Ráðherradómur er fullt starf. Starf Alþingismanns líka.

Sú var tíð að það þótti ekkert tiltökumál þótt Alþngismenn gegndu jafnframt störfum ráðherra eða borgarstjóra í Reykjavík. Svo mikilvægt þótti að flokksræðið væri algert, að þegar Þorsteinn Pálsson varð formaður Sjálfstæðisflokksins án þess að sitja á þingi, var mikið gert í því að koma honum á þing. 

Kölluðu gárungar það fyrirbæri "stól handa Steina." 

Þess vegna rennur þeim, sem þrá sem mest völd flokksforingja og mest flokksræði yfirleitt kalt vatn milli skinns og hörunds þegar þeir heyra rætt um það að ráðherrar segi af sér þingmennsku á meðan þeir gegna ráðherradómi. 

Er þó löngu viðurkennt að framkvæmdavaldið hér á landi sé of sterkt miðað við löggjafarvaldið, að jaðri við það að Alþingi sé afgreiðslustofnun fyrir ráðherrana. 

Með þessu ofríki framkvæmdavaldsins sé lýðræði skert og ráðríkir ráðherrar eigi stóran þátt í þeim átakastjórnmálum og skotgrafahernaði sem hefur valdið því að traust kjósenda og almennings á þinginu er að mestu leyti þorrið ef marka má skoðanakannanir. 

Það er því viðbúið að nú sé rekið upp ramakvein þegar þingmenn eins flokksins nefna þann möguleika að hugsanlegir ráðherrar hans fái að sinna ráðherrastörfum eins og vert sé, því að það sé fullt starf en ekki hálft. 

Og jafnframt því sé séð til þess að þeir sem sinni þingmennsku líti á það sem fullt starf en ekki hálft. 

Tal um launakostnað í þessu samhengi er hjákátlegt. Það getur aldrei verið hagkvæmt og góð ráðstöfun á almannafé að borga tólf þingmönnum fullt kaup fyrir að sinna hálfum störfum. 

50 milljón króna ráðherrar Pírata

Vakti undrun í upphafi Eyjafjallajökulsgossins 2010.

Það vakti undrun og jafnvel hneykslan sumra þegar gaus í Eyjafjallajökli og við Ari Trausti Guðmundsson minntumst á það í sjónvarpi, að austan við Eyjafjallajökul væri mun hættulegri eldstöð, Katla, sem gæti valdið margfalt meiri búsifjum. 

Erlendum sjónvarpsmönnum, sem flykktust hingað til lands, fannst þetta merkilegt.

Þeim fannst líka merkilegt að löngum frægasta fjall Íslands, Hekla, gæti gosið með klukkustunar fyrirvara, miðað við aðvörunarkerfiið við fjallið.  

En þetta er nú einfaldlega staðreynd, sem verður æ ljósari þegar málið er skoðað í heild. 

Ekki hefur það skapað minni undrun þar sem ég hef verið staddur erlendis, til dæmis nýlega á þingi evrópskra dreifbýlissamtaka, ERP, og greint frá því að loftslagsbreytingar geti fjölgað hættulegum eldgosum á Íslandi verulega með afleiðingum sem fyndist fyrir um alla jörðina, samanber Móðuharðindin 1783. 

Fólk grípur andann á lofti þegar greint er frá því, að talið sé að við hvarf ísaldarjökulsins fyrir um 11 þúsund árum hafi tíðni eldgosa norðan Vatnajökuls orðið 30 sinnum meiri en dæmi eru um á jafnlöngum tíma. 

Að visu var isaldarjökullinn margfalt stærri og þyngri en íslensku jöklarnir eru núna, en ljóst er þó að tíðnin muni aukast á næstu áratugum og öldum. 

Ótrúlegt en satt, þá hafa loftslagsbreytingar ekki aðeins áhrif á landi, í sjó og í lofti, heldur ná þau líka niður í iður jarðar. 

þau líka niður í iður jarðar. 

 

P.S. Á þeim stað þar sem myndin af Heklu er tekin, var engin leið að ná besta sjónarhorninu nema að fara langa óvissuferð í leit að betri stað, eða einfaldlega að vera ekkert að fela veruleikann:  Löngu úrelta línu, sem truflar aðflug að flugbraut og búið er að margbiðja árangurslaust um að  að setja í jörð. Það er aldrei til peningur, því að þegar litið er yfir sviðið hér á landi í heild verður að láta risalínurnar fyrir stóriðjuna hafa forgang. 

 

NRK fjallar um Kötlugos

Risastórt kapphlaup upp á líf og dauða milljarða fólks.

Síðustu áratugi hefur staðið yfir eitthvert víðfeðmasta kapphlaup allra tíma á milli sýklahers, sem verður æ öflugri og illvígari, og lyfja, sem geti hamlað gegn framrás og sigrum hins ógnvekjandi hers. 

Slík lyf snerta líf milljarða manna um allan heim. 

Fyrir um 30 árum naut ég stórfróðlegs fyrirlesturs sessunautar míns í flugvél Flugfélags Íslans á leið frá Akureyri til Reykjavíkur um það heimsstríð sem þá var hafið, meðal annars með nýjum sjúkdómum á borð við alnæmi af völdum HIV-veirunnar. 

Mesta ógnin stafaði af lausatökum og mistökum tveggja þjóðfélagshópa, fíkniefnaneytenda og gamals fólks sem ruglaðist í inntökum á sýklalyfjum. 

Einnig af mikilli ofnotkun sýklalyfja. 

Þetta þrennt skapaði jarðveg fyrir sýkla, sem lifðu af lyfjameðferð og fengju með því möguleika á að þróa með sér svonefnt fjölónæmi gagnvart sýklalyfjum. 

Um þessar mundir hallar heldur á lyfin, og því er það stórfrétt ef verið er að þróa nýja kynslóð sýklalyfja sem búa yfir nýjum möguleikum til að vinna bug á sýklunum skæðu. 

Fyrir 10 árum upplifði ég það fyrirbæri, sem hefur vofað yfir, að til þess að vinna bug á sterkustu sýklunum verði að beita svo sterkum lyfjum, að þau geti jafnvel drepið hýsilinn í sókninni gegn sýklunum. 

Sigur yfir stórri og skæðri ígerð kostaði það að aðeins öflugasta sýklalyfið var nothæft, en var svo öflugt, að lifrin brast og orrustan tók fjóra mánuði vegna lifrarbrestsins sem olli gulu, ofsakláða og svefnleysi, sem getur haft alvarlegar afleiðingar.

Þessa dagana, eftir að ég var fyrr á árinu búinn að halda upp á tíu ára afmælið í orrustunni um lifrina, gerðist það svo síðastliðinn mánudag, að á óvæntan hátt, fékk ég snögga og skæða sýkingu (blóðeitrun) í vinstri fót af völdum sýkla, sem höfðu laumað sér inn í gagnum örlítið nokkurra millimetra stórt sár. 

Viðbrögð líkamans við sýkingunni urðu athyglisverð. Það var líkt og bjöllur glymdu og ljós blikkuðu í viðvörnarkerfi: 

Mikill kuldaskjálfti, hausverkur og beinverkir ásamt ógleði og uppköstum helltust yfir á 0rskotsstund.  

Áður en þetta gerðist hafði ég orðið var við eins konar tognun á innaverðu læri og hélt ranglega að það væri vegna ofreynslu við að lyfta þungum hlut. 

Ranglega hélt ég að loksins væri ég að fá flensu eftir eftir meira en áratugs langan pestarlausan tíma, og fyrir bragðið tók ég ekki eftir bólgunni og bjúgnum í fætinum, fyrr en sólarhring síðar. 

Það tafði fyrir gagnaðgerðum í sólarhring, en við tók dags spítaladvöl með sýklalyfjagjöf í æð eftir að læknirinn hafði dregið línu með penna við útjaðar eldrauðs sýkingarsvæðisins, sem var í tveimur pörtumm, annars vegar allt frá ökkla upp að hné og hins vegar ofan hnés. 

Nú er tekin við heimalega til þess að hamla frekari bjúgmyndun og maður fylgist með stöðu og útbreiðslu "rauð hersins" eins og úr njósnaflugvél við loftmyndaflug yfir vígstöðvum.

Af fyrri reynslu er vitað að það getur orðið tímafrekt að sækja gegn innrásarhernum en framrás hans er stöðvuð, að minnsta kosti í bili. 

Sem dæmi um áhrif sýklalyfja má nefna að þau ráðast að hluta til á mikilvæg gerlasvæði líkammans svo að ráðlagt er að borða gerlamjólk til mótvægis.  

Þróa næstu kynslóð sýklalyfja

Shakespeare lýsti þessu best.

Í Þrettándakvöldi Shakespeares er hlutverki trúða og grínista lýst svo vel að betur verður varla gert. Leikritið endar reyndar á Söng Fjasta, hirðfífsls greifynjunnar Ólivíu, en hún glímir við þunglyndi. 

Fjasti reynist laginn við að veita Ólivíu sálfræðiþjónusu sem aðrir geta ekki veitt henni og á mikinn þátt í að glima við að leysa þær flækjur og þrautir sem plaga aðalpersónur leikritsins.  

Söng Fjasta er að finna á safndiskinum "Hjarta landsins", sem var gefinn út og kynntur í hringferð um landið í sumar, og á diskinum er í megindráttum sú útgáfa með íslensku lagi sem flutt var á sýningu Herranætur á leikritinu 1959. 

Í diskinum heitir lagið "Hann rignir alltaf". 

Ýmsar setningar í leikritinu minna á hlutverk hirðfíflsins svo sem "ekki er munkur þótt í kufl komi" og "betra er viturt fífl en flónskur vitringur." 

En á einum stað eyðir Shakespeare heilli einræðu í að lýsa hlutverki spaugara og trúða, svo að betur verður varla gert. 

Því miður er nú rúm öld síðan ég las leikritið síðast og kórréttur texti því ekki tiltækur fyrir mig, en í einræðunni er því lýst hve vel "fiflið" verði að vera að sér í aðstæðum samtíðar sinnar, skynja þjóðfélagsgerðina, strauma hennar og þróun og vera næmur á að finna atriði sem varpa spaugilegu og þar með eftirtektarverðu og lærdómslíku ljósi á aðalatriðin. 

Að þessu leyti sé hlutverk trúðsins miklu mikilvægara en flestir geri sér grein fyrir. 

Eitt besta dæmið sem ég þekki úr leikhúsinu er einþáttungurinn í "Þjófar, lík og falar konur" sem gerist við spilaborð. 

Einn þátttakandinn virðist alger auli, aumkunarverður og hafður að háði og spotti af spilafélögunum. En í óvæntum endi kemur hið gagnstæða í ljós,- hann rúllar þeim upp og gerir þá að fíflum. 

Frammistaða Gísla Halldórssonar í þessu atriði var með því besta sem ég hef séð á íslensku leiksviði, en því miður var einfaldara atriði, með tveimur öskukörlum, prýðilegt að vísu, valið til upptöku og sýningar í Sjónvarpinu. 

Á þessum byrjunarárum Sjónvarpsins var fjárhagurinn svo knappur, að þegar ég fór fyrir hönd þess til Helsinki til þess að vera fulltrúi Íslands í norrænum gamlársþætti, var aðeins efni á að hafa samskipti við dagskrárstjórann heima með því að senda honum jólakort. 

Of dýrt að senda bréf eða tala í síma. 

 

 

Trúðurinn er ekkert fífl

"Gætum garðsins, yndisarðsins og unaðar mannsins í Hjarta landsins!"

Virkjanaæði var orð sem forstjóri Orku náttúrunnar notaði nýlega um þá margföldu atlögu gegn ósnortnum víðernum Íslands, sem erlendir auðmenn með aðstoð skósveina sinna gera nú vítt og breitt um landið. 

Athugið, að þessi orð hrutu ekki af vörum "öfga-náttúruverndarmanna" eins og tíðkast hefur að nefna það fólk sem berst fyrir því að einstæðustu og mesu verðmætum Íslands verði á glæ kastað. 

Sjálfur hef ég verið atyrtur harðlega fyrir að nota orðið virkjanafíkla, en öðruvísi er varla hægt að líta á það, að nú eru uppi áform um hvorki meira né minna en 57 mismunandi nýjar virkjanir í landi þóðar, sem framleiðir fimm sinnum meira rafmagn en hún þarf fyrir eigin heimili og fyrirtæki. 

Í tilefni hinnar merku gjafar til baráttunnar fyrir hálendi Íslands birti ég hér textann "Hjarta landsins" sem er á samnefndum 72 laga safndiski, sem gefinn var út og kynntur í sumar í hjólafarð báða hringvegina um landið, þann stóra og hinn minni, Vestfjarðahringinn, því að það er líka hart sótt að hálendi Vestfjarða. 

Lagið má finna á Youtube og ég set það líka inn á facebook-síðu mína. 

 

HJARTA LANDSINS. 

 

Gætum garðsins, 

yndisarðsins 

og unaðar mannsins 

í hjarta landsins!

 

Stöldrum mú við, gætum garðsins,

grasanna´og móabarðsins, 

blómanna´og yndisarðsins 

af útsýni fjallaskarðsins! 

 

Gætum fossa og flúða

með fegursta regnbogaúða, 

sem bylgjast um bergrisa prúða 

og breiður af rósanna skrúða!

 

Andæfum ógnvaldi mannsins; 

ógöngum skammgræðgisdansins, 

ágengni í hjarta landsins 

í ásókn mannvirkjafansins!

 

Munum að vinna og vaka

og hvergi á klónni að slaka

meðan jöklarnir byltast og braka 

og blíðan söng fuglarnir kvaka!  

 

Gætum garðsins, -

yndisarðsins

og unaðar mannsins

í hjarta landsins! 

 

Djörf grípum glaðbeitt til varna, 

þótt grimm mun baráttan harðna!

Vor líf, það sé leiðarstjarna

landsins framtíðarbarna! 

 

Kom, í dýrð íssinsins og eimsins

í algleymi bláfjallageimsins, 

uppljómun andlega seimsins

á Íslandi, gersemi heimsins! 

 

Gætum garðsins, - 

yndisarðsins

og unaðar mannsins 

í hjarta landsins.   

 

La,la,la,la,la,la...Gætum að hjarta landsins!  

Úr Newmans verndar hálendið

Eyjafjallajökull byrjaði að skjálfa 16 árum fyrir gos.

Um síðustu aldamót voru liðin rúmlega 160 ár síðan fjallið gaus síðast og allt hafði verið með kyrrum kjörum í því eftir því sem best var vitað. 

En þá fóru að koma hrinur lítilla skjálfta í fjallinu, sem leiddu til svipaðra viðbragða og nú, að gerðar voru viðbragðaáætlanir og efldur viðbúnaður sem gæti verið til taks. 

Eyjafjallajökull er að því leyti svipaður og Öræfajökull, að hann rís næsta einn og sér upp af lágsléttu. 

En hæðarmunurinn er talsverður og stærðarmunurinn enn meiri. Auk þess er Öræfajökull flóknara eldfjall ef eitthvað er, þótt gosið á Fimmvörðuhálsi sýndi,að Eyjafjallajökull er ekkert sérlega einföld eldstöð. 

Það er bara sutt síðan fjallað var um Öræfajökul hér á síðunni, og þá í sambandi við það, að hann væri eitt af þremur hættulegustu eldstöðvum Íslands. 

Örnefnin Litla-Hérað og Öræfi segja sína sögu um hamfarirnar í gosinu 1362, sem hugsanlega kostuðu mörg mannslíf. 

Gosið 1747 var minna, en enda þótt tæplega 400 ár liðu á milli þessara gosa, er ekkert sem segir að það geti ekki orðið styttra á milli gosa nú. 

Og heldur ekkert víst að það líði 16 ár þangað til gýs. 

Jarðskjálftar í Öræfajökli

..."óvissa er með Björn Leví..."

Ef fundahöld þessi eru þrefi´í 

þá ekki rónni ég sef í. 

því óvissa er með Björn Leví

að útkomuna hann skít gefi´í. 

 

Í athugasemdum við vísuna er að finna athyglisverðar vangaveltur um það, að Píratar eru fylgjandi því að ráðherrar segi sig frá þingmennsku þann tíma sem þeir sitja í ráðherraembætti. 

Snýst því miður lagalega um meirihluta þingmanna, ekki kjósenda.

Tæplega tíu prósent kjósenda voru í kosningunum 2016 í raun sviptir rétti sínum til að hafa áhrif á stjórn landsins vegna hins ósanngjarna 5% þröskuldar sem settur var í kosningalögin 1999. 

Þessi þröskuldur var skilgetið afkvæmi fjórflokksins, sem hagnaðist á henni. 

Í upphafi stjórnarskrárinnar er hins vegar tilgreint að hér ríki þingræði og eini mælikvarðinn á styrkleika flokka er þvi miður sú oft á tiðum óréttláta skipting þingsæta sem er á þingi. 

Eins manns þingmeirihluti síðustu ríkisstjórnar verður því ekki metinn nema í samanburði við aðra svipaða þingmeirihluta, sem líka hefðu haft minni hluta kjósenda á bak við sig. 

Ef öllu réttlæti væri fullnægt, þarf 1,5% atkvæða á bak við hvern þingmann. 

En í kosningunum 2016 þurftu flokkarnir sem komu mönnum á þing, aðeins um 1,5% atkvæða á bak við hvern þingmann sinn. 

Ekki má rugla þessum "dauðu atkvæðum" við auða og ógilda seðla og því síður að taka þá sem sátu heima með í reikninginn. 

Hinn stóri munur er að aldrei verður sannað hvort þetta fólk hafði skoðun né hvað það hefði sett á seðilinn. 

Hins vegar lá skýrt fyrir, að hin greiddu "gildu" atkvæði fólu í sér skýra viljayfirlýsingu kjósendanna sem í hlut áttu. 

5% þröskuldurinn eifaldlega breytti þessum atkvæðum úr gildum atkvæðum í ógild atkvæði og að jafnvel þótt framboð fengi 4,9% atkvæða, sem dygði ella til að fá 3 þingmenn, væri það svipt þeim rétti.  

ESB fryst í bili. Steingrímur breikkaði stjórnina 1989, Hermann 1939.

Það hefur komið fyrir í íslenskri stjórnmálasögu að ríkisstjórnir hafa verið "breikkaðar" með því að bæta við stjórnarflokki eftir að farið hafði verið af stað. Í borgarstjórn Reykjavíkur var þetta gert strax 2014. 

Ríkisstjórn Steingríms hafði einhverja veikustu stöðu allra stjórna í upphafi, gat varist vantrausti en hafði ekki meirihluta í báðum þingdeildum. 

1988-1989 slapp stjórnin fyrir horn með því að vinna öll níu hlutkestin, sem voru notuð í þingnefndunum, en stjórnin var breikkuð síðar með því að taka hluta Borgaraflokksins með. 

Hermann breikkaði stjórn sína 1939 með því að gera hana að hálfgildings þjóðstjórn vegna stríðshættu og hugsanlega lélegasta fjárhagsástands landsins á síðustu öld. 

Nú er ESB-málið frá næsta kjörtímabil ef Langholtsstjórnin verður að veruleika og marka má yfirlýsingu Loga Más Einarssonar þar að lútandi. 

ESB-deilurnar hafa verið truflandi fyrir íslensk stjórnmál lengi, og það ætti að auðvelda að ná samkomulagi ef þeim er vikið til hliðar í bili. 

Eins atkvæðis munur eða pattstaða við núllið.

Nokkrar ríkisstjórnir á fullveldistímanum hafa haft annað hvort eins atkvæðis meirihluta eða að atkvæði á þingi hafa verið jöfn. 

Má nefna ástandið á árunum 1931-32, stjórn Bjarna Benediktssonar 1967-1971, stjórn Gunnars Thoroddsens 1980-1983, stjórn Steingríms Hermannssonar 1988-1989 og stjórn Bjarna Benediktssonar 2016-2017. 

Nú má sjá gagnrýni á það að Katrín Jakobsdóttir fái stjórnarmyndunarumboð og færð rök fyrir því að nær hefði verið að Bjarni Benediktsson fengi það. 

En þá er á það að líta að Bjarni getur ekki komið fram með óyggjandi viljayfirlýsingar annarra flokksformanna sem nægi til að mynda meirihlutastjórn, en Katrín hefur gert það, ekki ósvipað og Gunnar Thoroddsen gat það 1980 og Steingrímur Hermannsson 1988.  

Stjórn Davíðs Oddssonar hélt eins atkvæðis meirihluta í kosningunum 1995 og sama gerði stjórn Geirs H. Haarde 2007. En í bæði skiptin lögðu menn ekki í að setja þær stjórnir á vetur og fundu aðrar leiðir. 

Inni í fylgistölum stjórna getur verið byggð ákveðin pattstaða. Hætti einn þingmaður eins atkvæðis meirihlutastjórnar stuðningi er það eitt ekki nóg til þess að hægt sé að víkja stjórninni frá, því að þingmeirihluta þarf til að fella hana með vantrausti. 

Á hinn bóginn kemur stjórnin engum málum fram nema hafa þingmeirihluta fyrir því eða samkomulag við stjórnarandstöðuna um að beits sér ekki til fulls gegn málum. 

Í nágrannalöndunum hefur myndast skilningur á því að skásta lausnin geti verið minnihlutastjórnir. Það helgast af því, að ábyrgðarlaust sé að fella stjórn með vantrausti, ef þeir þingmenn sem það gera, hafa ekkert annað stjórnarmynstur fram að færa. 

Afleiðingin yrði upplausnarástand með endalausum kollsteypum ábyrgðarleysis. 

1942-1944 var engin leið að mynda meirihlutastjórn á Alþingi og staðan var svo slæm innan þingsins, að stærstu tveir flokkarnir gátu engan veginn unnið saman. 

Ríkisstjóri myndaði þá utanþingsstjórn og þingmenn sýndu þá ábyrgð að fella hana ekki, vegna þess að þeir gátu sjálfir ekki fundið neitt stjórnarmynstur sem varið gæti ríkisstjórn falli. 

Í raun voru þingmenn ófærir um að uppfylla það til fulls að í landinu væri þingræði. En auðvitað hefði utanþingsstjórnin orðið að víkja ef myndast hefði þingmeirihluti fyrir ríkisstjórn þingmanna eða blandaðri ríkisstjórn. 

Verður þetta minnihlutastjórn?