Jafn hættulegt og að hlaupa á sandölum ofan á þunnri skán af rennandi hrauni.

Allt frá því að íslenskur ofurhugi hljóp berfættur í sandölum einum eftir þunnri skán af rennandi hraunstraumi í Heklugosinu 1970 hefur slíku athæfi verið jafnað við óðs manns æði. 

Nokkur hrollvekjandi dæmi voru nefnd úr Fagradalseldunum í fyrra og hitteðfyrra. 

Nú í kvðld liggur fyrir, að meters djúpur sigdalur hafi myndast undir Grindavíkurbæ, og miðað við stærðarhlutföll jarskorpunnar er yfirborð jarðar undir Gríndavík ígildi þunnu hraunskáninni í dæmunum, sem nefnd voru hér að framan, og einnig er nefnt, að minnsta kosti tveggja vikna löng rýming bæjarins sé framundan, jafnvel þótt ekki gjósi. 

Nú liggur fyrir, að vegna þess að ekki séu aðstæður sem valda gosóróa núna, geti fyrirvarinn á jarðeldi á leið hina örskömmu leið upp á yfirborðið í Grindavík verið aðeins íi nokkrum tugum sekúndna.  

Ofurhuginn við Heklu 1970 slapp við alvarleg brunasár með því að hlaupa nógu hratt, en sólarnir á sandölunum voru brunnir hálfa leið inn úr eftir hlaupið. 

Það sem réttilega hefur verið talið óðs manns æði í fyrrnefndum atvikum 1970 og núna á því óþyrmilega við núna. 

Mismunurinn felst hins vegar í því að einstaklingar spiluðu áhættuspil í fyrri atvikunum, en núna er jafnvel verið að gæla við grænt ljós á tugi fólks í einu sem eigi fótum fjör að launa.  

 

„Þurfum að vera á tánum“

"Hraunræfillinn" hefur allan tímann verið "hin rámu reginöfl."

"Þetta er hálfgerður hraunrææfill" sagði Magnús Tumi Guðmundsson við upphaf Fagradalselda 2021, og gripu margir andann á lofti, en í raun voru þessi orð bæði sannmæli og spásögn þegar skoðað er, hvað hraunræfillinn reynist nú vera bæði margfalt stærri en áður hefur sést hér. 

Nú liggur fyrir, að í raun voru hraunin, sem komu upp í fyrra og hitteðfyerra sýnishorn af því Jón Helgason kallaði "hin rámu reginöfl" í ljóði sínu Áföngum.  

Kvikugangurinn er svo langur, að ekki aðeins liggur suðvesturendi hans í sjó við Grindavík, heldur er hinn endu hans 15 kílómetra í norðaustri á Kálffellsheiði og þar með í innan við tíu kílómetra fjarlægð frá byggðinni Vogum.  

Eldgos upp úr suðvesturenda þessa vaxandi kvikugangs gæti ekki aðeins orðið sprengigos með öskufalli sem ógnaði öryggi flugs um Keflavíkurflugvöll. 

Og varla er hægt að hugsa sér ferlegra fyrirbæri en gusthlaup í slíku gosi, því að slík gos hafa banað tugþúsundum fólks í eldgosum á borð við Öræfajökul 1262, Martinique í Karíbahafi 1902, og Vesúvíusi 79 f.Kr. 

Hluti af "hraunræflinum" gæti falist í nýrri eyju við ströndina vestan Grindavíkur, eins og kemur fram í pistli Haraldar Sigurðssonar eldfjallafræðings í dag. 

Kvikan liggur grynnst mjög nálægt bænum

Bárðarbunga og Heimaey til samanburðar?

Allt frá árinu 1975 hafa jarðvísindamenn verið að uppgötva og læra fjöldamargt varðandi eðli jarðeldanna, sem staðsetning hins eldvirka hluta Íslands veldur. 

Í kröflueldum birtist þetta eðli fyrst og fremst í kvikuhlaupum lárétt út frá miðju þess svæðis við Leirhnjúk, sem voru alls hátt í 20, þar sem rúmur helmingurinn birtist í eldgosum á árunum 1975 til 1984.  

Í framhaldi af Kröflueldum þróaðist kenningin um Bárðarbungu sem risavaxna miðju eldvirks svæðið, sem fyrr á öldum hafði birst í stórgosum með nokkurra alda millibili á kvikuhlaupasvæði allt fra Bárðarbungu suðvestur í Friðland að Fjallabaki. 

Hið óvænta Surtseyjargos 1963 sýndi með gosinu í Heimaey 1973, að Vestmannaeyjaklasinn var eldvirknislega í fullu fjöri.  

Heimaey er líklega stærst eyjanna vegna þess að þar er virknin mest. 

Kvikuhlaupið undir Grindavík nú leiðir hugann að því, að að því kunni að koma í framtíðinni að kvika komi upp undir byggðinni á Heimaey og að atburðirnir nú undir Grindavík og nágrenni færi okkur alveg nýja sýn á sambúð okkar við okkar einstæða land. 

Hafa áhyggjur af virkni suðvestur af Grindavík

Íslandskortið segir mikið.

Nýjasta Íslandskortið af jarðskjálftum á landinu, núna eftir kvöldmat, segir meira en mörg orð, svo mjög litast það af grænum stjörnumerkjum, sem tákna skjálfta yfir þremur stigum á Richter, allt austur til Vestmannaeyja og norður í Hrútafjðrð, auk mikilar hrúgu vestur fyrir Faxaflóa og út á Reykjaneshrygg.  

Mjög skýr merki um kvikugang til yfirborðs

Athyglisverð viðtvöl við Pál Einarsson og Ara Trausta Guðmundsson.

Viðtvöl við jarðeðlisfræðingana Pál Einarsson og Ara Trausta Guðmundsson í dag eru einkar upplýsandi. Páll var einn þeirra vísindamanna, sem fylgdist einna gleggst með Kröflueldunum, sem oft hefur verið vitnað til á þessari bloggssíðu. 

Lárétt hlaup kviku eftir kvikugöngum koma oft við sögu á þeim flekaskilum, sem eru orsök og eðli hins eldvirka hluta Íslands, og nefnir Páll 48 kílómetra færslu kvikunnar í Holuhrauni sem dæmi, en þar lagði megin eldstöðin Bárðarbunga til hraunstrauminn. 

Raunar eru til eldri dæmi um svipað af hendi Bárðarbungu fyrr á öldum, allt suðvestur til Friðlands að Fjallabaki.

Fróðlegt gæti verið að rannsaka betur áhrif hinna stóru gufuaflsvirkjana á Reykjanesskaga á háhitasvæðin þar, en margir náttúruverndarmenn nefndu fyrirhuguðu virkjanirnar á skaganum "ruslakistu Rammaáætlunar" á sínum tíma og það ekki að ósekju.      

 

Nýjar myndir sýna breytingar: Háhitasvæðið stækkar

Mikilvægi viðbúnaðar hlýtur að vaxa.

Að því gefnu að í hönd sé að fara bæði vaxandi og fjölbreyttari eldvirkni á næstu öldum, má ljóst vera að efla þarf rannsóknir og viðbúnað eins og kostur er til að fást við hið nýja ástand, sem hugsanlega á eftir að ríkja allt frá Eldey norðaustur til Þingvallavatns. 

Á þessu svæði er meginþorri íbúa og innviða landsins, svo að verkefnið er í senn stórbrotið og þjóðarnauðsyn. 

Bæði kvikuvirkni og skjálftavirkni

Fjölbreytnin er mesta auðlindin. Nýr veruleiki.

Fjölbreytnin í ílenskum náttúru- og menningarverðmætum skín út úr þeim dæmum sem Lonely Planet nefnir og mælir með fyrir ferðafólk á Íslandi. 

Grunnástæðan felst í þeim miklu möguleikum, sem einstæð blanda, samspil og átök jarðelds og ísa skapa og endurspeglast síðan í fjölbreytni í menningarlífinu og þjóðlífinu. 

Síðustu dagarnir hafa til dæmis leitt fram alveg nýjan veruleika, sem Vestmannaeyingar kynntust óvænt á sjöunda áratugnum og er nú að renna upp fyrir íbúum Suðurnesja. 

Í deilunum um stóriðjustefnuna um síðustu aldamót töluðu stóriðjudýrkendur alla möguleika til vaxtar ferðaþjónustu niður og töldu fánýtt óráðshjal; bjuggu til síbylju um fjallagrasatínslu í þeirri umræðu. 

Síðan kom Eyjafjallajökull og ferðaþjónustan skóp mesta efnahagsuppgang Íslandssögunnar á aðeins sex árum.  

Lonely Planet mælir með þremur íslenskum stöðum

Gylfi Þ. hló alltaf á réttum stöðum.

Ástæða er til að taka ofan og hneigja sig djúpt fyrir hetjum eins og Valdimari Sverrissyni, sem greint er frá í viðtengdri frétt á mbl.is. 

Í skal hér skotið að, að á ráðherratíð Gylfa Þ.Gíslasonar, var hann einstaklega duglegur við að þiggja boð um að sitja árshátíðir skólanna og annarra menntastofnana, og á veturna varð því óhjákvæmilegt að við horfðumst í augu kvöld eftir kvöld þegar ég skemmti á þessum árshátíðum. 

Svo kurteis og tillitssamur var Gylfi, eð enda þótt þyrfti að sitja uppi með það að heyra gamanmál mín aftur og aftur, helgi eftir helgi, hló hann alltaf samviskusamlega aftur og aftur að spauginu, sama þótt það væri mjðg oft á hans kostnað.  

Sjá mátti oft, að áheyrendur litu á Gylfa til þess að huga að viðbrögðum hans við beittasta spauginu, sem náði hámarki 1969, þegar flutt var háðsádeilan "Íslands síspælda stjórn" með að leggja hana í munn menntamálaráðherrans og herma eftir honum í botn. 

En það var aðdáunarvert hve fljótur Gylfi var að læra prógrammið, því að hann hló ekki aðeins dátt og hátt, heldur alltaf á réttum stöðum. 

Fólk hló á réttum stöðum

Afar spennandi nýr kostur í rafbílaflórunni.

Það er ekki á hverjum degi, sem jafn spennandi nýr kostur á rafbílasviðinu hefur verið frumsýndur og GWM ORA 300 PRO. 

Aðalástæðan er sú, að einn aðal ókosturinn við minnstu og ódýrustu rafbílana, sem hafa hingað til verið á boðstólum, er skortur á rými, einkumm í aftursætinu.  

Þess kemur það þægilega á óvart yfir hve miklum kostum rafbíll þessi býr yfir fyrir jafn hagstætt verð.  

Á þessari bloggsíðu hefur verið sýndur áhugi á ódýrasta rafbílnum, Dacia Spring, sem áhugaverðum kosti fyrir "litla manninn" sem vill taka þátt í orkuskiptunum.

Dacia fór mjðg hugvitsamlegar leiðir til að gera bílinn léttari, en þegar nánar var að gætt kom í ljós að bíllinn fær aðeins eina stjörnu af fimm mögulegum í svonefndri NCAP rannsókn á ðryggisatriðum varðandi gerð bíla. 

Þarna hefði framleiðandinn þurft að gera betur og einnig að minnka ekki rafhlöðuna niður í 27 kwst og rýra með því drægnina of mikið, niður í 230 km. 

 

Í hinum nýja ORA 300 PRO er rafhlaðan 58,8 kwst með uppgefna WLTP 319 km drægni.

p.s.  Með því að fara inn á kynningarsíðu GWM sést, að rafhlaðan í 300 PRO er gefin upp með 48 kwst, en hins vegar framleidd aðeins öflugri 400 gerð með 63 kwst rafhlöðu, sem ætti að geta gefið allt að 400 km drægni.      

Hekla frumsýnir nýja rafbíla

Ýmislegt líkt með Kröflueldum og eldvirkninni núna á Reykjanesskaga.

Í Kröflueldum hafði mælitækni þróast nógu mikið til þess að hægt væri á betri veg en áður að fylgjast með landhæð, risi og sigi, sem skiptust á. 

Í níu skipti varð ekki úr gosi, heldur hljóp kvikan eftir meginsprungu, nær alltaf í norðaustur. 

Þrátt fyrir byltingu í mælitækninni núna, er áfram erfitt fyrir vísindamenn að segja með vissu um það hvort og hvenær landris endar með eldgosi.  

Gos þykir líklegast við Illahraunsgíga