Mál til að læra af.

A níunda áratugnum var höfundur ævisögu einnar, sem kærður hafði verið fyrir meiðandi ummæli, dæmdur sekur fyrir þau. Bókaútgefandi einn sagði þá við mig að hann og kollegar hans væru í raun fegnir, vegna þess að fram að dómnum hefðu svo mörg hliðstæð mál verið á "gráu svæði" að gott væri að vissu leyti að fá um það úrskurð hvar lína hins ósæmilega og særandi lægi.

Við horfumst nú í augu við hliðstætt mál varðandi ummæli í ljósvakamiðli. Auðvitað er slæmt og slysalegt að slíkt skuli hafa hent en málið vekur umræður og umhugsun sem getur verið lærdómsrík og nauðsynleg fyrir alla.

Það eru nefnilega takmörk eins og Svíar segja stundum.

Sumir eiga erfitt með að skilja viðbrögðin við ummælunum, sem RUV hefur beðist afsökunar á, en það er kannski auðveldara að skilja þessi viðbrögð ef við setjum dæmið þannig upp að snúa hlutverkum Austurríkismanna og Íslendinga við og spyrjum, hvernig við hefðu tekið hliðstæðum ummælum úr munni austurrísks íþróttafréttamanns í hálfleik, þar sem Austurríkismenn hefðu haft algera yfirburði í fyrri hálfleiknum, og þessi ummæli fengið flug víða um lönd:

"Austurríkismenn eru að gera það sama og nasistarnir á kafbátunum 1944, - að slátra Íslendingum."

Púff!

Fyndið?  Nei. Ekki fyrir Íslendinga og ekki heldur fyrir neinn, allra síst Austurríkismenn að landi þeirra dytti í þessa gryfju og austurríska sjónvarpið þyrfti að biðja HSÍ, RUV og íslensku þjóðina afsökunar.

Það er mannlegt að skjátlast og allir geta gert og gera mistök.  Ég hef trú á Birni Braga Arnarssyni, hæfileikaríkum og skemmtilegum ungum manni, sem á framtíðina fyrir sér, einkum ef hann axlar til fulls ábyrgð á mistökum sínum og lærir af þeim. Geri hann það, lærir að lifa með þessum mistökum og nýtir hæfileika sína skynsamlega mun honum vel farnast og njóta góðra verka sinna.

En það þurfum við raunar öll að gera. Hér á landi hafa svona mál verið tekin of lausum tökum almennt og eðli svona mála ekki rætt nógu vel eða hve nauðsynlegt er að viðhafa aðgát í nærveru sálar.

Vonandi verður hægt að höndla þetta mál þannig að lágmarka tjónið af því með lagni, skilningi, auðmýkt og vilja til að læra af því.  

  

RÚV biðst afsökunar

Hægt að stórminnka flugbann.

Gosið í Eyjafjallajökli 2010 var tímamótaeldgos hvað snerti afleiðingar þess á flugumferð og samgöngur í heiminum, eftirköst þess og afleiðingar.

Grundvallarástæðan var reyndar alvarlegt flugatvik mörgum árum fyrr yfir Indónesíu, þar sem stórþota flaug óvart í gegnum fljúgandi öskukökk í blindflugi sem slökkti á  öllum hreyflum vélarinnar.

Þegar þeir kólnuðu á niðurleið losnaði bráðin öskuskánin hins vegar þannig að þeir hrukku í gang á síðustu stundu.

Þegar Eyjafjallajökull gaus og askan úr honum barst í átt til Evrópu fóru menn eðlilega á límingunum og notuðu tölvulíkön til að reikna út hættusvæði, sem fjótlega sást og hefur nú komið í ljós að voru allt of stór og í flestum tilfellum óþörf.

Allar rannsóknir eru mikils virði eins og sú sem er að fæða af sér möguleika á að spá fyrir hæð og stærð öskumakkar.

Meðfylgjandi myndir voru teknar á fyrirlestri Jónasar Elíassonar prófessors á dögunum, en ein myndanna, sem raunar er ekki sýnd hér, var tekin úr mikilli hæð fyrir sunnan land 1. maí 2010.

Á þeirri mynd sést hvernig brúnan gosmökkinn úr Eyjafjallajökli leggur undan stífum norðavestavindi í öllum hæðum til suðausturs en að öðru leyti er loftið hreint yfir Íslandi.

Á þessum sama tíma ætlaði ég að fljúga frá Reykjavík austur á Hvolsvöll en vegna útreikninga tölvu í London var sett á flugbann til norðvesturs frá Eyjafjallajökli allt vestur að Þjórsá.

Samt stóð 30 hnúta vindur í jarðarhæð úr norðvestri í átt að fjallinu, 35 hnúta norðvestan nv-vindur í 5000 feta hæð,

40 hnúta nv-vindur í 10 þúsund feta hæð og 18 þúsund feta hæð. Þessar staðreyndir og ljósmyndin sýna að engin aska gat borist frá fjallinum á móti vindinum, sem samt var lokað fyrir flug !

Áhugi á þessu kviknaði hjá Jónasi Elíassyni prófessor, sem síðan hefur rannsakað þetta mál í samvinnu við háskóla í Dusseldorf og í Japan.

Ásamt Jónasi blöskraði okkur Sverri Þóroddssyni blöskraði ástandið og Jónas smíðaði í samvinnu við Sverri lítið mælitæki, sem hægt var að nota á lítilli einshreyfils flugvél Sverris, TF-TAL.

Tækifæri til að nota það fékkst í Grímsvatnagosinu 2011 og með notkun þess á flugi á TF-TAL tókst í meira en sólarhring að halda opnum Keflavíkurflugvelli og Reykjavíkurflugvelli í heiðskíru veðri, þegar tölvan í London staðhæfði að það yrði að loka völlunum vegna eldfjallaösku í loftinu!

Jónas hefur síðan fullkomnað tilraunir sínar og útreikninga í nálægð eldfjalls í Japan þar sem flogið var með mælitæki hans í svipaðri flugvél og á Íslandi, og við blasir að næst þegar gýs hér á landi ætti að vera hægt að stórminnka og jafnvel afstýra hundraða milljarða tapi vegna ótímabærs flugbanns.

Hinn eldvirki hluti Íslands er eitt af helstu undrum veraldar og það er vel að við Íslendingar séum í fararbroddi rannsókna sem gagnast öllum þjóðum varðandi þekkingu á eldfjöllum og eldgosum.

Frá landnámi hafa orðið þrjú svakaleg stórgos á svæðinu milli Fjallabakssvæðisins og Lakagíga með um 4-500 ára millibili, 934, 1480 og 1783. 

Skaftáreldar 1783 ollu dauða milljóna manna víða um heim og Eldgjárgosið 934 var enn stærra.

   

Geti spáð fyrir um hæð gosmakkar

Löngu tímabært !

Ætli það séu ekki 40 ár síðan ég sá lokað svæði fyrir æfingaakstur á Spáni og reyndi að vekja athygli á gildi slíks hér á landi með þeim rökum, að úr því að mun fátækari þjóð en við gæti gert þetta, gætum við gert það líka. Þá voru Spánverjar ekki farnir að græða á ferðaþjónustunni neitt líkt því og síðar varð og enn undir einræðisstjórn Francos.

1978 kom í ljós í ferðalagi mínu til Sovétríkjanna að kennsla í akstri var skyldunámsgrein í skólum þar, í landi þar sem bílaeign var aðeins brot af því sem þá var hér á landi.

Í hönd fór áratuga bið eftir því að hreyfing kæmist á málið hér á landi. Fyrir nokkrum árum var sýndur ökuhermir á sýningu í Smáralind og í honum var til dæmis hægt að prófa sig áfram í sparakstri.

Því er fagnaðarefni þegar byltingarkenndur ökuhermir er kominn til skjalanna og vonandi að fleiri fylgi á eftir.

Það var fyrir löngu kominn tími til að nota nýjustu tækni og samræmt átak til þess að bæta akstursvenjur og akstursfærni okkar Íslendinga.

Það má ekki einbína á hvað svona átak kostar, því að ávinningurinn er margfalt meiri við að komast hjá þjáningum, meiðslum og miklu útgjöldum vegna tjóns á bílum og fólki.

Tæknibylting í ökunámi

Margt sjálfsagðir hlutir en sumt skrýtið.

Stundum er það svo að ljóð sem kölluð eru dægurlagatextar reynast vera alveg eins innihaldsrík og ljóð sem á ytra borði eru hátimbruð og flokkast undir djúpa list.

Ég hef til dæmis alltaf haldið upp á textann "Little things mean a lot" og fundist það vera góð lífspeki sem í honum felst.

Nú má sjá ýmsar niðurstöður mikillar og væntanlega dýrrar rannsóknar á lífshamingju fólks, sem flestar hverjar sýnast liggja í augum uppi og jafnvel óþarfi að eyða miklu fé og mannafla til að finna þær út.

Svolítið er nú ánægju mæðra með hlutskipti snúið með því að segja að mæður í óhamingjusömum samböndum séu ánægðastar allra jarðarbúa.

Samkvæmt því ættu karlmenn, barnsfeður kvenna, að gera allt sem þeir geta til þess að konur þeirra séu sem óhamingjusamastar!?

Og síðan er klykkt út með því að feður séu óhamingjusamari og óánægðari með lífið en þeir sem engin börn eiga !?

Detta  mér nú allar dauðar lýs úr hári, - ef eitthvað væri eftir af því.

Ég fer að efast um að peningunum, sem eytt var í þessa könnun, hafi verið vel varið.  

 

Mæður í óhamingjusömum samböndum ánægðastar

Aðgát skal höfð og máli lokið.

"Aðgát skal höfð í nærveru sálar". En stundum falla orð í hita augnabliksins sem betur hefðu verið ósögð.

Þau geta hafa verið sögð óvart, verið óviðeigandi, óþörf og ósæmileg eftir atvikum, jafnvel rugl, en þegar þau eru dregin strax til baka og beðist afsökunar,  á málinu að vera lokið og allir að hafa lært sitt og orðið menn að meiri.

Úr því að orðin "fóru í loftið" eins og sagt er, má skoða þau stuttlega, því að þau sýna greinilega að þau voru óhugsuð og í meira lagi ruglingsleg.

Austurríkismaðurinn Hitler innlimaði að vísu Austurríki í Þýskaland árið 1938 ( Anschluss) en hann slátraði ekki Austuríkismönnum það ár, því að svo var að sjá af fagnaðarmóttökunum, sem hann fékk í innreið sinni í Vín að meirihluti landsmanna væri sameiningunni samþykkur. Hitler var meira að segja valinn maður ársins 1938 hjá tímaritinu Time.

Í mars árið eftir innlimaði hann Tékkóslóvakíu gegn eindreginni andstöðu Tékka og fólkið grét á götunum af sorg þegar hann fór inn í Prag. Í hönd fóru árin fram til 1945 þegar sem nasistar slátruðu tugþúsundum austurrískra og tékkneskra gyðinga.

Sjálfur datt ég í þann pytt sem íþróttafréttamaður á áttunda áratugnum, þegar Austur-Þjóðverjar höfðu eitt sinn í landsleik í handbolta stillt upp þvílíkri vörn að ekkert skot komst í gegnum hana langtímum saman, að þá datt út úr mér: "Það er eins og þeir séu búnir að reisa Berlínarmúr í vörninni." 

Ég áttaði mig sem betur fer á því strax, að enda þótt samlíkingin ein og sér væri ekki út í hött, væri hún óviðeigandi og ósæmileg í vináttulandsleik í íþróttum, baðst strax afsökunar og dró ummælin til baka.

Mér fannst þetta kannski sjálfum fyndið í hita augnabliksins en sá strax að alvara málsins var slík að þetta var ekkert fyndið, - múr, sem var dauðans alvara og viðkvæmt mál, hafði kostað mörg mannslíf og kom íþróttalandsleik ekkert við.

Málinu var þar með lokið á stundinni og kannski er ég sá eini sem man eftir þessu, af því að það var lærdómsríkt fyrir mig persónulega. Mál- og prentfrelsi er að vísu dýrmætt, en, eins og segir í siðareglum blaðamanna, á umfjöllun ekki að vera meiðandi eða særandi að óþörfu.

  

 

 

 

Biðst afsökunar á ummælum sínum

Maður í manns stað? Ólafur Guðmundsson einn af þeim.

Það hefur verið ástæða til þess að hafa áhyggjur af því hve mikið hefur mætt á helstu máttarstólpum íslenska landsliðsins í handbolta á EM.

Í fyrri hálfleik leiksins við Austurríki kviknar hins vegar von um að þetta geti breyst. Nýir menn hafa komið inn á og staðið sig frábærlega, til dæmis Ólafur A. Guðmundsson, sem hefur verið unun að horfa á.

Ástæða er til að minnast á hve mikils virði það er að fá hágæða lýsingu á leiknum hjá manni, sem sjálfur þekkir alla kima handboltans erlendis út og inn.

Markvarslan, vörnin, sóknin, flugeldasýning, unun.

Nú er að sjá hvernig spilast úr þessu í síðari hálfleik.

Allt gekk upp gegn Austurríki

"Hótel Borg tekur til starfa 1930."

Þessa dagana er þess minnst að Eimskipafélag Íslands var stofnað 17. janúar 1914, eða fyrir réttum 100 árum. Stofnun þess var stór áfangi í sjálfstæðisbaráttunni, því ein af ástæðum þess að Íslendingar gengu Noregskonungi á hönd 1262 var sú, að landsmenn gátu ekki lengur tryggt nægar samgöngur við landið og sömdu við Noregskomur um að gera það.

Þegar ég leit í minnisbókina mína í morgun sá ég að við 18. janúar stendur: "Hótel Borg tekur til starfa 1930."

Ég veit ekki hvort við gerum okkur fulla grein fyrir því hve mikill áfangi þetta var í menningarlífi okkar og þjóðlífi því að nú um stundir eru það vart tíðindi þótt tekin hótel í notkun hér á landi.   

En 1930 var öldin önnur. Fram að því hafði ekkert hótel verið á landinu sem gat staðist samjöfnuð við bestu hótelin í öðrum löndum. Ekkert þáverandi hótela var í steinhúsi og gat boðið upp á 1. flokks þjónustu og aðstöðu.

Aðeins örfá stórhýsi voru á Íslandi þá.

Á þeim tíma sem Hótel Borg var tekin í notkun hefði það líklega verið eina hótel landsins sem hefði getað státað af fimm stjörnum á þess tíma mælikvarða.

Helstu hótelin í Reykjavík voru Hótel Ísland, Hótel Vík og Hótel Hekla, öll í timburhúsum og ekki sambærileg að gæðum við það besta erlendis.

1930 var stórkostlegt ár á Íslandi, enda í lok "the roaring twenties", gríðarlegs uppgangstíma, einkum í Ameríku en einnig í Evrópu, þótt í minna mæli væri þar, því að Evrópa og heimsveldi hennar voru enn ýmist í sárum eða í rúst eftir Heimsstyrjöldina fyrri.

Ríkisútvarpið, Landsspítalinn, koma Zeppelin-loftfaranna, stórglæsileg Alþingishátið o. fl. setti mark sitt á árið, því að áhrif hrunsins á Wall street og upphafs kreppunnar miklu, voru ekki komin fram.  

Hótel Borg reis því á hárréttum tíma og það kom í veg fyrir að bíða þyrfti í 30 ár í viðbót eftir slíku, því að næsta hótel í líkingu við Borgina reis ekki fyrr en 30 árum síðar, Hótel Saga.

Eftir 1930 fór kreppan í hönd, síðan stríðsárin, þegar bygging stórhýsis og hótels hefði verið óhugsandi, fram til 1950 voru Þjóðleikhúsin og endurnýjun fiskiskipaflotans í forgangi og eftir 1950 áburðarverksmiðja og Sogsvirkjanir.  

Stórhuginn og afreksmaðurinn Jóhannes Jósefsson færði landi sínu og þjóð því mikið með því að ávaxta sitt pund hér en ekki í Vesturheimi og gera með því mikið gagn.

1944 brann Hótel Ísland og má nærri geta hvílíkt ástand hefði skapast þá ef Hótel Borgar hefði ekki notið við.

Fjögur hús sem kallast á í miðborg Reykjavíkur, Iðnó, Menntaskólinn í Reykjavík, Sjálfstæðishúsið (NASA) og Hótel Borg mörkuðu tímamót í mínu lífi og því fyllist ég þakklæti þegar mér verður hugsað til þeirra.

Saltað í 4 stiga hita !

Ég trúði varla mínum eigin augum á leið heim til mín í morgun þar sem ég ók í gegnum borgina endilanga.

Stórvirk tæki voru hamast við að salta göturnar í þeim 4-5 stiga hita sem er og hefur verið hér í borginni undanfarna daga!

Spáð er sama hita allt til annars kvölds og úrkoman, sem spáð er, er að sjálfsögðu rigning en ekki slydda.

Kostnaðarvitundin varðandi það hafa götur auðar og gangstíga er furðuleg og ekki síður það mat saltpækilsmanna að það þurfi að salta götur dögum saman í 4-6 stiga hita.

Svo vel hefur viljað til undanfarna daga að lofthitinn og dálítil úrkoma hafa verið að skola burtu saltinu í rólegheitum, sem ausið var þar á undan á göturnar.

Bara ein svona "að fara í límingunum" söltun eins og var rokið í í morgun tryggir nýja saltblöndu á götunum. Saltið kostar þjóðfélagið milljarða króna í ryðskemmdum á bílum og það og saltmoksturinn kostar líka fé, þannig að það er tvöföld ástæða til að vera ekki að úða þessum andskota á göturnar að þarflausu.

Á sama tíma og þetta viðgengst er fólk enn fljúgandi á hausinn og brjótandi sig vegna þess að af misskildum sparnaðarástæðum var vanrækt að moka gangstéttir og botnlangagötur í borgunni, sem þúsundir fólks býr við, fyrir mörgum vikum.

Beint fyrir utan blokkina, sem ég bý í, liggur langur gangstígur. Af einhverjum óskiljanlegum ástæðum var sleppt að moka um 50 metra kafla, heldur snjónum rutt upp í mikla hrauka þar. Undanfarnar vikur hefur fólk því þurft að klöngrast yfir ruðningana út á götuna, þar sem hefur verið fljúgandi hálka á svelli allan tímann og umferð bíl, enda er þetta rétt við stóran framhaldsskóla.

Loks í gær þegar ástandið var að byrja að skána ögn var síðan rutt í gegnum þetta haft.

 

P. S. Nýjustu fréttir af "hálkuskilyrðunum" í Reykjavík: 5,3 stiga hiti! Eins og spáð hafði verið, enda sólin komin á loft og hádagur.

Upplifðu Ísland eins og geimfararnir!

"Upplifðu Mýrina eins og Erlendur!" Eitthvað líkt þessu hljómaði vafalaust í eyrum þúsunda útlendinga sem  höfðu lesið "Mýrina" eftir Arnald Indriðason og komu alla leið til Íslands til þess að fara um slóðir sögunnar í Norðurmýri og í Reykjavík.

Árum  saman hefur slík "upplifunarferðamennska" verið spottuð og hædd eins og hver önnur vitleysa þeirra sem hafa bent á "eitthvað annað" til atvinnuuppbyggingar en stóriðju.

Við Íslendingar erum vön landinu okkar og þess vegna hefur sú trú verið útbreidd hér að útlendingar sjái landið og upplifi það með sömu augum og við. Til dæmis á þann hátt að Hallormsstaðaskógur sé það sem mest geti laðað ferðamenn til landsins.

Þá gleymist það að skógar, miklu stærri en Hallormsstaðaskógar, standa í hundraða- og þúsundatali standa við vötn og í fjallendi í Evrópu og Ameríku, og því engin ástæða til þess fyrir fólk, sem vant er þessum skógum að fara til Íslands til að upplifa eitthvað, sem er alvanalegt hjá erlendum þjóðum.

Bandarísku tunglfararnir fóru í Öskju 1967. Í Gjástykki hafa alþjóðasamtök áhugafólks um ferðir til mars valið sér æfingasvæði fyrir marsfara.

Það er hægt að höfða til fleiri en þeirra sem hafa séð myndina um Walter Mitty ef nefna á möguleika til upplifunar á íslandi. Þá liggja beint við upphrópanir eins og "Upplifðu Ísland eins og tunglfararnir!"

"Upplifðu Ísland eins og marsfararnir!" Eða "Upplifðu Ísland eins og geimfararnir!"

„Upplifðu Ísland að hætti Mittys“

Þegar ráðskonan giftist húsbóndanum.

Nefna má eitt dæmi um það þegar "atvinnuþáttaka" breytir um form en ekki eðli, en minnkar samt verga landsframleiðslu (GNP) þótt hún auki "verga landshamingju" (GNH)

Það er þegar ráðskona, sem lengi hefur unnið fyrir húsbónda sinn, tekur saman við hann og þau giftast.  

Hún heldur áfram að vinna sömu vinnuna og fyrr og sömuleiðis hann, en með þessum formgerningi hefur verg landsframleiðsla minnkað, því að ráðskonan, sem orðin er eiginkona, er ekki lengur launþegi.

Giftingin hefur hins vegar fært þeim skötuhjúunum mikla hamingju, þannig að verg landshamingja hefur aukist á sama tíma og verg landsframleiðsla hefur minnkað.

Hvorn mælikvarðann skyldi nú vera réttara að nota, verga landsframleiðslu eða verga landshamingju?

Hagsæld ekki mæld með vergri landsframleiðslu