Þörf á möguleikum á fyrirbyggjandi aðgerðum.

Hér á landi vantar úttekt á hlutdeild aldraðra í banaslysum á borð við þá sem gerð hefur verið í Japan. 

En burtséð frá því er vitað að á meðal ökumanna hér á landi er fólk sem ekki hefur líkamlega hæfni til að aka bílum en er samt með ökuréttindi. 

Skortur á viðbragðsflýti og skert aksturshæfni sést oft langar leiðir hjá því. 

Á meðan ekki eru til fjármunir til að mæla þessi atriði í sérstökum prófum, heldur krefjast einungis einfalds læknisvottorðs á tveggja ára fresti eftir sjötugt, getur fólk sjálft gert athuganir á líkamlegri færni og hæfni til aksturs. 

Það þarf meira að segja ekki aldur til þess að færni hraki vegna þjálfunarleysis. 

Ég get tekið það dæmi af sjálfum mér að til 19 ára aldurs var ég reiðhjólafrík og gat gert magnaðar kúnstir, meira að segja hlaupið af reiðhjólinu á ferð ef hemlar biluðu. 

Æfði það atriði og sýndi einu sinni í túnbrekkunni fyrir framan Menntaskólann. 

Síðan liðu rúmir þrír reiðhjólalausir áratugir og þá lenti ég í smá keppni blaðamanna í reiðhjólafærni.  

Kom þá í ljós að enn leyndist gamla færnin að mestu leyti á óvæntan hátt, enda stundaði ég fjölbreytta líkamsþjálfum reglulega. 

Nú liðu 20 ár í viðbót og ég fékk mér rafreiðhjól.  En nú kom í ljós að áratuga æfingarleysi hvað snerti reiðhjól hefndi sín og að taka varð drjúgan tíma í að endurheimta forna færni, sem gat að vísu orðið meiri en nóg, en þó hvergi nærri eins og á unglingsárum. 

Á meðan reglulegar krefjandi ökuferðir áratugum saman um vegi og jökla höfðu viðhaldið og viðhalda enn getu til að stjórna bíl auk reglulegs flugs og prófflugs til að viðhalda flugskírteini höfðu haldið í horfinu á þessum sviðum, hafði gamla góða reiðhjólið orðið gersamlega útundan. 

Eitthvað einfalt til að prófa hvort lágmarksgeta sé fyrir hendi til stjórna bíl gæti verið athugandi. Til dæmis bílhermir. 

Ella Kolbrún Kristinsdóttir, bekkjarfélagi minn forðum í Lindargötuskólanum, hefur tekið háskólagráðu í rannsóknum á jafnvægi hjá fólki. 

Með aldrinum þarf fólk að fara að fylgjast vel með jafnvæginu og þjálfa það, því að langvarandi kyrrsetur valda svipaðri hrörnun í innra eyranu og hreyfingarleysi á vöðvum. 

Nú nota ég hraðhlaup upp stiga og það að hjóla bæði á rafreiðhjóli og léttu Honda PCX vespuhjóli til þess að halda mér við efnið. 

Göngur eða hlaup upp stiga getur hver sem er stundað. Ef tekin eru tvö þrep í skrefi er það góð æfing fyrir jafnvægi og fótafimi. 

Og með því að gera þetta undir skeiðklukkumælingu er hægt að fylgjast með ástandi varðandi kraft, snerpu, hraða og úthalds. 

Fyrirmyndirnar gætu verið menn á borð við Bob Hoover, sem sýndi flugatriði sem enginn annar gat framkvæmt alveg fram undir áttrætt. 

Ég spurði hann hvort hann óttaðist ekki að einn góðan veðurdag myndi honum mistakast. 

"Hafðu ekki áhyggjur", svaraði hann. "Ég verð fyrstur allra til að vita hvar ég stend". 

Enda æfði karlinn sig vandlega og varð 94 ára gamall.  

Aldraðir ökumenn sívaxandi vandamál

Þrír karlar leiða í Suðurkjördæmi. Forseti Alþingis fær að vera í 4. sæti.

Þrír karlar, Páll Magnússon, Ásmundur Friðriksson og Vilhjálmur Árnason, leiða lista Sjálfstæðisflokksins í Suðurkjördæmi. Vafasamt er að karlaveldið verði sterkara annars staðar. 

Loks í fjórða sæti kemur kona, sem hefur verið forseti Alþingis og getið sér gott orð í því virðulega embætti að því er best er vitað. Eru þetta skilaboð um það að ef hún hefði ekki gegnt þessu mikilvæga embætti hefði hún kannski ekki átt það skilið að verða svona ofarlega á lista? 

Sú afsökun að það sé ekki hægt að raða kynjunum jafnt á lista var afsönnuð hjá Íslandshreyfingunni 2007.  

Þá var jafnt með kynjunum alveg ofan frá efstu sætum og niður úr. Í sex kjördæmum voru karlmenn efstir í þremur og konur í þremur. Kona var efst í öðru Reykjavíkurkjördæminu og karl í hinu og síðan voru kynin á víxl, koll af kolli. 

Það eru að verða liðin 17 ár af 21. öldinni og því er þessu uppröðun Sjallanna í Suðurkjördæmi athyglisverð og íhugunarverð. 

 

Páll og Ásmundur leiða í Suðurkjördæmi

Í annað skipti sem alvarleg hreyfilbilun verður á A380.

Alvarleg bilun varð í hreyfli Airbus 380 fyrir nokkrum árum og mátti litlu muna að illa færi.

Þetta er lang stærsta farþegaþota heims svo að bilun á þessari gerð vekur meiri athygli en ella. 

A 380 er svo stór, að framleiðandinn gat ekki haft vængina nógu langa til þess að ná fram lágmarks loftmótstöðu. Hámarkslengd vængja má vera 80 metrar en A 380 hefði þurft örfáum metrum meira. 

Þarna varð að fara milliveg á milli hagkvæmni þess að hafa þotuna nógu stóra og að hafa hana eins sparneytna og hraðfleyga og unnt væri.  

Í ljós kom, að tölvustýrt aðvörunarkerfi vélarinnar var svo flókið og "fullkomið" með ótal viðvörunarljósum, að það var aðeins fyrir rósemd og yfirvegun flugstjóranna að hægt var að lesa rétt úr úr öllum óskapnaðnum, greiða úr flækjunni og grípa til réttra aðgerða í tæka tíð. 

En nær allar helstu flugvélategundir heims nota hreyfla frá sömu framleiðendunum, þannig að hreyfilbilunina í A380 er varla hægt að skrifa á reikning Airbus. 

Langflestar A 380 þotur eru með hina þekktu Rolls-Royce Trent hreyfla. 

Bilunin hér um árið orsakaðist af grátlega einfaldri bilun á leiðslu.  

Löngu tímabær ákvörðun um þjóðveg 1 og Öxi. Áfram bitbein.

Þegar þjóðvegur eitt er ekinn um Suðurland austur á firði búast bæði útlendir ferðamenn og flestir Íslendingar við því að leiðin sé auðrötuð og greið alla leið til Egilsstaða. 

En síðasti sjoppu- og þéttbýlisstaðurinn, sem þetta á við er Djúpavogur, því á leiðinni áfram þaðan koma upp undarlegar aðstæður. 

Margir, sem fara eftir vegaskiltunum, eru allt í einu komnir á gamlan malarveg yfir heiði í stað þess að vera áfram á malbiki. 

Eru raunar á undan búnir að furða sig á malarkaflanum innst í Berufirði. 

Ég skrifaði tvisvar bloggpistla um þjóðveg eitt á Austurlandi og veginn yfir Öxi og viðbrögðin voru slík að ég man engin dæmi slíks fyrr eða síðar, hvað snertir lengd símtalanna. 

Þetta voru menn sem voru algerlega á öndverðum meiði og svo æstir, að það þurfti átak til að ljúka símtölunum. 

Hvorir um sig gátu varla komist af með minna en hálftíma, og þýddi ekkert að segja við þá að ég væri búinn að heyra hinn langa fyrirlestur svo oft áður, að ég þyrfti ekki að heyra hann einu sinni enn. 

Fyrir nokkrum árum sat ég ráðstefnu á Egilsstöðum þar sem einn ræðumanna, sveitarstjórnarmaður, lýsti þeim gróna og eindæma ríg sem búinn væri að valda miklum vandræðum og tjóni. 

Til dæmis því að þingmenn og ráðherrar hefðu forðast að taka ákvarðanir sem brýnt var að taka af ótta við að allt færi upp í loft. 

Ekki veit ég hvort þessu hefur linnt, en hvað sem um þetta má segja er það fagnaðarefni að loks nú skuli það hafa verið ákveðið, sem þurfti um þjóðveg eitt og heilsársveg yfir Öxi. 

Vegurinn yfir Breiðdalsheiði sem þjóðvegur eitt er auðvitað brandari, svo langur sem malarkafli hans er. 

Hann er ekki nema tíu kílómetrum styttri en fjarðaleiðin, sem er öll malbikuð. 

Þegar ég fór hringinn í fyrra og aftur í ár á Hondu PCX vespuhjólinu mínu, var tvísýnt um það hvort þoka væri á Öxi eldsnemma morgun, svo að fjarðaleiðin varð fyrir valinu. 

Hjólin á Hondunni eru lítil og malarvegir því varasamir, nema þeir séu því betri. 

Þess vegna kom Breiðdalsheiði ekki til greina fyrir mig, þótt hún beri hið flotta númer. 

Í ár var líklegra að Öxi væri í sæmilegu standi og því fór ég hana, enda er sú leið 61 kílómetrum styttri en þjóðvegur eitt og 71 kílómetrum styttri en fjarðaleiðin. 

Nú hefur samgönguráðherra sem betur fer afgreitt þetta mál og þess vegna er þýðingarlaust að hringja í mig til að taka hálftíma snerru um málið. 

P.S.  En það er eins og við manninn mælt, málið er strax orðið að kosningamáli fyrir austan, því að Einar Brynjólfsson alþínigismaður ætlar að berjast á móti þessari ákvörðun. 

Hringvegurinn mun liggja um firðina

Þjóðarpúlsinn er góð könnun en nýtur sín síður í hröðum púlsi.

Þjóðarpúls Gallup er að jafnaði viðamesta skoðanakönnun landsins, tekur yfir lengri tíma en aðrar kannanir og er með miklu fleiri þátttakendur. 

Venjulega gerir þetta Þjóðarpúlsinn tiltölulega marktækan. 

En þegar atburðarás er hröð eins og síðustu daga, nemur könnunin ekki snöggar sviptingar og getur misst talsvert af gildi sínu við það. 

Tvö prósentin, sem Miðflokkurinn fær, eru augljóslega ekki rétt tala, enda svöruðu langflestir spurningu Þjóðarpúlsins áður en flokkurinn varð til. 

Það er allur gangur á því nvernig nýjum framboðum helst á fylgi sínu i skoðanakönnunum. 

Stundum er fylgið miklu meira í fyrstu könnununum en þegar líður nær kosningum. 

Borgaraflokkur Alberts fékk fyrst 27 prósent en kom út með 10 í kosningunum. 

Þjóðvaki og Bandalag jafnaðarmanna lentu í svipuðu. 

Viðreisn og Björt framtíð juku hins vegar fylgi sitt fyrir síðustu kosningar. 

Ómögulegt er að segja hvort 7 prósenta skyndifylgi Miðflokksins endist til kosninga. 

En tvö prósent fylgi er ekki marktæk tala og hefur þar að auki áhrif á fylgi annarra flokka.  

Flokkur fólksins með 10,1%

"Læk" á nýja túlkun á taumleysinu.

Taumleysi, bruðl, sóun og græðgi eru fyrirbæri sem vert er að skoða og taka til meðferðar, svo mjög sem þessi fyrirbæri geta orðið mannkyninu dýrkeypt á 21. öldinni. 

Ástæða þess að mér líkar það vel þegar hressir ungir tónlistarmenn taka þetta fyrir og láta vaða er sú, að fyrir 54 árum lét ég vaða og prjónaði lýsingu á villtu partíi inn í harðsoðið og hratt rokklag sem ég samdi og nefndi "Ég hef aldrei nóg". 

"Ég vil meira, fæ aldrei nóg" hljómaði í bakröddum í síbylju lagsins, og í laginu er notað atvik úr einu partíi sem ég lenti í á þessum tíma, þar sem þjóðþekktur maður fór ofurölvi í ísskápinn á heimilinu, stal þar kjötlæri og ætlað með það út, en "dó" brennivínsdauða, liggjandi í stiganum við útidyrnar, faðmandi "kjötlæri hrátt" eins og segir í textanum. 

Hver tími hefur sinn túlkunarmáta, og þess vegna er sífelld endurnýjun í takt við tímann nauðsynleg.   

„Þessi fokk it tilfinning“

Alþjóðlegur brandari breyttist í virtan framleiðanda.

Skodaverksmiðjurnar í Tékklandi eiga langa og marka sögu. Fyrstu rúmu hálfa öldina var Skoda virt vörumerki, þekkt fyrir vöruvöndun og góðar framleiðsluvörur. 

Hitler vissi hvað var í húfi þegar hann hernam Tékkóslóvakíu veturinn 1938-39. Skoda framleiddi mikilvæg hergögn, og ári síðar, þegar þýski herinn réðst á Niðurlönd og Frakkland voru meira en 10 prósent skriðdrekanna, sem sköpum skiptu, Skoda-skriðdrekar. 

Skoda framleiddi ágæta bíla allt fram yfir 1960.

Efsta myndin er af Skoda ´46 en nokkrir slíkir bílar voru fluttir til Íslands.

Einnig fluttu Strætisvagnar Hafnarfjarðar inn  Skoda vagna.

Fólksbílarnir voru með ágætar vélar en þverfjaðrir að framan og aftan þóttu hastar þótt hægt væri að segja með stolti að billinn væri einn fárra bíla á markaðnum þá, sem væri með sjálfstæða fjöðrun á öllum hjólum líkt og sjálfur Benz.

Þegar kommúnistar tóku einræðisvöld Tékkóslóvakíu 1948 var haldið áfram að framleiða bíla sem voru í grunninn óbreyttir næstu tólf árin, þótt yfirbyggingum væri breytt. 

"Blöðruskódinn" var svipaður útlits og Kaiser-Frazier höfðu verið í Ameríku en var með þverfjaðrir bæði að framan og aftan. 

Skoda 440 hélt þverfjöðrinni að aftan og þótt því hastur. 

Vélarnar voru það góðar, að þær lifðu langleiðina út öldina.

En meðan verð var að framleiða tæknilega óbreytta bíla hrakaði vinnubrögðum og framleiðslugæðum, og enda þótt Skoda 1000MB væri alger nýsmíði með svipaða tækni og Renault 8, Simca 1000 og Hillman Imp, vatnskælda vél að aftan, sjálfstæða gormafjöðrun og afturdrif, varð þessi bíll upphafið á slæmu niðurlægingartímabili Skoda. 

1995 var svo komið, að þrátt fyrir ítalska hönnun á Skoda Favorit og 538 endurbætur eftir að Volkswagen keypti verksmiðjurnar, var talað um Skoda sem "alþjóðlegan brandara" í bilabókum.

Skoda Farvorit/Felicia var síðasti "ekta" Skódinn því að nú var ljóst, að mjög róttæka aðgerða var þörf til að bjarga þessum öldnu og fyrrum virtu verksmiðjum frá algerri niðurlægingu eða dauða. 

Umskiptin urðu þegar farið var inn á þá braut, að allir Skodar deildu undirvagni og vélbúnaði með Volkswagenbílum, og fengju síðan að þróa útlit og séreinkenni út frá því. 

Vegna þess að Volkswagen frumseldu nýjar gerðir fyrst undir eigin nafni, en Skoda fengi síðan að vinna úr þeim, einni "kynslóð" á eftir, gerðist ákeðið undur: Smám saman tók Skoda forystu af Volkswvegen í gæðum, endingu og lágri bilanatíðni. 

Skoda gat líka farið nýjar leiðir, svo sem með framleiðslunni á Skoda Superb, sem var í raun lengdur Passat og átti enga samsvörun í línunni hjá Volkswagen. 

Það segir sína sögu um gott gengi Skoda, að innrás þeirra inn í afar krefjandi markað lúxusbíla skuli hafa tekist jafnvel og raun ber vitni. 

Brandarinn hafði snúist við; nú var gantast með það að Skoda væri betri bíll en Volkswagen af því að það væru Tékkar sem settu Skoda saman, en Tyrkir, sem settu Wolkswagen saman.

Tuttugumilljónasti bíllinn hjá Skoda og gott orð af Skoda er engin tilviljun, Tékkarnir, með þýskri hjálp, eiga þetta skilið. 

P.S. Í athugasemdir við þennan pistil eru þegar komnar tvær Skodasögur. 

20 milljónir Skoda

Fordæmalausir vatnavextir? Forsmekkur að meiru?

Síðan einangrun Öræfasveitar á landi var rofin að austanverðu á sjöunda áratug síðustu aldar með byggingu brúar yfir Jökulsá á Breiðamerkursandi minnist ég þess ekki, að önnur eins flóð hafi orðið jafn víða á leiðinni um Suðausturland og nú hafa orðið. 

Vestan við þetta flóðasvæði bíður brúin hjá Jökulsárlóni eftir óhjákvæmilegum örlögum sínum þegar sjórinn brýtur endanlega niður símjókkandi haftið, sem er á milli lónsins og sjávarins. 

Þá mun lónið breytast í fjörð með fljótandi ísjökum og þjóðvegur eitt endanlega rofna nema farið verði áður í mótvægisaðgerðir. 

Komið hafa fram hugmyndir um varnarmannvirki til að stöðva landbrotið, en þá gleyma menn því að þarna eru 200 metrrar niður á fast undir sandinum. 

Til að minnka rofið og kraftana sem eru í gangi í straumunum í ósnum þyrfti að búa til nýtt afrennsli fyrir Jökulsá það fjarri núverandi ós, að hið eyðandi samspil verði afnumið.  

 

Sumar bílaleigur rukka strandaglópa

Sérstök viðtalatækni.

Eftir að hafa fylgst með íslenskum stjórnmálum í útvarpi og sjónvarpi í bráðum 70 ár minnist ég þess ekki að neinn annar stjórnmálamaður hafi tamið sér "viðtalatækni" af því tagi sem Sigmundur Davíð Gunnlaugsson hefur gert síðustu þrjú ár. 

Hún spratt fyrst fram í frægu viðtali Gísla Marteins Baldurssonar við hann þar sem SDG tók að sér að snúa viðtalinu við, ráða því hvaða spurningar væruu notaðar og hvort þeim væri svarað og snúa meira að segja hvað eftir annað taflinu við með því að gerast sjálfur spyrjandi og krefjast svara hjá spyrlinum. 

Viðtalatæknin komst á nýtt stig í viðtalinu heimsfræga í Ráðherrabústaðnum þar sem útgöngu var bætt við. 

Á tímabili virtist ætla að stefna í svipað í viðtalinu í Kastljósi í kvöld en spyrjandanum tókst að stýra því til farsælla loka og það var hægt að anda léttara í lokin. 

 

Sigmundur: „sjanghæjaður“ í viðtal

Vegna reynslunnar af gosunum 1982, 2010 og 2011.

Reynslan af afleiðingum eldgosanna í Eyjafjallajökli 2010, Grímsvötnum 2011 og í Indónesíu 1982 á flug farþegaþotna veldur því að menn eru í viðbragðsstöðu vegna yfirvofandi eldgoss í eldfjallinu Galonggung í Indónesíu. 

Þegar þota frá British Airways með 265 manns um borð var á flugi frá Löndon til Indónesíu og Ástralíu 24.júní 1982 flugu flugstjórarnir henni óafvitandi í blindflugi inn í gosmökk frá eldfjallinu með þeim afleiðingum að það drapst á öllum hreyflunum. 

Við tók svifflug á þotunni og lýst var yfir neyðarástandi. 

En þegar komið var niður í lægri loftlög olli hitabreytingin því að hægt var að koma hreyflunum í gang á ný. Að vísu slokknaði aftur á einum þeirra en engu að síður tókst að lenda þotunni klakklaust. 

Þegar Eyjafjallajökull gaus 2010 fór allt á hliðina í flugi í Evrópu og á Norður-Atlantshafi vegna varúðarrástafana, sem gripið var til í ljósi hins geigvænlega flugs 1982 og tölva í London látin ráða. 

Vegna skorts á mælingum á gosmekkinum urðu þessar truflanir margfalt meiri en hefði þurft. 

Í Grímsvatnagosinu 2011 gerðist hið sama aftur, en nú var búið á vegum Jónasar Elíassonar og Sverris Þóroddssonar að útbúa íslenska flugvél sérstaklega til að mæla magn gosefna í lofti, og með því að nota hana í einn sólarhring, þegar tölvan í London skipaði fyrir um að loka Keflavíkurflugvelli og Reykjavíkurflugvelli á sama tíma og ótakmarkað skyggni og heiðskír himinn var við Faxaflóa, tókst að sýna fram það með mæligögnum úr þessu mælingaflugi að vellirnir gætu verið opnir. 

Lítið hefur frést af frekari framförum í þessu efni síðan Jónas Elíasson prófaði mælingabúnað sinn í námunda við lítið gos í Japan fyrir fimm árum, og því gæti enn verið hætta á að menn fari í svipað far og í gösunum 2010 og 2011 og gengið að óþörfu of langt í því að loka fyrir flugumferð. 

Eftir að hafa fengið tækifæri til að læra af fjórum eldgosum síðan 1982 væri slæmt ef þau tækifæri hafa ekki verið nýtt. 

Núna er það Indónesia. Næst gæti það verið Ísland.  

Viðbúin að snúa við öllum flugvélum