Hundurinn Sesar og kettirnir Eisenhower og Stevenson í Hvammi.

ÞÞað hafa verið dæmi um það að dýr á Íslandi hafi verið nefnd nöfnum frægra erlendra manna, og hinn erlendi froskur Trump er ekkert einsdæmi um það fyrirbæri út af fyrir sig.

Þegar ég var í sumardvöl í sveit sem drengur 1950-1954 að Hvammi í Langadal, hét kötturinn á bænum Stevenson. 

Þó ekki Adlai Stevenson eins og frambjóðandi demókrata í forsetakosningunum 1952 hét, en hann varð síðar fulltrú lands síns hjá Sameinuðu þjóðunum á tímum Kennedys, ef ég man rétt.

Síðar var þar kötturinn Eisenhower.  

Hundurinn Sesar bar þó höfuð og herðar yfir önnur dýr á bænum, því að hann hafði næstum mannsvit. 

Að minnsta kosti var hægt að tala við hann eins og mann oft á tíðum. 

Mér er enn minnisstætt þegar ég var nýkominn í sveitina og við sátum í eldhúsinu, að ungur frændi minn gekk út að glugganum á stofunni, horfði niður að þjóðveginum og kallaði: "Sesar, Móbergskýrnar!"

Brá hundurinn þá skjótt við, hljóp undan borðiu og út og niður að veginum til þess stöðva kýrnar á næsta bæ, Móbergi, sem höfðu farið á flakk og voru að komast inn í Hvammstúnið. 

Mér til mikillar undrunar þurfti ekki að aðhafast frekar. Sesar sá um að reka kýrnar til baka uns þær voru komnar út úr landareigninni og úr augsýn. 

Sagt var að Sesar hefði jafnvel meira en mannsvit. Sem dæmi um það var nefnt, að á refaveiðum hefði refurinn verið að sleppa upp í fjallið frá þeim sem eltu hann, en Sesar hefði tekið á rás á ská upp fjallið svo að hann kæmist upp fyrir refinn. 

Það tókst þessum magnaða hundi og nýtti sér það, að refir eiga erfiðara með að hlaupa undan brattri brekku en upp hana. 

Var Sesari þakkað það einum, að refurinn náðist. 

Sesar var orðinn gamall og hrumur þegar ég kynntist honum og farinn að hænast mjög að Margréti Sigurðardóttur, öldruðum niðursetningi á bænum, sem mátti kalla síðustu förukonuna á Íslandi, því að hún gekk um dalinn, oft dögum saman þótt komin væri á níræðisaldur og treindi með því þrek sitt í tíu ár í viðbót. 

Manga, eins og hún var kölluð, var afar barngóð og mikill dýravinur, og hafði í vösum í serk sínum ýmislegt góðgæti, sem hún sankaði að sér og gaukaði að börnum og dýrum á ferðum sínum. 

Fylgdu henni stundum dýr á göngunni, og Sesar varð æ meir langdvölum að heiman. 

Varð svo kært með henni og Sesari að líkja mátti við ástarsamband. 

Þetta líkaði bóndanum í Hvammi, Björgu Runólfsdóttur, illa og þegar fór í vöxt að Sesar væri langdvölum að heiman, sagði hún eitt sinn við Möngu að hundurinn væri henni sem dauður eins og komið væri málum. 

Manga var skapmikil kona, reiddist mikið að mér áheyrandi og varð úr heiftarlegt rifrildi, þar sem greinilegt var að Manga varð afar sár og bitur og gráti nær. 

Daginn eftir fór hún af stað í næstu dalarreisu og fylgdi Sesar henni að vanda. 

Þegar Manga kom til baka úr þessari ferð, var Sesar ekki með henni. 

Þegar hún var spurð um Sesar hreytti hún út úr sér að hún hefði látið bóndann á Móbergi skjóta hann úr því að Björg hefði sagt, að hann væri sér sem dauður.  

Björgu, börnum hennar tveimur, sem voru unglingar, og mér, varð við þetta næstum eins og um mannslát hefði verið að ræða. 

Í ljós kom, að bóndinn hafði staðið í þeirri trú, að Björg hefði beðið Möngu um að láta skjóta hundinn vegna aldurs. 

En miðað við þá hatrömmu deilu, sem orðið hafði með Björgu og Möngu, var undravert, af hve miklum skilningi hún tók þessu uppátæki hinnar öldruðu förukonu og bað okkur um að sýna Möngu skilning, því að hún ætti sér forsögu, sem útskýrði þessi viðbrögð hennar og hegðun. 

Þegar gestir, sem komu á bæinn, hallmæltu Möngu fyrir hundsdrápið, tók Björg svari hennar og endurtók, að fyrir viðbrögðum hennar væru ástæður úr fortíð hennar. 

Síðar laukst upp fyrir mér hvað Björg átti við.

Manga hafði átt illa barnæsku í fjölskyldu, sem tvístraðist í harðindunum í kringum 1880 og síðan verið vinnukona í vistarbandi, sem henni líkaði illa, því hún var skarpgáfuð og afar bókelsk og skáldhneigð. 

Draumur hennar var að eignast eiginmann, fjölskyldu og jörð, jafnvel þótt það væri kot frammi á heiðum eða uppi á Laxárdal. 

Hún varð barnshafandi af völdum myndarlegs vinnumanns, en missti barnið í fæðingu og kenndi vinnuhörku um. 

Þar með urðu slit með henni og vinnumanninum og draumur þessa kvenkyns Bjarts í Sumarhúsum að engu orðinn við þennan harmleik. 

Þetta útskýrði kannski hið einstaka samband hennar við hundinn með mannsvitið og það, hve mjög hún tók það nærri sér ef hún missti hann frá sér. 

Björg Runólfsdóttir, ömmusystir mín, skildi þrár og drauma Möngu, því að sjálf hafði hún næstum hlotið það hlutskipti líka, að verða vinnuhjú til æviloka. 

Hún var komin á fimmtugsaldur þegar hún kynntist vinnumanni, sem hún giftist og eignaðist tvö börn með. 

Þau keyptu jörðina Hvamm, hófu þar erfiðan búskap í kreppunni en skildu tíu árum síðar og hafði ríkið þá eignast jörðina. 

Sumarið 1954, síðasta sumarið mitt í Hvammi, náði Björg þeim þráða áfanga eftir mikið strit og baráttu að eignast jörðina á ný. 

Enginn skildi förukonuna Margréti Sigurðardóttur, Möngu með svartan vanga, betur en hún.  

 

 

 

Blint froskdýr nefnt eftir Trump

Slæm jólafrétt: því meiri hraði, því styttri viðbragðstími og gereyðingarhætta.

Síðastliðina hálfa öld hefur GAGA-kennisetningarinnar, skammstöfun fyrir "Gagnkvæm Altryggð Gereyðing Allra") gilt um svonefnt ógnarjafnvægi risa kjarnorkuveldanna, Bandaríkjanna og Rússlands. 

GAGA er lausleg þýðing á MAD, "Mutual Assured Destruction". Forsenda GAGA felst í orðinu "assured", eða "altryggð" sem merkir það að hvor aðili um sig verður að gera ráð fyrir að hinum sé trúandi til þess að hefja kjarnorkuárás. 

Helsta ástæða þess, að annar aðilinn kynni að hefja fyrirvaralausa árás er sú að hún væri af hans hálfu hugsuð sem "fyrirbyggjandi árás", þ. e. með svo algera gereyðingu að ekkert andsvar yrði og árásaraðilinn stæði því uppi sem sigurvegari. 

Þessi kennisetning hefur verið í gildi og er enn, jafnvel þótt vitað sé, að slík árás, sem ekki yrði svarað, myndi hafa svo hroðalegar afleiðingar fyrir allt líf á jörðinni og valda slíku hruni á mannlífi, að það yrði í skásta falli aðeins leifar þess sem nú er. 

Og árásaraðilinn, "sigurvegarinn" myndi líklegast ganga frá sjálfum sér í leiðinni. 

Raunar á þessi hugsun, GAGA, sér fordæmi rúmlega öld aftur í tímann, hvað varðar heri stórveldanna, sem þá bárust á banaspjótum í Fyrri heimsstyrjöldinni.

Einn af hershöfðingjum Breta sagði þá, að jafnvel þótt að aðeins stæðu eftir á lífi 1000 hermenn Bandamanna eftir en allir þýsku hermennirnir hefðu verið drepnir, væru slíkar mannfórnir verjandi, "sigursins" vegna.

Það blasir við hvað GAGA-kennisetningin er mikil geggju, og síðustu hálfa öld hafa risaveldin reynt á veikburða hátt að draga úr ógn hennar með því að fækka vopnum, og gera ráðstafanir til þess að gereyðingarstríð hefjist fyrir slysni. 

Þegar stefndi í það að komið yrði upp skammdrægum kjarnorkueldflaugum í Evrópu blasti við, að viðbragðstíminn vegna notkunar slíkra vopna gæti orðið óviðráðanleg ógn í sjálfu sér. 

Þess vegna tókst að ná samkomulagi um að binda kjarnorkuheraflann við langdrægari eldflaugar. 

Hársbreidd munaði þó 1983 að gereyðingarstríð hæfist fyrir slysni vegna bilunar í tölvuvæddum viðbragðsbúnaði Rússa. 

Það var að þakka einum manni, sem sá hve viðbragðstíminn var skammur við þeirri árás allmargra flugskeyta frá Bandaríkjunum, sem bilað tölvukerfi sýndi, að hann tók strax af skarið og ákvað að láta þessa vitneskju sína fara lengra.

GAGA byggist líka á því að hvor aðilinn um sig geti svarað árás með gagnárás. 

Þegar Reagan tilkynnti um "Stjörnustríðsáætlun" sína sem átti að gera Bandaríkjamönnum kleyft að eyða hvaða árás Rússa sem væri með varnareldflaugum utan úr geimnum, setti það GAGA kennisetninguna í uppnám, því að það hefði þýtt, að Rússar gætu ekki ráðist á Bandaríkjamenn, heldur aðeins öfugt. 

"Ógnarjafnvæginu" hefði verið eytt. 

Samningar Gorbatsjofs við Reagan og Bush eldri miðuðust við það að minnka gereyðingarvopnabúr stórveldanna, ógnarjafnvægið héldist að vísu, en viðbragðstíma við árás yrði ekki of stuttur. 

Nú ógnar tvennt GAGA-kenningunni, annars vegar hugsanleg uppsetning skammdrægra eldflauga í Evrópu, og hins vegar fullkomnari og hraðfleygari langdræg flugskeyti, sem Pútin greinir frá á hátíð friðarins, jólunum, að Rússar séu að koma sér upp. 

Í svona pælingum má ekki gleyma fánýti GAGA-kenningarinnar og ógnarjafnvægisins hvað snertir það, að auðvitað er tilvist vopna, sem geta gereytt hugsanlegum stríðsaðlinum fimm sinnum eða oftar hreint brjálæði og að því lengur sem slíkt brjálæði er sagt hafa tryggt frið og eigi að tryggja frið, því meiri líkur eru á því að það, hvað friður hefur þó haldist lengi, skapi trú á það, að kenningin sé árangursrík. 

En það er hins vegar alger hundaheppni ef GAGA-kenningin hefur gert það og ekki spurning um hvort, heldur hvenær mistekst að láta hana gera það.  

Þvert á móti er tilvist vopna, sem geta eytt lífi á jörðinni mörgum sinnum, mesta ógnin, og eina leiðin til að tryggja varanlegan frið og tilvist mannkynsins er að eyða þessu tryllingslega og vitfirringslega vopnabúri.  

 

 

 

Rússar með ný hljóðfrá kjarnorkuflugskeyti

Eðlilegir byrjunarörðugleikar.

Byrjunarörðugleikar hjá nýliðum í Akureyrarflugi eru eðlilegir.

 

Í öllu flugi er öryggið og tryggur undirbúningur undir að fást við bilanir og erfið flugskilyrði það sem allt snýst um.

Fyrir flugstjóra, sem hafa litla eða enga reynslu af því að nota Akureyrarflugvöll, sker umhverfi vallarins sig töluvert út úr umhverfinu við hina varaflugvellina í millilandafluginu vegna fjalllendis og hárra fjalla allt umhverfis völlinn. 

Flugstjórarnir verða að standa fyrirfram klárir á því að þurfa að fást við vélarbilun og að fljúga á öðrum hreyflinum af tveimur hvenær sem er og þá er gríðarlegur munur á Akureyrarflugvelli eða Keflavíkurflugvelli, þar sem engar hindranir eru nálægt vellinum. 

Egilsstaðaflugvöllur lítur líka mun betur út vegna miklu lægri hindrana nálægt vellinum og mun meiri fjarlægðar til hærri fjalla en á Akureyri. 

Sem dæmi um íslenskan flugvöll þar sem þarf að búa yfir mikilli reynslu má nefna Ísafjarðarflugvöll. 

Fyrir ókunnuga sem aldrei hafa lent þar áður eða hafið sig til flugs, er flugvöllurinn og umhverfi hans næsta ógnvekjandi. 

Auk einstaklega varasamra hindrana þarf að læra á áhrif gilja, hvilfta, dala og fjallshlíða á vindinn, sem getur verið einstaklega snúinn við að eiga. 

En þrátt fyrir þetta sker Ísafjarðarflugvöllur sig ekki úr hvað snertir slysatíðni við lendingar og flugtök eða í býsna löngu og snúnu aðflugi. 

Öllu skiptir að flugmenn hagi flugi sínu í samræmi við aðstæður og reynslu hverju sinni. 

Lentu þrátt fyrir stormviðvaranir

Sérkennilegur "múslimskur glæpalýður", sem ógnar þjóðaröryggi BNA.

Forseti Bandaríkjanna var snöggur að afgreiða flóttafólkið sem hefur gengið hundruð og þúsundir kílómetra í átt til hins forðum fyrirheitna lands frelsisins. 

Hann kvaðst hafa pottþéttar heimildir fyrir því að lunginn af þessu fólki væru múslimskir hryðjuverkamenn frá Miðausturlöndum og gönguna ætti að skilgreina í samræmi við það. 

Sem yfirmaður öflugasta herafla heims gaf hann út yfirlýsingu að hann væri að senda herafla að landamærunum nog myndi ekki hika við það að gefa hernum skipun um að beita skotvopnum gegn þessum lýð, sem ógnaði þjóðaröryggi Bandaríkjanna. 

Líklega á þetta við börnin, sem hafa látið lífið við lok göngunnar og með því orðið til þess að forsetinn geti andað léttara hvað þau varðar á hátíð friðarins. 

Átta ára strákur lést á jólanótt