Afrek sem ekki mega gleymast, 1950 og 2009.

Glæsileg og eftirminnileg þjóðhátíð sem náði hámarki í gærkvöldi með orðuveitingu í gærkvöldi mun lifa í sögu þjóðarinnar. Silfurverðlaun smáþjóðar í flokkaíþrótt á Ólympíuleikum er heimsviðburður í íþróttum. Einu sinni áður hefur þjóðin þó átt álíka stóran hóp íþróttamanna sem vann afrek sem varla verður endurtekið af nokkurri smáþjóð. Það var árið 1950.

Frjálsar íþróttir eru samkvæmt hefð aðalgrein ÓL og einhver fjölmennasta íþróttagrein heims. Aldrei hefur smáþjóð náð svipuðum árangri á Evrópumeistaramóti í þeirri grein og 1950. Íslendingar áttu hóp frjálsíþróttamanna þetta sumar sem var með kandídata fyrir tólf verðlaunapeninga á þessu móti, þar af sjö gullverðlaun. 

Þetta var í þremur af fimm spretthlaupagreinum, þremur af fjórum stökkgreinum og einni kastgrein. 

Heim kom hópurinn með þrjá gullpeninga, tvö gull og eitt silfur. Þrír peningar náðust ekki vegna þess að viðkomandi keppendurnir gátu aðeins keppt í einni grein. Einn keppandinn fékk ekki að keppa í grein sem hann náði í besta tímanum í Evrópu þetta sumar.

Keppni í langstökki og stangarstökki fór fram á sama tíma og Torfi Bryngeirsson valdi aukagrein sína, langstökk og vann gull í henni en varð að sleppa aðalgrein sinni, stangarstökkinu.

Örn Clausen valdi aðalgrein sína, tugþrautina og vann silfur, en varð að sleppa að keppa í langstökki og 110 metra grindahlaupi þar sem hann átti möguleika á verðlaunum. Örn var í hópi þriggja bestu tugþrautarmanna í heimi í þrjú ár í röð. Hann varð að keppa á óhentugum lánsskóm vegna þess að skór hans urðu eftir á Reykjavíkurflugvelli.

Haukur Clausen varð fimmti í aukagrein sinni, 100 metra hlaupi, hársbreidd frá bronsinu, en fékk ekki að keppa í aðalgrein sinni, 200 metra hlaupi., í hverri hann náði besta tíma í Evrópu það árið og setti Norðurlandamet sem stóð í sjö ár.

Hörður Haraldsson hafði unnið Hauk hér heima en tognaði og komst ekki á mótið.  

Ásmundur Bjarnason átti möguleika á bronsi í 200 metra hlaupi en varð fimmti.  

Skúli Guðmundsson hefði átt góða möguleika á gulli í hástökki en komst ekki á mótið, líklegast af fjárhagslegum ástæðum.

Hársbreidd munaði að Guðmundur Lárusson hreppti brons í 400 metra hlaupi.

Boðhlaupssveitin í 4x100 komst í úrslit og átti ágæta möguleika á bronsi.  

Gunnar Huseby sigraði í kúluvarpi og kastaði 1,5 metrum lengra en næsti maður!  

Árið eftir vann þessi hópur Dani og Norðmenn í einni og sömu landskeppninni.

Sjá menn fyrir sér að hægt verði að endurtaka þetta? Sú skýring stenst ekki að Íslendingar hafi notið aðstöðumunar vegna afleiðinga heimsstyrjaldarinnar. Á Íslandi var aðstaða til æfinga sú lélegasta í Evrópu, sumarið styst og kaldast og æft inni á veturna í húsum á borð við hið agnarsmáa ÍR-hús.

Örn Clausen hafði aðeins aðstöðu til að keppa einu sinni á hverju sumri í tugþraut. Miðað við nýja stigatöflu, sem skilaði Erni í þriðja sæti á heimslistanum 1950, hefði Örn unnið gullið í Brussel, en þar var keppt eftir gömlu töflunni. 

Innflutningshöft og fjárskortur ríktu. Torfi var svo heppinn að vinna í hlutkesti par af nýjustu gerð af hlaupaskóm, sem KR-ingum fengu innflutningsleyfi fyrir. Örn keppti í kastgreinum í skóm Jóels Sigurðssonar sem voru þremur númerum of stórir.  

Orðuveiting á Bessastöðum

Athugasemdir

[Ingi B. Ingason, 28.8.2008 kl. 08:26]

2009 ?

[Gunnar Th. Gunnarsson, 28.8.2008 kl. 17:39]

Nær allir karlmenn í Evrópu árið 1950 höfðu upplifði stríðið annað hvort sem hermenn eða sem börn og unglingar. Margir af hraustustu sonum þjóðanna höfðu farist í stríðinu eða voru ekki í líkamlegu eða andlegu standi til þess að leika sér í íþróttum. Atvinnuleysi og örbyrgð var ríkjandi víðast hvar nema helst á Íslandi og kannski í Svíþjóð og Sviss. Heilu borgirnar voru í rústum ennþá árið 1950 og þjóðfélögin enganveginn búin að jafna sig á þeim hörmungum sem dunið höfðu yfir.

Það er útilokað að 150 þúsund manna þjóð hafi haft svo marga yfirburðamenn á líkamlega og andlega sviðinu í samanburði við 200 miljón manna samfélag sem Evrópa var á þessum tíma. Skýringin á því er sú sem að ofan greinir.

En það breytir því ekki að mennirnir sem þú telur upp voru góðir íþróttamenn. Bara ekki alveg eins góðir og þú vilt meina.

[Lana Kolbrún Eddudóttir (IP-tala skráð) 28.8.2008 kl. 23:06]

Gunnar Huseby var ömmubróðir  minn.

Glöggir menn sjá því hvaðan ég erfði rétta vaxtarlagið fyrir kúluvarpið.

[Beturvitringur, 29.8.2008 kl. 01:54]

Sennilega eru þetta áhrinsorð!  Eitthvað stórkostlegt gerist líka 2009.

[Ómar Ragnarsson, 29.8.2008 kl. 12:07]

"Margir af hraustustu sonum þjóðanna" skrifar Gunnar. Þessar þjóðir voru samtals 2000 sinnum mannfleiri en Íslendingar. Mannfallið útskýrir þetta ekki, það var svo gríðarlega mikið eftir að hraustu fólki samt. Jafnaldrar gulldrengjanna 1950 höfðu haft fimm ár til æfinga við miklu betri skilyrði en Íslendingarnir.

Sumir af mestu afreksmönnum áranna 1945-1960 voru þegar komir í fremstu röð á Ólympíuleikunum í London 1948, svo sem "tékkneska eimreiðin" Emil Zapotek og keppinautur hans, Belgíumaðurinn Gaston Reiff.

Svíar, sem höfðu lengi verið stórveldi í íþróttum, fengu aðeins ein gullverðlaun í Brussel. Þeir voru 40 sinnum fleiri en Íslendingar og sluppu við mannfall.

Aðeins tveir Bandaríkjamenn voru jafnokar Arnar Clausen í tugþrautinni og mannfall Bandaríkjamanna í styrjöldinni var hlutfallslega svipað og Íslendinga.

Fyrstu silfurverðlaun Íslendinga á ÓL koma 1956, ellefu árum eftir stríð og Vilhjálmur jafnar gildandi heimsmet í þrístökki 1960, fimmtán árum eftir stríð.

Lana Kolbrún, gaman að fá póst frá þér því að þú gerir frábæra hluti í útvarpinu. Ég hef reyndar kenningu um það hvers vegna Huseby var slíkur yfirburðamaður sem hann var. Ég hef verið að skjóta á að hann hafi verið með meira steramagn í blóði frá náttúrunnar hendi en aðrir. 

Vaxtarlagið, sprengikrafturinn (hann var snarpur spretthlaupari í upphafi ferils), húðin bólugrafin og skapgerðarvandamálin mjög lík því sem steranotkun gefur.

Gunnar var Grettir okkar tíma hvað snertir atgerfi og vandamál bestu ára sinna, en áreiðanlega miklu ljúfari persóna. Mér fannst það gefa mér mikið að kynnast þessum hljóðláta ljúflingi sem hjálpaði svo mörgum án þess að láta á því bera eftir að hann hafði sjálfur sigrast á vandamálum sínum.

Það var ljúft og skylt að greina frá honum í bókinni "Mannlífsstiklum" og reyna með því að varpa því ljósi á hann sem hann átti skilið.

Sjálfur átti ég svila sem var hálfbróðir Husebys og svipaður kraftakarl.  

[Kristján Sigurður Kristjánsson, 30.8.2008 kl. 20:11]

Sá misskilningur er landlægur að "blessað stríðið" hafi  fært íslendingum eingöngu hamingju og happ. Staðreyndin er sú að íslendingar lögðu hlutfallslega til jafn marga hermenn og aðrar þjóðir og hlutfallslega féllu jafn margir óbreyttir borgarar á Íslandi og hjá hinum þjóðunum vegna beggja stirjaldana.

[Gunnar Th. Gunnarsson, 30.8.2008 kl. 20:22]

þetta er rétt hjá þér Kristján, en það breytir því ekki Íslendingar "græddu" á stríðinu, meðan flestar aðrar þjóðir blæddu. Ekki bara á meðan á stríðinu stóð heldur í mörg ár á eftir.