Rými og þægindi eru dýrmæt í farartækjum.

Til er fræðigrein, sem nefnist ergonomi á erlendu máli, og snýst í stuttu máli um líkamleg og þar með andleg þægindi varðandi aðstöðu fólks til hreyfinga og viðveru, allt frá lögun, stærð og niðurröðun sæta og dyra til staðsetningar stjórntækja. 

Kannski á íslenska orðið þægindi við um þetta.  

Þetta getur verið afar mikilvægt atriði í farartækjum, bílum, flugvélum og skipum, og þess vegna vekur oft undrun, hvað heimþekktir framleiðendur virðast oft gleyma þeim lögmálum, sem gilda á þessu sviði. 

Til dæmis virðast þægindi í aftursætum oft vera fyrir borð borin, jafnvel í mjög dýrum og stórum bílum, og á þetta bæði við sætin sjálf, en oft ekki síður við um afturdyrnar eins og sjá má að meðfylgjandi myndum.   

Um þessi þægindi gilda nokkur einföld lögmál. Í reglum um leyfilegan fjölda farþega í aftursætum bíla teljast 43 sentimetrar í breiddina fyrir hvern farþega vera lágmark, eða 129 sentimetra heildarbreidd. 

Önnu tala er mjög mikilvæg; vegalengndin frá neðstu brún sætisbak fram að afturbrún sætisbaks fyrir framan. 

Fyrir meðalmann má þessi vegalengd helst ekki vera styttri en 65 sentimetrar, því annar fá hnén ekki nóg rými með fæturna í beinni stöðu fram. 

Stundum er hægt að svindla á þessu með því að færa hnén í sundur eða með því að færa annað eða bæði framsætin framar á kostnað þeirra, sem sitja frammi í. 

Annað atriði, sem gleymist ótrúlega oft, er hvort lærin fá stuðning á setunni. 

Ef þau nema ekki við setuna veldur það smám saman miklum óþægindum á langferðum. 

Sem dæmi um furðulega tilhögun hvað snertir aftursæti að þessu leyti má nefna tvo aldrifsbíla, Landrover Discovery og Suzuki Ignis. 

Það má hugsanlega segja að sá fyrrnefndi sé magnaðisti torfærubíllinn á markaðnum hvað snertir tækni í drifbúnaði og getu í djúpu vatni, á að þola 70 sentimetra vatnsdýpt, 20 sentimetrum meiri en keppinautarnir að ekki sé minnst á önnur þægindi og geta, sem speglast í verði á annan tug milljóna króna. 

Þess vegna vekur furðu, hve illa aftursætið er hannað í þessum dýra og flotta bíl. 

Þar skortir mjög á stuðning undir læri farþega, - hlutföllin gagnvart hæð frá gólfi og fjarlægð frá framsæti eru ekki i samræmi við annað í bílnum. 

Hins vegar er aftursætið í hinum fimm sinnum ódýrari bíl, Ignis, með fullkomin þægindi, sem eru meiri en á flestum öðrum bílum. 

Í báðum tilfellum, sem og alltaf þegar ég mæli rými í bílum, fer mælingin þannig fram, að fyrst er sest í framsætið og það stillt þannig, að fótarými sé nægilegt til að fá stuðning undir lærin þegar setið er í því. 

Síðan er sest í aftursætið og rýmið mátað í því. 

Fleira kemur til álita, til dæmis ókostir við hönnun afturdyra á bílum, þar sem verið er að elta útlitslega óhagkvæma tísku í lögun á afturgluggum, sem oft eru eins og litlar rifur eða borur. 

Mercedes-Benz bílar ýmsir, allt frá A-class,  eru dæmdi um bíla, þar sem efri gluggalínan er látin sveigjast svo mikið niður á við aftast, að það kostar erfiðleika að setjast inn í bílinn. 

Áður hefur verið fjallað hér á síðunni um þægindi í flugvélum, sem eru enn mikilvægari en í bílum þegar flugleiðirnar eru mjög langar. 

Rukka aukalega fyrir fótarýmið

Eins og að stökkva vatni á gæs.

Eftir tvö ár eru 50 ár síðan Halldór Laxness skrifaði tímamótagrein sína: "Hernaðurinn gegn landinu", en á sama ári og greinin var skrifuð, sprengdi andófsfólk gegn hrikalegum virkjanafyrirætlunum í Þingeyjarsýslu stíflu í Miðkvísl í Laxá. 

Eftir eitt ár eru liðin 70 ár síðan Sigurður Þórarinsson skrifaði fyrstu blaðagreinina með varnaðarorðum vegna illrar umgengni Íslendinga við náttúru landsins. 

En hver er staðan eftir öll þessi ár, "hvert er þá orðið okkar starf...?" eins og listaskáldið góða spurði fyrir næstum tveimur öldum?

Þessir áratugir hafa verið áratugir fyrirbæris, sem jafna má við trúarbrögð og mætti kalla áltrú, trú á það, að það eina sem geti "bjargað" Íslandi sé að fórna öllum virkjanlegum náttúruverðmætum Íslands fyrir stóriðju. 

Ef ekki ál, þá jafnvel verksmiðjur sem endurvekja kolabrennslu á Íslandi. 

Í tengdri frétt á mbl.is er fjallað um ráðstefnu, sem leiðir í ljós margfalt meiri efnahagslegan ábata af verndun einstæðra náttúruverðmæta heldur en af virkjunum og stóriðju. 

En öll notkun hugtaka og heita í umræðunni er miðuð við hina úreltu hugsun um að engin verðmæti séu til, nema þau séu metin í tonnum og megavöttum.

Í rammaáætlun er virkjanakostum til dæmis skipt í þrjá flokka, verndarflokk, nýtingarflokk og biðflokk. 

Heitin eru gildishlaðin þannig að strax í þessari skiptingu er gert ráð fyrir að nýting náttúruverðmæta sé óhugsandi, nema virkjanir felist í henni. 

Þær vatnsaflsvirkjanir, sem mestum óafturkræfum umhverfisspjöllum valda, eru fæstar nefndar eftir þeim ám eða fossum, sem gefa þeim afl, heldur einhverju allt öðru. 

Virkjun þriggja stórfossa efst í Þjórsá er ekki nefnd Þjórsárfossavirkjun heldur Kjalölduveita.  Það áður Norðlingaölduveita. 

Virkjun Köldukvíslar er kölluð Skrokkölduvirkjun. 

Virkjun Skaftár er kölluð Búlandsvirkjun. 

Virkjun Aldeyjarfoss og Hrafnabjargarfoss var nefnd Hrafnabjargavirkjun. 

Virkjanir í Þjórsá í byggð draga hvorki nafn af ánni né Búðafossi, sem virkjaður verður. 

2015 stillti þáverandi forsætisráðherra sér upp í miðjum hópi þeirra sem ætla að reisa álver suður af Skagaströnd. Helstu valda- og fjármálamenn í héraðinu eru þegar búnir að tryggja sér eignarrétt á þeim jörðum sem stórvirkjanir landshlutans eiga greinilega að rísa í, þótt það sé búið að setja þær í verndarflokk. 

Einróma yfirlýsing ríkisstjórnar Íslands 2013 um að risaálver skuli rísa í Helguvík hefur aldrei verið dregin til baka. 

Skyndilega hellast yfir landsmenn áætlanir um 55 virkjanir með alls um 500 megavatta afli, á við tvær Búrfellsvirkjanir, sem eru hver um sig 9,9 megavött og þurfa því ekki að fara í gegnum mat á umhverfisáhrifum, af því að lögin um þau miðast svið afl virkjananna og hverflanna, - ekki við umhverfið. 

Fyrir nokkrum dögum var viðruð áætlun um 100 virkjanir, bara á Tröllaskagasvæðinu. 

Í rammaáætlun eru meira en 80 virkjanir á borðinu, þannig að það er verið að tala um á þriðja hundrað virkjanir auk risavaxinna vindorkugarða. 

Búið er að ákveða að sögn forstjóra Landsvirkjunar, að tvöfalda orkuframleiðsluna upp í það að framleiða tíu sinnum meiri raforku en Íslendingar þurfi sjálfir fyrir eigin fyrirtæki og heimili og einnig búið að aögn forstjórans að ákveða að leggja raforkusæstreng til Skotlands. 

Nú er fyrir Alþingi Evróputilskipun sem ásamt sæstreng gæti leitt til þess að fara með allt vald yfir orkuauðlindum Íslands úr okkar höndum. 

Á sama tíma og þessi stefna er að bólgna út, fylgir með að njörva landið þvers og kruss niður í risaháspennulínur.  

Og réttlætt með því að það vanti afhendingaröryggi og raforku fyrir íslensk heimili og fyrirtæki. 

Á bak við þetta allt standa tiltölulega fámenn peninga- og valdaöfl, sem eiga mestallar eignir og auðlindir landsmanna og leggja því áherslu á að koma í veg fyrir nýja stjórnarskrá þar sem tekið er á auðlindum, náttúru og lýðræðismálum. 

Andspænis þessu ofurefli standa fjárvana félög náttúruverndarfólks, sem nú á hreinlega að kaffæra í á þriðja hundrað virkjanahugmyndum. 

Ofan á allt þetta bætist við svo samfelld síbylja úr munni hundraða ráðamenna þjóðarinnar um "hreina og endurnýjanlega orku," að allar tilraunir til að andmæla þessari stærstu lygi okkar samtíma eru eins og að stökkva vatni á gæs.  

 

Akkur í „lifandi landslagi“ verndarsvæða

Óvenju hlýr apríl bjagar myndina.

Trausti Jónsson fjallar um það í bloggi sínu hvað veður hefur verið hlýtt í apríl. Nú heyrir maður ýmsa taka andköf yfir komandi snjókomu víða um land og hita niður undir frostmarki þar sem hlýjast er.

Og finnst það vera merki um óvenjulega kulda.  

En þá getur verið ágætt fyrir mann að minnast þeirra ferða, sem oft voru farnar um mánaðamótin apríl-maí til að skemmta á 1. maí hátíðum hér og þar. 

Þessum ferðum fylgdu iðulega hrakningar á heiðavegum í ófærð og slæmu veðri. 

Ástæðan var ósköp einföld: Meðalhiti í Reykjavík 1960-1990 var aðeins 4,5 stig og á Akureyri 3,6 stig. 

Það getur snjóað í 2ja stiga hita, svo að það þarf litla kuldasveiflu til að það fari að snjóa. 

Von á snjókomu í nótt