Óljós mörk lífs og dauða?

Óljós mörk lífs og dauða hafa verið umhugsunarefni margra hugsuða í gegnum tíðina, eins og til dæmis skáldsins Einars Benediktssonar.

Það er ekkert langt síðan skammmstöfunin DNA birtist í orðaforðanum og enginn veit hvort eða hvenær eitthvað enn nýrra kemur fram á sjónarsviðið sem umbyltir sýn manna á eðli lífsins og tilverunnar.

Lífsmáttur DNA erfðaefnisins virðist opna möguleika á því að hinn "dauði" geimur sé ekki sú hindrun fyrir lífið sem ætla mætti. 

 Hallgrímur Pétursson sagðist ekki óttast afl dauðans né valdið gilt og Einar lét sig dreyma um eina alveldissál þar sem afl andans væri meira og víðtækara en okkur grunaði.

Ég hef reynt að orða þetta í lok sálms um ljúfan Drottin og hinn jarðneska dauða með þessum orðum:

 

Vítt um geim um lífsins lendur

lofuð séu´hans verk.

Felum okkur í hans hendur

æðrulaus og sterk.  

DNA lifði af ferð í gegnum lofthjúpinn

Hvað um að "bjarga fullveldisdeginum"?

1. desember 1918 er hugsanlega merkasti dagurinn í sögu Íslands í rúm 750 ár, eða allt frá því er Íslendingar gengu Noregskonungi á hönd. 

Með sambandslagasamningnum var Íslendingu tryggður réttur til þess að stofna lýðveldi eftir 1. desember 1943 ef þeir kysu að gera svo. Þetta voru mestu vatnaskilin í sjálfstæðisbaráttu okkar. 

Lýðveldisstofnunin 17. júní var því bein afleiðing af þessu ákvæði og vafasamt að það hefði fengist án þess. 

Í mínu ungdæmi var fullveldisdagurinn 1. desember einn helsti hátíðisdagur ársins. En síðan þá hefur hægt og bítandi fjarað undan þessum degi þótt hann sé einn af örfáum alíslenskum hátíðisdögum sem eru bókfærðir í almanaki Háskólans, grunnalmanaki okkar.

Vissulega er lýðveldisdagurinn 17. júní þjóðhátíðardagur okkar Íslendinga. 

En við megum samt ekki gleyma fullveldisdeginum 1. desember, deginum þar sem okkur var í fyrsta sinn trygggt með alþjóðasamningi að fá að velja okkur annað fyrirkomulag en konungssamband við Danmörku.

Einmitt um þessar mundir er verið að sýna dönsku sjónvarpsmyndaröðina um stríð Dana og Prússa árið 1864.

Þetta stríð snerti okkur Íslendinga óbeint því að vegna beisklegs ósigurs Dana og missis syðsta hluta Jótlands, urðu þeir að reyna að endurheimta eitthvað af hinu tapaða landi með því að krefjast þess í stríðslok að íbúar Slésvíkur og Holsteins fengju sjálfir að kjósa um hvaða ríki þeir tilheyrðu.

En til þess að vera samkvæmir sjálfum sér urðu þeir að fallast á að Íslendingar fengju á sama hátt að velja sér framtíðarskipan sjálfstæðismála sinna.

Að þessu leyti var það Íslendingum í hag 1918 að Danir ofmetnuðust 1864 og ögruðu rísandi veldi Prússa. Hefðu Danir verið raunsærri þá og samið þannig við Prússa að þeir hefðu ekki misst svona mikið land, er ekki víst að möguleikinn hefði opnast fyrir okkur árið 1918 til að fá fullveldi.  

 

 

Kallar eftir hugmyndum til að „bjarga jólunum“

Einarðlegt hjá Einurunum.

Einar segir við Einar

einarðlega og meinar

að Einar eigi að leyna 

engu fyrir Einurunum tveim.

Svo einhenda sér Einararnir þrír, 

einbeittir að því sem að þeim snýr

í einstaklega einhæft tal 

sem einsdæmi teljast skal: 

"Yfir til þín Einar

og yfir til þín Einar

og aftur yfir til þín Einar." 

Og einn veit Guð hvað þýðir þeirra tal.  

 

 

 

Einar: „Takk fyrir þetta Einar, en Einar, íþróttirnar, hvað er helst?“

Mynd sem segir sögu.

Nýlega áskotnaðist mér ljósmynd af sjónvarpsstarfsmönnum á fréttastofu RUV fyrir um átta árum, áður en ég fór á eftirlaun.

27 manns eru á myndinni en af þeim er drjúgur meirihluti horfinn úr vinnu á þessum fáu árum, flestir vegna uppsagna við síendurtekinn niðurskurð sem ekkert lát virðist ætla að verða á.

Með þeim, sem hættu, hvarf gríðarleg reynsla frá Ríkisútvarpinu, en reynsla og þekking á hinu liðna er afar mikilvæg fyrir hverja fréttastofu. Nú njóta önnur fyrirtæki og stofnanir hæfileika þessa fólks.  

Hvað eftir annað koma upp fréttir, þar sem verður að meta gildi hennar á svipstundu og átta sig á því hvort viðkomandi frétt eigi sér fordæmi.

Um margt af slíku gefst enginn tími til né eru tök á að gúgla neitt. Uppsagnirnar hafa verið mikil blóðtaka á tímum, þar sem aukin þörf hefur verið á öflugri fjölmiðlun vegna margs konar þjóðfélagsvanda og gerjunar á ýmsum sviðum. 

Svo er að sjá sem ráðamenn geri sér ekki grein fyrir eðli fjárhagsvanda RUV né heldur nauðsynlegu hlutverki ríkisútvarps. Fjárhagsvandinnn á sér rætur í allt of stóru og dýru útvarpshúsi sem eru glöp fyrri tíma, þeim ókosti ohf væðingarinnar að lífeyrisgreiðslur RUV séu bókaðar beint á fyrirtækið, ásamt því að árum saman hafa ráðamenn þjóðarinnar tekið stóran hluta af útvarpsgjaldinu frá RUV og eytt því í eitthvað annað.

Þetta er í raun lymskuleg aðferð til að kippa grundvellinum undan RUV. Þótt útvarpsgjaldið sé síst hærra hér en í nágrannalöndunum er alið á óánægju greiðendanna, sem ekki vita að ríkissjóður rænir stórum hluta gjaldsins ár eftir ár.

Flest fólk heldur að allt féð hafi farið til RUV.

 Ef útvarpsgjaldið hefði fengið að vera í friði væri staðan önnur.

Þótt nú sé því flaggað að komið sé með 400 milljónir í púkkið er hin raunverulega staða sú, að útvarpsgjaldið á að lækka svo mikið nú og á næstu árum að engin leið verði til þess að reksturinn standi undir sér.

Nú er í alvöru íhugað að leggja eitthvað af starfsemi RUV niður. Hæst bylur söngurinn um að selja Rás 2 þótt einmitt hún sé það sem ber sig einna best. Engin furða er þótt þessi söngur sé háværastur því að auðvitað ásælast einkaaðilar helst þann hluta rekstursins sem gefur arð.

Áhrifamenn sækja hart að fréttastofunni og í gangi er samfelldur áralangur óhróðurssöngur um hana.

Þeir myndu fagna því ef hún yrði lögð niður og fréttaflutningur og fréttaskýringar í landinu yrðu í höndum einkaaðila, sem þeim eru þóknanlegir. Eða þá að fréttastofan yrði halaklippt svo að hún gæti ekki sinnt hlutverki sínu og þá væri hægt að benda á hana og segja: Þarna sjáið þið, að hún veldur ekki hlutverki sínu og best að leggja hana bara niður. 

Mergurinn málsins er sá að fréttastofur í höndum einkaaðila þurfa ekki að standa neinum reikningsskil gjörða sinna nema eigendunum sínum í stað þess að ríkisútvarp þarf að sinna skyldum sínum við,eigendur sína sem eru þjóðin.

Þjóðirnar í kringum okkur láta sér ekki til hugar koma að leggja niður ríkisútvarp í sínum löndum og láta peningamönnum það eftir að eiga alla fjölmiðla.

Þvert á móti er ríkisútvarp eflt í þessum löndum vegna nauðsynjar á öflugri fjölmiðlun.

Og í dag er birt niðurstaða skoðanakönnunar sem sýnir að fréttastofa RUV nýtur langmests trausts allra fjölmiðla. 

Ég efast um að margir í þessum löndum geti setið þar fyrir framan ljósmyndir af starfsmönnum á fréttastofum og séð það, sem ljósmyndin á veggnum mínum sýnir.

  

 

Selji eignir eða rifi seglin

Myrku morgnarnir yrðu næstum helmingi færri.

Þegar verið er að velta vöngum yfir birtunni á morgnana á kvöldin er mikilvægt að miða ekki við sólarupprás heldur hugtak sem í fluginu heitir "birting" og er miðað við þann tíma þegar sólin er 6 gráður undir sjóndeildarhringnum. 

Þessi tímapunktur er viðmið fyrir skilgreiningu á skilyrðum fyrir nætursjónflug og er að meðaltali um eina klukkustund fyrir sólarupprás og eina klukkustund eftir sólarlag. 

Dagsbirtan miðuð við klukkan átta á morgnana sést hér að neðan á töflu, vinstra megin miðað við núverandi klukku og síðan hægra megin miðað við það að seinka henni um klukkustund, eða kannski öllu fremur, að seinka fótaferð yfir háveturinn. 

26. október kl. 8:01 - 18:24 ......færist aftur til   16.nóvember. 

26. febrúar kl. 8:00 - 19:25 ......færist fram til    6. febrúar  

Samkvæmt þessu styttist það tímabil vetrarins, sem birtir klukkan átta að morgni úr fjórum mánuðum, niður í tvo mánuði og 10 daga eða næstum því um helming.

Styttingin nemur alls um 50 dögum.

Að sjálfsögðu tapast jafn mikill birtutími í staðinn síðdegis, en sennilega er gróðinn á morgnana meira virði fyrir líkamlega og andlega vellíðan varðandi að byrja daginn í sem bestu birtuskilyrðum.

En þetta sýnir líka hve miklu munar ef námstími og vinnutími eru einfaldlega færð í stað þess að hringla með klukkuna. Það er mín tillaga. Seinka fótaferð yfir háveturinn en flýta henni og birtutímanum síðdegis þegar sólin er komin hærra á loft.    

Svona birtir með breyttri klukku

Vonandi ekki annað "Engihjallaveður".

Flestir sem ég hef rætt við um óveðrið 3. febrúar 1991 nefna götunafnið Engihjalla þegar rætt er um það óveður. Jafnvel talað um "Engihjallaveðrið". 

Ástæðan er sú einstæða uppákoma þegar bílar fuku til eins og eldspýtustokkar og skemmdust á bílastæði við íbúðablokk við Engihjalla í Kópavogi. 

Mér er enn í minni talan 93 hnútar eða um 50 metrar á sekúndu í Reykjavík. 64 hnútar eru skilgreindir sem fárviðri.  

Hluti dagsins hjá mér fór í að koma í veg fyrir að tvær flugvélar, sem ég átti, eyðilögðust, en þær stóðu úti. 

Önnur, Cessna 210, stóð inni í svonefndum Básum norðan við Loftleiðahótelið og það þurfti að vakta böndin sem hún var bundin í svo að hnútarnir á þeim röknuðu ekki upp, því að allt lék á reiðiskjálfi inni í básnum hennar og hún hoppaði til og frá í böndunum.

Stórum vöruflutingabíl var lagt sem skjólvegg fyrir hina vélina, Dornier 27, sem stóð við flugskýli suður í Skerjafirði. Hvað eftir annað lyfti vindurinn bílnum upp svo að hann var við það að velta á flugvélina.

En í hvert sinn sem bíllinn vó salt, var kominn það mikill halli á hann, að vindurinn brotnaði aðeins betur af honum svo að hann fór aldrei alveg á hliðina. Það var einstök sjón.

Vonandi kemur ekki jafn slæmt veður nú í kvöld.  

Svona var ofsaveðrið 1991

Enginn skjálfti núna undir Holuhrauni en fleiri undir Bárðarbungu.

Þótt stóru skjálftunu hafi ekki fækkað að undanaförnu undir Bárðarbungu er áberandi síðustu dagana hvað skjálftum hefur fækkað undir Holuhrauni.

Nú er liðið óvenju langt frá síðasta stóra skjálftanum undir bungunni en litlu skjálftunum hefur fjölgað þar, en núna er engan skjálfta að sjá norðan Dyngjujökuls á grafinu á vedur.is.

Fróðlegt væri að vita hvað vísindamenn segja um þetta.  

Sem leikmanni dettur mér í hug að þetta geti verið venga þess að við langvarandi rennsli kvikunnar í gegnum Baug og út úr honum, sé leið fyrir kvikuna orðin svo greið, að landið skjálfi ekkert við þetta og að Baugur sé einfaldlega eins og þægilegt afrennsli fyrir þá kviku, sem þrýstist enn til norðausturs út úr kvikukerfi Bárðarbungu.

Og síðan spurningin um það hvort eðli umbrotanna undir bungunni sé að breytast og þá hvernig. 

Sé svo, kann að vera að spá Haraldar Sigurðssonar eldfjallafræðings um að gosið kunni að lognast út af í mars eða seinna í vor rætist og jafnvel að gosið lognist út ennþá fyrr. Hver veit?

Öflugt eldgos í þrjá mánuði

Falsvonirnar fyrir hálfri öld.

Upp úr miðri síðustu öld var farið að reisa kjarnorkuver og það er minnisstætt hve bjartsýnin varðandi beislun þessarar orku var mikil. 

Hér á landi var til dæmis höfð uppi hvatning til þess að virkja sem allra mest vatnsafl sem allra fyrst áður en það yrði ekki samkeppnisfært við kjarnorkuna. 

Aldrei var minnst á hættu af "kjarnorkuslysum" eða þá staðreynd að kjarnorkuvinnsla á grundvelli notkunar úraníums getur aldrei leyst allan orkuvanda mannkynsins, því að þá verður úraníum uppurið á nokkrum áratugum. 

Lítið fór fyrir upplýsingum um kjarnorkuúrgang og vandann, sem hann skapar. 

Miðað við það hve langan tíma tók að átta sig á og upplýsa um mikilvægar staðreyndir varðandi beislun kjarnorkunnar, ætti að hafa varann á þegar nú eru gylltir mjög möguleikarnir á svonefndri "fracking" aðferð, eða "bergbrot" til að vinna jarðefnaeldneyti úr jörðu. 

Þótt þessi aðferð hafi skapað Bandaríkjamönnum möguleika á að framleiða meiri olíu og gas sjálfir heldur en olíu, sem þeir flytja inn, og að af þessum sökum hafi olíuverð hríðfallið á heimsmarkaði, eru þegar farin að blikka ýmis aðvörunarljós varðandi ógnarhraðan vöxt þessarar vinnslu, bæði hvað snertir umhverfisáhrif og eitrunaráhrif og ekki síður það, að þetta muni verða afar skammgóður vermir vegna þess að þetta er svo sannarleg óendurnýjanlegur orkugjafi.

En lítil von er til þess að hægt verði á hinu nýja æði. Obama forseti þarf á svona innspýtingu að halda fyrir fylgi sitt þau tvö ár sem hann á eftir í embætti og Vesturlöndum er mjög í mun í togstreitunni við Rússa að nota gamla trikkið hans Reagans gagnvart Rússum, sem fólst í því að standa sem staðfastastir í því að láta aukið framboð verðfella olíuna, en það kemur sér alveg sérstaklega illa fyrir olíuþjóð eins og þá. 

 

Draugabær myndaður úr lofti

Þakklæti fyrir minningar úr þessu húsi.

Sjallinn skipar stórt hlutverk í hjörtum margra Íslendinga og ég er einn af þeim. Ekki hef ég tölu um þau hundruð skipta sem ég kom fram í þessu mesta skemmtanahúsi landsbyggðarinar, en í þessu húsi kviknaði einhver ólýsanleg stemning sem vekur þakklæti fyrir það að þetta hús skyldi vera til. 

Það skipti ekki máli hvort um var að ræða árshátíðir og aðrar tilfallandi samkomur eða héraðsmót og síðar Sumargleði, alltaf stóðu Sjallinn og samkomugestirnir þar fyrir sínu. 

Þarna var jafnan tilhlökkunarefni að njóta krafta akureyrsku píónósnillinganna Hauks Heiðars Ingólfssonar og Ingimars Eydals, sem þróuðu spilatækni, sem fékk heitið "Skálm", en það vísaði til þess hve listilega þessir píanóleikarinar notuðu vinstri hendina til þess að koma í stað bassa og fleiri hljóðfæra, þegar þau voru ekki tiltæk, og gerðu þar með píanóið að ígildi heillar hljómsveitar. 

Hápunktur minninganna eru þó aldarfjórðungsskemmtanirnar svonefndu, sem ég hélt þarna veturinn 1984-85 til að kvitta fyrir 25 ára feril sem skemmtikraftur. 

Þær urðu alls 17 fyrir fullu húsi, og tóku 3 klukkustundir og 40 mínútur hver! 

Með mér að sunnan komu Hemmi Gunn og Ragnar Bjarnason, Hemmi sem kynnir og Ragnar sem sönggestur, en að öðru leyti sá hljómsveit Ingimars með söngkonunni Ingu Eydal um að aðstoða mig við þetta ljúfa verkefni. 

Þessi skemmtun varð meira en klukkustund lengri en samsvarandi skemmtun í Reykjavík eingöngu vegna framlags samkomugesta sem gerðu þetta mögulegt. 

Ég kveð því Sjallann með söknuði og djúpu þakklæti fyrir allar ógleymanlegu stundirnar sem hann gaf mér og öðrum.  

Mætir með Helenustokkinn

Ef önnur bæjarfélög fara í þetta tryllta far, hvað þá?

Bæjarstjóri Garðabæjar telur eðlilegt og æskilegt að íbúatalan þar í bæ tvöfaldist þar á 15 næstu árum og verði um 30 þúsund árið 2030. Hann felur tryllingslega hugmynd sína inni í fullyrðingu um að þetta sé langur tími.

En þetta er ekki lengri tími en svo, að menn hefðu árið 2000 talið eðlilegt og æskilegt að fólksfjöldi tvöfaldaðist í bæjarfélögum á borð við Garðabæ fram til 2015.

Ef þetta er talið æskilegt og eðlilegt vaknar spurningin um það hvort hið sama hljóti ekki eiga við um Mosfellsbæ, Hafnarfjörð og Kópavog.

Það myndi þýða að vinna þyrfti að því öllum árum að fjölga samanlagt íbúum Garðabæjar, Mosfellsbæjar og Kópavogs um 76 þúsund þúsund manns á 15 árum, og samt yrði engin fjölgun í Reykjavík ! Hvaðan ætti allt þetta fólk að koma? 

Gunnar reynir að fela eðli málsins í viðtali í hádegisfréttum Bylgjunnar með því að segja að bæjarfélög eigi helst ekki að verða stærri en 30-40 þúsund.  

En jafnvel þótt það ætti að gilda myndi það þýða að æskilegt væri að engin fjölgun yrði í Reykjavík, en ef Mosfellsbær og Hafnarfjörður ættu að stækka upp í 30 þúsund manns hvert eins og Garðabær yrði fjölgunin samt meira en 40 þúsund manns samtals í þessum bæjarfélögum á aðeins 15 árum!  

Stórveldishugmyndir Gunnars eru í takt við það sem bæjarstjórnarmeirihlutinn í Garðabæ hefur "afrekað" hingað til, að fá Alþingismenn til að samþykkja einungis lagningu nýs Álftanesvegar á sama tíma og engin vegaframkvæmd í Reykjavík verður leyfð fram til 2020 á hliðstæðum vegarköflum, sem eru bæði með miklu meiri umferð og miklu hærri slysatíðni en Álftanesvegur.

Ef öll hin bæjarfélögin hefðu átt að fá það sama í sinn hlut og Garðabær í vegagerð hefði verið um minnst fimm stórframkvæmdir að ræða sem ætlaðar væru vegna íbúafjölgunar upp á alls 100 þúsund manns! 

Það er út af fyrir sig eðlilegt að Garðabæjarmeirihlutinn haldi áfram að gera jafn fáránlegar kröfur og skína út úr trylltum stórveldishugmyndum hans. Hingað til hefur hann komist upp með hluti sem sýna hve firrtir menn geta orðið eftir margra áratuga völd, sem hafa staðið látlaust síðan Garðabær byrjaði að byggjast upp.

Það er dæmigert fyrir stórveldisfirringu að blása upp útþenslu í fyrirhruns stíl.   

Við siglum nú inn í öld þar sem talað er um nauðsyn þess þétta byggð og gera hana hagkvæmari gagnvart samgöngum. Við okkar aðstæður er að vísu rétt að fara þar með ákveðinni gát og huga að raunverulegum möguleikum til þess á réttum stöðum og svæðum. Í því efni hef ég sett fram ákveðna gagnrýni á sum atriði þeirrar stefnu hjá Reykjavíkurborg, svo sem að leggja flugvöllinn niður.  

Þegar litið er á höfuðborgarsvæðið í heild blasir við að þetta miðjusvæði í landsamgöngum er í kringum stærstu krossgötur landsins á svæðinu Ártúnshöfði - Árbær -Elliðaárvogur - Skemmuhverfið- Mjódd-Smárinn.

En í keisaraveldinu í Garðabæ eru uppi hugmyndir í stíl við óframkvæmdar loftkastalahugmyndir 2007 og frekjuhugmyndirnar sem skína út úr gerð Álftanesvegar og fyrirhugaða tvöföldun fólksfjöldans þar á 15 árum hafa meira að segja sótt magnast.

Menn hafa greinilega ekkert lært af Hruninu og sápukúluþenslunni fram til 2008.

Ef öll sveitarfélög á höfuðborgarsvæðinu gerðu kröfu um að tvöfalda íbúatölu sína á 15 ára fresti, myndi íbúafjöldinn bara hér á þessu svæði verða orðinn 6,4 milljónir á þessari öld !  

 

 

175 milljarða uppbygging