Afturábak um 200 ár?

Fyrir 200 árum sótti dönsk tunga hart að hinni íslensku, einkum hjá embættismönnum og betur megandi Íslendingum.

Danskan þrýsti sér smám saman inn í daglegt mál í höfuðstaðnum, Reykjavík og öðrum verslunarstöðum, svo sem á Akureyri.

Opinber skjöl á dönsku innleiddu yfirgengilega tyrfinn og illlæsilegan ritstíl, svonefndan  Kansellístíl sem flæddi yfir skjöl bæði á dönsku og íslensku.

Sauðsvartur lítt menntaður og fátækur almúginn og íslenska Biblín virtust vera eina fyrirstaðan sem gæti seinkað andláti máls fornbókmenntanna.

En þá komu til skjalanna Balvin Einarsson, Hið íslenska bókmenntafélag og samstillt átak manna á borð við Rasmus Kristján Rask og Fjölnismenn, til að bjarga íslenskri tungu og endurnýja lífsmagn hennar.

Nú heyrast fréttir um hrakspár um framtíð móðurmáls okkar sem eigi jafnvel skammt eftir ólifað.

Og það berst frétt af því að eitt ráðuneytanna keyri klukkuna 200 ár afturábak með því að brjóta lög um íslenskt mál og láta vinna fyrir sig skýrslu á ensku sem opinbert íslenskt gagn, rétt eins og Danir og valdsmenn á Íslandi gerðu á mesta niðurlægingartímabilinu í sögu þjóðarinnar,- nema að nú er enska tekin við stöðu dönskunnar.

Það er erfitt að trúa þessu, því er ekki að neita. 

 

Ótækt að skýrsla sé á ensku

Bara eins og hjá hestum og nautum.

Þeir sem hafa verið í sveit eða annars staðar þar sem fjölgun kynstofna er á dagskrá eru ekki hissa á iðurstöðu rannsóknar á skyndilegum svefndrunga elskhuga við lok athafnar.

Bersýnilegt er,sumir hestar og naut virðast nánast sofna samstundist eftir afhendingu þess sem beðið var um.

Hvers vegna sofna karlmenn eftir kynlíf?

Hve algengt er þetta? Tvö mismunandi stig?

Það er talsvert mikill munur á orðunum "líknandi dauði" og "líknardráp" og líklegt að niðurstaða skoðanakönnunar um líknandi dauða hefði orðið talsvert frábrugðin ef spurt hefði verið um líknardráp.

Enda er um mismunandi aðgerðir að ræða gagnvart sjúklingnum: Annars vegar "að leyfa honum að fara" með því að hætta ákveðinni meðferð eða hluta hennar - eða hinsvegar að flýta fyrir óhjákvæmilegum dauða og binda endi á kvalir. 

Fróðlegt væri að vita hvernig skoðanir í skoðanakönnun um líknandi dauða skiptust eftir aldri.

Fylgjendur Pírata eru yngri en fylgjendur annarra flokka og af því mætti telja líklegt að ungt fólk sé sé frekar fylgjandi líknandi dauða er gamalt. En er það þannig?

Afar fróðlegt hefði verið að spyrja um og komast að því hve margir hefðu orðið vitni að líknandi dauða.

Ástæðan er sú að mig grunar að eftir því sem tækninni fleygir fram verði líknandi dauði æ algengari.

Nýlega sagði maður frá reynslu sinni af því að hafa verið haldið sofandi í öndunarvél. Þegar byrjað var að láta hann vakna var það eitt af því fyrsta, sem hann sagði og bað um skýrt og greinilega, að haft væri samband við tvo menn, sem hann nafngreindi. 

Annar þeirra var látinn fyrir allmörgum árum en hafði verið yfirmaður hans. Hinn var núlifandi gamall vinur hans.

Sjálfur sagðist ekki muna eftir á að hafa sagt það sem eftir honum var haft.

Þetta og mörg fleiri dæmi má nefna um það að erfitt getur verið að gera sér grein fyrir skilum meðvitundar og meðvitundarleysis og þar með erfitt fyrir þá sem eru við sjúkrabeð að leggja dóm á ástand og sálarlíf sjúklings.

Og þar af leiðandi erfitt að taka stórar ákvarðir um ástand hans, líf eða dauða.

Þeim, sem sitja við sjúkrabeð sjúklings, sem er í dái, er bent á, að þrátt fyrir ástand sjúklings, geti verið gott að tala við hann og spila jafnvel fyrir hann tónlist sem hann hefur mætur á.

Slíkt geti skilað sér til hans og veitt honum ánægju og sálarstyrk.

Í tilfelli, sem ég þekki til, var viðfangsefnið margra vikna óhjákvæmileg banalega sjúklings þar sem aðstandendur stóðu frammi fyrir ávörðun,sem erfitt var að taka vegna þess hve hún var stór gagnvart nánum ástvini og einnig vegna þess að þeir fundu fyrir skorti á reynslu og þekkingu á þessu sviði.  

Niðurstaðan var að leita til læknanna um að þeir tækju upplýsta ákvörðun um þetta alveg óháð stöðu og högum barna hins deyjandi manns, þannig að þau stæðu frammi fyrir dauða sjúklingsins sem "force majeure".

  

Mikill meirihluti hlynntur líknandi dauða

Slæmar fréttir - og góðar fréttir.

Að undanförnu hef ég kynnst þroskandi fyrirbæri sem felst í því að skoða betur máltækið "fátt er svo með öllu illt að ekki boði nokkuð gott."

Það getur til dæmis komið sér ágætlega þegar maður lendir í einhverju slæmu að hafa áður lent í svipuðu.

Sem sagt: Slæmar fréttir - góðar fréttir.

Þegar ég steyptist fram af leiksviði ofan í sal og axlarbrotnaði fyrir sex vikum austur á Sólheimum í Grímsnesi á árlegri skemmtun, voru það slæmar fréttir.

Góðu fréttirnar voru hins vegar þær að aldrei í þau 50 ár sem ég hafði skemmt þarna hafði neitt atriði vakið aðra eins hrifningu.

Þegar ég kom upp til baka upp á svið hvíslaði ég að skemmtanastjóranum Magneu Tómasdóttu, að ég væri axlarbrotinn og þyrfti að fara til Reykjavikur eftir að ég hefði klárað mitt atriði.

Slæmar fréttir.

"Hvernig veistu það?", spurði hún.

"Ég hef brotnað nokkrum sinnum áður" svaraði ég.

Góðar fréttir, reynslubolti eftir 60 ára brotaferil.

Franundan voru kvalafullar vikur og vesen.

Slæmar fréttir.

Líka góðar fréttir í því?  

Já, því að þær hafa fært mér næstum heilan skemmtiþátt í lausu og bundnu máli um broslegu hliðarnar á þessum og öðrum hrakföllum í gegnum tíðina.

Misstig í hálku reyndist slæmt fótbrot

"Hesturinn ber ekki það sem ég ber."

Alþjóða heibrigðisstofnunin telur sannað að því betra sem aðgengi sé að áfengi, því meiri sé neyslan.

Vitað er að þetta atriði, að halda sig frá því umhverfi þar sem neysla er í gangi, er megin viðfangsefni fíkla, sem farið hafa í meðferð. 

Með því að láta áfengi flæða um hillur verslana með tilheyrandi gyllingu áfengisneyslu og rökstyðja það með því að allir græði, bæði seljendurnir og lika ríkissjóður, er alveg horft fram hjá þeim mikla kostnaði í heibrigðis- og velferðarkerfinu og tjóni fyrir einstaklinga og fyrirtæki, sem aukin áfengisneysla hefur í för með sér.

Minnir á þjóðsöguna um karlinn sem sat á hesti með stóran poka á bakinu.

Þegar menn spurðu af hverju hann reiddi ekki pokann á hestinum fyrir framan sig, svaraði hann:

Hesturinn ber ekki það sem ég ber.

Hagar bjóða upp á Euroshopper-bjór

Kennedymorð Norðurlanda.

52 árum eftir morðið á John F. Kennedy og tæpum 30 árum eftir morðið á Olof Palme eru þessi morð enn sveipuð ákveðnum dularhjúpi, sem veldur því að fólki er ekki rótt.

Hvorugt þykir upplýst til fulls.

Þau eiga það sameiginlegt að flestir muna hvar þeir voru staddir þegar þeir heyrðu fyrst sagt frá þeim og bæði morðin hristu rækilega upp í þjóðlífi síns tíma og ýttu duglega við fólki.

Öllum varð hverft við. Hvernig gátu þessi morð gerst? Hvernig gat morðið á Palme gerst í friðsömu og öruggu norrænu samfélagi?

Velt var við ýmsum steinum í Svíþjóð varðandi opinber viðbrögð við morðinu á Palme, til dæmis það rannsakað hvers vegna fyrstu ljósvakafréttir af morðinu voru sagðar í íslenska sjónvarpinu, alllöngu áður en Svíar sjálfir og aðrar þjóðir fengu fréttirnar.

Meginástæðan var sú að úr íslenska sjónvarpinu fékkst strax beint og órofið símasamband við Íslendinga í miðborginni og línunni var haldið opinni fram eftir nóttinni á sama tíma og ekki var hægt að ná sambandi við borgina vegna álags.

Dagskrá íslenska sjónvarpsins var strax rofin í miðri bíómynd til að segja tíðindin.

Bæði Kennedy og Palme áttu svarna og öfluga andstæðinga sem gáfu fjölbreytiegum samsæriskenningum byr undir báða vængi.

  

Er skotvopnið fundið?

Þriðja og áttunda plús það versta.

Getur þetta verið hvað varðar streitufyllstu störfin? Jú, það ber ekki á öðru en að þangað leit klárinn, sem hann er kvaldastur.

Af því sem ég hef tekið mér fyrir hendur um ævina, eru sem sé tvö störf meðal topp tíu á listanum yfir mestu streitustörf heims, nánar tiltekið í 3ja og áttunda sæti.

Enga streitu veit ég þó hafa verið meiri en að keppa í rallakstri og á engum starfsvettvangi hef ég lent í fleiri slysum og verið eins hætt kominn og á sviðinu. 

Alls fimm beinbrot plús byltuslys sem setti mig á hækjur næstu vikur á eftir.

Og ekkert atriði eins hættulegt og lagið Sveitaball þar sem ég var heppinn að hálsbrjóta mig til dauða. 

10 mest stressandi störf heims

Tíminn vann með okkur.

Tíminn vann með okkur í Isesavemálinu. Vísa á næsta pistil minn á undan þessum um það efni, sem óvart tengdist við aðra mbl.is frétt.

Bjarni: Lokin á leiðinlegum kafla

Tíminn er oft mikilvægt atriði.

Fyrst eftir Hrunið í október virtust Íslendingar og ríkisstjórnir Geirs H. Haarde og Jóhönnu Sigurðardóttur í einhverri vonlausustu stöðu sem um getur.

Vinaþjóðir okkar að Færeyingum undanskildum sneru við okkur bakinu og í upphafi samningaviðræðna var staðan með eindæmum erfið, enda var umfjöllun erlendis um Icesave og önnur íslensk málefni afar einhliða.

Fyrri Icesave samningurinn var samþykktur á Alþingi undir gífurlegum alþjóðlegum þrýstingi og var afar ósanngjarn hvað það varðaði að hver íslenskur skattborgari átti að borga 25 sinnum hærri fjárhæð en hver skattborgari í Bretlandi og Hollandi.

Þá kom 26, grein íslensku stjórnarskrárinnar sér vel þannig að forseti Íslands gæti skotið´málinu til þjóðarinnar og þannig fengust tækifæri fyrir hann og aðra til að koma sjónarmiðum Íslendinga á framfæri, en ekki síður að vinna tíma í málinu, því sð tíminn vann með okkur, og það var aðalatriðið.

Í frumvarpi stjórnlagaráðs er gert ráð fyrir að forsetinn haldi málskotsréttinum, jafnvel þótt líka verði ákvæði um beint lýðræði og þjóðaratkvæðagreiðslur.

Það er gert meðal annars til að gefa tækifæri til að hægt sé að grípa strax til beins lýðræðis ef aðstæður eru þannig að önnur leið til að knýja fram þjóðaratkvæðagreiðslu er of seinleg. 

Myndi skaða orðspor Íslands

Sex ríki mynduðu Kola- og stálsambandið.

Mini-Schengen fimm ríkja leiðir hugann aftur til upphafs fyrirrennara ESB, sem fólst í sambandi sex ríkja, sem mynduðu svoefnt Kola- og stálsamband, Frakkland, Vestur-Þýskaland, Ítalía og Beneluxríkin þrjú og stóð til ársins 1957.

Meðal afleiðinga stríðsins var skortur á miklvægum hráefnum eins og stáli og samvinna ríkja var nauðsynleg til að koma hagkerfum þeirra á skrið.

Sem dæmi um skort á stáli má nefna að framleiðendur Landrover notuðu ál í stóra hluta jeppans vegna þess hve stál var dýrt og af skornum skammti.

Kola-og stálsambandið litaði líf mitt hressilega sumarið 1955, þegar ég var 14 ára unglingur í afskekktu eylandi, þar sem börn og unglingar áttuy firleitt ekki kost á því að fara til útlanda.

Kola-og stálsmbandið stóð fyrir alþjóðlegu æskulýðsmóti í Kaupmannahöfn og ég var í hópi um 30 íslenskra unglinga víða af landinu, sem boðið var að fara á ráðstefnuna og dvelja ókeypis í Höfn í sex vikur.

Það var auðvitað áhrifarík og mótandi dvöl.

Alveg er hugsanlegt að samvinna ríkja í Evrópu verði mismunandi eftir viðfangsefnum og breytist eftir aðstæðum.

Þannig eiga um tveimur tugum fleiri ríki aðild að Evrópuráðinu en að ESB og Ísrael  hefur lengi tekið þátt í starfi Sambands sjónvarpsstöðva Evrópu.

 

Verður til „mini-Schengen“?