Loksins undið ofan af kreppunni miklu.

Á þriðja áratug síðustu aldar ríkti gríðarlegt "gróðæri" í Bandaríkjunum, - "the roaring twenties" var það kallað.

Bílarisinn General Motors tók rétt fyrir hrunið forystuna af Ford og hefur haldið henni síðan.

Upphaflega voru tegundir GM fjórar, Chevrolet, Oldsmobile, Buick og Cadillac, en í uppsveiflunni var þremur tegundarheitum bætt við, Oakland, Pontiac og La Salle og merkin voru orðin sjö.

Chrysler bætti Plymouth inn í sína framleiðslu og bauð fjögur merki til sölu.

Afleiðing kreppunnar hjá GM varð sú að Oakland datt fljótlega út og La Salle tíu árum síðar.

 

 

Vinsælasti bíll Bandaríkjanna í 70 ár, Chevrolet, hélt GM á floti þegar harðnaði á dalnum. Hann var ódýrastur og minnstur en Pontiac aðeins lengri og fáanlegur með átta strokka línuvélum.

Pontiac höfðaði til þeirra sem vildu eitthvað aðeins stærra og íburðarmeira en Chevrolet, var vandaður, traustur og þægilegur en ekkert umfram það.

Oldsmobile var dýrari og örlítið stærri en Pontiac og um tíma fékk Oldsmobile viðurnefnið tilraunadeildin, því að þar komu fram ýjungar eins og fyrsta sjálfskiptingin rétt fyrir 1940 og fyrsta nútímalega V-8 toppventlavélin 1948.

Buick höfðaði til efnaðs og íhaldsams fólks. Ólafur Thors átti lengst af Buick.

Efstur trónaði Cadillac sem velti Packard úr sessi á sjötta áratugnum sem "standard of the world" og varðþekktasti og lagnmest seldi lúxusbíll veraldar.

Á seinni hluta sjötta áratugarins breytti Pontiac um svip og fór að verða sportlegri og frá 1959-69 var Pontiac hvað eftir annað með fallegustu bílana, með "split-grille" og wide track".

Myndirnar hér á síðunni eru af Pontiac Bonneville 1959, fyrsta bílnum með þessum tveimur atriðum og valinn bíll ársins af Motor Trend. Þessi bíll var hið síðasta af snilldarverkum Harley Earl, yfirhönnuðar GM. 

Ford kilkkaði á því lengi vel að hafa bara tvær stærðir til sölu en lagaði það með millistærðinni Mercury um 1939.

1958 var ætlun Ford að hafa stærðirnar fjórar með því að bæta Edsel inn í en það urðu einhver frægustu mistök bílasögunnar, og menn hlógu Edsel út af markaðnum 1960.

Chrysler var á tímabili með fjórar stærðir, Plymouth, Dodge, De Soto, Chrysler og Imperial.1961 var De Soto sleginn af og Imperial fór sömu leið síðar. Eftir stóðu þrjár stærðir eins og hjá Ford.

Margar stórar bílaverksmiðjur nútímans hafa þrjár meginstærðir bíla til sölu.

Volkswagen er með Póló, Golf og Paassat og BMW með 3-línuna, 5-línuna og 7-línuna. Þetta virðist vera hagkvæmasta og besta fyrirkomulagið.

Um 1960 fóru stóru verksmiðjurnar í Bandaríkjunum að rugla með þetta þegar allar deildir verksmiðanna byrjuðu að framleiða smærri bíla, hver um sig og það tvær stærðir af þeim. Stærðarmunur aðskildi ekki lengur deildirnar og úr varð ruglingsleg fjölbreytni.

Eðlileg niðurstaða kreppunnar miklu hefði verið sú að verksmiðjurnar hefðu hver um sig framleitt þrjár meginstærðir bíla en það er fyrst nú sem sú er að verða niðurstaðan eftir að önnur kreppa hefur riðið yfir.

GM hætti við Oldsmobile fyrir nokkrum árum og nú er Pontiac farinn sömu leið. Eftir sitja Chevrolet, Buick og Cadillac.

Áratugum saman var Plymouth mest seldi og ódýrasti bíll Chrysler-verksmiðjanna en fyrir nokkrum árum var hann sleginn af. Eftir sitja Dodge og Chrysler hjá gjaldþrota fyrirtæki.

Loksins, eftir nær 80 ára sviptingar virðast bandarísku framleiðendurnir vera að komast á það ról sem þeir hefðu betur komist á fyrr, því að nú kann það að vera of seint.

Bílasala GM minnkaði um 34%

Athugasemdir

[Sigurbjörn Sveinsson, 2.5.2009 kl. 01:52]

Komdu til okkar Ómar! Í núið. Krafta þinna er þörf. Bubbi er farinn að Meðalfellsvatni og enginn hefur áhuga á barsmíðum lengur.  Það er svo 2007!

[Dunni, 2.5.2009 kl. 06:33]

Stor skemmtileg og frodleg færsla.   Saknadi reyndar ad thu hefdir adeins minnst a Mustanginn.  En thad er bara tilfinningamal hja mer. 

Eigdu svo gott sumar

Gudni

[Óttar Felix Hauksson, 2.5.2009 kl. 08:33]

Sæll Ómar,

Þér annaðhvort yfirsést,  eða þú gleymir að minnast á þá framleiðslu sem síðustu áratugi hefur skipað stóran sess í í veltu og afkomu þessara fyrirtækja. Það er framleiðsla og sala á því sem Bandaríkjamenn kalla SUV (Sport Utility Veichle) og er samheiti yfir  jeppa, jepplinga og pallbíla? Má nefna meki eins og GMC frá GM, Jeep Cherokee frá Chrysler og Explorer og Escape frá Ford svo eitthvað sé nefnt af handahófi. Að öðru leyti góðyfirferð hjá þér Ómar, þúert bæði fróður og skemmtilegur.

[Ómar Ragnarsson, 2.5.2009 kl. 19:20]

Bandaríski pallbíllinn hefur alla tíð verið tákn um ameríska lífshætti og árum og áratugum saman var Ford-pallbíllinn mest seldi bíllinn.

En það er hefð fyrir því að umfjöllun í fræðiritum um bandaríska bílaframleiðslu hefur verið nær eingöngu um fólksbílaframleiðslu og framleiðslutölur miðaðar við það. Ég skrifa ofangreint blogg í samræmi við langa hefð í umfjöllun um bíla.

Sérstakar bækur hafa fjallað um vöru- og pallbíla og sem dæmi um það get ég nefnt, að ég á handbók um alla Ford-fólksbíla frá 1920 og aðra handbók um alla Ford-vörubíla frá 1920.

SUV-byltingin svonefnda er tiltölulega ung. Fyrstu SUV-bílarnir, Dodge Caravan í Bandaríkjumum og Renault Espace í Frakklandi, komu frá árið 1983 og svonefndir "crossover" bílar fóru ekki að hafa áhrif fyrir alvöru fyrr en fyrir nokkrum árum.

(Ítalir telja að vísu að Fiat Multipla 1956 hafi verið fyrsti SUV-bíllinn, en um svipað leyti var framleiddur sex manna bíll af gerðinni Lloyd sem var hugsaður á svipaðan hátt.)

Bandarísku bílaframleiðendurnir bjuggu til SUV-þróunina í kjölfar laga um meðaleyðslu bílanna, sem framleiddir voru, en pallbílar og sendibílar voru undanþegnir þeim ákvæðum.

Þannig tókst þeima að komast framhjá ákvæðunum um meðaleyðslu.

SUV-byltingin fór hægt af stað en færðist í aukana síðustu ár svo að í lokin voru komnir á markað pallbílar af Cadillac-gerð!

Hvað snertir fyrstu athugasemdinga er ég óssammála því að allt eigi að snúast um vandamál og volæði og að ekki megi hugsa um eða gera neitt annað.

Með slíku tel ég þvert á móti að verið sé að gera illt verra. Okkur veitir ekki af einhverju sem dreifir huganum og kennir okkur að kunna þrátt fyrir allt að meta það að fá að vera til.

[Ómar Ragnarsson, 2.5.2009 kl. 19:51]

Get bætt því við til gamans, að síðustu árin hafa Ford verksmiðjurnar komist upp með státa af mest selda pallbílnum, en þegar rýnt er í sölutölurnar sést að Chvevrolet Silverado og samsvarandi GMC-bíll hafa selst samanlagt í fleiri eintökum.

Áróðursgildi aðferðar Ford er áberandi og maður spyr sig hvort þetta sé eitt dæmið um ástæður þess að Ford stendur nú betur en báðir hinir risarnir, í fyrsta skiptið síðan 1928.