"Það blæðir aldrei inn á neitt..."

Eitt af því sem menn blésu upp eins og sápukúlu í töfrabrögðum "gróðærisins" nefndist viðskiptavild. 

Þetta var gert aftur og aftur í kaupum skyldra félaga hvert í öðru og verslun með kennitölur.  

Upphæðirnar gátu skipt tugum milljarða og orðið í lokin að heildarupphæðum upp á hundruð milljarða.

Hrun Kaupþings eitt og sér og það tjón í viðskiptavild sem íslenska þjóðin hefur orðið fyrir af þess völdum má því vafalaust reikna upp á hundruð milljarða og þeir sem þessu hruni ollu skulda því þjóðinni afsökunarbeiðni að mínum dómi.

Íslenskur almenningur og fyrirtæki verða áþreifanlega vör við þetta tjón daglega í erfiðleikum og samdrætti sem þetta hrun olli. 

Tjón margra einstaklinga getur hins vegar ekki talist raunverulegt þegar um er að ræða fé, sem í raun var aldrei til heldur spólað upp með viðskiptabrellum. Það virðist Hreiðar Már Sigurðsson ekki skilja þegar hann grætur sitt mikla peningalega tap. 

Ég skal nefna dæmi. Einstaklingur leitaði til mín í öngum sínum og kvað öllu vera lokið hjá sér, hann hefði tapað 20 milljónum króna í hruninu, konan væri að fara frá honum og hann á barmi sjálfsmorðs. Hvort ég gæti ráðlagt honum eitthvað. 

Ég bað hann um nánari útlistun á þessu og gat togað upp úr honum að árið 2000 hefði hann átt átta milljónir króna, sem hann hefði síðan getað látið ávaxta sig með áhættufjárfestingu upp í 30 milljónir króna. Í hruninu hefðu síðan 20 milljónir brunnið upp.

"Þú átt sem sagt tíu milljónir eftir? " spurði ég. "Já," sagði hann, "en ég er að missa stóra húsið og flotta bílinn okkar því ég ræð ekki við að eiga þessar dýru eignir ."

"Voruð þið mjög óhamingjusöm árið 2000? og höfðuð það skítt þá?" spurði ég. "Hafði konan þín nokkuð í huga að skilja við þig þá? "

"Nei," svaraði hann, "en þetta er samt svo gríðarleggt áfall og álitshnekkir fyrir mig að ég get ekki litið framan í hana eða nokkurn mann."

"Þá get ég lítið ráðlagt þér," sagði ég, "fyrst þið takið þessu svona. Kannski hefði verið skást ef þið hefðuð ekki átt neitt fyrir hrun. Þá gætuð þið sagt eins og ég, aðspurð um það hvernig hrunið hafi leikið ykkur: Ég átti ekki neitt fyrir og held mestu af því eftir."

Þetta minnir mig á kerksnis- og hálfkæringsvísu eftir Stefán heitinn Jónsson fréttamann, þegar hann baðst undan því að gera vísu um það atvik að einn samstarfsmanna hans hefði dottið af hestbaki og það hefði blætt inn á heilann á honum.

"Einhvern tíma hefur þú nú gert vísu af minna tilefni" sögðu starfsfélagarnir við Stefán.

"Æi, jæja," sagði Stefán þegar hann ítrekaði tregðu sína við að yrkja um þetta með eftirfarandi vísu:

 

Um slysið þetta aðeins eitt   /

ég yrkja vil:  /  

Það blæðir aldrei inn á neitt  /

sem ekki er til.     

  

Spurningin er nefnilega: Voru auðæfin hans Hreiðars Más, sem hann grætur að hafa tapað, nokkurn tíma raunverulega til ?  

Annarra að biðjast afsökunar

Kveðja til gamals skólafélaga.

Þó að um þig standi styrr  /

styrk þér veiti Drottinn.  /

Haltu áfram eins og fyrr  /

ekki af baki dottinn.

Ólafur Ragnar slasaðist

Ákveðin þróun sem fjallgöngufólk ætti að íhuga.

Í fyrradag sá ég í fyrsta sinn á jarðskjálftasíðu Veðurstofunnar skjálfta upp á 2,5 við Herðubreið. Allt frá sumrinu 2007 hafa skjálftar á þessum slóðum verið á bilinu 1 til 1,5 og því fannst mér þetta athyglisvert.

Kunningjafólk mitt ætlaði að ganga á Herðubreið morguninn eftir og ég aðvaraði þau. Hrinan virtist hafa gengið að mestu niður þegar þau gengu farsællega á fjallið.

Ekki er víst að hættulaust sé að að ganga á þetta þjóðarfjall Íslendinga ef skjálftar upp á 3,5 eða stærri verða þar. Þá kann að verða hætta á grjóthruni.  

Sumarið 2007 byrjuðu skjálftarnir fyrir sunnan fjallið Upptyppinga sem er um 15 kílómetrum fyrir sunnan Herðubreið.

Veturinn eftir færðu þeir sig norður fyrir fjallið en fóru á tímabili yfir í Álftadalsdyngju, sem er nokkrum kílómetrum fyrir norðaustan Upptyppinga.

Síðan í fyrra hafa skjálftarnir af og til færst yfir á svæðið milli Hlaupfells og Herðubreiðar sem myndin er af.

Upptök skjálftanna voru á óvenjumiklu dýpi í byrjun en eru nú á miklu minna dýpi.

Engar mælingar á borð við nútíma mælingar eru til frá þeim tímum þegar síðast gaus á þessu svæði árið 1961, en það var í Öskju, hvað þá á síðari hluta nítjándu aldar, þegar bæði gaus í Öskju og Sveinagjá norður af henni.

Óróinn núna virðist á sprungu- og misgengissvæði sem er austar en Öskju- Sveinagjár - línan.

Um alllangt skeið hafa skjálftanir verið um átta kílómetrum fyrir norðan Upptyppinga við lítið fell, sem heitir Hlaupfell og er skammt norðvestur af brúnni á ánni Kreppu, sem sést á meðfylgjandi mynd, þar sem Herðubreið er í baksýn.

Fróðlegt verður að fylgjast með framþróuninni þarna því að allt eins geta þær kvikuhreyfingar sem skjálftunum valda hætt án þess að kvikan komist upp á yfirborðið.

Í aðeins 25 kílómetra fjarlægð suðaustur af óróasvæðinu er nú kominn fjögurra brauta flugvöllur þar sem vélar allt upp í Fokker 50 geta lent. Meðan hann er opinn getur hann verið ákveðið hagræðis- og öryggisatriði ef á þarf að halda. Blogga um það síðar.     

Skjálfti að stærð 3,5 við Herðubreið

Austurland skaffar fólksfækkun.

Þegar sérfræðingar Alþjóða gjaldeyrissjóðsins fóru að skoða íslenska "gróðærið" sem sprakk, voru þeir fljótir að reka augun í upphaf "gróðærisins" haustið 2002 þegar þenslan, sem síðan fór stigvaxandi hófst með því að landsmenn tóku sér yfirdráttarlán í milljarðatali út á fyrirhugaðar framkvæmdir á Austurlandi.

Sérfræðingur i Seðlabankanum fann út að 80% þenslunnar kom með yfirdráttarlánum án þess að byrjaðar væru nokkrar framkvæmdir eystra.

Vorið 2003 bætti Framsóknarflokkurinn síðan húsnæðislánasprengingu ofan á þetta sem einkavinavæðing sama flokks í bankakerfinu tryggði að færi eins og sinueldur um allt lánakerfið. 

Í forsendum fyrir framkvæmdum á Austurlandi var aldrei gert ráð fyrir því að tímabundin hækkun húsnæðisverðs þar myndi gera fólki í hundruðatali kleift að flytja í burtu.

Á fundi Íslandshreyfingarinnar á Húsavík fyrir kosningarnar 2007 skóku margir fundarmenn framan í okkur hnefa og hrópuðu: "Með því að leggjast gegn álveri á Bakka viljið þið koma í veg fyrir að við getum selt fasteignirnar okkar!"

Með öðrum orðum: Álver er forsenda fyrir því að við getum flutt suður.  

Nú blasir við að langhæsta prósentutala fyrstu fólksfækkunar á Íslandi í 120 ár, 8,2%,  er á Austurlandi !  

Íbúum á Íslandi hefur fækkað

Munum eftir fordæmi Skoda.

Ég held að hin góða Skoda-vísa verði aldrei of oft kveðin, en þar á ég við það hvernig mönnum tókst að reisa þetta forna gæðamerki úr öskustó, sem það hafði hrapað niður á kommúnistatímanum, til vegs og virðingar á ný.

'Ég hef áður minnst á þetta í bloggi mínu sem fyrirmynd um endurreisn vörumerkisins Íslands.

Þetta gátu Skoda-verksmiðjurnar ekki einar og óstuddar, heldur fengu til þess hjálp frá erlendum aðilum sem höfðu trú á því að þetta væri hægt.

Í stórri bílahandbók, sem ég á, er rætt um framleiðslu Skoda-verksmiðjanna á árunum 1960-90 sem "international joke."

Framleiðsluvörur verksmiðjanna voru sem sé hafðar að háði og spotti um víða veröld vegna lélegra gæða, ef hægt var að nota það orð um þessa framleiðsluvöru.

Ég notaði Skoda ´84 í tvö sumur á Kárahnjúkasvæðinu og ótrúlegt en satt, þá reyndist þessi gamli og nær verðlausi garmur mér ótrúlega vel.

Hugmyndin á bak hönnun þessa bíls var ekki svo galin, vélin afturí og vatnskassi fremst líkt og í Porsche 911. En Skodinn var bara enginn Porsche og þegar vatnsleiðslurnar um sílsana byrjuðu að leka var ballið búið.

Í lokin skildi ég Skodann eftir við verkstæði á Egilsstöðum og bað um skýrslu hvað þyrfti að gera til þess að koma honum í gegnum skoðun, - lista yfir nauðsynlegar aðgerðir. Þá var bakgírinn horfinn og Skodinn eyddi býsnum af olíu og vatni en komst samt allan fjandann vegna þungans á afturhjólunum.

Ég fékk skýrslu þegar ég kom næst austur og opnaði hana, spenntur að sjá listann yfir það sem þyrfti að gera. Aðeins eitt orð stóð á blaðinu um það sem væri að: "ALLLT."

Ég ók Skódanum á bílasafnið á Ystafelli þar sem hann er nú sýningargripur við hliðina á Skoda Ingimars Eydals, vinar míns góða.

Fyrir stríð var orðstír Skodaverksmiðjanna mikill og eitt það helsta sem Hitler græddi á því að ná Tékkóslóvakíu undir sig voru skriðdrekaverksmiðjurnar, sem létu honum í té drjúgan hluta skriðdrekanna sem ruddu þýska hernum braut í leifturstríði yfir Niðurlönd og Frakkland.

Þegar múrinn féll tóku Volkswagen verksmiðjurnar Skodaverksmiðjurnar að sér, framleiddu fyrst Skoda Felicia með 538 breytingum til batnaðar, en síðan nýja Skodabíla sem eru í með sama undirvagni og krami og Volkswagen en aðeins öðruvísi útliti.

Nú má sjá í bílablöðum að Skoda er í mörgum þeirra kominn upp fyrir móðurverksmiðjuna í gæðum á áreiðanleika.

Fyrst Skoda tókst á einum áratug að rísa upp úr dýpstu eymd í svaðinu til virðingar ættum við Íslendingar að geta gert það líka.

Til þess þurfum við hjálp eins og Skoda en síðan stefnum við að virðingu og trausti vegna eigin verðleika.

Það er leiðin sem við getum farið ef við höldum rétt á spöðum og höfum vilja, kjark og metnað.

Vörumerkið Ísland stórskaddað

Svipað flugslys áður í Bandaríkjunum.

Fyrir meira en áratug varð flugslys í Bandaríkjunum svipað flugslysinu í fyrra á Spáni. Í bandaríska tilfellinu gleymdu flugmennirnir alveg að setja vængbörðin eða flapana niður fyrir flugtak og í kjölfar þess slys og fleiri af svipuðum toga gerðu flugfélög breytingar á vinnulagi og sífþjálfun flugmanna þar sem reynt var að hamla gegn þeirri lúmsku hættu sem fylgir of mikilli sjálfvirkni.

Hættan fólst í því að vegna frábærra innbyggðra tölvustýrðra kerfa, sem leiðréttu flugmenn ef þeir gerðu mistök, urðu flugmenn smám saman vanir því að þetta virkaði svona þannig að óhugsandi væri að þetta gæti klikkað.

Í umræddu tilfelli hafði búnaður, sem sá sjálfvirkt um að setja flapa niður fyrir flugtak ef flugmenn gleymdu því, verið bilaður og voru flugmenn látnir vita af því.

Rútínan var eftir sem áður sú að fara yfir hvert atriði á gátista fyrir flugtak, meðal annars að stilla flapa.

Fyrir þetta örlagaríka flugtak þurfti flugstjórarnir að vera mjög á verði vegna ísingarskilyrða og slæms veðurs og það krafðist því mikillar athygli af þeim. Því miður sást þeim af einhverjjm ástæðum yfir að setja flapana niður.

Þegar hlustað var á svarta kassann eftir slysið var það með ólíkindum að flugstjórarnir áttuðu sig aldrei á því í löngu flugtaksbruninu hvers vegna ekki var hægt að fá vélina til að lyftast frá brautinni.

Allt flugtaksbrunið voru þeir að huga að því hvort ís væri á vængjum og því hvort nægt afl kæmi frá hreyflum auk vindáttar og vindstyrks.

Langvarandi dekur sjálfvirka búnaðarins við þá varðandi það að setja flapana niður fyrir þá ef þeir gleymdu því hafði smám saman virkað þannig á undirmeðvitund þeirra að þessi einföldu mistök gætu ekki gerst.

Þess vegna áttuðu þeir sig aldrei á því hvað var að og náu aldrei að klifra vélinni og hún fórst fyrir bragðið.

Sjálfur veit ég um þrjú íslensk dæmi þess, að hættulegustu mistök sem flugmenn geta gert, eru þau sem eru svo einföld að jafnvel barn gæti varla gert þau, svo sem að ruglast á hægri og vinstri.

Mannleg mistök að baki flugslysinu á Spáni

Stórmál fyrir stolt manna.

Skallagaurinn skjálfa´fer  / 

ef skjól er tekið frá´onum.  /

við stolti mannsins stuggað er, -  / 

þá stendur illa´á hjá´onum. / 

Kappinn verður vesæll hér  /   

og verður mjög kalt á´onum.  

 

Já, skjólið sem menn hafa af fatnaði er lífsnauðsyn á ísa köldi landi.

Höfuðfatið er mikilvægt fyrir sköllótta menn hér á landi, - það get ég vitnað um af eigin reynslu.

Yfirborð höfuðsins er stór hluti af líkamanum og kælingin getur verið drjúg, sé því ekki skýlt.

Þetta sést best ef skoðaður er stuðull um vindkælingu sem Veðurstofan býr yfir og sýnir vel hve Ísland er kalt land af því að hér er svo vindasamt. 

Misjafnt er hvaða tegund af höfuðfati sköllóttir vilja nota. Sjálfur prófaði ég hatt um það bil sem ég var 25 ára að fyrirmynd frá föður mínum, en konunni minni líkaði hann ekki og hef ég ekki sett upp hatt síðan né heldur látið mér vaxa skegg, - sömuleiðis vegna þess að konunni hugnaðist það ekki. 

Segið svo að maður geri aldrei neitt fyrir þessar elskur.  

Hallgrímur Helgason hefur hins vegar fundið sig undir hattinum, öðrum höfuðfötum fremur.

Skotthúfa Sigurðar Þórarssonar jarðfræðings var landsfræg og hann var hætt kominn þegar hraunsletta úr gosinu í Leirhnjúki í desember 1975 brenndi gat á húfuna.

Hraunið og staðurinn sjást á meðfylgjandi mynd, sem ég er að koma fyrir.

Ég tók við hann viðtal og spurði hvort hann óttaðist ekki að svona atvik gæti orðið ekki honum skeinuhætt og hvort hann færi ekki alltof glannalega nálægt hættulegum eldstöðvum.

 Hann sagðist ekki hafa áhyggjur af því, - öruggt væri að banamein hans yrði ekki af þessum toga, því að hann væri með svo gott nafnnúmer. "Nafnnúmer?" spurði ég forviða. "Já," svaraði Sigurður. "Ég er með nafnnúmerið 7-9-13 !"

Sigurður varð sannspár. Þessi sprækasti allra jarðfræðinga sem hljóp sem hind upp hlíðar og gíga reyndist með alvarlega skemmt æðakerfi og það varð honum að bana á spítala.  

Hattinum stolið af Hallgrími

Löngu tímabærar breytingar.

Breytingarnar á launum handhafa forsetavalds eru löngu tímabærar og fleira þarf að koma til.

Það er til dæmis löngu úrelt að það þurfi alltaf handhafa forsetavalds þegar forsetinn er erlendis því að aðstæður eru gerbreyttar frá tíma þegar forsetinn var nánast sambandslaus við land sitt á siglingu til útlanda eða í ferðalögum þar.

Forsetinn er alveg meira úr sambandi í innanlandsflugi eða í gönguferð á Hornströndum heldur en í flestum utanlandsferðum. Utanlandsferðirnar eru líka orðnar miklu fleir en áður var og heimurinn orðinn eitt síma- og netsvæði.

Handhafa forsetavalds ætti aðeins að kalla til í algerum undantekningartilfellum þegar forsetinn getur sannanlega ekki verið virkur eða í nógu góðu sambandi við þá sem hann þarf að hafa samskipti við.

Vilja lækka laun handhafa forsetavalds

Að versla með frumburðarréttinn.

Þegar Sigríður í Brattholti barðist gegn því að Gullfoss yrði seldur var íslenska þjóðin enn meðal hinna fátækustu í Evrópu. Hér voru engir vegir sem gátu staðist samanburð við vegi erlendis og meirihluti sveitabæja voru enn  torfbæir.

Samt fór það svo að frumburðarréttur þjóðarinnar til auðlinda lands og sjávar var ekki seldur í hendur útlendingum.

1920 myndu margir þeirra sem nú mæla því bót að auðlindirnar séu seldar úr landi, hafa sagt að neyð þjóðarinnar og fátækt réttlætti slíka sölu frumburðarréttar henndar, annars yrði þjóðin áfram læst í fátækragildru.

Víst erum við í vanda nú, en við erum ósambærilega skár stödd en við vorum á fyrstu áratugum síðaustu aldar.

Einu gildir í mínum huga þótt sagt sé að eignarhlutur útlendinganna fari ekki yfir 49% eða að með því að skipta úrvinnslu orkunnar í tvennt, framleiðslu og dreifingu, sé allt í lagi að einstök fyrirtæki lendi í höndum erlendra manna.

Ég geri engan mun á landsölu og sölu auðlinda landsins, - vil líka benda á að hlutur sem nálgast helmingshlut í viðkomandi fyrirtæki telst ráðandi hlutur og jafngildir að því leyti algerri sölu.

Þegar Einar Þveræingur mælti því mót að Noregskonungi yrði gefin Grímsey sagði hann þau viturlegu orð að enda þótt þáverandi Noregskonungur væri hinn vænsti maður vissi enginn hvern mann þeir myndu geyma sem tækju við af honum.

Á sama hátt vitum við ekki hverjir kynnu í framtíðinni að ná yfirráðum yfir eignarhlutum hinna vænstu erlendu fyrirtækja sem menn tala nú um að hægt sé að treysta fyrir fjöreggjum þjóðarinnar.

Með viljayfirlýsingu um að Alcoa fái alla þá orku á Norðausturlandi sem hún þarf er fyrirtækinu í raun selt landið eða landshluturinn, sem orkan er unnin í, til eignar og einokunar.

Sjálfstæðisbaráttan hefur sjaldan verið harðari en nú og ástæða við að andmæla kröftuglega og vara við því andvaraleysi og þróttleysi sem virðist vera að heltaka menn í þessum efnum.   

Sandgerðisbær selur hlut í HS Orku

Laugarnesið, dýrmætur staður.

Undanfarna daga hef ég unnið að gerð tónlistarmyndbands um Reykjavík undir heitinu "Reykjavíkurljóð."

Það byrjar svona: "Ljúf stund, safírblá sund / þegar sindraði á jöklinum glóð. / Tvö ein, - aldan við hlein / söng um ástina lofgerðarljóð.  /  Þau leiddust inn í Laugarnes, - / lögðust þar  / ástfangin og rjóð hið fyrsta Reykjavíkurpar  /  þau Ingólfur og Hallveig. "....

Ljóðið átti að byrja á því að finna stað þar sem fyrsta Reykjavíkurparið hefði getað átt ástarfund við nákvæmlega sömu aðstæður og nú eru og allir hafa þekkt jafn vel í meira en 1100 ár. 

Sem sagt: Sami kossinn á sama stað.  

Enn einu sinni nutum ég og fleiri þess í dag hve dýrmætur staður Laugarnesið er fyrir borgina okkar því það reyndist vera eini staðurinn sem uppfyllti þessar kröfur. .

Í dag fór ég þangað með ljósmyndara og brúðhjónum, sem urðu að flýja rigningu uppi í Mosfellsdal þar sem upphaflega átti að taka af þeim myndir.

Myndin hér er af brúðhjónunum í brúðarbílnum, þeim Silju Edvardsdóttur og Benjamins Mokry.

Þarna er eitthvert dýrasta byggingarland borgarinnar látið óhreyft í stað þess að þétta byggðina og reisa 20-30 hæða íbúðablokkir eins og gert hefur verið við Skúlagötu.

Slíkar byggingar eru í anda þekktasta íbúa nessins, sem gerði slík íbúðarháhýsi að einu aðalatriðinu í mynd sinni "Reykjavík í nýju ljósi" þótt hann sjálfur búi þarna meira út af fyrir sig en nokkur annar íbúi nessins sem Reykjavík stendur á milli Skerjafjarðar og Kollafjarðar.

Strandlengja nessins er líkast til á annan tug kílómetra að lengd og á norðurströnd nessins er þetta eina vinin sem eftir er.

Hrafn Gunnlaugsson er einhver frjóasti og skemmtilegasti maður sem ég hef kynnst og það hefur verið unun að vinna með þeim manni.

En háhýsablokkir í sunnanverðri borginni sem hann sýndi myndu varpa skuggum á stór svæði fyrir norðan þær.

Háhýsi í Laugarnesi myndu ekki hafa þennan ókost af því að þeim myndi verða raðað meðfram ströndinni og varpa skuggum sínum út fyrir hana.

Ég hygg hins vegar að þrátt fyrir áhuga Hrafns á því að sem flestir borgarbúar búi í slíkum húsum, myndi hvorki honum né mér hugnast að slíkar ofurblokkir risu þar.

Ég hef sjálfur búið um nokkurra ára skeið í háhýsum og átti fyrst heima á tólftu hæð. Mér líkaði það vel. Ég bý nú í blokk og hefði ekkert á móti því að búa í hærra húsi og finnst sjálfsagt að þeir, sem hafa þennan smekk eigi kost á að gera það. 

En það eru takmörk fyrir því hve margt fólk kýs að búa á þennan hátt og þess vegna held ég að hugmyndir um að þetta verði kjarninn í vali fólks á bústað sínum muni ekki verða raunhæfar. 

Ef hugmyndir um þéttingu byggðar með ítrustu hagkvæmni yrðu einráðar yrði Laugarnesinu, síðasta svæðinu í Reykjavík sem tengir saman ósnortið saman allar kynslóðir sem búið Reykjavík frá Landnámi, notað undir háhýsi.

Það vona ég að verði aldrei. Við hljótum að hafa efni á að skilja eitt svona svæði eftir þegar við byggjum upp borgina okkar svo að koss, sem þar var veittur árið 874, verði endurtekinn öld fram af öld á sama stað með sama útsýni.  

	Kossinn endurtekinn
Ábyrgðarmaður færslu Tenging við þessa frétt hefur verið rofin vegna kvartana.