"Þungu fargi létt af þjóðinni" með enn þyngra og verra fargi !

Í tilefni af föstudeginum langa í minningu manns, sem var dæmdur saklaus til lífláts fyrir tæpum tveimur árþúsundum, er okkur vafalaust hollt að íhuga og kryfja svipuð mál á okkar tímum, meðal annars í okkar eigin landi.  

"Þungu fargi er létt af þjóðinni" sagði dómsmálaráðherra Íslands þegar dómarnir voru kveðnir upp í Guðmundar- og Geirfinnsmálinu.

Þetta þunga farg fólst í háværri kröfu þorra almennings, sem hafði verið uppi um nokkurra ára skeið, þar sem þess var krafist að lögreglan upplýsti nokkur mannshvörf, sem höfðu orðið síðustu misserin og upprætti glæpsamlega starfsemi varðandi smygl, dreifingu og neyslu fíkniefna.

Krafan, sem fjölmiðlar ýttu undir, kom til áður en Geirfinnur hvarf.

 Ég minnist til dæmis viðtals aðgangsharðs sjónvarpsfréttamanns við yfirmann í lögreglunni, sem var sökuð um máttleysi og árangursleysi í mannhvarfsmálum.

"Það er ekki rétt að við finnum aldrei neitt," svaraði lögreglufulltrúinn, kominn í nauðvörn. "Það kemur fyrir að við finnum hinn horfna látinn og allt í fína lagi", datt síðan út úr honum og voru þessi ummæli strax hent á lofti sem dæmi um eindæma klaufagang lögreglunnar.

Þetta var tími mikils umróts og átaka í hraðfara breytingum íslensks samfélags.

68-kynslóðin skók Ísland með hippabyltingu, uppreisn gegn ríkjandi gildum, afnámi þéringa, breyttum klæðaburði og alveg nýju vandamáli margfaldrar fíkniefnaneyslu og smygls og glæpa í tengslum við hana.

Hviksögur gengu ljósum logum um skipulagða glæpastarfsemi varðandi smygl á áfengi og fíkniefnum og verslun með þau, og voru af sumum tengdar þeim Sigurbirni Eiríkssyni og Magnúsi Leopoldssyni í Klúbbnum og og framlengdar í tengsl við Framsóknarflokkinn í gegnum Kristin Finnbogason.

Allt þetta eldsneyti var til staðar og fína fólkið í Reykjavík titraði af æsingi í kjólfötum sínum og síðkjólum þegar ég kom til að skemmta því kvöldið eftir að Ólafur Ragnar Grímsson hafði "ráðist með ósvífni" á bankastjóra borgarinnar, sem hann hefði "stillt upp eins og sakborningum í réttarsal" í sjónvarpsþætti kvöldið áður.

Og það titraði ekki síður þegar Vilmundur Gylfason fór hamförum í beittri atlögu sinni gegn spillingu ríkjandi valdastétta.

Í þessu andrúmslofti þurfti aðeins eina litla handsprengju til þess að valda hundrað sinnum stærri keðjusprengingu, og hún byrjaði í einu stuttu en dularfullu símtali suður í Keflavík og hvarfi mannsins, sem fékk þetta símtal.

Dagblaðið og Vísir háðu hatramma baráttu í æsiblaðamennsku á þessum tíma og kepptust við að flytja stórfréttir af því styrjaldarástandi sem skollið var á í íslenskri þjóðmálaumræðu.

Þetta hafði áhrif á alla aðra fjölmiðla, enda engin leið að forðast umfjöllun um hinar einstæðu játningar um rosalega atburði sem komu fram svo breyttar í hvert sinn, að ekki var um annað talað.

Undir öllum venjulegum kringumstæðum hefðu þessi mál aldrei orðið að því báli, sem þau urðu, ef Geirfinnur hefði ekki horfið.

Og eitt og sér hefði hvarf Geirfinns heldur ekki orðið að stórmáli, sem olli stórskjálfta og hamförum á Alþingi nema vegna þess að önnur mannshvörf höfðu orðið á undan og valdið hysteríu sem beið eftir því að fá rækilega útrás.

Þetta var eins og lítill eldur, sem læstist hraðvaxandi úr einni byggingu í aðra þangað til allt stóð í ljósum logum í þessari stærstu galdrabrennu allra tíma á Íslandi.

Krafan var einföld: Stöðvum þetta glæpahyski, flettum ofan af því og komum því undir lás og slá!

Sem allra flestum!

Leitun er vafalaust að öðru eins yfirgengilegu rugli og endemum og rannsókn málsins var. Til að toppa ruglið var fenginn þýskur "sérfræðingur" til þess að hafa stjórn á henni. Já, "es muss ordning sein."

Mörgum áratugum seinna upplýstist að sérfræðingur þessi hafði í byrjun ferlis síns fengið þjálfun og unnið sig upp í Gestapo á Ítalíu á stríðsárunum!

"Ósvífin" skopstæling Flosa Ólafssonar í áramótaskaupinu 1976 á hinum erlenda "sérfræðingi" reyndist um síðir byggð á innsæi þess listamanns sem Flosi var.

Föstudagurinn langi er réttur dagur til að íhuga mál af þessu tagi í anda mannsins, sem sagði: "Dæmið ekki, því að þér munuð sjálfir verða dæmdir."  

Hafi "þungu fargi" verið létt af þjóðinni þegar hún heimtaði og fékk líf og æru sakbornganna í Guðmundar- og Geirfinnsmálinu endanlega rústað, varð það aðeins til þess, að skapa stundarfrið, því að undir niðri hlutu margir að sjá þegar rykið settist, að eitthvað var bogið við það að víkja alveg burtu meginreglu réttarríkisins: "In dubio pro reo", þ. e. allur vafi skyldi túlkast sakborningi í vil.

Hafi þetta skilyrðislausa boðorð verið brotið gersamlega, var það í þessu máli. Ekki aðeins var allur vafi túlkaður gegn sakborningum, heldur búin til gögn eins og játningar, þvingaðar fram með aðferðum, sem verða að teljast ígildi pyntinga.

Nú, þegar komið er á fjórða áratug síðan galdrafárið og nornaveiðarnar geysuðu er ljóst að í stað þess að "þungu fargi væri létt af þjóðinni" var efnt til miklu stærra, verra og óbærilegra fargs varðandi samvisku og sálarheill íslensku þjóðarinnar og íslensks dómskerfis, sem verður að létta af henni eftir því sem föng eru á í eitt skipti fyrir öll.

Það er ekki nóg að hallmæla þeim dómendum, sem þurfti að kveða upp dómana, sem voru börn síns tíma. Það þarf að kafa dýpra og átta sig á því sálarástandi þjóðarinnar sem hvatti til og knúði í raun fram þessa dóma í anda hrópanna: "Krossfestu hann! Krossfestu hann!"

Reynum að ímynda okkur hver áhrif þess hefðu orðið, ef sýknudómar hefðu verið kveðnir upp. Það hefði allt orðið vitlaust!  

Við getum ekki lifað við þetta lengur. Hafi Una Sighvatsdóttir þökk fyrir góða umfjöllun um hliðstætt norskt sakamál og Gísli Guðmundsson fyrir einstætt ævistarf í þágu mannúðar og réttlætis.

Svona færðu mann til að játa morð

Athugasemdir

[Þorsteinn Briem, 28.3.2013 kl. 23:49]

Una Sighvatsdóttir og Gísli Guðjónsson.

[Ómar Bjarki Kristjánsson, 29.3.2013 kl. 00:12]

Þetta er rétt lýsing á andrúmsloftinu og hópstemmingunni eða hysteríunni að mínu mati. þ.e.a.s. þeim margslungnu aðstæðum og orsökum sem sköpuðu þennan jarðveg sem málið lennti í. (eg mundi kannski gera athugasemd við að sá þýski hefði verið í gestapo. Hef aldrei séð óyggjandi gögn um það.)

Jafnframt má benda á að fangelsispresturinn sendi dómsmálaráðherra bréf og kvartaði yfir harðræði gagnvart sakborningum í fangelsinu - án árungurs eða nokkurs svars.

En varðandi þann þýska, þá teiknaði sigmund hann hálf nazistalegan - hann kærði. Veit ekki alveg hvernig það mál fór en hér má sjá hverskonar myndir ýmsir aflleggjar nefnts máls tóku á sig:

http://timarit.is/view_page_init.jsp?issId=271430&pageId=3881944&lang=is&q=Karl%20Schutz

,,í gær var kveðinn upp i sakadómi Reykjavikur úrskurður i meiðyrðamáli er rikissaksóknari höfðaði á hendur ritstjórum Mbl. og teiknara þess Sigmundi, vegna kæru Karls Schutz á hendur þeim, en Mbl. birti i ágúst og september sl. tvær teikningar sem kærandi lýsti svo: ,,Skopteikningin sýnir Gestapomann með afarstóra skammbyssu, pyntingasvipu og hund, sem virbist afar grimmur."

Í framhaldinu var svo orðið aðalmálið hvort sá þýski væri opinber starfsmaður eða ekki.

[Þorsteinn Briem, 29.3.2013 kl. 01:02]

Dómur Hæstaréttar 21.2.1978:

"Ákærði Sigmund Jóhannsson á að vera sýkn af öllum kröfum ákæruvalds í máli þessu."

"Ákærðu Matthías Johannessen og Styrmir Gunnars­son greiði óskipt Karli Schütz 75.000 krónur.

Ákærðu Matthías Johannessen og Styrmir Gunnarsson greiði óskipt 2/3 hluta alls sakarkostnaðar, bæði í hér­aði og fyrir Hæstarétti, þar með taldir 2/3 hlutar saksóknarlauna til ríkissjóðs, 80.000 krónur, auk allra máls­varnarlauna skipaðs verjanda síns fyrir báðum dómum."

[Ómar Bjarki Kristjánsson, 29.3.2013 kl. 02:17]

Ok. Merkilegt.

[Már Elíson, 29.3.2013 kl. 10:21]

Ómar,

Innsláttarvilla hjá þér. Þú meinar : Eðlilegt

[Sigurður Þorsteinsson, 29.3.2013 kl. 10:58]

Já, Ómar, en finnst þér ekki stórfurðulegt hvað sagan endurtekur sig í sífellu. Fyrst kemur dómur og hann er sætastur ef með í fallinu eru teknir  pólitískir andstæðingar. Engin miskunn sýnd. Aldrei koma afsökunarbeiðni. Til þess að réttlæta dóminn eru búnar til sögur um ,,illmennin“, og svo skal keyra hratt áfram. Öll gagnrýn hugsun umsvifalaust lamin niður. ´Ósannindin og illur hugur ráða, engin kristileg gildi. Geturðu hugsað þér líðan Ólafs Jóhannssonar dómsmálaráðherra á þessum árum, eða annarra sem ráðist var á með þessum hætti. Sumir sátu inni, aðrir bognuðu og/eða brotnuðu.

Fjölmiðlastrákarnir voru jú úr gamla Alþýðuflokknum og studdir af mönnum eins og Sighvati Björgvinssyni á Alþingi Tilgangurinn helgaði meðalið.

Svo eru vinstri menn sameinaðir í Samfylkinguna, sem klofnar þegar hugsjóna og heilindamanneskjan Margrét Frímannsdóttir er kosinn formaður. Auðvitað gat illt ekki umgengist neitt gott og Steingrímur stofnaði VG, eftir að hann féll í formannslagnum við Margréti. Það gerðist líka þegar Jóhanna tapaði fyrir Jóni Baldvini síðar.

Við taka nýir sláttumenn. Nú var það Davíð Oddson sem fær dóminn. Hatrið á sér engin takmörk. Svo er sett rannsóknarnefnd, sem a.m.k. vann nokkuð af heilindum. Fimm eru tilnefnd að fara fyrir Landsdóm. Þá tekur liðið sig saman, fríar sína menn og Geir Haarde skal einn draga fyrir dóminn. Geir sem hafði manndóm  til þess að biðjast afsökunar á sínum þætti og þætti ríkisstjórnar sinnar. Það geri reyndar líka Ingibjörg Sólrún og fékk að launum útskúfun frá samflokksmönnum sínum að launum. Nú eftirá voru það verk Geirs Haarde sem björguðu þjóðinni með bráðabirgðalögunum.

Í Kópavoginum var Gunnar Birgisson tekinn af lífi á sama hátt. Dómurinn í svokölluðu lífeyrissjósmáli er einn af smánarblettunum sem pólitíkin býður uppá. Þar var reynt að samræma framburði til þess að klekkja á Gunnari. Hvað gerðu fjölmiðlamenn? Fjölmiðlamaður sem varð að segja af sér á Stöð 2 þegar hann var staðinn að því að falsa fréttir, vílaði ekki að ráðast á Gunnar og klína á hann sök, þegar allt hafði verið tekið af honum.

Svo kemur stjórnlagamálið. Að mörgu leiti var sá ferill góðu, en þeir sem halda því fram að þetta sé forgangsmál umfram t.d. að berjast gegn fátækt, skuldastöðu heimilanna og atvinnuleysinu eru a´villi götum. Þegar sérfræðingar komast að því að vinna þurfi málið betur og ná sátt, þá er gamla aðferðin aftur dregin á flot og Ómar þú dansar með! Auðvitað í anda þess að þú sért að vinna gegn ,,vonda fólinu“.

Látum dómstólana taka upp Geirfinnsmálið og dæma um sýkn eða sekt. Við getum alveg haft okkar skoðanir og höfum á vinnubrögðunum í málinu. Hvorki Ómar Ragnarsson eða Sigurður Þorsteinsson eru til þess fengir að dæma í málinu.

Ómar það er afskaplega falskur tónn í dvöl þinni með þessu liði. Framganga þin í gegnum tíðan passar ekki við þessi vinnubrögð. Við erum margir sem teljum okkur vera umhverfissinna, og erum ekki sátt, þá er það okkar að kynna okkar málsað og afla honum fylgis.

[Ómar Bjarki Kristjánsson, 29.3.2013 kl. 13:19]

Már Elíson, það náttúrulega var litið alvarlegum augum í þýskalandi á þeim tíma að vera bendlaður við nazisma og þótti ekkert gamanmál. Með merkilegt, þá átti eg aðallega við, að það er alveg merkilegt hvernig myndir þetta mál tók á sig og hve marga afleggjara það hafði. Rakst bara á þessa sigmund tengingu af tilviljun á tímarit.is.

[Ómar Bjarki Kristjánsson, 29.3.2013 kl. 13:28]

Ps. Ennfremur er auðvitað aðalatriði þessa pistils Ómars greining á þeim jarðvegi sem umrætt mál spratt úr. þetta er mjög góð greining, að mínu mati.

Td. þetta í sambandi við Klúbbinn, að það er skrítið sko, séð frá nútímanum, að það er eins og sjálfsagt hafi þótt að milli þess öldurhúss væri = yfir í eitthvað vafasamt og spillingu.

Maður spyr sig, og þá svona almennt og útfrá breiðu sjánarhorni, hvort þetta tengist því að dáldið öðruvísi var litið á skemtistaði á þeim tíma en nú tíðkast. Nú til dags eru skemtistaðir, öldurhús og knæpur allrahanda eðlilegur hluti lífsins, má segja. En það var ekki altaf svo.

Að sem dæmi þá lauk bannárunum ekki fyrr en 1935. 1975 er þá 40 ár liðin ef eg reikna rétt. það er u.þ.b. sami tími frá 1975 til okkar tíma. þ.e. um 40 ár.

Ennfremur kemur manni undarlega fyrir sjónir í dag öll umfjöllunin á þessum arum um smygl á spíra, sem kallað var.

[Ómar Bjarki Kristjánsson, 29.3.2013 kl. 13:36]

Og enn ps. að eg spyr mig líka varðandi það atriði hveþjóðin arð heltekin af G&G málum og þá sérstaklega Geirfinnsmálinu, hvort það geti tengst sjónvarpinu eitthvað. Að það er að segja að um svipað leiti var Colombo og McCloud sérlega vinsælir þættir og nánast allir horfðu. Þeir félagar leystu alltaf málin. Jafnframt með í huga furðuleg aðferð Keflavíkurlöggu við rannsókn málsins og birtingu leirstyttu. þetta var allt mjög óvenjulegt og mikil nýjung og þetta heltók þjóðina einhvernvegin.

Jafnframt kemur einkennilega fyrir sjónir núna, og sá þýski hafði meir að segja orð á því á sýnum tíma, að Keflavíkurrannsóknin leitaði ma. til smámanna og miðla og eg veit ekki hvað. þeir fóru alla leið til Austurlanda að ræða við töframann þar. Við sjáum strax að um allt annað samfélag er að ræða.

[Ómar Bjarki Kristjánsson, 29.3.2013 kl. 13:37]

Edit: ,,Jafnframt kemur einkennilega fyrir sjónir núna, og sá þýski hafði meir að segja orð á því á sýnum tíma, að Keflavíkurrannsóknin leitaði ma. til spámanna og miðla..."

[Þorsteinn Briem, 29.3.2013 kl. 16:57]

Sigurður Þorsteinsson,

"Látum dómstólana taka upp Geirfinnsmálið og dæma um sýkn eða sekt."

Geir H. Haarde var dæmdur af Landsdómi, til að mynda hæstaréttardómurum, fyrir brot á stjórnarskránni.

Þeir sem sátu í gæsluvarðhaldi vegna Geirfinnsmálsins og Guðmundarmálsins eru hins vegar allir saklausir, þar sem sekt þeirra hefur ekki verið sönnuð.

Og á þeim voru framin gróf mannréttindabrot.

"Rétturinn til réttlátra réttarhalda byggir á mörgu, eins og því hvernig sönnunargögnin eru kynnt, hegðun réttarmeðlima, almennings og fjölmiðla."

"Að vera álitinn saklaus þar til sekt er sönnuð

Réttur þessi byggir á því að dómarar gæti þess að fordómar hafi ekki áhrif á úrskurð þeirra. Þetta á einnig við um aðra opinbera starfsmenn.

Í þessu felst að opinber yfirvöld, sérstaklega lögregla og saksóknarar, láti ekki í ljós skoðanir sínar á sakhæfi sakbornings fyrr en að réttarhöldum loknum.

Jafnframt felur rétturinn í sér að yfirvöldum beri skylda til að koma í veg fyrir að fjölmiðlar eða valdamiklir hópar í samfélaginu hafi áhrif á framvindu málsins."

Réttur til réttlátrar málsmeðferðar fyrir dómi - Ýmis mannréttindi

[Þorsteinn Briem, 29.3.2013 kl. 17:46]

"Þegar um er að ræða sakamál er lögð rík áhersla á það sjónarmið að dómur sé byggður á réttum forsendum, þannig að saklaus maður verði ekki dæmdur fyrir brot sem hann hefur ekki framið."

"Í 2. mgr. 70. gr. stjórnarskrárinnar og 2. mgr. 6. gr. mannréttindasáttmála Evrópu skal maður, sem borinn er sökum um refsiverða háttsemi, talinn saklaus þar til sekt hefur verið sönnuð."

Um lög og rétt. - Réttarfar, Eiríkur Tómasson, 2. útg., bls. 202-204.