Lentu í tveimur flugslysum með nokkurra klukkustunda millibili.

Að lenda í tveimur flugslysum upp á dag, með nákvæmlega tólf ára millibili, er vafalaust einstakt. Enn óvenjulegra hlýtur þó að vera að lenda í tveimur flugslysum með tveggja stunda millibili sama daginn.

En þetta gerðist 1979 að mig minnir þegar TF-EKK, fjögurra sæta einshreyfils flugvél,Cessna 172 Skyhawk, fórst í dimmu vetrarveðri austarlega á Mosfellsheið.

Flugvélin fannst ekki alveg strax en stór þyrla Varnarliðsins var send til að taka hið slasaða fólk og lenti hjá flakinu til að flytja það, en þetta voru fjórir útlendingar, tveir karlar og tvær konur.

Ég fór á vegum Sjónvarpsins á vettvang og gerði frétt um málið.  

En í flugtakinu kom eitthvað fyrir þyrluna sem skall til jarðar og skemmdist mjög mikið. Þar með höfðu sjúklingarnir lent í tveimur slysum á skammri síðdegisstund en sluppu án þess að við bættust alvarleg meiðsli. En nú voru hinir slösuðu orðnir alls ellefu!

Ég hef ekki rekist á hliðstætt atvik í flugsögunni. Útlendingarnir stigu síðar upp í flugvél til að fljúga frá Íslandi.

Einhver hefði hikað við það, hræddur við orðtakið "allt er þegar þrennt er" en hugsanlega hefiur verið hugsað sem svo að líkurnar á því að lenda í flugslysum í þremur flugferðum í röð væru alltof litlar til þess að það væri ástæða að óttast það.

 

Lenti í flugslysi fyrir 12 árum

Mótsagnir í Sviss.

Margir hafa litið til Sviss með aðdáun og skoðað landið sem fyrirmynd varðandi beint lýðræði. Vegna þess hve þjóðaratkvæðagreiðslur um ýmis mál eru tíðar þar og virðast virka vel höfðu margir myndað sér ákveðnar hugmyndir um þær, svo sem þessar:

1. Atkvæðagreiðslurnar sameina þjóðina í hinu beina lýðræði.

2. Með þeim eru málin afgreidd hratt og markvisst.

3. Það, hve atkvæðagreiðslurnar eru tíðar hlýtur að stafa af því að það sé afar auðvelt að skella stórum málum í þjóðaratkvæði.

4. Afleiðing af atkvæðagreiðslunum hlýtur að vera sú að í Sviss ríki meira lýðræði, frjálslyndi og jafnrétti en í öðrunm löndum.

5. Furðulegt er að aðrar þjóðir skuli ekki hafa tekið upp hið svissneska kerfi.

Í stjórnlagaráði var eðilega mikill áhugi á því að kynnast sem best hinu beina lýðræði í Sviss.

Auk upplýsinga, sem hægt var að nálgast á netinu og í fræðiritum, fóru þau Salvör Nordal og Þorkell Helgason í sérstaka ferð þangað til að fylgjast með einni af þessum mörgu þjóðaratkvæðagreiðslum og miðluðu af reynslu sinni. Þegar þetta var tekið saman með annarri vitneskju um svissneska kerfið mátti taka saman hve margar hinum fimm fullyrðingum hér að ofan voru alveg réttar.

1. Atkvæðagreiðslunar sameina svissnesku þjóðina í hinu beina lýðræði.

Þetta er ekki alls kostar rétt. Atkvæðagreiðslan, sem Salvör og Þorkell kynntu sér, var í einni af kantónunum en ekki í öllu landinu, og var ein af þeim atkvæðagreiðslum sem út í frá eru taldar með þegar talað er um þjóaratkvæðagreiðslur í Sviss eins og þær séu allar á landsvísu. Og hugtakið þjóð um Svisslendinga er veikara en í þeim löndum þar sem land og tunga sameina þjóðina, þvi að engin ein tunga er þjóðtunga í Sviss eins og sést á því að meiriháttar rit í landinu eru með tvöfaldan texta, franskan og þýskan.

2. Með atkvæðagreiðslunum eru mál afgreidd hratt og markvisst.  

Hið fyrra, að má séu afgreidd hratt er ekki alls kostar rétt. Atkvæðagreiðslurnar hlíta ströngum reglum og má frekar tala um hægagang en hraðmeðferð.

3. Úr því að atkvæðagreiðslurnar eru svona margar er auðvelt og afar fljótllegt að hrinda þeim af stað.

Svarið við þessu sést þegar skoðaður er sá tími að meðaltali sem líður frá því að krafan um atkvæðagreiðslunni er borin fram og þangað til hún er framkvæmd. Þetta tekur að meðaltali um 3-4 ár. Mjög strangar reglur eru um allan ferilinn frá upphafi til enda og þess vegna er hann ekki auðveldur í framkvæmd heldur tekur langan tíma.

4. Afleiðing af atkvæðagreiðslunum er sú, að í Sviss ríkir meira lýðræði, frjálslyndi og jafnrétti en í öðrum löndum.  

Þetta er að mestu leyti rangt. Þrátt fyrir þetta mikla beina lýðræði ber flestum heimildum saman um það að íhaldssemi og jafnvel misrétti séu réttari lýsingarorð en frjálslyndi og jafnrétti um stjórnarfar og þjóðfélagshætti í Sviss. Nýjasta dæmið um mismunun í aðgangi að opinberum stöðum, aðskilnaðarstefna, sem ekki eru dæmi um í öðrum Evrópulöndum. Og í Sviss fengu konur atkvæðisrétt síðar en í öðrum Evrópulöndum.   

5. Furðulegt er að aðrar þjóðir skuli ekki hafa tekið upp svissneska kerfið í einu og öllu og Íslendingar ættu að gera það.

Atriðin fjögur, sem fyrst voru talin upp, ættu að sýna, af hverju aðrar þjóðir vilji fara aðrar leiðir að beinu lýðræði en hefur verið farin í Sviss. Einnig að útskýra, af hverju stjórnlagaráð vildi horfa til fleiri landa en Sviss þegar fjallað var um beint lýðræði í störfum ráðsins og lagðar fram tillögur um beint lýðræði í nýrri stjórnarskrá, sem myndu marka tímamót hér á landi ef samþykktar yrðu.  

 

Sviss tekur upp aðskilnaðarstefnu

"...and those, eh, those, eh, other contries..."

Ein af skyldum margra í opinberum embættum er að taka á móti eða hitta aragrúa fólks og segja eitthvað af því tilefni í viðurvist blaðamanna. Af þessu leiðir að stöðluð ummæli verða fljótlega til í starfinu, enda um næg verkefni að ræða þar sem skoða þarf mál og komast að mismunandi niðurstöðum önnur en þau en að segja eitthvað á ótal tilfellum þar sem enginn tími gefst fyrirfram til að búa til eitthvað alveg nýtt.

Hve oft höfum við ekki heyrt ummæli eins og: "Það er mér mikil ánægja...", - "...það er mér mikill heiður..." o. s. frv.

Skemmtileg dönsk samantekt á slíkum ummælunm Barack Obama gefur ágæta mynd af þessu.

Bandaríkjaforseti er að sjálfsögðu engin undantekning í þessu efni, - slikur er gestafjöldi hans og þá er mikils um vert að koma ekki upp um fáfræði, sem oft er afleiðing af tímaskorti.

 Skárra að hafa staðlað skjall á takteinum og eyða tímanum með meiningarlitlu hjali eins og "við höfum átt gagnlegar og áhugaverðar viðræður", -  "rætt helstu mál, sem tengjast sambandi landanna",   o. s. frv.

Ronald Reagan datt stundum í þann pytt að rugla saman raunverulegum viðburðum og atriðum úr kvikmyndum og að vera oft ekki sérlega vel að sér í viðræðum við erlenda gesti.

Þannig rak hann í vörðurnar eitt sinn þegar hann lét orð falla á fundi með íslenskum ráðamann

Hann fór að tala um skerf Íslendinga og Norðurlandaþjóðanna til bandarísks þjóðlífs og menningar og nefndi Ísland, en síðan kom stutt, vandræðaleg þögn og orðið "..eh..." meðan hann var að leita að útgönguleiðinni og sagði eitthvað á þessa leið:   "...Iceland and, eh, and, eh, those other contries" sem sagði að sjálfsögðu ekki nokkurn skapaðan hlut.  

Hann mundi hvorki eftir orðunum  "skandinavian countries" eða "nordic countries".

Það er ekki við því að búast að Bandaríkjaforsetar og aðrir leiðtogar stórþjóða reyti af sér nýja og nýja speki í hvert skipti sem þeir eiga fundi með valdamiklum erlendum gestum.

Ef þeir gerðu það, væri það áhyggjuefni, því að þá væri meiri líkur á því að þeir vanræktu þær mikilvægu skyldur, sem lagðar eru þeim á herðar.  

Obama segir alltaf það sama

Veiðivötn eru einstök jarðfræðiparadís og náttúrugersemi.

Veiðivötn eru ekki aðeins veiðiparadís eins og segir í tengdri frétt á mbl.is. Þau eru einstök jarðfræðiparadís og náttúrugersemi.

Þau og umhverfi þeirra, bæði til norðurs og suðurs, eru mynduð að mestu í tveimur af stærstu gosum Íslandssögunnar, fyrst í lok landnámsaldar og síðan 1480.

Flestir þekkja Hverfjall í Mývatnssveit, en vestur af Veiðivötnum eru enn stærri fyrirbæri af svipaðri gerð sem nefnast Vatnaöldur.

Fyrir norðaustan Veiðivötn eru Hraunvötn, ekki síðrir gersemi.

Sambland hrauna og gríðarlegrar ösku, sem komið hafa upp á þessu mikla umbrotasvæði, er einstakt, ekki aðeins hér á landi, heldur á heimsvísu.

Þegar við bætist að vötnin eu veiðiparadís er fullkomnuninni náð.

Þegar næst verður stórgos á því 35 kílómetra langa eldvirknissvæði sem teygir sig frá Hrafntinnuskeri í suðvestri norður fyrir Veiðivötn, verður það stórviðburður á heimsvísu á stærð við Skaftárelda.

Staðan í Veiðivötnum

Varla þess virði að stela þeim.

Það eru víða lélegir vegir í Evrópu en á Íslandi. Þjóðleiðin til sauðausturs frá Osló. sem greinist síðar í tvær leiðir, suður til Gautaborgar og austur til Stokkhólms, er aðeins ein akrein fyrir venjulega bíla í hvora átt fyrsta spölinn frá Osló.

Þegar ég fór síðast leiðina milli Bergen og Osló um Þelamörk voru nokkrar einbreiðar brýr enn á þeirri leið.

Og það var undrunarefni á leiðinni frá Moskvu til Pétursborgar þegar ég fór hana 2006 hve lélegur vegurinn var. Má því merkilegt heita að nokkur skuli sjá sér hag í því að stela rússneskum vegi.

En lélegir rússneskir vegir hafa ekki alltaf verið til óþurftar. Ein helsta ástæða þess hve illa herför Þjóðverja í átt til Moskvu gekk haustið 1941 var, að þeir lentu í vandræðum á þeim, vegna þess hve lélegir þeir voru, urðu drullusvað í haustrigningunum og illfærir vegna snjóa þegar vetur gekk í garð.

Stal vegi í Rússlandi

Svo einfalt, og svo afdrifaríkt.

Gagnlegur getur verið sá eiginleiki okkar Íslendinga að leita eigin leiða við að fást við ýmis viðfangsefni.

En hann getur verið skaðlegur þegar ætlunin er að finna upp hjólið í stað þess að nýta sér reynslu annarra þjóða, þúsund sinnum fjölmennari en við og með miklu lengri reynslu og stórfelldar rannsóknir.

Eitt versta dæmið um þetta var það á sínum tíma þegar hér á landi var höfð uppi öflug andstaða við það að lögleiða notkun bílbelta.

Því miður tafði þessi andstaða fyrir því að beltin og notkun þeirra væru lögboðin og það kostaði bæði mannslíf og örkuml, sem komast hefði mátt hjá.

Því var haldið fram að beltin yllu slysum, því að það besta sem gæti hent ökumenn og farþega væri að kasta sér út úr bílnum eða kastast út úr honum ef eitthvað bæri útaf.

Í fyrstu lögunum um bílbeltin var meira að segja heimild til að vera ekki í bílbelti þar sem ökumenn og farþegar teldu sig betur setta með því að vera bundin, til dæmis í miklum bratta.

Þetta kostaði mannslíf þegar bíll fór út af vegi úti á landi og valt, en stöðvaðist án þess að yfirbyggingin legðist saman.

Heyra mátti ótrúleg rök þess efnis að "séríslenskar aðstæður" gerðu það að verkum, að beltin ættu ekki við hér á landi. Rétt eins og hvergi væri til brattlendi eða votlendi og vötn nema hér.

Ég tók eitt sinn viðtal við mann, sem komst lífs af þegar bíll hans steyptist ofan í um tíu metra djúpt þrörngt gljúfur og margvalt í leiðinni.

Hann fullyrti að það hefði bjargað lífi sínu að vera ekki bundinn í belti! Fyrir bragðið hefði hann getað hent sér sjálfur fram og til baka í bílnum í veltunum á leiðinni niður til að koma í veg fyrir að lemstrast til dauðs.

Trú mannsins á mátt sinn og megin beltalausan var svo mikil, að hann taldi sig sjálfan hafa kastað sér til þegar bíllinn valt ofan í gljúfrið !

Ég minnist þess enn hvílík bylgja andmæla reis eftir að ég birti á heilli bílasíðu Vísis tíu rök fyrir því að nota ekki belti og mætti þeim með gagnrökum, sem byggð voru á rannsóknum og reynslu hjá meira en þúsund sinnum fjölmennari þjóðum en við erum.

Enn hærra reis andmælabylgjan þegar ég fór með litla Fiat 126 örbílinn minn inn í fréttastúdíó í Sjónvarpinu og sýndi fram á, að það væri alrangt að það tæki svo langan tíma og væri svo erfitt að spenna á sig beltin, að það væri frágangssök.

Með tímamælingu kom í ljós að þetta tafði bílstjórann um 2-3 sekúndur.

Ég var sakaður um að misnota aðstöðu mína sem fréttamaður með því að taka afstöðu í umdeildu máli.

En Emil Björnsson fréttastjóri, sem alltaf var afar annt um óhlutdrægni og traust fréttastofunnar, svo að mönnum þótti jafnvel nóg um, - varði þennan fréttaflutning.

Síðustu ár hafa ýmsir haft á orði, að nú þurfi ekki frekari öryggisráðstafanir en loftpúðana, sem eru í öllum bílum.

En þetta er alrangt því að framleiðendur púðanna og bílanna segja að notkun bílbeltanna sé forsenda fyrir því að púðarnir virki rétt, - án beltanna gætu þeir beinlínis skaðað þá sem í bílnum eru.

Hönnun púðanna og staðsetning miðast við þá forsendu að fólk sé fast í sætum bílanna.

Ein rökin gegn notkun beltanna er að á stuttum leiðum takið því ekki að nota þau og að hraðinn sé það lítill að það muni ekkert um þau.

Tölurnar sýna annað. Flest slysin verða á stuttum leiðum og fólk getur hlotið slæm meiðsl á litlum hraða ekki síður en miklum. Það er heldur ekki nóg að vera á litlum hraða og lenda í árekstri við miklu hraðskreiðari bíl.  

Bílbelti bjargaði mínu lífi í bílveltu ofan í á á innan við eins kílómetra hraða 1992.

Tölurnar hér á landi og alls staðar í heiminum tala sínu máli. Óbundnir eru í margfalt meiri hættu í bílnum en bundnir og hér á landi deyja 4-5 árlega vegna þess að þeir eru ekki bundnir og kastast til innan í bílnunum eða kastast út úr þeim og verða undir þeim.

Ég lenti einu sinni í rökræðu við þjóðþekktan mann, sem kvaðst þeirrar skoðunar að aðeins ætti að skylda fólk til að vera í bílbeltum í aftursætum bíla, af því að aftursætisfólkið gæti kastast á þá sem eru frammi í og slasað þá.

Hins vegar ættu þeir, sem eru í framsætum að fá að ráða því sjálfir hvort þeir væru bundnir og tækju afleiðingunum af því.

Ég benti honum á að líkamstjón eða dauði fólks í framsætum kostaði gríðarlega fjármuni fyrir þjóðfélagið, þ. e. aðra en framsætisfólkið.

Hann dró þá í land og sættist á það að ef menn skrifuðu undir bindandi yfirlýsingu um það að þeir sjálfir borguðu allan kostnað af slysum vegna beltaleysis, mættu þeir vera óbundnir.

Mér varð ekki að fullu ljóst gildi belta fyrr en ég fór að keppa í bílaíþróttum. Þegar ég kom úr nokkurra daga ralli fann ég til mikils öryggisleysis þegar ég var ekki lengur í fjögurra punkta belti heldur í aðeins þriggja punkta belti þegar komið var í venjulegan bíl.     

Voru líklega ekki í bílbeltum

Gef oss 2003-2007 aftur!

Það er varla hægt að lesa neitt annað út úr því sem nú er að gerast á Fróni en að krafan sé sú að þjóðinni gefist aftur uppsveiflan frá árunum 2003 til 2007 og jafnvel helst sem allra líkasta því.

Það felst í svipuðum kosningaloforðum nú og 2003 um að fundnir verði peningar og þensla sem geti gefið öllum færi á að auka neyslu sína. 2003 var lofað stærri lánum og meiri skuldum til að fjármagna neyslu og nú er lofað afslætti af skuldum svo að hægt sé að nota hann til hins sama, aukinnar neyslu.

Á fyrsta vinnudegi nýrrar ríkisstjórnar hljómaði hæst krafan um nýtt álver auk þess sem stefnan um stóriðju á Bakka var ítrekuð.

Allar samanburðartölur um hag þjóðarinnar miðast við 2007 og með því er sjálfkrafa hafin á loft krafan um að það ár komi aftur og forstjórar fyrirtækja ríða á vaðið, rétt eins og forðum.

Þótt nú megi heyra að einhverjir séu farnir að efast eins og Yngvi Hrafn Jónsson, sem undrast sumarleyfi og fjarveru ráðamanna í stað þess að þeir haldi vikulega opinbera fundi eins og Jóhanna og Steingrímur gerðu þó í úpphafi sinnar stjórnartíðar,- og þrátt fyrir að fylgi loforðaflokksins fari síminnkandi skiptir það ekki máli. Meirihluti þjóðarinnar, að vísu afar naumur, rúm 50% í kosningunum og nú kominn niður í 44%, vildi núverandi stjórn og þar með þá stjórnarhætti, góða eða slæma, sem hér verða næstu fjögur árin.

 

Siglum hraðbyri inn í „2007-ástand“

Best að hætta að kaupa neitt?

Sú spurning vaknar oft hvort hægt sé að þróa og bæta tæki af öllu tagi endalaust. Einkum virðast tæki á rafeindasviðinu svo sem tölvur, farsímar og myndavélar geta tekið svo örum framförum, að þau verða úrelt á örfáum misserum. Og þannig hefur þetta gengið árum og jafnvel áratugum saman.

Nú er beðið eftir enn einni byltingunni á spjaldtölvumarkaðnum og þá hægir á sölunni um sinn. Ef maður gefur sér að framfarirnar haldi áfram með sama hraða næsta áratuginn getur sú ályktun fæðst, að það sé skást að hætta öllum kaupum svo að maður sé ekki alltaf að kaupa tæki og varning sem verður úreltur fyrr en varir.

Meðal framfara sem maður er gapandi yfir eru síaukin gæði í myndatökum. Engu er líkara í sumum tilfellum en búið sé að upphefja það gamla lögmál, að gæði og ákveðin lágmarksstærð linsunnar sé nokkuð sem ekki sé hægt að komast fram hjá.

En svo virðist sem kraftaverkamenn hanni og smíði sumar myndavélarnar sem eru með minnstu linsunum, svo góðar eru myndirnar sem fást með þeimm.

Hægir á spjaldtölvusölu

Eftirhreytur eldgosanna tveggja.

Óhemju magn gosösku kom upp í tveimur stórgosum, sem komu með aðeins árs millibili 2010 og 2011.

Þótt vindátt réði því að megnið af öskunni, sem kom upp í gosinu í Eyjafjallajökli færi til suðurs frá landinu komu líka dagar þegar gosaskan barst yfir landið og fór mikið af henni yfir afréttina austur af Rangárvallasýslu og norðaustur yfir Vatnajökul.

Sá  jökull og Suðurjöklar urðu öskugráir yfir að líta og á Vatnajökli myndaðist einstætt landslag þegar sólin bræddi jökulinn þanig að yfirborðið var á stórum svæðum suðvestantil þakið firnaháum öldum úr ösku og ísi.

Á fyrsta degi gossins í Grímsvötnum árið eftir kom upp meira öskumagn en í öllu Eyjafjallajökulsgosinu.

Það gos var eitt af stærstu öskugosum síðustu alda hér á landi og ef gosin tvö eru lögð saman hefur sennilega ekki annað eins gerst síðan í gosinu í Öskju 1875.

Mest af öskunni fór til suðvesturs og síðan út á haf, en á stórum svæðum á sunnanverðu landinu bættist askan við öskuna frá Eyjafjallajökli.

Það tekur tíma þangað til askan annaðhvort sameinast jarðveginum undir henni eða fýkur í burtu, og búast má við að fok þessarar ösku muni taka nokkur ár.

Við því er ósköp lítið að gera vegna þess hve svæðið, sem askan fýkur frá, er firnastórt.

Vara við sandfoki sunnan jökla

Forsetinn "axlar ábyrgð..."

Stundum hefur verið kvartað yfir því að ráðamenn íslensku þjóðarinnar séu tregir til að "axla ábyrgð" eins og það er kallað.

Þetta á þó ekki við um æðsta embættismanninn og þann eina þjóðkjörna. Hann hefur gert þetta tvívegis, - og það á sömu öxlinni í bæði skiptin.

Í viðtali við hann vegna opnunarhátíðar Heimsmeistaramóts íslenska hestsins kveðst hafa dottið í seinna skiptið og axlarbrotnað vegna ástar á Dorrit.

Ég gerði vísu um fyrra axlarbrotið hans, en var alveg óviðbúinn því síðara svo að engin vísa kom þá. Nú ætla ég að verða tilbúinn með vísu ef hann tekur upp á því að endurtaka leikinn enn og aftur í samræmi við hina sérstæðu aðferð við að tjá ást hans á Dorrit:  

 

        Aftur með einstakri hugdirfð

        öxlina mölvar hann brátt,

        því forsetinn "axlar" ábyrgð

        á ástinni´á sérstakan hátt.

Datt af baki fyrir Dorrit