Sviptingar í málefnum sjókvíaeldis í Noregi. Lærum við eitthvað?

Einkennilegur munur virðist vera á málefnum sjókvíaeldis í Noregi og hér á landi. 

Ætla hefði mátt, að hér á landi væri reynt að nýta sér reynslu Norðmanna af svona eldi, sem þeir hafa verið talsvert langt á undan okkur með, og þá einkum reynslu þeirra af mistökum, sem hægt væri að komast hjá. 

En þetta virðist alveg ofugt eins og sést af viðtengdri frétt á mbl.is, því að engu er líkara en að Ísland hafi í miklum mæli verið gert að eins konar griðastað fyrir norska laxa sægreifa, sem þeir geta flúið til og vonast eftir meiri eftirlátssemi en heima fyrir. 

Samtímis er rekinn mikill andróður gegn landkvíaeldi og því fundið flest til foráttu. 

Sérkennilegt er að sjá í fréttum þann harmagrát, að "600 miljarða verðmæti hafi þurrkast út" vegna auðlindaskatts á sjókvíaeldi í Noregi. 

Samkvæmt þessu er auðlindagjald hið versta fyrirbæri almennt og vaknar þá sú spurning, hvort réttara væri að borga fyrirtækjum nógu hátt þakkargjald fyrir að halda kauphallarvísitölum sem allra hæstum.

Yfir 600 milljarða verðmæti hafa þurrkast út

Átti mynd Ólafs K. sér keppinaut sem "ljósmynd 20. aldarinnar"?

Í viðtengdri frétt af mbl. um hið mikla filmu- og myndasafn Ólafs K. Magnússonar fyrrverandi ljósmyndara á Morgunblaðinu er birt fræg mynd hans af óeirðunum á Austurvelli 30. mars 1949 þar sem hann fylgir eftir lögreglumönnum, sem eru, vopnaðir táragasi og gasgrimum, að ryðja völlinn og koma fundarmönnum þar í burtu. 

Myndin sýnir meira en sést í fljótu bragði, því að´það þarf blöndu af hugrekki, hörku og lagni til að komast í svona "skotstöðu" af hendi ljósmyndarans í langhörðustu mótmælendaátökum aldarinnar, sem stóðu um heitasta deiluefni aldarinnar. 

Hér á síðunni hefur verið bent á aðra ljósmynd, sem kandidat fyrir mynd aldarinnar, en það er hin magnaða mynd Finnboga Rúts Valdimarssonar af tæplega 39 líkum skipverjanna af hinu heimsfræga franska rannsóknarskipi Pouqouis-Pas raðað í fjörunni í Straumsfirði með lík Charcot leiðangursstjóra fremst eftir að skipið hafði farist á skerinu Hnokka þarna fyrir utan í fádæma óveðri 16. september 1936. 

Slysið var heimsfrétt og útförin gerð með fádæma viðhöfn í Reykjavík og henni útvarpað til Frakklands.  

Finnbogi Rútur var ritstjóri Alþýðublaðsins á þessum tíma og fylginn sér, og það hefur þurft mikla lagni og skynbragð til að ná þessari óskaplega dramatísku mynd, sem segir meira en þúsund orð.

Myndir Ólafs K. af Austurvelli voru margar góðar, en hin eina mynd Finnboga Rúts af Pourqua pas? harmleiknum var á heimsmælikvarða.  

Taka fagnandi við einstöku myndasafni

Ekki sama indverskur bíll og indverskur bíll?

Skemmtilegt var það hér um árið þegar maður einn kom inn í bílaumboð sem hafði umboð fyrir virta japanska bíla og kvaðst ætla að endurnýja japanskan bíl sem með öðrum japönskum, sem hann hefði verið sérlega ánægður með. 

Hann ætlaði sko ekki að kaupa eitthvert "austan tjalds drasl."

Annar maður, staddur þarna inni, benti honum þá á, að þessi góði og vinsæli bíll hans væri raunar framleiddur í Rúmeníu. 

Þurfti talsverðar útskýringar til þess að maðurinn tryði þessum ósköpum og spurði þann, sem svarað hafði, hvort hann væri ekki á minnsta bílnum, sem umboðið hefði á boðstólum og væri alveg örugglega japanskur. 

"Jú, ég er á minnsta og ódýrasta bílnum á markaðnum", var svarið, "en hann er að vísu ekki japanskur þótt nafnið sé japanskt, heldur er hann indverskur." 

Og þetta er vel mögulegt á þessari öld víðtækra viðskiptatengsla, því að Suzuki Alto hefur verið mest seldi bíllinn á Indlandi en náði einnig nokkrum vinsældum hér á landi. 

En munurinn á þeim Alto, sem seldur hefur verið í framleiðslulandinu og þeim Alto, sem seldur hefur verið á evrópska markaðnum, er að vísu afar lítill útlitslega, en hins vegar sleppt öllum þeim mörgu öryggisatriðum á Indlandi, sem eru í evrópsku gerðinni. 

Svipað gilti um fleiri bíla, svo sem Ford Fiesta. 

Vestrænt bílatímarit gekkst fyrir árekstraprófi NCAP á báðum gerðunum og var útkoman sláandi: Evrópsku gerðirnar fengu fjórar stjörnur, en indversku gerðirnar fengu algera falleinkun, fengu ENGA stjörnu!   

Á sínum tíma var framleiddur ódýrasti bíll í heimi, Tata Nano, á Indlandi, en sú tilraun misheppnaðist algerlega, og meðal þess, sem olli því, var herfileg útreið í árekstraprófi. 

 

Gæti verið varasamt að kaupa kínverska Volkswagen

Setið uppi með þrengsli í flugi, sem eiga 70 ára aðdraganda.

Boeing 707, sem er formóðir nútíma mjóþotna, var hönnuð um miðja síðustu öld. 

Síðan þá hefur meðalstærð farþega vaxið það mikið, að meirihluti flugfarþega býr við of mikil þrengsli á breiddina í þeim þotum, sem mest eru notaðar í lággjaldaflugi. 

Innanbreiddin samtals í mjóþotunum er 3,54 metrar, en í Airbus, sem var hönnuð þrjátíu árum síðar, er breiddin 3,70 metrar. Munurinn er 16 sentimetrar eða 8 sentimetrar hvorum megin. 

Það eru afdrifaríkir sentimetrar, álíka mikill og á milli bíla í tveimur stærðarflokkum, svo sem Golf og Póló.  

Á löngum flugleiðum munar miklu um þessa sentimetra, sem hefði verið gott að fjölga með því að hanna nýja vél þegar Boeing 737 Max varð fyrir valinnu. 

Svona færðu besta fótaplássið í flugi

Íslendingurinn: Þetta reddast, - látum á það reyna.

Buið er að kyrja aðalfrétt þessarar helgar dögum saman varðandi það að í aðsigi sé eins mikið fárviðri og hugsast getur með tilheyrandi rauðri viðvörun, sem er efsta mögulega stig. 

Samt eru bílar fastir tugum saman á óveðurssvæðinu og hámarks útkall björgunarsveita í gangi. 

Engu virðist skipta, þótt sagt sé að vegum sé lokað, samt er sama ástændið og ævinlega virðist vera þegar mestu illviðri ganga yfir landið. 

Fólk beðið um að vera ekki á ferli að óþörfu

Vaxandi tíðni áhlaupa með norðlægum vindum og miklum hita.

Á síðustu öld fylgdu kuldar og froest yfirleitt snörpum áhlaupum norðlægra vinda. 

Þetta sýnist hafa breyst, og æ oftar fylgja miklir hitar og stormaregn norðanáhlaupum af ýmsu tagi eins og nýjasta áhlaupið ber glögglega með sér.  

Í dag og kvöld, seint í september, hefur verið norðvestan átt á Dalatanga og hitinn farið upp í 24 stig!

Búa sig undir óveður í ríflega 20 stiga hita

Gamalkunnugt hræðslustef kyrjað.

Um síðustu aldamót var það hræðslustef óspart spilað, að ef ekki væri virkjað stanslaust og stærst hér á landi skylli á kreppa og atvinnuleysi. 

Þegar spurt var á móti, hvað tæki við þegar búið væri að virkja allt virkjanlegt var svarið það, að þá værum við dauðir og kæmi málið ekki við. 

Sumir bættu í og sögðu að okkur varðaði ekkert um komandi kynslóðir, því að þær hefðu aldrei gert neitt fyrir okkur. 

Þegar ofurlítill slaki myndaðist í virkjanasókninni í kjölfar hrunsins kom hins vegar í ljós að ferðaþjónustan gaf okkur ekki einasta mesta efnahagsvöxt sögunnar, heldur einnig mesta atvinnuuppbyggingu og virðisauka og hagvöxt fyrir þjóðarbúið. 

Nú er aftur farið að kyrja gamla virkjanasönginn og sagt að það þurfi að tvöfalda orkuframleiðsluna, og að það þurfi vegna íslenskra heimila og fyrirtækja, þegar við blasir, að stóriðjan og námagröfrur fyrir rafmynt er aðalástæðan. 

Skortur á raforku gæti ógnað hagvexti á Íslandi

Keflavíkurflugvöllur og Reykjavíkurflugvöllur eru á bestu stöðunum sv-lands.

Miðað við eldvirku svæðin, byggðina og veðurfar á Reykjanesskaganum eru Keflavíkurflugvöllur og Reykjavíkurflugvpllur líklega á skástu stöðunum sem hægt er að finna á suðvesturhorni landsins. 

Stæði í Hvassarhauni er of nálægt eldstöðvum og stæði í Flóanum yrði á svipuðu veðursvæði og Keflavíkurflugvöllur er í verstu sunnanveðrunum þegar Reykjavík nýtur skjóls af Reykjanesfjallgarðinum og skyggni er skárra þar.   

Hafa áhyggjur af flugöryggi vegna eldsumbrota

íran - öflugt ríki með mikla undiröldu.

Íran komst strax á heimskort stjórnmálanna í Kalda stríðinu og þótti Bandaríkjamönnum landið svo mikilvægt, að þeir stóðu fyrir því að steypa Mossadeck af stóli, þótt hann hefði verið kosinn í lýðræðislegum kosningum. 

Allt fram til 1979 tókst Könum að viðhalda áhrifum sínum og taki á Íran, og tímaritið Time fjallaði ítarlega um landið og Íranskeisarann Resa Palevi það ár og sá fyrir sér öflugt lýðræðisríki með gnægð auðlinda og bjarta framtíð. 

Palvevi ver gerspilltur og veruleikafirrtur og leyniþjónusta Bandaríkjanna vanmat stöðuna gróflega, eins og kom á daginn í klerkabyltingunni sem kom heittrúar shítum til alræðisvalda sem enn standa. 

Vaxandi undiralda í landinu gegn klerkastjórninni gæti hins vegar leitt af sér óvænta viðburði eins 1979 en nú í einhverja aðra átt. 

En reynslan sýnir að afar erfitt er fyrir utanaðkomandi að ráða í ástandið í þessu fjölmenna en lukta landi. 

Meira ofbeldi og orðræðan róttækari

Síðustu 100 ár öld jarðefnaeldsneytsins, "olíuöldin".

Bílaöldin hófst fyrir um hundrað árum og samfara henni sívaxandi gildi "olíualdarinnar". 

Grundvallaratriði Seinni heimsstyrjaldarinnar var eftirsókn öxulveldanna eftir orkulindum, bæði í Evrópu allt austur í Kákasus, og í Suðaustur-Asíu þar sem úrslitakostir Bandaríkjamanna gagnvart Japönum þýddu í raun að japanski herinn yrði eldsneytislaus á örfáum mánuðum nema að gengið væri að þessum úrslitakostum. 

Samvinna Bandaríkjamanna og Sádi-Araba um að halda niðri olíuverði var ein af ástæðum falls Sovétríkjanna. 

Bandaríkjamenn höfðu olíuna í huga þegar þeir hröktu Mossadegh frá völdum í Íran upp úr 1950, og olíuhagsmunir réðu mestu í Flóastríðinu og síðar innrásinn i Írak tíu árum síðar. 

Núna eru það gríðarlegir eldsneytishagsmunir sem kynda undir stríðinu í Úkraínu og allt þetta sýnir, hve þessir hagsmunir skekkja allt svið stjórnmála og efnahags um allan heim og tefja fyrir óhjákvæmilegum og bráðnauðsynlegum orkuskiptum. 

Við Íslendingar vorum duglegir við að skipta úr eldsneyti yfir í jarðvarmaorku í orkuskiptum, sem hófust fyrir 80 árum. 

Það var fyrst og fremst gert af beinum hagkvæmnisástæðum til langs tíma og búum við að því nú. 

Mannkynið á rangri braut