingarinnar. 

En þá voru aðstæður nútímans í fjarskiptatækni, fjölmiðlun og samgöngum löngu ókomnar og því hafa fyrrnefndar staðreyndi ekki komið til fulls í ljós fynn en nú. 

Gosið í Eyjafjallajökli var margfalt minna en Skaftáreldarnir og önnur stórgos íslensk, eins og til dæmis Grímsvatnagosið 2011, en áhrif þess á samgöngur og efnahagslíf á alþjóðavísu urðu samt meiri en af nokkrum sambærilegum viðburði á okkar tímum. 

Í fyrsta sinn í sögu Íslands varð nafn landsins á allra vörum um allan heim og sumarið 2010 varð ekki þverfótað hér á landi fyrir fjölmiðlamönnum úr öllum heimshornum sem úðuðu fréttum sínum yfir mannkynið. 

Í kjölfarið fór mesti uppgangstími hér á landi í efnahagsmálum, jafnvel enn meiri en í Seinni heimsstyrjöldinni. 

Áhrif gossins virðst nú vera svo mikil, að vegna mikillar innviðauppbyggingar geti ferðaþjónustan náð sér furðu fljótt á strik á ný. 

Þessi áhrif verða seint fullmetin. 

Gosið í Eyjafjallajökli hafði áhrif

Þarf að kanna þessi mál sem ítarlegast, samanber gamall garður við Vík.

Þótt ljóst sé að engin leið sé til þess að setja upp varnir á öllum hættuslóðum nálægt nývöknuðu umbrotasvæði á Reykjanesskaga, er nauðsynlegt ætti samt að vera að finna út, hvort til séu afmörkuð tilefni til þess. 

Dæmi um slíkan varnargerð er allhár varnargarður, sem gerður var milli svonefnds Höfðabrekkujökuls og hinna fornu sjávarhamri þar fyrir ofan. 

Garðinum var ætlað að vera fyrirstaða gegn hugsanlegu hamfarahlaupi vegna Kötluhlaups, en  í meira en heila öld hefur þessi öfluga elstöð ekki gosið eins og búist hafði verið við. 

Hið skondna er einnig, að malaraldan Höfðabrekkujökull dregur nafn sitt af því, að hamfarahlaupið í gosinu 1918 bjó hana til, og að hún er mun hærri og margfalt stærri en garðurinn góði. 

Jökullinn hefur rýrnað síðan 1918 svo að það er ekki víst að nýtt hamfarahlaup í gosi verði jafn öflugt og hlaupið fyrir rúmri öld. 

Af því kann því að leiða að garðurinn sé nægilega hár til að standast næsta gos, ef og þegar af því verður. 

Skynsamlegt að bíða með varnargarða

Veldur viðbætt kolvetni eða hvítasykur mestu heilsuvá 21. aldarinnar?

Jónas heitinn Kristjánsson ritstjóri hélt því fram fyrir siðustu aldamót að hvítasykurinn eða viðbætt kolvetni myndu skapa mesta heilsubandamál og mannamein 21. aldarinnar. 

Þetta var hraustlega mælt, því að áratugina á undan hafði öll athyglin á þessu sviði sett fituna í efsta sætið, sem mestu vána og orsök offitu. 

Staðreyndin er hins vegar sú, að enginn maður getur lifað án þess að neyta fitu og nú virðist óhæfileg neysla kovetna, einkum hvítasykurs, ráða miklu meira um offitu og sykursýki. 

Síðuhafi þekkir áhrif skorts á fitu, - varð fyrir því 2008 að hafa ofnæmi fyrir lífsnauðsynlegu sýklalyfi, þannig að afleiðingin varð lifrarbrestur í þrjá mánuði, stíflugula, stanslaus ofsakláði og svefnleysi, - allt af því að lifrin gat ekki unnið úr fitunni.

Eftir þrjá mánuði voru 16 kíló farin og 40 prósent af blóðinu. 

Með sama áframhaldi hefði niðurstaðan orðið niðurbrot og dauði á geðdeild og á þessum tíma hitti síðuhafi mann, sem hafði fyrir nokkrum áratugum komist það neðarlega í lifrarbresti, að stutt var í innlögn á geðdeild. 

Í nokkrum matarkúrum um þessar mundir er því gert ráð fyrir hæfilegri neyslu fitu en hins vegar lagt bann við neyslu hvítasykurs. 

Aðalváin hefur færst til vegna þess að óhæfileg neysla á kolvetnum og viðbættum sykri hjá nútímafólki leiðir æ fleiri til að fá sykursýki af tegund 2. 

Ef ekki tekst að halda henni í skefjum, getur það á endanum valdið blindu og skemmdum á líkamanum, svo sem að missa tær og fætur.  

 

 

Af hverju skiptir fituprósentan öllu máli?

Grindavík - Svartsengi - Vellirnir - Vestmannaeyjar, "allt undir"?

Allt frá fyrstu umbrotum á Reykjanesskaga hefur því verið velt upp hér á þessari síðu að hafinn væri nýr kafli í sögu eldsumbrota á Reykjanesskaga eftir átta hundruð ára hlé. 

Þetta er smám saman að koma í ljós, og líkt og í ellefu ára aðdraganda gossins í Eyjafjallajökli 2010, þarf nú þegar að bregðast rösklega við og koma á fót öflugu og vel grunduðu varnarstarfi.  

Bæjarstjórinn í Grindavík notar orðin "allt undir" um hættuna og viðbrögð við henni, og í fljótu bragði virðist það eiga við um Grindavík og Svartsengi, sem eru illu heilli svo nálægt líklegri eldstöð og hraunrennsli, að vandaverk verður að velja varnargarða sem eru á réttum stað. 

Vogar á Vatnsleysuströnd eru talsverða vegalengd frá hugsanlegum eldstöðvum, en enda þótt svæðið frá Almenningi, þar sem er fyrirhugað flugvallarstæði fyrir svonefndan Kapelluhraunsflugvelli, sé góðan spöl frá hugsanlegri elstöð, er svæðið þaðan og vestur á Vellina í Hafnarfirði allt í skotlínu hugsanlegra hraunstrauma.  

Ekki ætti að vera hætta á nýjum hraunstraumum niður í bæjarstæði og hafnarsvæði Hafnarfjarðar, því að í svonefndu Hjallamisgengi, sem liggur úr norðaustri til suðvesturs frá Heiðmörk um Hjalla, hefur myndast náttúruleg fyrirstaða og hindrun í formi margra kílómetra langs hamraveggs. 

Hraun frá eldstöðvum í Bláfjöllum gæti runnið sömu leið og fyrra hraun sem féll alveg niður í Elliðaárdal og Elliðavog, en Elliðavatn og öflugar varnir gætu tafið fyrir slíkri hraunsókn. 

Í þessu sambandi má ekki gleyma Vestmannaeyjum, en Heimaey er einfaldlega langstærsta eyjan vegna þess að undir henni hefur mesta eldvirknin verið. 

Það var einskæð heppni sem réði því að enginn fórst í gosinu sjálfu 1973. 

Erfitt er að sjá að nokkrar varnir fyrirfram geti dugað, heldur allt eins líklegt að flytja yrði alla íbúana á brott áður en aðsteðjandi gos brysti þar á. 

„Það er allt undir, allt þetta svæði“

Hugsun á íslensku víkur stanslaust fyrir hugsun á ensku.

Ein lúmskasta hliðin á stöðugri sókn enskunnar á kostnað íslenskrar tungu felst kannski í því að landsmenn missa í æ ríkara mæli getuna til að hugsa á móðurmálinu og grípa þá til enskrar hugsunar, sem oft er illa þýdd yfir á íslensku. 

Dæmi um þetta heyrðist í útvarpsfréttum í hádeginu þegar sagt var, að það þyrfti að "stiga inn í þróunina" í fastaeignaverðsmálum. 

Hingað til hefur verið hægt að orða þetta á bæði betri hátt og fjölbreyttari með því að segja til dæmis "að grípa í taumana" eða að "grípa til aðgerða."   

Enska sagnorðið to "step" ryður sér stöðugt til rúms hér á landi, svo sem í marg endurteknum frásögnum af því að hinir og þessir ætli "að stíga til hliðar" um sinn, í stað þess að nota íslensku hugsunina "að víkja" eða að "draga sig í hlé."

Lengst hefur þessi árátta sennilega náð í eftirfarandi setningu um viðfangsefni þjálfara að loknum leik, sem skilaði liði hans áfram í úrslit. 

"Það þarf að kópa við liðið við að ríkovera og fókusera á tsjallendsið."

„Þetta er ósanngjarnt“

Lítt skiljanlegar fréttir af gaga heilbrigðismálum.

Í dag má sjá minnst þrjár lítt skiljanlegar fréttir af heilbrigðismálum okkar Íslendinga. 

Af viðtengdri frétt er það að skilja að Krabbameinsfélagið ætli að hætta við að veita Landsspítalanum 450 milljón króna fjárframlag vegna þess að sú fjárveiting muni ekki rata á þann stað sem henni er ætlað, heldur hverfa inni í kerfinum. 

Önnur lítt skiljanleg frétt er af manninum sem er haldið inni árum saman á geðsjúkrahúsi við aðstæður, sem séu gersamlega óboðlegar, af því að heilbrigðiskerfið eigi enga úrlausn til fyrir þennan sjúkling sinn. 

Ekki er að heyra að skoðað hafi verið hvort eða hvernig nágrannaþjóðir okkar leysa hliðstæð vandamál, heldur velkist þetta mál árum saman í okkar glataða kerfi. 

Upplýst er að mönnun á bráðadeild Landsspítalans sé komin niður fyrir það sem gerist í verkfall, slíkt sé brottfall starfsfólks sem hrekst frá aðstæðum sem eru óforsvaranlegt ástand og hafi í raun verið í áraraðir vegna örtraðar af fólki, sem jafnvel þarf að bíða eftir afgreiðslu í allt að hálfan sólarhring. 

Boð um 450 milljónir dregið til baka

GM lagði Þjóðverjum lið og Ford Rússum fram yfir 1940.

Viðskipti og "bísniss" eiga sér oft skringilegar leiðir í gegnum og þvert á víglínur og bandalög. 

Þannig var það í báðum Heimsstyrjöldunum. 

Bandarísk fyrirtæki höfðu fjárfest í þýskum í báðum styrjöldunum, og í þeirri seinni má nefna Opel bílaverkmsiðjurnar sem dæmi. 

Þar var ekki bara um venjulega fólksbíla að ræða, heldur líka vörubíla, svo sem af gerðinni Opel Blitz, sem gat verið fjórhjóladrifinn og komið í góðar þarfir í "Blitz krieg" Hitlers. 

General Motors hætti þessu ekki að fullu fyrr en seint árið 1943. 

Henry Ford var lengi grunaður um græsku varðandi jákvæð viðhorf til evrópsku einræðisherrana og átti við þá ýmis samskipti fyrir strið, einkum Rússana.  

Gott dæmi um það, af því að við Íslendingar könnumst við fyrirbrigðið, er drifbúnaður fólksbíla og þó einkum jeppa og vörubíla. 

Öxlarnir eða "hásingarnar" á Rússajeppunum sjást langar leiðir að, en þær eru fengnar frá Ford T og Ford A og hengu rússnesku kommarnir á þeim langt fram eftir öldinni. 

Ford sneri hressilega við blaðinu þegar Japanir réðust á Pearl Harbour og verikmiðjur hans unnu fágætt afreki i framleiðslu hergagna, einkum B-24 Liberator sprengjuflugvélanna. 

Fyrstu stóra sprengjuflugvélarnar, sem Sovétmenn smiðuðu og gátu borið kjarnorkusprengjur voru nákvæmar eftirlíkingar af Boeing B-29 Superfortress, en Bandaríkjamenn skildu slíkar vélar eftir á sovésku yfirráðasvæði undir lok stríðsins og leyfðu Rússum að nýta sér þær. 

Þegar Sovétmenn smíðuðu fyrstu kjarnorkusprengjur sínar voru þessar bandarísk/sovésku vélar því tilbúnar í slaginn til að varpa kjarnorkusprengjum á Vesturlönd!

Í Úkraínustríðinu núna liggja viðskiptalegir þræðir víða eins og dæmin sýna varðandi MiG 21 þoturnar sovésku, sem þykja hentugastar fyrir NATO þjóðina Pólverja til að berjast við Rússa ef til kæmi!