"Framsal ríkisvalds."

Í umræðunni núna er sífellt talað um "afsal fullveldis", þegar rætt er um hugsanlega grein í stjórnarskránni um "framsal ríkisvalds" eða nánar tiltekið "framsal lagaheimilda til alþjóðlegra stofnana."

Umræðan er nánast eingöngu á þann veg, að alls ekki megi setja ákvæði um slíkt í stjórnarskrá, því að í því felist missir fullveldis.

Sumir hnykkja á þessu með því að segja að slík grein væri landráð og þeir, sem að henni stæðu landráðamenn.  

Gott og vel, - ef menn líta svo á að "framsal lagaheimilda til alþjóðlegra stofnana" eða "framsal ríkisvalds" séu landráð, hafa þau verið stunduð samfellt frá árinu 1944, þegar Íslendingar gerðust aðilar að Alþjóðlegu flugmálastofnunninni og gengust undir það að hlíta reglum hennar eins og aðrar aðildarþjóðir, afsala íslenskum valdheimildum þar sem það átti við.

Þar var um að ræða framsal þessa afmarkaða ríkisvalds, enda er öll íslensk löggjöf um flugmál sniðin eftir þessum alþjóðlegu kröfum og stöðlum og ef við stöndum ekki við skuldbindingar okkar að þessu leyti, verðum við að hverfa úr þessu alþjóðlega samstarfi með þeim afleiðingum sem það hefur.

Listinn á "framsali ríkisvalds" er síðan orðinn ærið langur en hér skulu nefnd örfá dæmi af mörgum frá árinu 1944:

Aðild að Alþjóða flugmálastofnuninni 1944.

Aðild að Sameinuðu þjóðunum 1946.

Aðild að Alþjóðadómstólnum í Haag.  

Aðild að NATO 1949.

Varnarsamningur við Bandaríkin 1951.

Aðild að EFTA 1970.

Aðild að Alþjóða siglingamálastofnuninni.

Aðild að Hafréttarsáttmála Sameinuðu þjóðanna.

Aðild að Mannréttindasáttmála Sameinuðu þjóðarnna.

Aðild að Mannréttindasáttmála Evrópu.

Aðild að Mannréttindadómstólnun í Strassborg.

Undirritun Ríó-sáttmálans 1992.  

Aðild að EES 1994.

Lögfesting Árósasamningsins 2013.

Aðild að Parísarsáttmálanum 2015.

 

Allt þetta framsal valdheimilda til alþjóðastofnana og ótal fleiri samningar runnu í gegn, og í EES-málinu vantaði nógu skýr lagaákvæði til þess að hægt væri að skera úr um það hvort þjóðaratkvæðagreiðslu þyrfti og því nægði einfaldur meirihluti á Alþingi.

NATO-aðildin var keyrð í gegn á Alþingi án þess meiri hluti Alþingis teldi skylt að bera hana undir þjóðaratkvæði.

Samkvæmt viðkomandi lagagrein í frumvarpi stjórnlagaráðs hefði verið skylt að hafa þjóðaratkvæðagreiðslu um þetta "framsal ríkisvalds til alþjóðlegra stofnana."

Í lagagrein stjórnlagaráðs er ennfremur lagt bann við því að gera svona samninga nema að þeir séu afturkræfir, það er, að Íslendingar geti sagt þeim upp eða gengið úr samstarfinu.

Ekkert slíkt ákvæði er í núverandi stjórnarskrá.

Ef menn telja að ekki megi gera samninga á borð við þá, sem hér eru nefndir, væru þeir sjálfum sér samkvæmir með því að taka upp baráttu fyrir því að þeim verði sagt upp og Ísland dregið út úr þeim og því alþjóðasamstarfi, sem í þeim felst.

Þá fyrst nytu Íslendingar óskoraðs fullveldis.  

Falleinkunn stjórnarskrárnefndar

Áður hafa verið hljóðlátar vélar á vellinum.

Mikið var af því látið í dag þegar byltingarvélin Bombardier Q400 vélin nýja lenti, hve hljóðlát hún væri. Hávaði í flugvélum hefur lengi verið helsti ókostur þeirra og þess vegna eru þetta ekki aðeins tímamót hvað snertir stóraukinn flughraða og afköst, heldur einnig hve hljóðlát nýja vélin er bæði inni og úti.

Svo mikið atriði er hávaðinn, að á þeim árum sem færeyska vélin BAE 146 lenti og fór í loftið reglulega á vellinum varð hennar enginn var.

Ef tekið hefði verið viðtal á förnum vegi og fólk spurt hver væri stærsta flugvélin, sem notaði Reykjavíkurflugvöll allt upp í nokkrum sinnum í viku, hefði varla nokkur munað eftir færeysku vélinni, sem var hvorki meira né minna en fjögurra hreyfla þota sem tók allt að 88 farþega. 

Frumgerð vélarinnar, De Havilland Dash 8, kom til greina þegar Fokker F50 vélarnar voru keyptar fyrir aldarfjórðungi.

Helstu rökin fyrir að kaupa Fokkerinn voru að það væri stórlega endurbætt þrautreynd vél, framleidd hjá verksmiðjum sem nytu mikils trausts og væri því öruggustu seljendurnir.

Þetta reyndist rangt. Fokkerinn var hannaður um miðja síðustu öld og engin leið var að sníða af honum helstu gallana, þótt nýir hreyflar, sömu gerðar og aðrar vélar höfðu, kæmu til sögu.

Sem dæmi um ellimörk Fokkersins, þótt þrautreyndur væri, var að ATR 72 skrúfuþotan, sem var þá var orðinn helsti keppinautur F50 ásamt Dash 8, var álíka þung og Fokkerinn fullhlaðin, gat flutt 72 farþega eða rúmlega 20 fleiri en Fokker F50.

Og Fokker verksmiðjurnar reyndust ekki öruggari seljandi en það að þær urðu gjaldþrota nokkrum árum síðar.

Framþróunin í flugi á stuttum flugleiðum mun auka gildi Reykjavíkurflugvallar að mikum mun og einnig samkeppnishæfni skrúfuþotna við þotur á mun lengri flugleiðum en áður.

Markar tímamót í innanlandsflugi

Mikil búbót og hægt að spara enn meira.

Stórfelld lækkun eldsneytisverðs hefur verið mun drýgri búbót fyrir fyrirtækin, heimilin og efnahagslífið í heild en margan grunar.

Og það er hægt að gera enn betur.

Í næsta mánuði verður liðið ár frá því að ég hóf tilraun með að nota rafreiðhjólið Náttfara í stað bíls þegar ég kæmi því við.

Í upphafi stóð ég frammi fyrir löngum lista af mótbárum:

Það eru svo fáir þurrviðrisdagar að þetta gengur ekki upp.

Það er alltof vindasamt og kalt.

Það eru 10 kílómetrar frá heimili mínu niður að Hlemmi. Tekur allt of langan tíma.

Ég þarf yfirleitt að vera með það mikið með mér, tölvur og tæki, að þetta gengur ekki.

Ég er með veik hné og þau þola þetta ekki.

Allar þessar mótbárur hafa reynst rangar. Ég hef getað hljólað langflesta daga þessa tímabils.

Rigning hefur ekkert að segja og heldur ekki snjór eða vindur nema þegar allra verst er.

Það tekur aðeins 10 mínútum lengri tíma fyrir mig að fara þessa tíu kílómetra en á bíl.

Ef á þarf að halda get ég verið með þrjár töskur á hjólinu sem rúma alls 120 lítra. Get farið að ísskápsdyrum með allt og hlaðið hjólið í skrifstofuherbergi.  

Vegna þess að það er handgjöf á hjólinu get ég sparað hnén á þann hátt að ég ofgeri þeim ekki og eftir að ég byrjaði að hjóla á þennan hátt er ég orðinn skárri í hnjánum en ég hef verið í ellefu ár. Hressandi útivera og hæfileg áreynsla og hreyfing eftir óskum.

Og ég hef sparað á annað hundrað þúsund krónur í orkukostnað og borga engin opinber gjöld eða tryggingar.

Viðhald á reiðhjóli og afskriftir eru brot af því sem er á bíl.

 

Spara milljarða í bensín

Fyrirsjáanleg harka.

Það er ekki nýjung hér á landi að sett sé á verkfall sem jafngildi útflutningsbanni. Það var á dagskrá hjá íslenskum verkalýðsfélögum 1978.

Hins vegar býður Rio Tinto upp á ýmsar nýjungar í kjaradeilunni í Straumsvík og má segja að þær hafi verið fyrirsjáanlegar miðað við feril þess fyrirtækis í gegnum tíðina og það hvernig það notar aðstöðu sína gagnvart þjóðum, einkum í þriðja heiminum, sem standa höllum fæti gagnvart svo stóru og voldugu fyrirtæki.

Eftir heils árs gagnslausar viðræður í kjaradeilunni fór svo að verkalýðsfélagið guggnaði á því að efna til verkfalls og aflýsti því eftir að Rio Tinto hótaði því að loka álverinu.

Það hreif, verksmiðjan er einfaldlega of stór til að loka henni í hugum starfsmanna, sveitarfélagsins og þeirra Íslendinga sem taka málstað þess.

Á þeim tíma sýndist mörgum, meðal annars mér, að um lokasigur Rio Tinto væri að ræða, enda ekki við neitt venjulegan viðsemjanda að eiga.

Af einhverjum ástæðum áttu starfsmennirnir samt erfitt með að sætta sig við algeran ósigur, ekki síst eftir að gefin var út allsherjar úrskurður yfirstjórnar Rio Tinto að tekið skyldi fyrir allar launahækkanir hjá því um víða veröld, og vitað var þar að auki, að ekki yrði hvikað frá kröfunni um að færa vinnu í verksmiðjunni frá fastráðnum starfsmönnum yfir í verktaka, sem að sjálfsögðu gat opnað á eitthvað í líkingu við það sem við sjáum nú um víðan völl og mansalið í Vík var angi af.  

Forsvarsmenn Rio Tinto eru ófeimnir við að spila út trompum sínum, nú síðast í morgun, þegar útskipun á áli heldur áfram eins og ekkert sé.

Líka hefur verið boðað að ekki verði hikað við að taka starfsmenn fyrirtækisins af launaskrá eftir því sem talið verði nauðsynlegt, og raunar felst í því höfuðatriði deilunnar, því að verði opnað á verktakavæðingu í Straumsvík verður eftirleikurinn auðveldur, fyrirtækið getur látið kné fylgja kviði og krafist þess að starfsmenn taki á sig tap vegna lágs álverðs, þótt þótt milu minna mengandi gagnaver bjóðist til að kaupa bæði orku og vinnuafl á mun hærra verði og skaffa miklu fleiri störf en álver miðað við orkueyðslu.

Rio Tinto er búið að byggja upp einstæða og sterka stöðu, mest vegna þess að innanlands ríkir enn svipað hugarfar og að allt sé óbreytt síðan 1970.

Bæjarstjórn Hafnarfjarðar skelfur af ótta við að missa svona stóran vinnustað, öflugur hópur Íslendinga styður málstað fyrirtækisins, og hjá ráðandi valdaöflum á Íslandi ríkir óbiluð trúin á álframleiðslu sem það eina sem "geti bjargað" íslensku atvinnu- og efnahagslífi.

 

 

 

Yfirmenn ganga í störf verkamanna

Hættulegur vinnustaður?

Í tengdri frétt á mbl.is er sagt frá beinbroti á leiksýningu í Þjóðleikhúsinu.

Ekki veit ég hvort til eru rannsóknir á slysatíðni á leiksviðum. Líklegast ráða tilviljanir mestu um það hvort slys séu tíðari þar eða meiri en að jafnaði, eða hvort slys og óhöpp koma í bylgjum.

Flestir verða einhvern tíma fyrir hnjaski á lífsleiðinni svo notað sé orðfæri Bjarna Fel, og beinbrot eru þar á meðal.

Þegar ég lít yfir 63ja ára "brotaferil" minn er áberandi, að leiksviðið ber höfuð og herðar yfir aðra vinnustaði, með þrjú beinbrot af fimm, -  og fjögur tilfelli af slæmum meiðslum af sex.

Er þá átt við slys þar sem þurft hefur að vera á hækjum eða í gipsi.

Slys á leiksviði hafa þá sérstöðu að þar gildir oft orðtakið "sýningin verður að halda áfram", eða "the show must go on."

Í öllum fjórum tilfellunum, þar sem ég fór í gips eða á hækjur eftir slys á sviði, urðu slysin hluti af leiksatriðunum og í öll skiptin vöktu þau mikla hrifningu og hlátur, af því að áhorfendur héldu að þau væru einungis afar vel heppnuð "stunt" svo að aftur sé slett útlendu fagmáli.

Enda héldu sýningar áfram í öll skiptin.  

Hið síðasta, slæmt axlarbrot á jólaskemmtun í byrjun aðventu, þótti svo vel heppnað og fyndið, að annað eins hafði ekki sést á þeirri árlegu skemmtun í hálfa öld.

Ég var að bregða mér sem snöggvast í stellingar Gluggagægis þegar ég söng:

"Hafið þið Gluggagægi séð  / 

gráa og síða skeggið með? /

Glápir hann alla glugga á  /

gott ef hann ekki brýtur þá.

Til að leika með tilþrifum síðustu setninguna, steig ég tvö skref fram og stangaði með hausnum en tók ekki eftir því að hið svartmálaða og myrkvaða svið, sem virkaði eins og svarthol í mínum augum þegar ég horfði fram í sviðsljósin, var með tröppu sem náði inn í sviðsbrúnina, þannig að Gluggagægir steig niður í tómið og steyptist fram yfir sig niður í salinn.

Nú kom sér illa gamalgróin venja sjónvarpsmanna, að láta velferð hljóðnema eða tökuvéla hafa forgang, því að í fallinu snerist allt um að bjarga hljóðnemanum, sem ég hélt á í hægri hendi.

Það tókst, en fyrir bragðið tók öxlin því meir við högginu þegar lent var eftir flugið ofan af sviðinu, og fór í maski.

Það voru slæmu fréttirnar en góðu fréttirnar voru þær að hljóðneminn var í lagi, svo að það var hægt að klára lagið skemmtiatriðið með því að halda á hljóðnemanum stráheilum í vinstri hendi.

Kynnnirinn hvíslaði að mér spurningu um það hvort ég hefði meitt mig og ég hvíslaði á móti: "Ég er axlarbrotinn."

"Hvernig veistu það?" hvíslaði kynnirinn.

"Ég er síbrotamaður, hef brotnað áður, en the show must go on", hvíslaði ég og hélt áfram með að syngja um jólasveinana.  

Það sem var víst svo óborganlega fyndið við þetta atriði, ef marka mátti viðtökurnar, sem það fékk, var, að úr því að Gluggagægir gat ekki brotið neinn glugga með því að stanga sér fram af sviðinu, braut hann bara öxlina í staðinn með tilþrifum.

Vettvangur minn í 65 ár hefur meðal annars verið hröð borgarumferð, sprengingar í húsgrunnum og skurðum, þeysireiðar á hestum og reiðhjólum, flug í verstu veðrum og slark- og jöklaferðir um allt land, ferðir í Afríku, meðal annars á slóðum glæpagengja, hamfarir, eldgos og rallakstur í 39 röllum hérlendis og erlendis, en ekkert hefur reynst eins hættulegt og leiksviðið.

Banka nú undir borðið og segi: 7-9-13.     

 

  

Slys í Þjóðleikhúsinu