Tók örvæntingarfulla áhættu og tapaði.

Þjálfari norska liðsins hélt líklega að með því að tala í niðurlægjandi tóni um íslenska liðið myndi það hafa svipuð áhrif á það og þegar Ali tók andstæðinga sína á sálfræðinni hér í gamla daga.

Þetta er áhættusamt. Ali tókst þetta oftast en misreiknaði bæði Ken Norton og Joe Frazier í fyrsta bardaga þeirra. 

Þetta herbragð Hedins mistókst algerlega og virtist hafa alveg öfug áhrif á íslenska liðið miðað við það sem ætlunin var því að það sýndi alveg ævintýralega baráttu og stemningu.

Það var hreint guðdómlegt að horfa á leikinn, ekki síður en þann síðasta. 

Raunar virkaði þetta eins og örvæntingarbragð fyrirfram hjá Hedin, því að í íslenska liðinu eru meiri breidd en því norska og aðeins tveir Íslendinganna höfðu leikið meira en þrjár klukkustundir alls á mótinu, en sex hjá því norska. 

Norska liðið átti við svipað vandamál að etja og oftast hefur orðið Íslendingum að falli á mótum fram að þessu, að hafa að vísu frábært byrjunarlið en ekki nógu sterkan "bekk", svo að of mikið var keyrt á sömu mönnunum. 

Hedin hafði sagt að Norðmenn myndu vinna með því að "keyra á" íslenska liðið á fullu og það gekk svo sem upp fyrri hálfleikinn og fram undir miðjan seinni hálfleik. 

Þá kom í ljós að þetta var kolröng og örvæntingarfull aðferð og norska liðið missti pústið fyrr en maður átti von á enda búið að halda uppi gríðarlegri hörku, pressu og hraða fram að því. 

 

 

„Þetta var bara stríð“

Góðlátlegt grín að "litla bróður".

Ég hef orðið var við það á ferðum mínum um Noreg að Norðmenn bera sérstakan hug til Íslendinga, svipaðan hug og ríkir milli ættmenna á ættarmótum.

Eitt skemmtilegasta dæmið er lýsing norskra þula á leik Íslendinga og Norðmanna í handbolta á einu stórmótinu þegar Duranona var upp á sitt besta.  

Þá var þetta spurningin um það hvort liðið kæmist áfram. 

Íslendingar höfðu lengst af forystuna og Duranona skoraði flest mörkin. 

Allan tíman kölluðu norsku þulirnir hann aldrei sínu rétta nafni heldur töluðu alltaf um "Kúbverjann". 

"Kubaneren" þetta og "Kubaneren" hitt og þetta var aðeins lítið dæmi um það hvað þér héldu rosalega með sínum mönnum og reyndu í lýsingunni að gera lítið úr Íslendingunum. 

Þegar 3-4 mínútur voru eftir af leiknum hafði "Kubaneren" skorað tvö mörk í röð og sigur Íslands var vís. 

Þá sneru norsku þulirnir allt í einu við blaðinu, fóru að nefna Duranona sínu rétta nafni og skyndilega var hann orðið íslenskur en ekki kúbverskur! 

Og ekki bara það, - þeir byrjuðu að hæla íslenska liðinu í hástert og töluðu af innlifun og ástúð um "litla bróður" úti í Atlantshafinu og ég veit ekki hvað og hvað!  Hvað það væri nú gaman hvað "litli bróðir" spjaraði sig vel og gaman fyrir hinar norrænu frændþjóðir að eiga svo glæsilega fulltrúa í efsta flokki á stórmótum! 

Já, hvað segir ekki máltækið: Margt er líkt með skyldum?

Grínast með Íslendinga

Hverju er þetta "að kenna"?

Í samræmi við þá stóriðjustefnu sem ríkt hefur sem ríkistrú í hartnær hálfa öld á Íslandi er nú talað um að það verði "umhverfisöfgamönnum" og "andstæðingum atvinnuuppbyggingar" að "kenna" ef ekki verður af álveri á Bakka.

Þessum mönnum sé það "að kenna" að milljarða undirbúningur sé ónýtur og allt í kalda koli á Norðausturlandi. 

Raunar er Norðausturland eini landsbyggðarhlutinn þar sem fólki fjölgar þótt ekkert sé þar álverið.

Ég held að áltrúarmenn ættu að líta í eigin barm. Áltrúin hefur nefnilega byggst á því trixi sem notað var í Helguvík að skjóta fyrst og spyrja svo. 

Það er flókið ferli, sem er undanfari að því að álver í fullri lágmarksstærð, 340 þúsund tonn á ári, rísi. 

Í Helguvík þurfti mikið samningaferli við tólf sveitarfélög, sem mannvirkin verða í, auk samninga á milli orkuseljenda og orkukaupenda og mats á umhverfisáhrifum ýmissa þátta verkefnisins. 

Þar var farin sú leið að leita að einhverju því atriði sem hægt væri að semja strax um, án þess að klára hin. Á grundvelli þessa var síðan rokið í að byrja á byggingu kerskála og lofa orku án þess að hafa fengið til þess leyfi eða hugað að því hvort orkan entist til frambúðar eða væri yfirleitt nóg. 

Að sjálfsögðu var og er allan tímann aðeins rætt um fyrsta áfanga álversins þótt fyrir liggi að forsenda þess sé að það verði að minnsta kosti 340-360 þúsund tonn. 

Allt byggist þetta á því að "redda" orkunni síðar meir fyrir síðari áfanga álversins og vaða þá um víðan völl, jafnvel langt út fyrir þau svæði sem látið er í veðri vaka að eigi að duga. 

Sömu aðferð var beitt fyrir austan á sínum tíma, fyrst eytt milljörðum í að undirbúa Fljótsdalsvirkjun fyrir 120 þúsund tonna álver, en síðan komið í bakið á öllum með því að segja að fjórfalt stærra álver væri lágmarksstærð. 

Þetta svínvirkaði og niðurstaðan varð fjórfalt stærri virkjun með margfalt meiri óafturkræfum umhverfisspjöllum. 

Sömu aðferð átti að nota varðandi álver á Bakka. Gerðir samningar með miklum fagnaðarlátum, sem þáverandi fréttamaður Sjónvarpsins nyrðra stjórnaði í eftirminnilegri útsendingu. 

Meta átti hvert einstakt atriði orkuöflunarinnar sér en ekki heildstætt þannig að aldrei fengist nein yfirsýn yfir viðfangsefnið. 

Þeir sem eitthvað höfðu við þetta að athuga urðu sjálfkrafa "óvinir Norðausturlands." Þórunni Sveinbjarnardóttur voru ekki vandaðar kveðjurnar þegar hún vildi láta skoða heildina í staðinn fyrir einstaka hluta. 

Þegar ég benti á það á sínum tíma að álver á Bakka yrði að lágmarki að verða 340 þúsund tonn var ég atyrtur fyrir "öfgar" og "staðlausa stafi." 

Ári síðar kom síðan staðfesting á orðum mínum frá Alcoa og einnig frá Norðuráli. 

Þeir sem óðu af stað með álver á Bakka sem eina valkostinn í nýtingu jarðvarma á Norðausturlandi gerðu það af fullkomnu ábyrgðarleysi varðandi orkuöflun.

Blekkingin um að þetta yrði "hóflega stórt" álver en ekki risaálver byggðist á óheilindum í trausti þess að þegar menn stæðu frammi fyrir gerðum hlut og ekki yrði aftur snúið eftir að fariði yrði af stað.

Ef orku skorti yrði henni samt reddað einhvern veginn, til dæmis úr jökulám Norðurlands. 

Nú síðast var það talið vera trygging fyrir álverinu að til væri nóg orka fyrir fyrsta áfanga þess. Sem reyndist þó ekki vera þegar nánar var rýnt í málið. 

Vegna þessarar stefnu hefur öðrum hugsanlegum smærri og hagfelldari orkukaupendum í raun verið bægt frá af því að öllum hefur mátt vera ljóst að Alcoa eigi að fá allt og meira en það.

Áltrúarmönnum væri hollt að fara yfir atburðarásina og átta sig á því hverjum það er raunverulega "að kenna" ef ekki rís álver á Bakka. 

Nýmótuð orkustefna stýrihóps um það efni er áfellisdómur yfir stóriðjustefnunni, sem því miður var keyrð hér áfram allt of lengi. 

 

Alcoa sagt ætla að draga sig í hlé á Bakka

Réttmætt ákall og framtíðarsýn.

Ákall íbúa Vestur-Landeyja og Bakkabæja er fylliega réttmætt, þótt hættan á hamfarahlaupi til vesturs frá Mýrdalsjökli sé miklu minni en hlaup hina hefðbundnu leið niður Mýrdalssand.

Þetta er gersamlega flatt land og ummerkin efir hið mikla hamfaraflóð fyrir 1500 árum, sem kurlaði stóran birkiskóg eins og eldspýtur, (ummerkin sjást austan við Hvolsvöll) sýnir um hvað er að ræða. 

Ef brú yrði gerð yfir Hólsárós, svipuð Óseyrarbrú, þyrfti aðeins eina brú í viðbót til að skapa raunverulegan fullmótaðan Suðurstrandarveg frá Grindavík til Eyjafjalla.  Auðvitað þyrfti líka vegabætur til að tengja saman þessar þrjár brýr. 

Slíkur vegur yrði mikil samgöngubót, langstysta leiðin milli Suðurnesja og Suðurlands og jafnvel stysta leiðin frá Reykjavík austur í Skaftafellsýslu og myndi skapa nokkrar hringleiðir, smáar og stórar í lágsveitum Suðurlands og auka samgönguöryggi og hagkvæmi í senn.

Það hefur stundum skort á framtíðarsýn í samgöngum hér á landi og eru samgöngur til og frá Vestfjörðum hryggilegt dæmi um það. 

Suðurstrandarvegur frá Þorlákshöfn til Eyjafjalla þarf ekkert að koma 1,2 og 3, heldur þarf að íhuga þau öryggissjónarmið og framtíðarsjónarmið sem felast í þeim möguleikum, sem felast í því að horfa langt fram til framtíðar við gerð slíks vegar þótt það taki tíma að fullgera hann. 

Ákall innikróaðra íbúa

Hvergi eins auðvelt að losa úrgang úr skipum.

Í blaði, sem gefið er út á þeim ágæta vinnustað álverinu í Straumsvík er viðtal við íslenskan skipstjóra sem hefur siglt áratugum saman um öll heimshöfin og meðal annars flutt súrál til Straumsvíkur frá Ástalíu.

Skipstjórinn fullyrðir í viðtalinu að hvergi í heiminum, ekki einu sinni í þróunarlöndunum, sé eins auðvelt að kasta í sjóinn hverju því sem menn girnist og við strendur Íslands. Hér geti menn spúlað skipin af hvaða óþverra sem vera skal án þess að hafa neinar áhyggjur af því.

Hann nefnir dæmi um þunga dóma, sem skipstjórar hafi hlotið erlendis fyrir að brjóta gegn lögum um þessi efni og hafi einn meira að segja verið dæmdur frá skipstjórnarréttindum ævilangt. 

Hér virðast ekki gilda neinar alvöru reglur um þetta og þaðan af síður eftirlit ef marka má viðtalið við skipstjórann. Afleiðingin sé sú að skipstjórnarmenn noti tækifærið og spúli skip sín rækilega við Íslandsstrendur af hvers kyns óþverra. 

Hér á meðfylgjandi mynd af viðtalinu má meðal annars sjá þetta haft eftir skipstjóranum: 

"Á Íslandi eru engar reglur um þetta þannig að menn geta dælt út við ströndina hér sjó sem var tekinn allt annars staðar í heiminum." 

Þegar haft er í huga að hér á landi er nú sóst eftir að reisa olíuhreinslstöðvar og laða hingað risaskip, sem hafa innan borðs alls kyns óþverra, sem spúla þarf út, getur maður svona rétt ímyndað sér hvað fer í sjóinn við Íslandsstrendur. 

Eins og sést á myndinni í blaðinu eru skipin sem eru hér í förum risaskip og þeim á eftir að fjölga stórkostlega ef allar gróðahugmyndirnar um risaolíuskipaumferð við landið rætast. 

Fyrir næstum tuttugu árum gerði ég nokkrar fréttir um allan óþverrann, ruslið og viðbjóðinn, sem rekur á fjörurnar á Ströndum og sýndi af því ferlegar myndir. 

Ekki er að sjá af viðtalinu við íslenska eðalskipstjórann í álversblaðinu að neitt hafi gerst til batnaðar síðan þá sem máli skiptir og heldur ekki að nein viðbrögð hafi fengist við þessu einstæða viðtali. 

Líklega vegna þess að þetta þykir svo sjálfsagt mál. 

Okkur er greinilega meira skítsama um þetta en nánast öllum öðrum þjóðum, ef marka má viðtalið. 

Rannsaka rusl á ströndum landsins

Skjóta Glætu? Glætan!

Þegar kolkrabbi nokkur, Páll að nafni, varð heimsfrægur fyrir að spá um gengi Þjóðverja í leikjum þeirra í HM, var því vel tekið heima fyrir í fyrstu en síðan var honum kennt um það að titilvonin gekk þeim úr greipum og var þá rætt um að réttast væri að stúta honum og setja á matardiska. 

Ef svipað verður uppi á teningnum hvað varðar íslensku spákúna Glætu get ég fullvissað landa mína um það, að vel má gera góðan mat úr Glætu. 

Þegar ég var sveit í Langadalnum fyrir 60 árum voru dauðir nautgripir vel nýttir og til dæmis voru svið á borðum þegar einhver kýrin lauk jarðvist sinni. 

Í fyrstu leist mér ekkert á þennan mat en það breyttist fljótlega og loksins var svo komið í lok eins sumarsins, þegar óvenju margir nautgripir höfðu fallið, að mér fannst sviðin af þessum kúm jafnvel betri matur en svið af sauðfé og ekki skaðaði það að magnið var miklu meira af hverjum grip. 

Ef svo mikill hiti verður í Íslendingum vegna slæmra spádóma Glætu, að henni verður fargað að kröfu lýðsins (sem væri arfa vitlaust í stað þess að nýta úr henni mjólkina), get ég fullvissað alla um að hvers kyns afurðir sem unnar væru úr Glætu, væri hinn besti matur. 

Fyrir um það bil 10-15 árum var orðið "glætan!" vinsæl upphrópun hjá unga fólkinu. 

Kannski á hún eftir að verða vinsæl aftur og þá sem upphrópun, blandin gremju, kannski einhver veginn svona:

 

Árangurinn, það má alltaf bæta´ann. 

Það örvar landann og sífellt mun kæta´ann. 

Ef vinnum við ekki sigurinn sætan, 

er sjálfsagt að skjóta Glætu?  Glætan! 

 

Glætu mislagðar granir

80 ára íhugunarverð saga.

Saga mótmæla, sem hafa beinst gegn opinberum stofnunum og fundum kjörinna fulltrúa á afmæli á næsta ári þegar 80 ár verða frá Gúttóslagnum fræga, en í bók Þórs Whitehead "Sotvét-Ísland" kemur fram að þeir hafi raunar verið þrír.

Gúttóslagurinn skapaði ákveðið viðmið sem hefur loðað við æ síðan. 

Af minn heitinn, Þorfinnur Guðbrandsson, var einhvert mesta ljúfmenni og friðsemdarmaður sem ég hef kynnst.

En hann var líka maður hugsjóna um jafnrétti og jöfnuð.

Hann var þvi verkalýðssinni og fylgismaður Héðins Valdimarssonar.

Gúttóslagurinn var harður, og meðal þeirra, sem tóku þátt í honum voru menn sem trúðu því, að þegar tíminn yrði kominn, myndu öreigarnir taka völdin með ofbeldi í kommúnistabyltingu. 

Af minn var hins vegar fulltrúi þess mikla meirihluta verkalýðssinna, sem varð heitt í hamsi í Gúttóslagnum af því að þeim blöskraði misrétti og ójöfnuður þótt þeir aðhylltust ekki vopnaða byltingu með ofbeldi og jafnvel vopnavaldi.  

Síðar, þegar ég var strákur og var í pössun hjá afa og ömmu á Ásvallgötunni á gamlárskvöld af því að þá fór allt ungt fólk á áramótadansleiki, labbaði afi stundum með mig niður í miðbæ, þar sem við urðum vitni að því ár eftir ár, að skríll réðist á lögreglustöðina með grjótkasti og braut rúður í henni. 

Þessi ósiður lagðist síðar af þegar farið var að hafa áramótabrennur víða um borgina, enda voru þessar óspektir við lögreglustöðina blettur á borgarlífinu og dæmi um það hvernig óeirðaseggir nota tækifæri til að finna útrás fyrir skemmdarfýsn eða átök og slagsmál eingöngu óeirðanna vegna. 

Með því komu þeir og hafa ávallt komið óorði á friðsamlega baráttu fólks notar borgaralegan rétt sinn til að koma saman og taka þátt í göngum og útifundum tll að vekja athygli á málstað sínum. 

Tímamót urðu í Búsáhaldabyltingunni þegar mótmælendur mynduðu sjálfir sveit manna, sem tók að sér að verja lögregluna fyrir hamslausum árásum óeirðarseggja, sem aðeins voru að misnota tækifærið til þess að hleypa öllu í bál og brand. 

Óeirðirnar á Austurvelli 30. mars 1949 voru langalvarlegustu og stærstu átök lýðveldissögunnar. 

Ég tel að báðir málsaðilar hafi gert mistök í hita leiksins en ekki hægt að réttlæta grjótárásina á þinghúsið.

Í framhaldi af þessum atburðum gengu dómar sem ekki geta hafa talist harðir úr hófi. 

Mótmæli á þingpöllum hafa orðið af og til síðan eins og Össur Skarphéðinsson vitnaði um fyrir rétti í dag. 

Hávær og fjölmenn mótmæli urðu í Ráðhúsi Reykjavíkur þegar borgarstjórn hleypti Kárahnjúkavirkjun i gegn og einnig var þar háreysti þegar nýr borgarstjórnarmeirihluti tók við 2008. 

Engin dómsmál hlutust af þessu. 

Mótmælin hafa áður verið háværari og heitari í Alþingishúsinu en fyrir tveimur árum, án þess að fólk væri saksótt fyrir það og dæmt. 

Þess vegna er ósamræmi í þeirri málssókn, sem nú á sér stað á hendur níumenningunum svonefndu. 

Ég tel að hafa beri í huga jafnræðisreglu stjórnarskrárinnar vegna þess að ekki birtist jafnræði í þessum málaferlum gagnvart hliðstæðum aðgerðum áður. 

En það er hollt fyrir okkur að velta fyrir okkur 80 ára sögu átaka og mótmæla við fundarstaði kjörinna fulltrúa, draga af henni lærdóma og skipa þessum málum á betri og skaplegri veg. 

Ég hygg að það sé einsdæmi að þjóðþing njóti eins lítils trausts í skoðanakönnunum eins og hér á landi og sömuleiðis einsdæmi að eggjum, matvælum og rusli sé kastað að kjörnum fulltrúum eins og gerðist við síðustu þingsetningu. 

Þetta er íhugunarefni fyrir okkur öll, hvar sem við stöndum. Hvert erum við eiginlega komin? 

Ég á mér þann draum að þessu linni því að annars gæti illa farið. 

Brugðið en ekki óttasleginn

Kostirnir vógu gallana upp.

Í bloggi mínu fyrirfram um leikinn í kvöld nefndi ég nokkra kosti og galla.

Einn gallinn var sá að það gæti verið erfitt andlega að fylgja eftir jafn mikilli velgengni og í leiknum við Japani ef Austurríkismenn kæmu alveg dýrvitlausir til leiks og væru búnir að finna út veikleika íslenska liðsins.

Íslenska liðið mætti ekki detta í þá gryfju að ofmeta sig en það var einmitt það sem gerðist í fyrri hálfleik. Það kostaði Íslendinga það að vera fimm mörkum undir í hálfleik.

Einn af kostunun væri hins vegar sá, að fyrst að leikurinn við Japani vannst óvænt svona auðveldlega væri íslenska lið betur hvílt en það austurríska og að úthaldsmunurinn mynd skila sér í síðasta hluta leiksins. 

Þetta gerðist í seinni hálfleik og sem betur fer vóg það þyngra en fyrrnefndur galli.

Skemmtun gerist varla betri en að horfa á leik eins og þennan, sjá hvernig þjálfararnir slepptu sér og sjá í endursýningum frábærustu atvik leiksins. 

Frábær síðari hálfleikur

Þægilegra að grufla í fortíðinni?

Fyrir 2-3 árum hófst hér mikil umræða um hleranir stjórnvalda á símum alþingismanna og fleiri fyrir hálfri öld þegar Kalda stríðið stóð sem hæst.

Þess var krafist að beðist yrði afsökunar á þessu og fékk sú krafa nokkurn hljómgrunn þótt ekkert yrði af því. 

Áberandi var hve þessi umræða hér og viðbrögð við henni voru máttlausari en til dæmis í Noregi. 

Mig grunar að ástandið í þessum málum hér á landi sé í ekki viðunandi í lýðræðislandi, þar sem fólk á að geta um frjálst höfuð strokið.

En það gerist ekkert, heldur virðist fólk ætla að láta sem ekkert sé. Það finnst mér slappt, svo að ekki sé fastar að orði kveðið. 

Mál Kennedys merki um samsæri?

Kostir og gallar í stöðunni.

Það eru bæði kostir og gallar í þeirri aðstöðu, sem íslenska landsliðið er í á HM.

Það er mikill kostur að í stað þess að oft hafi íslenska liðið farið erfiðustu leiðina með því að tapa eða eiga í basli í upphafi stórmóta og eyða gríðarlegri orku í það, hefur liðið í þess stað ekki lent í þessu ennþá og sömuleiðis hefur ekki þurft að keyra stanslaust á þröngum hópi leikmanna, sem fyrir bragðið hafa orðið útkeyrðir í mótslok. 

Annar kostur er að eftir að liðið hefur áður hampað bæði silfri og bronsi á stórmótum er kominn í það sem kallað er "meistarahugur", sem gamla förukonan norður í Langadal orðaði þannig við mig á sínum tíma: "Það stekkur enginn lengra en hann hugsar."

Ef liðið getur áfram þróað nauðsynlegt sjálfstraust og hungur í gull án þess að ofmetnast, er það lykillinn að velgengni ásamt því sem kallað er "meistaraheppni". 

Vegna þess að breiddin í liðinu er meiri en þekkst hefur áður þarf meiri óheppni en oft áður til þess að gæfuhjólið snúist. 

Og þá eru það gallarnir í stöðinni. "Dramb er falli næst" segir máltækið og það í alvarlegu mótlæti sem það kemur í ljós hvort fyrrnefnt meistarahugarfar sé nógu þroskað og sterkt. 

Mesta hættan nú er að ofmeta gott gengi liðsins gegn Japönum og ugga ekki að sér þegar mótstaðan verður meiri og mótlæti og mótspyrna sömuleiðis. 

 

P. S. Mikið hefði nú verið gaman ef liðið hefði komist í 14:2 í stað 13:2 í leiknum í gær. Þá hefði sést sama markatala á töflunni og í knattspyrnuleiknum fræga í Kaupmannahöfn 1967. 

 

Ekkert annað en sigur gegn Íslandi