Eins dauði annars brauð?

Sölutölurnar hjá Airbus og Boeing segja sína sögu um þau áhrif sem MAX-klúðrið hefur þegar haft á flugvélaþotumarkaðinn. Þessar tölur helgast af því, hve mikil sala er og eftirspurn í þeim stærðarflokki, sem Airbus 320 og 321 eru í.  

Þessi stærðarflokkur með nýjum og mun sparneytnari hreyflum en hinir eldri voru, er sá stærsti í farþegafluginu í krafti mikils vaxtar ferðaþjónustu heimsins, sem flytur fleiri farþega af millistétt á meðallöngum flugleiðum en áður var. 

Grunnástæðan á sér nokkurra áratuga rætur í því, að upprunalega hönnun 320 er 20 árum yngri en hönnun Boeing 737, sem byggðist í meginatriðum á skrokki af þvermáli, sem er orðin 60 ára gömul og miðuð við fólk, sem var smærra að meðaltali en nú er. 

Við hönnuninina á þotum Airbus var í upphafi miðað við það, að skrokkvíddin gerði ráð fyrir stækkun flugfarþega. 

Mjórri skrokkur 737 býður að vísu upp á aðeins minni loftmótstöðu og nettari lendingarbúnað, en á móti kemur, að sú þróun að hreyflarnir fyrir þessa stærð af þotum yrðu fyrirferðarmeiri en hinir eldri, bauð upp á leysanlega lausn á Airbus 320 án róttækra breytinga á miðstykki og vængjum, en illleysanlega lausn fyrir Boeing 737 án róttækra breytina á miðstykki og vængjum, nema að reynt yrði að setja flókið sjálfstýrikerfi á þotuna til að hægt yrði að færa hreyflana framar og hærra. 

Þrátt fyrir að sífellt lengist sá tími sem lausn vandamála 737 tekur, er kannski enn of snemmt að tala um að máltækið "eins dauði er annars brauð" eigi við þegar litið er á heildarmyndina á flugvélamarkaðnum. 

En eins og er, má segja að tíminn vinni með Airbus í þessari gríðarstóra slag, sem snýst um óheyrilega háar fjárupphæðir. 

Airbus á fljúgandi siglingu

Það þarf alltaf að lesa veðurspár mið tilliti til hvers staðar og svæðis.

Að undarförnu hefur mikið verið fimbulfambað um gular viðvaranir og gildi þeirra. Réttilega er bent á að þótt gul viðvörun sé í gildi á ákveðnu spásvæði, þarf það alls ekki að þýða öllum ferðum verði að aflýsa alls staðar. 

Einfalt dæmi:  Spáð er 20-25 metra suðvestanvindi með hvössum skúrum á spásvæði, þar sem helmingurinn er láglendi og hitinn verður um þrjú stig á láglendi. Á þeim helmingi, segjum að það sé gróið svæði, ætti vel að vera fært fyrir venjulega bíla, ef vegir eru auðir, þótt vindur sé mikill í skúrunum. 

En segjum síðanm að hinn helmingurinn af svæðinu sé hálendi í um 700 metra hæð yfir sjó. 

Þá breytist oftast eftirfarandi: 

1. Vegna hæðar yfir sjó verður vindurinn mun meiri en á láglendi.

2. Vegna hæðar yfir sjó er frost í þessari hæð. 

3. Af 1. og 2. leiðir að í stað hvassra skúra, verða stormél með engu skyggni, ófærð og illviðri á hinum hálenda hluta spásvæðisins.  

Niðurstaða: Gula viðvörunin þýðir "ófært" á hálenda svæðinu, en ekki á láglendinu. 

Af þessum sökum er það háð landslagi, landhæð og fleiri þáttum, hvort meta eigi ástandið á hverjum stað með orðum eins og ófært, illfært, þungfært eða fært. 

Sá, sem lendur í vandræðum á hálendinu, getur ekki afsakað sig með því að gula viðvörunin hafi ekki þýtt ófærð, vegna þess að ekki þurfi að loka fyrir umferð alls staðar.  

Næsta lægð í kvöld

200 sinnum meiri mengun en nemur heilsuverndarmörkum.

Að sumu leyti er umræðan um heilsuspillandi svifryksmengun á svipuðu stigi og rökræðan um óbeinar reykingar fyrir 20 árum. Þá var því haldið fram að bann við tóbaksreykingum, þar sem reykurinn færi ofan í alla nærstadda, væri skerðing á frelsi einstaklingsins. 

Á þetta reyndi eitt sinn á samkomu þar sem síðuhafi var beðinn um að semja spurningar fyrir spurningakeppni og stjórna henni. 

Þegar hefja átti leikinn, var þykkur tóbaksreykur í salnum og var reykingafólkið beðið um að hætta að reykja og bíða í kortér meðan reyknum væri hleypt út. 

Stóð þá maður einn upp og sagði, að þetta væri ofbeldi og frelsisskerðing gagnvart sér og öðru þeim, sem reyktu í salnum. 

Ég bað þá viðstadda að rétta upp hönd og sýna, hver væri skoðun samkomugesta.  Yfirgnæfandi meirihluti taldi hvern og einn í salnum hafa frelsi til að reykja að vild. 

"Nær þetta frelsi líka til mín?" var næsta spurning. 

"Já", var svarið úr salnum, en það kom samt svolítið skrýtinn svipur á suma. 

"Þá er það mitt val að reykja ekki, í stað þess að reykingafólkið hér í salnum reyki ofan í mig, og mun ég neyta þessa frelsis míns á þann eina hátt, sem mér er mögulegur, og fara héðan út, en ég skil spurningarnar eftir, svo að einhver sem kýs að vera inni í reyknum, geti notað þær og stýrt spurningakeppninni." 

Mikill kurr kom í salinn þegar ég tók saman föggur mínar og hugðist ganga út, og eftir að niðurstöður orðræðunnar höfðu verið ræddar, og ég hafði rökstutt það, að brottför væri eina leiðin til þess að ég fengi að njóta þess frelsis, sem ég hafði fengið samþykki fyrir, samþykkti reykingafólkið að gera samkomuna reyklausa. 

Þegar mælingar sýna nú, að svifryksmengun með heilsuspillandi efnum geti verið 200 sinnum meiri en nemur heilsverndarmörkum um áramót, er spurningin, hvort við slíkt verði hægt að búa. 

Í stjórnarskrá stjórnlagaráðs er grein um rétt hvers manns á hreinu og ómenguðu lofti og umhverfi. 

Sem má líka líta á sem frelsi til þess að njóta slíkra gæða. 

 

„Þessi mengun yrði stoppuð strax“