Fimmtánfaldur sjávarútvegur?

Þegar ég vann að gerð heimildaþátta um íslensk virkjanamál fyrir 15 árum kíkti ég á hagtölur Noregs til að sjá hve stóran þátt olíuvinnslan ætti þá í gjaldeyrisöflun og þjóðarframleiðslu Norðmanna.

Kom í ljós að hlutfallslega var þarna um álíka stórar hagstærðir að ræða og hlutfallslegar hagstærðir sjávarútvegs á Íslandi. 

Nú kunna sumir að ætla, að þetta sé ekki svo mikið þegar öllu er á botninn hvolft.

En þá er á það að líta að Norðmenn eru 15 sinnum stærri þjóð en Íslendingar, þannig að ef sá draumur, sem menn hafa varpað fram í hinni dæmilgerðu 2007 græðgishugsun, sem enn lifir góðu lífi, að olíuvinnsla á Drekasvæðinu geti orðið jafn mikil að magni til og nú er við strendur Noregs, er um að ræða 15 sinnum meira verðmæti fyrir íslenskan þjóðarbúskap en sjávarútvegurinn gefur okkur nú.

Fréttaflutningur af olíudraumnum stóra hefur varpað upp setningum í fréttum eins og "olían gæti byrjað að flæða eftir 5-7 ár" og "hugsanlega jafn mikið olíumagn og á núverandi olíuvinnslusvæðum Noregs".

Minnir reyndar svoítið á fréttamanninn, sem stóð á miðjum Skeiðarársandi þegar gaus í Gjálp 1996 og sagði að nú væri eins gott að hafa dyrnar á bílnum opnar og flýja eins og fætur toguðu því að flóðið gæti verið að koma.

Vissu þó vísindamenn vel að slíkt myndi ekki gerast fyrr en eftir marga daga eða einhverjar vikur, enda kom flóðið ekki fyrr en mánuði seinna !  

Jafngildi fimmtánföldunar núverandi sjávarútvegs myndi einfaldlega kollvarpa íslensku hagkerfi með ruðningsáhrifum, sem drepa myndu allar aðrar atvinnugreinar. 

En í græðgisvímunni er ekki hugsað um það og að sjálfsögðu munu þeir sem fóru með himinskautum 2007 í að búa til bankakerfi sem var 5-10 sinnum stærra en íslenska hagkerfið, heldur betur taka við sér ef hægt væri að endurtaka leikinn.  

En jafnvel þótt aðeins fyndist einn fimmti þess olíumagns á Drekasvæðinu sem nú er unnið við strendur Noregs, er um að ræða þrefalt stærri stærð en allur sjávarútvegur okkar gefur nú. 

Ég hef en ekki heyrt um neina þjóð, sem hefur hafnað því að nýttar yrðu í framtíðinni hugsanlegar olíulindir í hennar lögsögu. En þar með er ekki sagt að gullæði hafi runnið á alla sem sjá slíka möguleika.

Kanadamenn eru til dæmis taldir eiga einna mestar olíu- og gaslindir þjóða heims en bíða rólegir eftir því að aðrar olíulindir jarðar, sem auðveldara er að vinna, fari óhjákvæmilega að þverra, en það eykur líkur á að farið verði í það að nýta olíu á erfiðar og óhagkvæmari svæðum. Kanadamenn vita að olían þeirra fer ekkert í burtu og verður verðmætari með tímanum. Slík hugsun virðist hins vegar fjarri okkur Íslendingum, sem alltaf hugsum "take the money and run!" og "hér og nú!" 

Líkast til er afar ólíklegt að Íslendingar myndu hafna því að nýta olíulindir sem ákafast ef það byðist, jafnvel þótt benda megi á, að í raun sé um rányrkju að ræða á takmarkaðri auðlind og kannski réttlátara gagnvart kynslóðum næstu áratuga og aldar að dreifa olíugróðanum yfir lengra tímabil og huga að jafnrétti kynslóðanna.

En 2007 er enn hér. Því miður er nú hamast hvar sem því verður við komið, svo sem í áætlunum um Eldvarpavirkjun, að pumpa upp sem allra hraðast og allra mestu af þeim jarðvarmaorkulindum okkar, sem eru takmarkaðar, jafnvel þótt endingartíminn styttist úr 50 árum niður í 30 ár og takmarkalítil skammtímagræðgi sé látin eyðileggja ómetanleg náttúruverðmæti.

 

 

 

 

Skapi bótaskyldu

Hraðinn drepur!

Banaslysið þegar hinn lági, gráleiti og litli Porsche 550 Spyder bíll James Dean lenti í árekstri við mun stærri bandarískan fólksbíl er eitt af mörgum dæmum um svipuð slys sem verða vegna þess að bíll á miklum hraða í umferðinni, ekki síst ef hann er lágur, lendir í árekstri við bíl ökumanns, sem sér ekki hraðskreiða bílinn í tíma.

Spyderinn vó aðeins 550 kíló en knúinn 110-135 hestafla vél sem gaf honum óvenjulega hröðun og einnig, vegna þess hve hann var lágur og straumlínulagaður, mikinn hraða. 

Á þeim tíma voru þessir eiginleikar einstæðir meðal götubíla.

Bíllinn var grár/silfurlitaður og næstum helmingi lægri en venjulegir bílar, eða 98 sentimetrar, en á þessum tíma voru bandarískir fólksbílar að meðaltali 1,55-1,70m á hæð og miklu stærri á alla kanta en Spyderinn. 

Ökumaður fólksbílsins, sem ók í veg fyrir Dean, kvaðst ekki hafa séð sportbílinn og var ekki sakfelldur fyrir slysið. 

Talið er að Dean hafi verið á um 90 kílómetra hraða, þegar hann lenti beint framan á bílnum, sem var sveigt fyrir hann og því ekki yfir leyfilegum hraða. En það var erfitt að sjá þennan ofurlága bíl, samlitan veginum, koma á móti sér.

En atvikið leiðir hugann að því þegar ekið er langt yfir hraðamörkum og í ofanálag á ökutækjum, sem erfitt er að sjá. 

Nú er liðin um hálf öld síðan kveðinn var upp tímamót dómur í Hæstarétti í svipuðu máli, þar sem sökin á árekstri á gatnamótum á Hringbrautinni  taldist vera þess ökumanns sem ók langt yfir hámarkshraða og lenti í árekstri við bíl sem var í "órétti". 

Rétturinn komst að þeirri niðurstöðu að ekki hefði verið hægt að ætlast til þess að ökumaðurinn, sem var í "órétti" hefði getað áttað sig á og dæmt um hraða og fjarlægð bílsins sem ekið var á miklu meiri en venjulegum hraða og yfir leyfilegum hraðamörkum.

Með öðrum orðum: Sá, sem ekur langt yfir leyfilegum hraðamörkum, ber yfirleitt alla ábyrgð á því ef illa fer. 

 

Lifði hratt og lést ungur

Hinn algengi misskilningur varðandi "afsal ríkisvalds" í flugmálum.

Allir þeir, sem tengjast flugmálum á Íslandi, hafa frá árinu 1944 orðið að hlíta alþjóðlegum reglum í stóru og smáu í þeirri grein.

Aðild íslendinga að Chicagosáttmálanum 1944 og Alþjóða flugmálastofnuninni var fyrsta "afsal ríkisvalds" okkar á sviði flugmála og það er óhugsandi að neitt flug sé stundað á Íslandi án þess að taka þátt í þessu alþjóðlega samstarfi eða hlíta reglum, sem það setur.

Ef við drægjum okkur út úr því myndi allt flug til og frá landinu leggjast niður. Allar Evrópuþjóðir nema tvær á Balkanskaga eru og hafa verið undanfarna áratugi aðilar að EASA, flugöryggismálastofnun Evrópu.

Þessar tvær Balkanþjóðir hafa kosið að vera ekki í EASA ekki af því að þar starfa ekki flugfélög, sem keppa á alþjóðlegum markaði. Þær hlíta hins vegar reglum IACO, afsakið ICAO, annað er óhugsandi.

Hér á landi eru hins vegar starfandi flugfélög, sem stunda flug á alþjóðlegum markaði og geta það ekki nema að Ísland sé aðili að EASA.  

Nú heyrast háværar upphrópanir eins og "takk, Jóhanna, Össur og Steingrímur!" þegar reglur EASA skapa nýtt ástand hér á landi varðandi Landhelgisgæsluna og fylgir með í þessum upphrópunum að þetta sé liður í "aðlögunarferlinu" varðandi aðildarumsókn okkar að ESB. 

Þetta eru fráleitar upphrópanir, eins og sést best af því að þjóðir eins og Sviss og Noregur eru ekki í neinum aðildarviðræðum en verða þó að gangast undir reglur EASA og Alþjóða flugmálastofnunarinnar. 

Raunar hefur, allt frá 1944,  stór hluti íslensks flugreksturs orðið að hlíta reglum FAA, Bandarísku flugmálastjórnarinnar varðandi viðhald og rekstur þeirra íslensku flugvéla og flugvélahluta, sem framleiddir eru í Bandaríkjunum og auk þess fjölmörgum bandarískum reglum um flug.

Þeir, sem hrópa nú hátt um það að við segjum okkur úr lögum við EASA og jafnvel Alþjóða flugmálastofnunia eru að krefjast þess í raun, að allt flug til og frá Íslandi verði lagt niður og þar með ferðalög 600 þúsund erlendra ferðamanna til og frá landinu sem og ölll sú milljarðatuga starfsemi flugfélaga, flug og viðhald, auk umfangsmikillar flugstjórnarstarfsemi sem stunduð er hér á landi.

Það myndi líka leggja allt flug innanlands í rúst, því að öll ferðaþjónusta með útlendinga innanlands myndi einnig leggjast niður. 

Þegar "afsal ríkisvalds" á þessu sviði hófst var Jóhanna Sigurðardóttir tveggja ára og Össur og Steingrímur ekki fæddir en engu er líkara en að sumir Íslendingar vilji færa klukkuna aftur fyrir þann tíma í stað þess að sætta sig við og vinna úr þeim viðfangsefnum sem gjörbreyttur heimur færir okkur. 

Heyra má raddir um það að við eigum að ganga úr EASA en halda kannski í Alþjóða flugmálastofnunina og hafa þetta eins og Svartfellingar.

Það jafngildir því að flytja milljarðatuga flugstarfsemi okkar úr landi til einhvers annars lands innnan vébanda EASA, til dæmis Sviss eða Noregs, sem hvorugt er í ESB og því síður í samningaviðræðum um inngöngu. 

Kjarni málsins er sá, að það er fyrst og fremst hér innanlands, sem vinna verður þannig úr málum, að ekki komi til klúðurs eins og þess sem nú virðist hafa átt sér stað varðandi Landhelgisgæsluna. 

Alþjóðlegt regluverk austan hafs og vestan snertir smátt og stórt.

Á myndinni hér að ofan sést til að mynda fyrirbæri, bæði staðurinn, bílarnir og flugvélarnar, sem háðar eru alþjóðlegum kröfum og reglum.

Hinn náttúrugerði Sauðárflugvöllur á Brúaröræfum, sem ég er ábyrgðarmaður og umsjónarmaður að,- jafnvel hann verður, þarna langt inni á öræfum, að standast tilskildar reglur um búnað, merkingar, aðstæður og rekstur, og ég og aðrir flugvélaeigendur höfum orðið að glíma við nýjar reglur EASA varðandi minnstu flugvélarnar, sem tóku gildi í hitteðfyrra og ollu erfiðleikum fyrir okkur.

Þessar síðastnefndu reglur um viðhald litlu flugvélanna hafa valdið gríðarlegri óánægju um alla Evrópu og verður þeim vonandi breytt. Við Íslendingar þurfum þar að þrýsta duglega á varðandi algera sérstöðu þessa flugs hér úti á eyju langt norður í höfum.

Við lifum á árinu 2013, ekki 1938, þegar aðeins var hægt að komast siglandi til íslands og Agnar Koefoed-Hansen fann þetta flugvallarstæði, merkti það og skrifaði Halldóri bónda á Brú bréf þess efnis að hann fengi að nota þennan nýfundna lendingarstað. 

P. S. Nú síðdegis sé ég að Landhelgisgæslan hefur sent út fréttatilkynningu um að fréttin um meint vandræði Gæslunnar vegna ákvæða reglna EASA sé á misskilningi byggð ! 

Þyrlubjörgun á hafi í uppnámi

Þingmannseiðurinn er nauðsynlegur.

Af hverju sverja þingmenn eið að stjórnarskránni og þar með að fylgja aðeins sannfæringu sinni sem þingmaður en ekki neinna annarra svo sem fyrirmælum flokksins ef það stangast á við sannfæringu hans?

Það er af því að reynslan af öðru hefur verið slæm, svo sem þegar allir sem unnu fyrir nasista þurftu að sverja Adolf Hitler hollustueið. 

Hins vegar geta framboð eða stjórnmálasamtök sett sér reglur varðandi stuðning frambjóðenda við stefnu viðkomandi flokks, en um leið og þeir frambjóðendur, sem kjörnir eru, setjast á þing, gildir þingmannseiðurinn. 

Við getum rennt snöggt í gegnum íslenska þingsögu og séð af nokkrum dæmum, af hverju þetta er nauðsynlegt.

Fimm þingmenn Sjálfstæðisflokksins sátu á þingi fyrir flokkinn þegar þeir ákváðu að styðja ekki stjórn Ólafs Thors, formanns flokksins haustið 1944. 

Vilmundur Gylfason sat á þingi þegar hann stofnaði Bandalag jafnaðarmanna og sagði skilið við Alþýðuflokkinn og boðvald hans.

Gunnar Thoroddsen, Friðjón Þórðarson, Pálmi Jónsson, Eggert Haukdal og Albert Guðmundsson viku frá stefnu Sjálfstæðisflokksins þegar þeir ákváðu í febrúar 1980 að styðja stjórn Gunnars, verja hana vantrausti eða veita henni hlutleysi.  

Albert Guðmundsson sat á þingi fyrir Sjálfstæðisflokkinn vorið 1987 þegar hann stofnaði Borgaraflokkinn.

Jóhanna Sigurðardóttir sat á þingi fyrir Alþýðuflokkinn 1994 þegar hún stofnaði Þjóðvaka og sagði skilið við Alþýðuflokkinn. 

Þeir, sem halda því fram, að allt þetta fólk hefði átt að sýna flokkunum, sem það klauf, skilyrðislausa hollustu og því ekki mátt víkja frá flokkslínunni, telja að stofnun fyrrnefndra framboða hefði ekki átt rétt á sér því að stefna flokksins eigi alltaf að ráða. 

Á móti því kemur, að í flestum fyrrnefndra tilfella töldu þau, sem fóru úr flokkum sínum eða gegn stefnu þeirra, að flokkarnir hefðu svikið stefnu sína en ekki þau.  

 

Verða að lýsa yfir stuðningi við stefnu Dögunar

Sumir jafnari en aðrir í "fræðasamfélaginu" ?

Margir hafa hent á lofti ummælin um að þeir sem hafa fengið það verkefni að semja nýja stjórnarskrá hafi ekki hlustað nógu vel ekki á "fræðasamfélagið". Greinilega er átt við þá fræðimenn, sem hafa ekki verið ánægðir með einstök ákvæði nýju stjórnarskrárinnar og vinsælt er að gefa í skyn að fræðasamfélagið sé "einróma" á móti stjórnarskránni.

Í hvert skipti sem aðfinnslur heyrast verða þær að fréttaefni fjölmiðla. Í fyrradag var viðtal á RUV við Svan Kristjánsson prófessor þar sem hann var ósammála aðfinnslumönnunum og jákvæður gagnvart nýju stjórnarskránni.

Hefði mátt ætla að þetta þætti athyglisvert og fréttnæmt en það er nú öðru nær. Er ljóst að ekki eru allir jafnir í fræðasamfélaginu hvað snertir athygli fjölmiðla, - sumir jafnari en aðrir.

Þess má geta á Örn Bárður Jónsson er með tengil í viðtalið við Svan Kristjánsson á bloggsíðu sinni á eyjan.is. 

Síðan er rétt að halda því til haga að stanslaust hefur verið leitað til  "fræðasamfélagsins" í meira en tvö ár. 

Í stjórnlaganefnd, sem lagði grunn að því efni, sem stjórnlagaráð vann úr, unnu prófessorar í stjórnskipunarrétti 800 blaðsíðna efni varðandi verkefnið og gaf í mörgum tilfellum upp mismunandi leiðir í einstökum málum. Stundum var það gert vegna þess að "fræðasamfélagið" var ekki sammála um leiðir og útfærslur. 

Stjórnlagaráð valdi stundum á milli þessara atriða og eðlilegt var að viðkomandi ráðgjafar væru óánægðir sitt á hvað eftir atvikum að þeirra útfærsla var ekki valin. 

Eftir á leggja margir þetta út þannig að um sé að ræða "einróma" andstöðu við útkomuna. 

Ef þessi aðferð er notuð má líka segja að stjórnlagaráð sé "einróma" óánægt með nýju stjórnarskrána vegna þess að ekki þarf lengi að hlýða á upptökur af fundum ráðsins og öðrum gögnum, að vitaskuld fékk enginn fulltrúi öllu  sínu framgengt í 114 greinum. 

Síðan má geta þess að í stjórnlagaráði áttu sæti nokkrir fulltrúar úr "fræðasamfélaginu", prófessorar, stjórnlagafræðingar og lögfræðingar. En þeir virðast ekki vera taldir hlutgengir í þeim virðulega hópi. 

Og "fræðasamfélagið" nær greinilega ekki út fyrir landsteinana. Þannig hafa margir allt á hornum sér að fræðimenn erlendir, sem einna mesta þekkingu hafa á stjórnarskrám landa heims, hafa gefið nýju stjórnarskránni ágætiseinkunn. 

Mikilvægt að jafna vægi atkvæða

Morðin fórnarlömbunum að kenna?

Nokkrir helstu glæpir síðustu vikna hafa varpað ljósi á sérkennileg viðhorf furðu margra gagnvart fórnarlömbunum ef þau eru konur. 

Vinsæll trúarleiðtogi telur myrtu konuna á Indlandi eiga sök á glæpnum til jafns við þá sem frömdu hann af því að hún ákallaði ekki guð sinn og fór með réttan vægðartexkta, og stór hluti íbúa 18. þúsund manna borgar í Bandaríkjunum segja stúlku, sem ungir íþróttamenn byrluðu óminnislyfi og réðust síðan á, hafa átt sök á þeim verknaði.

Prófum að yfirfæra þetta hugarfar og málsvörn yfir á glæpi Anders Behring Breivik og mannsins sem skaut 26 til bana í barnaskóla í Bandaríkjunum.

Þá væri hægt að álykta sem svo þau 77 sem Breivik drap hafi átt sök á verknaðinum og getað sjálfum sér um kennt, af því að þau höfðu ekki rétta stjórnmálaskoðun. 

Og börnin í bandaríska skólanum og kennararnir fóru þá líkast til ekki með rétta bæn áður en morðinginn sallaði þau niður.

Ekkert er nýtt undir sólinni og Fóstbræðra saga greinir frá atviki þar sem hinn myrti bar sök, smalamaðurinn sem hallaði sér fram á staf sinn í Norðurárdal og Þorgeir Hávarsson hjó til bana "af því að hann lá svo vel við högginu" þegar Þorgeir kom að honum, eins og hann orðaði það, þegar hann var spurður um ástæðuna fyrir drápinu.

Stúlkan indverska á það sameiginlegt með smalamanninum borgfirska að hafa "legið vel við".  

Segir nauðgunina konunni að kenna

Hve marga ferðamenn skyldi Björk hafa lokkað beint eða óbeint til landins?

Í viðtali Morgunblaðsins við Svisslendinginn Roland A. Mores segir hann að alger tilviljun hafi orðið til þess að hann fór til Íslands þegar hann ætlaði til New York en komst ekki þangað. Íslandsferðin hefði dottið inn vegna þess að Björk Guðmundsdóttir væri Íslendingur.

Og síðan kæmi hann árlega til Íslands og væru Íslandsferðirnar orðnar ellefu. 

Vitað er að Björk hefur ekki skafið utan af þjóðerni sínu erlendis og reynt að kynna landið og náttúru þess sem best. 

Væri fróðlegt að vita hve marga ferðamenn hún hafi beint eða óbeint lokkað til landsins. 

Meira en lítið ástfanginn af Íslandi

Baltasar Kormákur er fágætur listamaður.

Baltasar Kormákur er afburða listamaður og engin tilviljun hve langt hann hefur náð í list sinni. Þótt hann væri góður leikari í upphafi listamannsferils síns óraði engan fyrir því hve langt hann ætti eftir að ná sem leikstjóri í leikhúsum og kvikmyndum.

Ég hygg að ég geti vitnað um það af afspurn hve frábær tökum hann nær venjulega á viðfangsefnum sínum og öllum þeim, leikurum og öðrum, sem vinna undir stjórn hans. 

Nú verður spennandi að sjá hve langt sigurför myndar hans kemst. 

„Velkominn til Hollywood, Baltasar“

1960, 1980, 1988, 2009 og 2012.

Hvað eiga þessi fimm ártöl sameiginlegt? Jú, í öllum tilfellum gegndu konur í fyrsta sinn einhverju af helstu embættum á Íslandi.

1960 var það Auður Auðuns, sem varð borgarstjóri í Reykjavík, að vísu ásamt Geir Hallgrímssyni, 1980 varð Vigdís Finnbogadóttir fyrst kvenna í heiminum til að verða kosinn forseti og þjóðhöfðingi lýðveldis og 1988 varð Guðrún Helgadóttir fyrst kvenna til að gegna embætti forseta Alþingis.

2009 varð Jóhanna Sigurðardóttir fyrsta konan til að gegna forsætisráðherraembætti á Íslandi og 2012 varð Agnes Sigurðardóttir fyrst kvenna til að gegna embætti bískups Þjóðkirjunnar á Íslandi. 

Stundum þarf að sýna svolítið víðsýni við val á mönnum ársins og hvað Agnesi Sigurðardóttur snertir, er það ljóst að þegar fram líða stundir verður nafn hennar fremst í sögubókum hvað varðar þá Íslendinga sem tengjast árinu 2012. 

Og það er athyglisvert að það eru 55 ár á milli fyrsta ártalsins og hins síðasta í upptalningunni hér að ofan.

Agnes er Vestfirðingur ársins 2012

Fordómarnir lifa því miður góðu lífi enn.

Liberace var afar sérkennilegur og skemmtilegur píanóleikari með sinn sérstæða stíl, klæðaburð og framkomu, og var að ýmsu leyti, bæði sem persóna og skemmtikraftur langt á undan sinni samtíð. 

Því eru það hryggileg tíðindi, ef það er rétt hjá leikstjóra myndarinnar að hún lýsi sambandi Liberace við sambýlismann sinn á nákvæmlega sama hátt og um sambúð karls og konu væri að ræða, að bandaríski kvikmyndaiðnaðurinn þori ekki að gera þessa mynd.

Það sýnir að þröngsýni og fordómar um þessi mál lifa því miður góðu lífi enn. 

Og þetta gerist á sama tíma og stór hluti íbúa 18 þúsund manna borgar í Bandaríkjunum réttlæta svívirðilegt athæfi ungra íþróttamanna gagnvart stúlku, sem byrlað var lyf í aðdraganda verknaðarins. 

 

 

Myndin þótti of „samkynhneigð“