Auglýsingagerð skóp framfarir í kvikmyndagerð.

Í upphafi íslensks sjónvarps stóðu menn frammi fyrir þeirri ákvörðun, hvort leyfa ætti auglýsingar í íslensku sjónvarpi eða banna þær. Tregðan gegn ágengni auglýsinga var skiljanleg. Sjálfur tók þá ákvörðun sjö árum fyrr að afþakka alla þátttöku í slíku nema vegna líknarmála og stóð við það bann í 54 ár.

Á stuttu tímabili 1971 gilti bann við að sýna íþróttakappleiki þar sem sjá mátti auglýsingar á keppnisvöllum eða búningum leikmanna !

Í fyrstu röllunum 1975 og 76 vorum við Jón bróðir einir allra keppenda án auglýsingatekna vegna banns fréttastjóra Sjónvarpsins, en vegna þess að auglýsingaranar voru skylda fyrir þátttöku og þóttu öryggisatriði til að bílarnir skæru sig úr í umferðinni, auglýstum við tóbaksbindindi á áberandi hátt á bílnum og tókum ekkert fyrir !

Ákveðið var að leyfa auglýsingar í sjónvarpi frá byrjun og enda þótt ásókn auglýsenda sé sífellt vandamál í dagskrárgerð, kom í ljós að sú nauðsynlega tækni og sá agi, sem verður  að vera í gerð hnitmiðaðra auglýsinga og birtist til dæmis í baráttu við sekúndur hvað lengd snertir, reyndist einn af lyklunum í þróun íslenskrar kvikmyndagerðar.

Má nefna nöfn eins og sjónvarpsmennina Snorra Þórisson og Jón Þór Hannesson sem dæmi um menn, sem urðu meðal brautryðjenda á þessu sviði.

Staðreyndin er sú, að fram að þessum tíma vantaði þá áskorun og ögrun sem fólst í því að standast kröfur um agaða og vandaða íslenska kvikmyndagerð.

Þetta sést vel þegar skoðaðar eru myndir sem svissneskur áhugamaður, Hans Nick að nafni, tók hér á landi árið 1965. Hvað gæði snertir bera þær af öðrum heimildarmyndum frá því fyrir daga sjónvarpsins  og eru ómetanleg gögn um land og þjóð fyrir tæpri hálfri öld.

 

 

13 stofur tilnefndar til Lúðursins

Mamma og jafnframt amma útskrifaðist með syninum.

Þegar lesin er heilmikil frétt um það að Jade Jagger yrði mamma og amma á sama tíma vaknar spurningin um það hversu óvenjulegt þetta sé.

Fróðlegt væri ef skoðuð væru gögn um meðalaldur brúðhjóna nú og fyrir hálfri öld og meðalaldur mæðra frumburða. Ég gæti ímyndað mér að munurinn væri að minnst fimm ár, en jafnvel meiri.

Sé þetta svona, er það að öðru jöfnu fátíðara nú en áður að konur verði ömmur og mömmur á sama tíma, en þetta var býsna algengt fyrir hálfri öld.

Sem dæmi um það hve þetta var ólíkt hér áður fyrr er það, að langamma mín var 16 ára þegar hún átti afa og að þeir Edvard og Jón, bræður mínir, hófu sambúð með konum sínum 16 ára gamlir.

Sama árið og Edvard, þá 16 ára, varð pabbi, hóf mamma hans nám og var í bekk með honum í Kennaraskólanum. Hún átti síðan Sigurlaugu í lok skólanámsins og þegar hún útskrifaðist eins og sonur hennar var hún amma fjögurra barna á sama tíma og hún varð mamma í sjötta sinn.

Ruglingslegt? Já, að minnsta kosti fyrir Sigurlaugu, sem heyrði jafnaldra sína í barnahópnum kalla föður sinn afa og var ekki alltaf viss um það á tímabili hvað hún ætti að kalla hann.   

 

Verður amma og mamma á sama tíma

"Frelsi frá ótta", hluti af fjórfrelsi Roosevelts.

Góð vísa er aldrei of oft kveðin, svo sem lykilsetningin í ræðu Roosevelts Bandaríkjaforseta um hið fjórfalda frelsi, sem vera ætti keppikefli mannkynsins: Skoðana- og tjáningarfrelsi, trúfrelsi, frelsi frá ótta og frelsi frá skorti.

Í landi frelsisins, Bandaríkjunum, mætti ætla að lengst sé komið á þeirri braut að innleiða fjórfrelsi forseta þeirra.

En fádæma byssueign Bandaríkjamanna og morð með skotvopnum vitnar einmitt um hið gagstæða.

Þegar svo er komið að það þykja eðlileg viðbrögð við hávaðasamri tónlist í bíl að skjóta einn hinna ógnandi manna, sem í bílnum sitja "í sjálfsvörn" hlýtur eitthvað að vera að, enda eru svona dæmi, sem ekki þekkjast hér á landi, að skjóta menn í sjálfvörn, nánast daglegt brauð í Bandaríkjunum.

Þegar óttinn er líka orðinn svo mikill á æðstu stöðum að stundaðar eru einhverjar umfangsmestu og tæknivæddustu njósnir um persónuhagi fólks, jafnvel vinveittra forystumanna bandalagsríkja, er greinilegt að ótti og tortryggni í landi frelsis og óttaleysis er kominn á alvarlegt stig.

Segist hafa skotið piltinn í sjálfsvörn

Hve lengi getur þetta stefnt svona í öfuga átt?

"Leiguverð á húsnæði hækkaði um 10% árið 2013." Sakleysisleg frétt og sakleysileg prósentutala en geigvænleg fyrir þúsundir fólks á meðan kaupgjald hækkar minna, jafnvel ár eftir ár.

Versnandi ástand á leigumarkaðnum hófst eins og fleira með "forsendubresti" Hrunsins fyrir fimm árum og bitnar mest á þeim sem lægst hafa launin og verst eru settir.

Ekkert hefur verið gert í þessi fimm ár í þessum málum sem virðist geta snúið þessu við, - það heldur bara áfram að versna.

Hve lengi getur þetta stefnt svona áfram í öfuga átt?  

 

 

Íbúðaverð hækkaði um 6,5%

Man einhver eftir olíuhreinsistöðinni miklu?

Fyrir fimm árum ítrekaði þáverandi sveitarstjóri Vesturbyggðar það að það væri 99,9% öruggt að risaolíuhreinsistöð myndi rísa í Hvestudal við Arnarfjörð sem skapaði 500 manns atvinnu og færði hundraða milljarða fjárfestingu inn í landið.

Þetta kemur upp í hugann við að heyra dýrðarfréttirnar af 77 milljarða fjárfestingu í kísilverksmiðju á Grundartanga og lesa jafnframt upplýsingar Tryggva Helgasonar um fyrirtækið Silicor Materials.

Í sjónvarpsviðtali við bóndann á Hvestu upplýsti hann þremur árum eftir að fullyrt var að allt væri klappað og klárt með olíuhreinsistöðvina,  að hann væri búinn að hætta við allar þær góðu hugmyndir sem hann hafði fengið um uppbyggingu á Hvestu í kjölfar 2ja megavatta virkjunar , af því að hann myndi frekar bíða eftir olíuhreinsistöðinni.

Það gerir hann sennilega enn. 99,9% líkur eru væntanlega til þess.  

Þegar maður ferðaðist á þessum tíma um þetta svæði ríkti þar svipuð þrúgandi þöggun um málið og um álverið og virkjunina á Austfjörðum á sínum tíma. Hver sá, sem sagði eitthvað vafasamt um það gat átt á hættu að vera stimplaður sem "óvinur Vestfjarðar", "á móti atvinnuuppbyggingu", "á móti byggð á Vestfjörðum" eða "að vilja fara aftur inn í moldarkofana."

Að vísu voru haldnir tveir kynningarfundir um málið, annar á Bildudal vegna Hvestudals, en hinn á Ísafirði vegna hugsanlegrar staðsetningar verksmiðjunnar í Dýrafirði.

Fundirnir voru ólíkir að því leyti að á Ísafirði þorðu menn að setja fram mismunandi skoðanir á hressilegan hátt eins og er gömul og gróin ísfirsk hefð.

Athugun leiddi í ljós að fyrirtækið, sem skráð var fyrir þessu hundraða milljarða ævintýri reyndist vera skúffufyrirtæki í eigu rússneskra aðila í ESB-landinu Skotlandi, sem átti engar eignir og var með rekstrarreikning upp á sem svaraði einum síma með netsambandi.

Hægt var að rekja þræði austur til Rússlands til manna, sem voru sérfróðir í fjármagnsflutningum (öðru nafni peningaþvætti), skattaskjólum og snilld í kennitöluflakki og stofnun og niðurlagningu fyrirtækja.

Á tímabili var rekinn þvílíkur dýrðaráróður fyrir þessu 99,9% pottþétta máli til að "bjarga Vestfjörðum", að ég taldi mig tilneyddan til að fara til Noregs, skoða þær tvær einu olíuhreinsistöðvar sem Norðmenn, sjálf olíuframleiðsluþjóðin á og gera um það stutta heimildarmynd.

Í ljós kom að engin ný olíuhreinsistöð hafði verið reist á Vesturlöndum í 20 ár vegna þess að enginn vildi hafa slíkt óþverraskrímsli í nágrenni sínu.

77 milljarða verksmiðja á Grundartanga

"We´ll bury you", ein illræmdasta hótun sögunnar.

Bandaríkjamenn og vestrænar þjóðir tóku það afar illa upp þegar ofangreind orð komu úr munni túlks Nikita Krústjofs, þáverandi leiðtoga Sovétríkjanna, sem þýddi ummæli hans á rússnesku í rökræðum um það hvort kerfið, kaptíalisminn eða kommúnisminn, myndu hafa betur í kapphlaupi efnahagskerfanna.

Í ljósi kjarnorkuvopnaeignar Rússa fannst Vesturlandabúum svona hótun glæpsamleg og sýna fádæma illt innræti.

Svo mikið rót komst á fjölmiðla, sem slógu þessu svo rækilega upp að annað komst ekki að.

Að minnsta kosti minnist ég þess ekki að rétt skýring á ummælunum hafi komist að í fjölmiðlum fyrr en löngu seinna.

Skýringin var sú að Krústjof notaði rússneskt orðatiltæki sem er hliðstætt því þegar við segjum "við munum baka ykkur", "við munum salta ykkur", við munum steikja ykkur".

Bókstafleg merking setninganna, bæði hinnar rússnesku og hinna íslensku, er miklu harðari en raunveruleg merking þeirra, þegar þau eru skoðuð í samhengi við orðræðuna og tilefnið.

Túlkur Krústjofs féll í þá gryfju að þýða beint eftir orðanna hljóðan í stað þess að finna þýðingu sem skilaði raunverulegri merkingu þeirra.

 

„Þú ert dauður“ ekki hótun

Stenst ekki loftgæðakröfur Kaliforníu vikum saman.

Fólk, sem kemur vestan af fjörðum til Reykjavíkur og hefur komið til mín í Grafarvogshverfið hefur haft orð á því við mig, hvað það varð undrandi yfir hinu fúla lofti sem lék um það hér og niðri við sjó, til dæmis í Vogunum.

Það hélt fyrst að þetta óloft hlyti að koma úr sjónum og undraðist það, af því að það vissi að mikið hefði verið gumað af hreinsistöðvunum, sem búið væri að reisa hér til þess að hreinsa sjóinn.

Síðan áttaði það sig á því að þetta var svona sterk brennisteinsfýla, sem berst með austanátt frá hinum "hreinu" virkjunum við Nesjavelli og á Hellisheiði.

Fyrir talsvert mörgum árum var upplýst að 40 daga á ári stæðist loft í Reykjavík ekki kröfur Kaliforníu um loftgæði. Ástandið hefur versnað síðan með stækkandi virkjunum, en ekkert hefur verið upplýst síðan um þetta, enda er það á skjön við ímyndina um "hina hreinu og endurnýjanlegu orku" sem Íslendingar séu í fararbroddi í heiminum við að framleiða, og ráðamenn þjóðarinar þreytast ekki á að mæra upp í eyru útlendinga hvenær sem þeir koma því við.

Við Reykvíkingar erum orðin samdauna þessu daunilla lofti en það getur stundum verið erfitt að plata útlendinga og fólk utan af landi.   

Lítil loftgæði við Grensás

"Heimshöfn í Finnafirði" til heimabrúks.

Bogi Ágústsson var með eitt af sínum stórgóðu viðtölum í Sjónvarpinu í kvöld við kanadískan sérfræðing um málefni norðurslóða, Michael Byers og skemmtileg frétt á mbl.is um póststöð fyrir flöskuskeyti frá Færeyjum á Langanesi kom upp í hugann, vegna þess að "heimshöfnin" í Finnafirði hefur verið svo umrædd á Íslandi síðustu misserin.  

Byers afhjúpaði meðal annars hvernig forystumenn þjóðanna á norðurslóðum nota ákveðin mál heimabrúks á þann hátt að það stangast á við veruleikann, minntist til dæmis á Pútín sem dæmi.

Það gengi í augun á þjóðunum þegar forystumenn þeirra berðu sér á brjóst og fullvissuðu þegna sína um það hve vel þeir myndu halda á spilum varðandi það að færa til þeirra sem mest völd og auð frá norðurslóðum.

Hér heima er búið að keyra það upp í háar hæðir, að í Finnafirði við Bakkaflóa muni rísa gríðarleg "heimshöfn" umskipunar og þjónustu við siglingar um norðurslóðir, heimshöfn á borð við þær sem þekktar eru í Evrópu svo sem Bremerhaven og Rotterdam og þá væntanlega heimshöfn sem gæti keppt við þær.

Einnig hefur verið haldið á lofti stórbrotinni olíuhöfn í eina eyðifirðinum, sem eftir er á norðausturlandi, Loðmundarfirði, og fylgt með að lögð yrði þaðan bein hraðleið um jarðgöng og eftir endilöngu hálendinu til Reykjavíkur.

Ég hef áður bent á það hér á blogginu að tvennt kollvarpar þessum loftkastalahugmyndum:

Annars vegar það sem allir sjá á kortinu og Byers nefndi, að stystu leiðirnar frá austurströnd Bandaríkjanna til Kína og frá Evrópu til Kína liggja alls ekki um Ísland, heldur meðfram austurströnd Ameríku og meðfram strönd Evrópu.

Íslensk siglingafyrirtæki eru þegar búin að hasla sér völl með vaxandi umskipunarþjónustu á Nýfundnalandi og Byers benti á það að í heimi alþjóðaviðskipta, þar sem landamæri væru að miklu leyti þurrkuð út, væri eðlilegra, hagkvæmara og samkeppnishæfara að Íslendingar fjárfestu í slíku á austurströnd Ameríku frekar en hér á landi.

Hins vegar svo hitt atriði sem ég hef bent á, að alla innviði vantar á dreifbýlasta hluta Íslands til þess að samkeppnishæf "heimshöfn" rísi þar.

Þvert á móti nefndi Byers Reykjavík með tvo alþjóðaflugvelli, frábæra höfn og innviði stærsta þéttbýlis Íslands sem þó er smábær miðað við hafnarborgir Evrópu.

Í Reykjavík er um að ræða þjónustu af öllu tagi við siglingar allt frá vélsmiðjum og skipaviðgerðarstöðvum til vísindastofnana og versluna- og samskiptarfyrirtækja auk nægs velmenntaðs og vel tækjum og tækni búins mannafla.

Helst er það að þjónusta við leit að olíu og gasi gæti þurft á hafnaraðstöðu, þjónustu og viðskiptum að halda hér á landi, en þá hefur Akureyri yfirburði yfir aðra staði á norðanverðu landinu.

En tal íslenskra ráðamanna um hina miklu heimshöfn í Finnafirði er augljóslega ætlað til heimabrúks.

Slíkt getur verið efni í glæsilegar ræður, en hins vegar komið í bakið á mönnum þegar hákastaladraumarnir rætast ekki.

Nær er að huga að því sem raunhæft er til að styðja við bakið á landsbyggðinni, því ekki veitir af því.  

  

Póststöð flöskuskeyta á Langanesi

Íslendingar telja afföll bílsins og fleira ekki með.

Í hvert skipti sem það kemur upp að verið er að áætla kostnað við að ferðast innanbæjar eða utan hef ég tekið eftir því hvað fólk verður hissa og jafnvel sárt þegar það er nefnt hvað það kostar mikið að eiga, reka og nota bíl.

Hjá því opinbera er reiknað var reiknað með 117 krónum á ekinn kílómetra, þegar ég vissi síðast til, ef opnber starfsmaður leggur til bíl inn til aksturs fyrir ríkisstofnun.

Það þýðir að ef hann skutlast á bíl sínum í erindum ríksins fram og til baka milli Akureyrar og Reykjavíkur telst kostnaðurinn af bílnum yfir 90.000 krónur.

Og það er rétt tala. Maður sem kaupir sér hóflega stóran bíl til að aka 15.000 kílómetra á ári, sem er nálægt meðalakstri bílaeigenda, hefur bakað sér árleg útgjöld upp á um 1,7 milljónir króna.

Og þá er ekki verið að miða við einhvern stóran bensínhák, heldur bíl sem eyðir að meðaltali um tíu lítrum á hundraðið og er innan við meðalstærð.

Sumir, sem heyra þessar tölur verða hissa og jafnvel sárir.

Þeir geta ekki horfst í augu við raunverulega eldsneytiseyðslu bílsins heldur nefna tölurnar sem framleiðandinn gefur upp.

En þær tölur miðast við akstur í mun hlýrra veðri en hér er og ekki á grófum vetrarhjólbörðum eða í snjó og ófærð. Þær tölur eru nánast alltaf hærri en "gefið er upp," stundum 30-40% lægri en í íslenskum raunveruleika.

Fólk talar um kostnað vegna eldsneytis og nefnir kannski töluna 10.000 krónur fram og til baka til Akureyrar sem þá tölu sem miða eigi við, til dæmis í samanburði við það að fljúga.

Þetta er arfavitlaust strax í upphafi, því að eyðslan er mun meiri.

En í ofanálag gleymist slit á bílnum, hjólbörðum og öðru, sem jafnmikil samtals og eldsneytiseyðslan.

Þá erum við að tala um ca 50 krónur á kílómetrann, meira en 40 þúsund krónur fram og til baka milli Akureyrar og Reykjavíkur.  

Afskrift, tryggingar, opinber gjöld, vexti og slíkt umgöngumst við Íslendingar yfirleitt sem allt annað mál, vandamál sem leyst verða eftir danska kjörorðinu "den tid, den sorg."

Það, að kaupa bíl er afgreitt sem alveg afmarkað mál, óháð öllu öðru, því hvað sagði ekki karlinn í þjóðsögunni, sem sat á hestinum og hafði þungan og stóran poka á bakinu á sér: "Hesturinn ber ekki það sem ég ber."

En hinn napri sannleikur er hins vegar sá, að það kostar að meðaltali 117 krónur á ekinn kílómetra að eiga og reka bíl og það er mjög fróðlegt að líta í erlend bílatímarit og sjá hvað það kostar að eiga og reka mísmunandi bíla.

Munurinn kemur manni á óvart og magnað hvað verð bílsins, stærð og þyngd spóla kostnaðinn upp.  

Bíllausir með 80% meiri greiðslugetu

Það er til formúla um þyngdina.

Línan sem Guðríður Torfadóttir dregur varðandi það að hún taki aðeins við fólki í megrunaræfingar sem er 20 kílóum yfir kjörþyngd er vafalaust skynsamleg.

Það er nefnilega til formúla, sem ég man ekki í augnablikinu hvað heitir, en hana má nota til þess að finna þau þyngdarmörk, þar sem komið er upp fyrir þá þyngd sem teljast má eðlileg.

Ég fann þessa formúlu í fyrra á netinu og með því að nota hana kom í ljós að "aukakílóin" hjá karlmönnum á hæð við mig máttu verða 13 án þess að farið væri yfir þessi mörk, sem liggja við skilgreinda offitu.

Nú er það mjög persónubundið hver hin raunverulega kjörþyngd er og þar með óæskileg aukaþyngd, svo að með rúmum skekkjumörkum eru 20 kíló sjálfsagt ekki fjarri lagi þegar hin endanlega bannlína er dregin.

Nokkur atriði má þó nefna varðandi það að best sé að vera nálægt kjörþyngd í stað þess að vera 20 kílóum þyngri.

1. Hvers vegna að vera að rogast með svipaða aukaþyngd og heilan 20 lítra bensínbrúsa alla daga? Hvers vegna að vera yfirleitt að rogast með aukaþunga hvert sem maður fer?  

2. Þungi ístrunnar er á versta stað fyrir hrygginn og bakveika.

3. Líka á versta stað ef um þindarslit og bakflæði er að ræða.

4. Aukaþyngdin reynir á liðamót, einkum hné og mjaðmarliði.

5. Síðan er það persónubundið hvort önnur atriði, eins og hætta á of háum blóðþrýstingi, áunnri sykursýki, of miklu kolesteróli eða hjarta- og æðasjúkdómum vex hjá hinum offeita.

Bara fyrir þá sem eru 20 kílóum of þungir