Rangar forsendur sem hafa kostað of mikið.

Forsendurnar fyrir alræði kommúnismans, "alræði öreiganna" voru þær að með slíku alræði myndi hver einasti maður haga sér þannig að hann legði af mörkum til þjóðfélagsins það sem hann gæti og fengi það sem hann þyrfti.

Eitt miðstýrt vald, sem í öllum tilfellum varð einn óskeikull maður, myndi sjá um að svona yrði þetta og þar með yrði útrýmt ýmsum óæskilegum þáttum svo sem spillingu, vændi, græðgi og mismunun.

Þegar séð hefði verið til þess að allir hefðu rétta skoðun myndu deilur hverfa.

Forsendan var í hnotskurn sú að allir myndu hegða sér rétt í samræmi við boð leiðtogans og flokksins og gera það af ánægju, vinna eins og tannhjól í vél. Allir myndu njóta þess að vera jafnir, þótt í ljós kæmi og styngi í augun, að sumir voru miklu jafnari en aðrir.

Alræðið kostaði marga tugi milljóna manna lífið og óheyrilegar þjáningar hundruða milljóna manna.

Alræði markaðarins átti að byggjast á því að óheft samkeppni myndi skapa hagvöxt og leysa öll  sín vandamál sjálfur án utanaðkomandi afskipta nema í sem allra minnstu mynd.

Allir myndu haga sér eftir þessum lögmálum eins og tannhjól í vél, rétt eins og þegnarnir í alræðisríkinu áttu að gera.  

Enn má heyra í umræðum vegna forkosninga í Bandaríkjunum að margir trúa þessu enn og berjast fyrir "deregulation", þ. e. minna eftirliti og reglum.

Þessir menn sækjast því enn eftir því að koma því ástandi á, sem skóp efnahagskreppuna og virðast ekkert hafa lært eða viljað læra. 

Misskipting jarðarinnar gæða og misnotkun á þeim kostar í raun ekki færri mannslíf en kommúnisminn gerði.

Forseti Íslands þekkir vel  í gegnum feril sinn sem fræðimaður og stjórnmálamaður með býsna náin samskipti við menn af báðum sauðahúsum, hvað hann er að tala um.

Hann talar af reynslu sem sjálfsagt er að hann miðli af til þjóðar sinnar.

Hann var formaður í flokki þar sem stór hluti flokksmanna trúði lengst af á kommúnismann og í "gróðærinu" blindaði dýrð útrásarinnar og hins algerlega óhefta markaðsfrelsis bæði hann og meginþorra þjóðar hans.

Orð hans eru því þörf orð í tíma töluð af biturri reynslu sem læra verður af.

Forsetinn: Maðurinn er ekki vél

Athugasemdir

[Haukur Kristinsson (IP-tala skráð) 23.4.2012 kl. 11:46]

 Maðurinn er ekki vél og á ekki að láta spila með sig.

 

Forsetinn anno 2005 í London:

„Icelanders are risk takers. They are daring and aggressive. Perhaps this is because they know that if they fail, they can always go back to Iceland where everyone can enjoy a good life in an open and secure society; the national fabric of our country provides a safety-net which enables our business leaders to take more risks than others tend to do.“

 

Nú vill svo til að flestir „risk takers“ hafa flúið land, þar sem þeir lifa af ránsfeng, tekinn úr sjóðum landsmanna. Ef þeir skyldu eiga eftir að koma til baka, verður það líklega „to enjoy a good life in an closed and secure society“, sem sagt á  Litla-Hrauni.

 

[Helgi (IP-tala skráð) 23.4.2012 kl. 14:21]

Sæll.

Eins og oft í þínum pistlum ferðu ágætlega af stað en síðan fatast þér flugið.

A.Smith sagði aldrei að markaðir væru óskeikulir.

Misskipting gæða verður alltaf til staðar og er í raun lögmál. Fólk er mismunandi, sumir fá góðar viðskiptahugmyndir og hagnast á þeim eins og vera ber. Gott dæmi um þetta er Steve Jobbs sem átti víst 6 milljarða dollara þegar hann féll frá. 

Þú segir: "Misskipting jarðarinnar gæða og misnotkun á þeim kostar í raun ekki færri mannslíf en kommúnisminn gerði". Hvernig væri að rökstyðja þetta? Kostar auður S. Jobb okkur lífið?

Ómar, kannast þú við Frank-Dodd frumvarpið? Þar er gott dæmi um reglur sem ollu vanda. Kannast þú við "brain-trust" FDR? Þeir snillingar lengdu kreppuna miklu um mörg ár.

Hinn frjálsi markaður olli ekki þessari kreppu heldur opinber afskipti. Ég er búinn að nefna Dodd-Frank. Tökum annað dæmi. Hvaðan fengu íslensku bankarnir allt það fé er þeir lánuðu um alla koppa og grundir hér. Það kom að mestu erlendis frá. Hvaðan fengu erlendu bankarnir, sem lánuðu hingað, sitt fé? Slóðin endar öll á einum stað, í opinberum stofnunum (2-3). Tökum enn eitt dæmið. Opinberar reglur í USA gera það að verkum að sumir bankar þar eru risastórir og græða þar með óeðlilega mikið ef samkeppni væri næg. Hérlendis sjá EES reglur til þess að mikil fákeppni er á bankamarkaði enda nánast vonlaust að stofna nýjan banka hér vegna skrifræðis. Það kemur niður á neytendum enda geta þeir bankar sem fyrir eru á fleti nánast hagað sér eins og þeim dettur í hug því ekki þurfa þeir að óttast samkeppni.

Stór opinber geiri með sínu skrifræði og reglum bjargar engu, ef svo væri hefði hrunið ekki orðið. Ekki satt? Enginn geiri er eins niður njörvaður í reglur og fjármálageirinn eins og þeir hjá andríki hafa sýnt fram á. Samt varð hrun? Hvernig geta þá reglur og opinber afskipti bætt okkar hlutskipti?

Hafðu það gott.

[Ómar Ragnarsson, 23.4.2012 kl. 18:40]

Þær tugir milljóna sem létu lífið af völdum kommúnismans eru fengnar með því að leggja saman tölur látinna á ákveðnu árabili.

Ef lagðar eru saman dánartölur vegna hungurs og sjúkdóma, sem stafa af örbirgð og fátækt, afleiðingum misskiptingu gæða jarðar, kemur ekki minni tala út.

Ef sagt er að þetta sé ekki marktækt því að þetta sé í löndum, sem eru í öðrum heimshlutum en okkar, eru mannslífin sem Maó og Stalín höfðu á samviskunni, heldur ekki ekki marktæk.

Nú er öll heimsbyggðin samannjörvuð fjárhagslega og lengi hafa stórveldin stundað það að nýta sér auðlindir hinna minni og fátækari landa þannig að arðurinn af nýtingunni hefur runnið úr þessum löndum.

Tollamúrar hafa líka komið í veg fyrir að þjóðir í Afríku og Asíu hafi getað nýtt sér landkosti landa sinna til landbúnaðarframleiðslu.  

Síðan er rétt að benda á að hvað eftir annað er það aðalatriði áréttað af heittrúa frjálshyggjumönnum að því meira frelsi sem sé í fjármálum, því betra, og að markaðurinn sjái ævinlega sjálfur um að leiðrétta sig.

Það er nýtt að sjá að aðhaldsleysið og eftirlitsleysið hafi valdið Hruninu hér heima og erlendis. Annað er að sjá í rannsóknarskýrslu Alþingis.

[jon (IP-tala skráð) 23.4.2012 kl. 21:13]

@Helgi

Hvað gagnast okkur á því að hafa fleiri banka á Íslandi? Er ekki alltof mikið af viðskipta- og hagfræðingum á landinu(eða öðrum bankastarfsmönnum)? Væri ekki hagkvæmast fyrir þjóðina að hafa bara einn ríkisrekinn banka?

Tökum sem dæmi tölvudeildir bankanna þar sem að bankastarfsemin fer að miklu leiti í gegnum tölvur. Tölvudeildirnar eru einn stærsti kostnaðarliður bankanna og þar vinna nokkur hundruð tölvunarfræðinga. Hver banki hefur sitt eigið tölvukerfi og þess vegna vinna mjög stórir hópar nákvæmlega sömu vinnu. Það er mjög óhagkvæmt fyrir þjóðina alla(sérstaklega þegar hún er svona lítil) að svona mikið af háskólamenntuðu fólki, á mjög háum launum, séu að vinna nákvæmlega sömu vinnuna=stór partur alveg useless.

Ég held að best væri að hafa bara einn ríkisrekinn banka. Hlutverk hans væri að þjóna þjóðinni sem best, ekki að græða peninga, ekki spila með peningana, ekki lána einhverjum vitleysingum milljarða, engin ofurlaun og ekkert kjaftæði. Mikið af þessu fólki í fjármálageiranum gæti farið að gera eitthvað gagn fyrir þjóðina, sérstaklega þar sem það er mikill skortur af háskólamenntuðu fólki í raungreinum(t.d. tölvunarfræði).

Ég er ekki að segja að öll samkeppni sé slæm, það vita það flestir að hún er lykillinn að nýsköpun, en þegar það kemur að bankakerfinu(sérstaklega í svona litlu landi) þá getur hún verið óhagkvæm(amk fyrir þá sem vinna ekki í bankakerfinu).

[Guðmundur Ásgeirsson, 23.4.2012 kl. 21:16]

Ég veit ekki um neinn sem hefur dáið úr kommúnisma. Hinsvegar er til fullt af fólki sem lét lífið vegna launmorða, vinnuþrælkunar og annarskonar kúgunar og ofbeldi af hálfu manna sem notuðu kommúnisma sem verkfæri til að hrinda óhæfuverkum sínum í framkvæmd.

Sama er hægt að segja um stærstu og skilvirkustu morðvél sem hefur fyrirfundist í mannkynssögunni og er um þessar mundir knúin áfram af einhverskonar kapítalisma. Hversu margir ætli hafi látið lífið af völdum þeirrar morðvélar?

Það er allt of auðvelt að hengja bakara fyrir smið þegar báðir eru sekir.

[Helgi (IP-tala skráð) 23.4.2012 kl. 22:42]

@3:

Ég veit vel hvernig þú færð tölurnar út varðandi kommana, gott hjá þér að vekja athygli á þessu.

Rannsóknarskýrsla alþingis tæpti hvergi á raunverulegum orsökum hrunsins. Var þar athugað hvaðan bankarnir fengu allt það fé sem þeir lánuðu? Var þar athugað hvaðan þeir sem lánuðu íslensku bönkunum fengu sitt fé? Það var engin tilraun gerð til að kryfja orsakir hrunsins. Það var einmitt mikið eftirlit, fjármálageirinn býr við frumskóg reglna sem engu hafa bjargað nema veita fólki falska öryggiskennd. Einnig mikil afskipti hins opinbera, hið opinbera ákveður verð á fjármagni og fleira. Miðlægt efnahagsskipulag virkar ekki.

Varðandi Afríku, hvað er búið að moka miklu lánsfé í þá álfu? Ef heimamenn kaupa bara vopn fyrir fé sem ætlað er í uppbyggingarstarf þá er ekki hægt að kenna kapítalisma um það. Hvað eru tollar annað en opinber afskipti af markaðinum? Þessir tollar sem nú nefnir eru auðvitað slæmir fyrir almenning, halda upp verði á vöru. Kreppan mikla varð beinlínis til vegna Smoot-Hawley tollanna. Þegar allt hrundi í okt. 1929 fór atvinnuleysi mest upp í 9% og minnkaði óregluleg fram á sumar 1930 þegar það fór niður í 6,4% (júní). Þá koma til opinber afskipti (Smoot-Hawley) og fyrir vikið fór atvinnuleysi í USA ekki undir tveggja stafa tölu í % allan áratuginn.  

Markaðurinn leiðréttir sig ef hann er látinn í friði, hann er bara nánast aldrei látinn í friði af mönnum sem halda að þeir viti hluti sem þeir ekki vita eins og t.d. "brain-trustið" hans FDR.

Þú hrekur hvergi það sem ég segi.

@4: Sú leið sem þú leggur til hefur verið prófuð og virkar ekki. Það að ríkið sé með puttana í atvinnurekstri endar bara illa. Heldur þú virkilega að spilling myndi ekki grafa um sig í þessum eina ríkisbanka, hver fengi hvaða starf og hver fengi lán og hver ekki? We´ve been down that road!!

Ef einhver fyrirtæki kjósa að reka sig með óhagkvæmum hætti þá er það þeirra vandamál, ekki þitt eða mitt. Þá fara þau bara á hausinn. Ef fleiri bankar væru á markaðinum væri meiri samkeppni og við gætum kannski fengið ódýrari lán, ekki þurft að borga jafn mikið fyrir debtkortafærslu, fengjum kannski hærri innlánsvexti. Listinn er langur. Samkeppni er af hinum góða fyrir neytendur. Í alvöru samkeppnisumhverfi er ekki myljandi gróði á fyrirtæki. Hvað ætli íbúðakaupendur í t.d. Þýskalandi eða Hollandi (svo einhver dæmi séu tekin) séu að borga í raunvexti af sínum lánum? Án efa mun minna en við hér. Á hvorum markaðinum ætli sé meiri samkeppni?

@5: Kapítalismi hefur engan drepið, það sem er hins vegar praktíserað núna með stuðningi stjórnvalda er það sem kallað er korporatismi og á ekker skilt við kapítalisma. Hrunið er ekki kapítalisma að kenna heldur afskiptum hins opinbera. Markaðurinn bregst við þeim leikreglum (misviturlegum) sem hið opinbera setur. Það fatta sumir ekki eins og Occupy Wall Street liðið.

[Ómar Ragnarsson, 23.4.2012 kl. 22:54]

Svokölluð þróunaraðstoð við Afríkuríki nemur aðeins broti af því fé, sem haft er af þessum þjóðum með tollamúrunum varðandi verslun með landbúnaðarafurðir til að koma í veg fyrir samkeppni við styrktan landbúnað Evrópu og Norður-Ameríku.  

Þar fara fremstar í flokki þjóðir sem segjast berjast fyrir verslunarfrelsi en standa fyrir þessu mikla óréttlæti.

[Þorvaldur S (IP-tala skráð) 24.4.2012 kl. 19:13]

Á Íslandi hefur óheftur kapítalismi einu sinni verið reyndur.  Það tímabil hefur verið kallað Sturlungaöld.  Í Bandaríkjunum var óheftur kapítalismi reyndur á tilteknu landssvæði.  Það svæði var kallað villta vestrið.  Það er barnalegt, enda yfirleitt eingöngu haldið fram af börnum hversu gömul sem þau kunna að vera, að halda að óheftur kapítalismi virki.  Og að kenna eftirliti og reglum um bítur svo höfuðið af skömminni.

[valgeirjens (IP-tala skráð) 30.4.2012 kl. 02:39]

Já það hefur svo sannarlega sýnt sig að ríkið gerir ekkert nema slæma hluti með sínum afskiptum af fólkinu í landinu og fyrirtækjum. Meðal annars með að setja einhver vökulög, skylda menn í verkalýðsfélög nú eða koma á fræðsluskyldu og banna börnum að vinna erfiðis vinnu. Það hefur nefninlega sýnt sig að fyrirtæki sem fá að starfa óáreitt misnota ekki sína starfsmenn, náttúruna og samfélagið til þess eins að græða örlítið meira. Það er einmitt þessi framtaksemi einkafyrirtækja sem hefur gefið af sér betri lífsgæði hér á landi og hefur ekkert með um 100 ára baráttu alþýðunnar fyrir réttindum sínum um leið og hún hefur sópað upp silfri hafsins fyrir elítu þessa lands. Þú Helgi ættir að prófa að opna bók - og það fleirri en eina. Kapítalismi á sér sama vanda og kommúnismi og það er mannskeppnan og það hefur ekkert að gera með gæði hugmyndafræðinnar.