Aftur fyrir fyrrum umhverfissóða kommúnistaríkjanna á ný?

Þegar kommúnisminn féll með Berlínarmúrnum kom í ljós það, sem menn hafði lengi grunað, að undir því þjóðskipulagi hafði viðgengist mesti umhverfissóðaskapur í Evrópu. 

Austantjaldsþjóðirnar urðu hins vegar að taka sig á þegar þær tóku upp vestrænt lýðræði og meðal annars að taka upp lög í samræmi við svonefndan Árósasáttmála, sem tryggir vandaða meðferð í umhverfismálum og lögaðild allra þeirra, sem eiga hagsmuna að gæta, ekki aðeins landeigenda af ýmsu tagi, heldur einnig samtaka útivistarfólks og annarra sem bera umhverfismál og náttúruvernd fyrir brjósti. 

Fljótlega fór það þannig, að öll lönd Evrópu höfðu tekið upp svona löggjöf, nema Ísland, sem gerði það 15 til 25 árum síðar, og þá aðeins með því að orðalag væri "mildað" á mikilvægum stöðum. 

Þetta kom vel fram í Gálgahraunsmálinu. Þar áttu eigendur vannýttrar eyðijarðar fullan lögvarinn rétt, en hundruð útivistarfólks í náttúruverndarfélögum, sem voru með þúsundir félagsmanna, engan rétt. 

Vegna þess að úrskurðarnefnd lögum samkvæmt var ekki komin til skjalanna, tapaðist baráttan að stórum hluta, en þó var hætt við enn meira umrót í hrauninu og aðalskipulag með 20 þúsund manna byggð. 

Gálgahraunsmálið og deilur um lagningu tveggja risaháspennulína yfir vatnsból allra sveitarfélaganna á höfuðborgarsvæðinu sýnir að sú fullyrðing Kristins H. Gunnarssonar í viðtali á Hringbraut stenst ekki, að náttúruverndarsamtökin reyni allt sem þau geta til að ráðast á hagsmuni landsbyggðarinnar en líti hins vegar með velþóknun á meira umhverfisrask á höfuðborgarsvæðisins, meira að segja í hraununum. 

Úrskurðarnefndin úrskurðaði að Landsnet skyldi fara að lögum þess efnis að láta athuga fleiri kosti en aðeins einn varðandi lagningu háspennulínanna. 

Fram að því hafði Landsnet árum saman hummað þessa skyldu fram af sér og borið á tímabili fyrir sig dýra erlenda skýrslu, sem sagt var að sýndi að það væri margfalt dýrara að leggja línurnar í jörð en að hafa þær á möstrum. 

Þegar, lögum samkvæmt, Landsneti var gert skylt að birta þessa skýrslu í heild, brá svo við að þetta rándýra plagg fannst ekki hjá fyrirtækinu! Það var týnt og verður að eilífu týnt!

Í sögu íslenskra náttúruverndarsamtaka hefur aðeins einu sinni farið fram handtaka og fangelsun stórs hóps fólks úr samtökunum, nánar tiltekið 25 manns í Gálgahrauni 21. október fyrir fimm árum. 

Og Landsnet verður nú að hlíta lögum varðandi lagningu risaháspennulína meðfram byggðinni á höfuðborgarsvæðinu vegna löglegrar kæru frá náttúruverndarsamtökunum. 

Gálgahraun er með byggðir höfuðborgarsvæðisins fyrir vestan sig, norðan, austan og sunnan. 

Fróðlegt væri að sjá hvernig fjöldahandtakan og fangelsunin 2013, sú eina í sögunni, og úrskurðurinn sem þessir "óvinir landsbyggðarinnar" knúðu fram varðandi línurnar meðfram höfuðborgarsvæðinu, samræmist ásökuninni um velþóknun hinna handteknu á óafturkræfum umhverfisspjöllum á höfuðborgarsvæðinu en andóf  þeirra við sams konar umhverfisspjöll á landsbyggðinni. 

Ef nú á að fara inn á þá braut að afnema í raun hlutverk úrskurðarnefndarinnar eða jafnvel að afnema hana sjálfa, förum við Íslendingar rakleiðis aftur fyrir umhverfissóðana í fyrrum kommúnistaríkjum fyrir aldarfjórðungi.  

Vonandi fer það ekki þannig, heldur verði tryggt að við eigum samleið með öðrum þjóðum í þessum efnum. 

„Lögfræðilegt stórslys“

Sádi-Arabía er hin heilaga mannýga kýr í alþjóðasamfélaginu.

Öll heimsbyggðin hefur horft að mestu aðgerðarlaus á spillta harðstjórn og einhvert versta ástand í mannréttindamálum á byggðu bóli, sem viðgengist hefur í Sádi-Arabíu. 

Ástæðan blasir við: Peningar, olíuauður mældur í stjarnfræðilegum upphæðum.

Í skjóli yfirburða aðstöðu meðal olíuframleiðsluríkja hafa Sádarnir komist upp með allt sem þeir gera.

Þeir hafa átt stuðning Bandaríkjanna vísan og þegar mesta herveldið og mest auðræðið leggja saman, er hægt að komast upp með allt, glæpi gegn mannkyni í Jemen og mannréttindabrot heima fyrir.

Sádarnir hafa reynst Bandaríkjamönnum hjálplegir til þess að hafa þá góða og njóta hernaðarstuðnings í formi mikilla vopnakaupa.

Trump hefur reyndar sagt að ekki verði hrófað við hernaðarsamvinnunni, enda miklir hagsmunir vopnaiðnaðarins í Bandaríkjunum að ræða.

Og þegar Sovétríkin féllu á níunda áratug liðinnar aldar, áttu Sádar drjúgan þátt í því með því að beita sér fyrir auknu framboði á olíu, sem olli tímabundinni lækkun heimsmarkaðsverðs á henni, en það var afar þungbært fyrir Sovétríkin sem olíuframleiðanda.

Samband Sáda og Kananna kristallaðist í heimsókn síðuhafa til skíðabæjarins Avon í Colorado hér um árið.

Bæjarbúar voru í skýjunum yfir þeirri viðurkenningu sem bærinn fékk, með því að krónprins Sádi-Arabíu valdi Avon fram yfir Aspen og þá skíðastaði í Evrópu sem hann hafði heimsótt fram að því.

En jafnframt hneyksluðust sömu bæjarbúar stórum á því yfirgengilega bruðli sem krónprinsinn stóð fyrir.

Hann tók heilt 100 herbergja hótel á leigu fyrir sig og sitt fólk í víggirtu hverfi auðmanna og var með flota af einkaþyrlum og limósínum.

Bæjarbúar, sem rætt var við, áttu varla orð af hneykslun. Þegar þeim var bent á eigin bruðl í villum og hundraða hestafla margra tonna bíldrekum og að Sádarnir væru lykillinn af vellystingum heimamanna, varð fátt um svör.

Á þeim ráðstefnum sem síðuhafi hefur sótt um orkumál heimsins og við skoðun annarra gagna hefur komið í ljós að Sádarnir spila afar vel úr sinni firnasterku stöðu. 

Þegar þeir gefa að vísu upp olíumagn í jörðu undir landi þeirra og gera það upp á tunnu, er þeim trúað varlega, en jafnframt sagt að enginn frýi þeim vits, - en meira séu þeir grunaðir um græsku. 

Þeir viti á laun betur en allir aðrir hvernig staðan sé varðandi hina takmörkuðu auðlind, sem þeir byggi allt sitt á, og eyði miklum fjármunum í rannsóknir og vísindi, sem geti viðhaldið sterkri stöðu þeirra við lok olíualdar. 

Ólíklegt er að Donald Trump sé að gera málum gagn með því að reyna að koma í veg fyrir að Íranir geti notað sinn olíuauð. 

Það hefur aðeins þau megináhrif að olíuframboð muni minnka og verð hækka, eins og þegar er byrjað að koma. 

Til lengri tíma litið hagnast Íranir á því að geta treint olíuauð sinn lengur en ella. 

En allir svona útreikningar eru vitanlega háðir mörgum hugsanlegum breytum. 

 

Íhuga sniðgöngu vegna Khashoggi

Mikill, fjölhæfur og víðsýnn listamaður og lifskúnstner.

Það er vel, - og löngu tímabært, að tekið sé gott og mikið blaðaviðtal við Örn Árnason leikara, leiðsögumann rútubílstjóra og ýmislegt fleira.

Alveg frá því að hann kom fyrst fram og sló í gegn á sviði, hefur hann verið í miklum metum hjá mér og ekki skemmdi fyrir að faðir hans var fyrsti herbergisfélagi míns sem 12 ára drengs að stíga sín fyrstu spor á fjölum atvinnuleikhúss og veitti mér dýrmætan stuðning og vináttu. 

Örn og Bessi heitinn Bjarnason áttu það sameiginlegt að ráða yfir yfirburða tækni sem leikarar, en auk þess gátu þeir leikið allar tegundir hlutverka, þótt gamanleikshæfileikarnir yllu því að þeir fengu kannski ekki nógu mörg "alvarleg" hlutverk.

Á leiksviði getur það, sem sýnist vera smámunir, eins og "kúnstpásur" (þagnir) og "double-take", virst vera aukaatriði, en þetta er þveröfugt.

Það er auðvelt að ræna snjöll tilsvör mætti sínum með ómarkvissri tækni hvað snertir líkamshreyfingar, svipbrigði, tjáningu auk raddbeitingar og raddbrigða og beitingu hraða og tækni, sem styrkir persónusköpun og áhrif túlkunar leikarsins.

Þar geta sekúndubrot og sentimetrar haft úrslitaáhrif, og sumum veitist erfiðara að læra þetta en öðrum.

Leikarar með þessa vandasömu tækni á valdi sínu eru oft bestu leikararnir. 

Örn er yndisleg persóna eins og hann á kyn til og hefur alla tíð verið mér afar kær.

Það er að verðleikum að varpa ljósi á slíka menn, sem hafa svo margt til brunns að bera og geta miðlað svo miklu. 

   

 

 

Ferðamenn vilja tékka í boxin