"Áunnin fáfræði, rugl og sinnuleysi".

Ég var rétt áðan að blogga um fyrirbærið "áunna fáfræði og sinnuleysi" sem felst í því að stuðla sem best að því að almenningur viti sem allra minnst um "óæskileg" atriði þekkingar um virkjanamál, svo sem hvar, hvernig og með hvaða áhrifum virkjun sé framkvæmd. Visa til þessa pistils um málið.

Varla er ég búinn að þessu þegar Ingveldur Sæmundsdóttir aðstoðarmaður umhverfisráðherra sendir frá sér leiðréttingu á þeim misskilningi að með Norðlingaöldu sé verið að færa eitthvað úr verndarflokki í virkjanaflokk. Þvert á móti sé með snilldarbragði ráðherrans friðun og verndun í gildi og Norðlingaölduveita sé áfram í verndarflokki !

Þar með er því slegið föstu að virkjanir séu sama og verndun. Til hvers var þá þessi flokkun í verndar- og virkjanaflokka hjá rammaáætlun?

Þetta er þvílík snilld að ótrúlegt er að hún skuli ekki hafa verið höfð í frammi fyrir löngu um allan heim þar sem ár hafa verið teknar úr farvegi sínum og sett í göng eða skurði, en árfarvegurinn látinn standa eftir þurr án fossa og flúða. 

Þetta hefði hlíft fólki við deilum um málin. Málið dautt; virkjun=verndun.

Samkvæmt þessu er verið að vernda og bjarga Þjórsá, væntanlega frá sjálfri sér, með því að veita henni inn í jarðgöng og leiða út á annað vatnasvið og þurrka upp farveg hennar og alla fossa í honum þar sem hún rann áður.

Þannig lendi hún í þessum nýja farvegi í göngum Norðlingaölduveitu í verndarflokki ! Það hlýtur að vera þannig fyrst Norðlingaölduveita er áfram sögð vera í verndarflokki.  

Þegar svona er komið er næsta skref hjá fólki að hrista hausinn fullkomlega ringlað og reyna að leiða málið hjá sér.

Þar með svínvirkar aðferðin og hefur fengið aðeins lengra heiti hjá mér en fyrr í kvöld: "Áunnin fáfræði, rugl og sinnuleysi."

Norðlingaölduveita innan friðlandsins

Enginn minnist á fossana þrjá, þar af tvo stórfossa.

Flestir þekkja fyrirbærið "áunna sykursýki", sjúkdóm sem hegðun sjúklinganna á þátt í að skapa.  

Markviss aðför virkjana- og stóriðjufíkla að náttúruverðmætum landsins hefur alla tíð byggst á því að skapa hjá þjóðinni fyrirbæri sem má kalla "áunna fáfræði og sinnuleysi."

Til dæmis eru á virkjununum gefin nöfn sem leyna raunverulegu eðli þeirra. Nöfn eins og Hrafnabjargavirkjun, Helmingsvirkjun, Kárahnjúkavirkjun, Hraunavirkjun, Búlandsvirkjun og Norðlingaölduveita segja ekkert um þá mörgu tugi fossa sem þessar virkjanir eyðileggja, þeirra á meðal 8 stórfossa. Síðan má bæta við 9 stórfossinum, Urriðafossi.  

Hér eru nokkur nöfn þessara fossanafna: Aldeyjarfoss, Dettifoss, Selfoss, Töfrafoss, Kirkjufoss, Faxi, fimm fossar og kvíslanet Skaftár og Gljúfurleitarfoss, Dynkur og Hvanngiljafoss vegna Norðlingaölduveitu.  Á fossana í Skaftá og kvíslanet hennar er ekki einu sinn minnst í mati á umhverfisáhrifum þeirrar gölnu virkjunar.

Gljúfurleitarfoss og Dynkur eru á meðal þeirra 10 stórfossa sem enn eru að mestu í friði fyrir stóriðjustefnunni, og verði þeir teknir af með tilkomu Norðlingaölduveitu, verða aðeins 8 eftir af þeim 13 stórfossum Íslands, sem upphaflega voru ósnortnir.  

Í Norðlingaölduveitumálinu er auk þess stundaður villandi málflutningur á tvennan hátt.

Gefið er í skyn að það að setja Norðlingaölduveitu í verndarflokk hafi verið pólitísk ákvörðun fyrri ríkisstjórnar, en það er ekki rétt. Það var rammaáætlunarnefndin sjálf sem vildi örugga friðun Þjórsárvera og fossanna.

Líka er því haldið fram að hægt verði að fara sömu leið og farin var fyrir 63 árum varðandi Niagarafossana og gera "sátt" um að fossarnir í Efri-Þjórsá fái að renna í nokkrar klukkustundir á dag í lok sumars fyrir ferðafólk.

Hið rétta er að sambærileg "sátt" yrði talin galin í Ameríku. Þar eru Niagarafossarnir látnir renna allt árið og aldrei á minna afli en helmingi af samanlögðu afli þeirra ósnortinna. "Sátt" sem byggðist á því að láta fossana aðeins renna milli klukkan 2 og 6 í nokkrar vikur síðsumars yrði talin bera merki um firrtar öfgar.

Þetta lágmarksrennsli Niagarafossanna er 1400 rúmmetrar á sekúndu, sem er 10 sinnum meira rennsli en nú er í Efri-Þjórsá.  

Á sama tíma og hrópað er á að dreifa vaxandi ferðamannafjölda um landið á að fórna ígildi tveggja og hálfs Gullfoss fyrir álver í Helguvík, sem ríkisstjórnin hefur ítrekað einróma að skuli rísa, hvað sem tautar og raular.

 

Mörk friðlandsins í kringum lónið

Langbylgjan og fúkyrðaflaumurinn.

Með reglulegu millibili, jafnvel daglega, eys hópur manna fúkyrðaflaumi yfir Ríkisútvarpið, menn sem vilja það feigt og líkja stöðu þess á Íslandi hiklaust við ástand útvarpsmála í Austur-Evrópulöndunum á dögum kommúnismans ! 

Nú ber vel í veiði eftir síendurtekna skerðingu á rekstrarfé RUV, að nota afleiðingar þess sem röksemd fyrir því að leggja RUV niður en selja þó Rás 2 einkaaðilum, af því að það er út af fyrir sig sá hluti starfseminnar sem ber sig best !

Er það nýstárleg hugmynd um hagræðingu að leggja þann hluta starfseminnar niður sem best ber sig.

Alveg er þagað um það að hið fáránlega dýra og óhentuga útvarpshús er sá hluti starfseminnar sem er langtum dýrari en þyrfti að vera en engin leið að minnka það og því bitnar niðurskurður fyrst og fremst á dagskrárgerð þegar hann er kominn á það stig sem hann er núna.

Í bloggpistli einum í gær var látið að því liggja að ekki einu sinni langbylgjusendingar RUV næðust um allt land af því að ekki væri alls staðar hægt að hlusta á Rás 1 allan sólarhringinn á langbylgjunni.

Hér er hálfsannleikur eða hvít lygi notuð til að ófrægja RUV og gefa í skyn máttlausa og ónýta langbylgjusendingu.  Hið rétta er að útsendingar langbylgjunnar nást allan daginn um allt land. Þeir sem öðru halda fram eru með sleggjudóma, eða hafa þeir sjálfir prófað að ná útsendingunum alls staðar?  Gaman væri að það væri upplýst.

Það hef ég gert og oft um allt land árlega. Sem dæmi má nefna að bara á síðasta ári notaði ég lítil og ódýr langbyljgutæki til að hlusta á RUV alls staðar á landinu, meira að segja á Hornströndum, hálendinu allt frá vestri til norðausturhálendisins, víða um Vatnajökul, Mýrdalsjökul og hálendi á sunnan- og suðaustanverðu landinu.

Það má deila um hvernig efni Rásar 1 og Rásar 2 er skipt í langbylgjuútsendingunni, en fyrir þá sem eru á ferð á svona stórum afskekktum svæðum er mest um vert að ná fréttum, veðurfregnum, veðurspám, og efni sem fjallar um dægurmál og það sem er að gerast nýjast eða daglega í menningarlífinu svo að hægt sé að fylgjast með í þjóðlífinu.

Ekki má gleyma því að það eru ekki bara gamlingjar sem eiga heima á svæðunum þar sem langbylgjan næst ein og vill fylgjast með því nýjasta í tónlist og dægurmenningu.

Frábæra þætta á Rás 1 sem eru ótímabundnir, má nálgast síðar á netinu í Sarpinum á ruv.is

Sömu mennirnir og heimta frekari niðurskurð eða það að RUV verði selt og lagt niður heimta nú að báðar útvarpsrásirnar verði sendar út á langbylgjunni enda þótt vitað sé að það kosti mikla fjármuni.

Það má vel rökræða um hagræðingu í rekstri RUV og um skiptingu efnis rásanna tveggja til sendingar á langbylgju.

Sem dæmi um tillögu um sparnað má nefna að í eina skiptið sem Ríkisendurskoðun gerði viðamikla úttekt á rekstri RUV árið 1996 komst hún að þeirri niðurstöðu að reka þyrfti einn mann af um 400 sem þá unnu hjá RUV. 

Þetta var ég og var talið nauðsynlegt að leggja þegar í stað það starf niður sem ég gegndi. 

Ég biðst velvirðingar á því að verið þarna í vinnu tíu árum lengur í stað þess að hætta þegar í stað. Það er að sjálfsögðu hneyksli.  

En sem betur fór hætti ég loks árið 2007 og hafa allir getað andað léttara síðan.  

Bifreið RÚV lenti utan vegar

Gagnrýnin umræða er þörf, en níð ekki.

Umræða með óhróðri og níði er ekki ný af nálinni. En hún er orðin meira áberandi en áður var eftir að flóðgáttir umræðu voru opnaðar á netinu og því miður fá margir útrás við að vekja á sér athygli á sér með því að höggva sem fastast á báða bóga.

Bylur þá oft hæst í tómri tunnu og verst er þegar rangar sakir eru bornar á fólk og stundaðir sleggjudómar, oft í skjóli nafnleyndar. Allra verst er þegar þetta verður að herferðum og óhróðursmenn láta sér ekki segjast, þótt rekið sé ofan í þá.

Á hinn bóginn mega menn ekki vera svo hörundssárir að þeir þoli ekki gagnrýna rökræðu, einkum ef hún beinist eingöngu að málflutningi viðkomandi en ekki að manninum sjálfum.

Boðorðið um að hjóla í málið en ekki manninn, snýr í báðar áttir, líka þá í þá átt, að viðkomandi maður taki það ekki sem persónulega árás þótt málflutningur hans sé rökræddur, gagnrýndur eða honum andmælt.

Á þeím nótum langar mig að taka þátt í umræðunni um samstöðu þjóðarinnar, sem hefur verið rædd nú um áramótin. Ég ætla ekki að draga neitt í efa nauðsyn viðleitni allra til samstöðu hvenær sem hún er möguleg, heldur taka undir þau orð sem hafa fallið í þá veru.

Á hinn bóginn tel ég rétt að fara yfir þau málefni sem nefnd hafa verið sem dæmi um samstöðu Íslendinga.

Sjálfstæðisbaráttan: Jú, þjóðin hefur alltaf verið sammála um að keppa að sem mestu sjálfstæði sínu. En staðreyndin er að áratugum saman, allt fram til 1918 var svo mikill ágreiningur um leiðir og markmið, að íslensk flokkaskipan snerist öll um ágreininginn í sjálfstæðismálinu þar sem skiptingin í Valtýinga og Heimastjórnarmenn ber einna hæst.

Einhverjar hörðustu og átakamestu kosningar í sögunni voru háðar 1908 um sjálfstæðismálið. Meirihluti knúði sitt fram og ráðherrann féll.  Í lokin náðist síðan 1918 hin æskilega samstaða í þjóðaratkvæðagreiðslunni um Sambandslagasamninginn.

Undanfari lýðveldisstofnunar 1944 var bullandi ágreiningur milli svonefndra hraðskilnaðarmanna og lögskilnaðarmanna. Eins og 1918 tókst alger samstaða í þjóðaratkvæðagreiðslunni um lýðveldisstjórnarskránna, en lögskilnaðarmenn höfðu áður séð sitt óvænna eftir að hafa orðið í minnihluta og horft fram á ósigur fyrir hraðskilnaðarmönnum. Meirihlutinn knúði sitt fram.

Öll ár Kalda stríðsins, í næstum hálfa öld, var harður ágreiningur um utanríkismál, sem í raun snerist um mismunandi leiðir í sjálfstæðismálinu. NATO sinnar töldu einu leiðina til að tryggja öryggi landsins vera aðild að því bandalagi en andstæðingarnir voru á þveröfugri skoðun. Meirihlutinn knúði sitt fram.   

Stjórnarskráin: Nefnd hafa verið atriði um samstöðu eins og mannréttindakaflinn og kjördæmaskipanin. Þetta er rétt varðandi mannréttindakaflann en alrangt varðandi kjördæmaskipanina.

1931, 1942 og 1959 urðu harðvítug átök um kjördæmaskipunina. Deilurnar 1942 og tvennar kosningar það ár um málið ollu trúnaðarbresti milli formanna stærstu stjórnmálaflokkanna, Ólafs Thors og Hermanns Jónassonar sem höfðu neikvæð áhrif á stjórn landsins í nær tvo áratugi.

Í öll þessi skipti knúði meirihlutinn sitt fram gegn harðri andstöðu minnihlutans.  

Ekki voru átökin minni um lang stærstu breytinguna á kjördæmaskipuninni 1959 þegar beinlínis var kosið um gerbylta og nýja skipan í tvennum kosningum eins og 1942. Breytingarnar 1989 og 1999 voru smámunir og þess vegna náðist samstaða um þær. Því er algert öfugmæli að tala um órofa samstöðu um kjördæmsskipunina. 1931, 1942 og 1959 knúði meirihlutinn sitt fram.

Talsmenn allra flokka sannmæltust um það 1943-44 að gera heildarendurskoðun á stjórnarskránni og forseti landsins brýndi þá til þess í áramótaávarpi 1949. Fjölmörgum stjórnarskrárnefndum hefur síðustu 70 ár mistekist þetta af því að það hefur ekki náðst samstaða. Minnihlutinn hefur alltaf knúið sitt fram í þessu atriði af því að fyrirfram var gert skilyrði um algera samstöðu.

Landhelgismálið: Það var samstaða um útfærsluna í 4 mílur og lokun flóa og fjarða 1952 og Ólafur Thors lýsti því vel af hverju: Vegna þess að engin ríkisstjórn myndi komast upp með annað.   

1958 var bullandi ágreiningur um landhelgismálið og líf vinstri stjórnarinnar hékk á bláþræði mánuðum saman út af logandi ágreiningi sem Lúðvík Jósepsson lýsti vel í sérstökum bæklingi sem hann gaf út um það.

Þegar ljóst var að Lúðvík hefði sitt fram náðist loks samstaða á síðustu stundu af því að þjóðinni varð ljóst að annað myndi leiða til ósigurs og ófarnaðar.  

Um samingana um lausn málsins með samningum við Breta var engin samstaða á þingi, - meirhlutinn knúði sitt fram og minnihlutinn lýsti því meira að segja yfir að hann teldi sig, ef hann kæmsti vil valda,  ekki bundinn af samningnum né því að skylt væri að bera deilur um landhelgina undir Alþjóðadómstólinn i Haag.

Stjórnarandstaðan felldi síðan stjórnina 1971 eftir mikil átök fyrir kosningarnar um landhelgismálið. Nýr meirihluti knúði fram 50 mílna útfærslu 1972 án þess að skylt væri að bera málið undir Alþjóðadómstólinn. Gylfi Þ. Gíslason sagði síðar að landhelgismálið hefði ráðið mestu um það að Viðreisnarstjórnin féll og nýr meirihluti knúði það fram að ógilda það sem fyrri meirhiuti hafði knúið fram.  

Eins og 1958 var ljóst á síðustu stund að samstaða yrði að myndast meðal þjóðarinnar þegar nýja landhelgin tæki gildi enda enn á ný óráð að gera annað. Sjálfstæðisflokkurinn breytti í framhaldinu heldur betur um hjá sér og bar fram 200 mílna landhelgi sem síðar var fylgt eftir með þjóðarsamstöðu.

Af ofangreindu sést að það var logandi ágreiningur um landhelgismálið sumarið 1958 og á árunum 1962 til 1972, eða í heilan áratug.  

Með því að fara yfir helstu staðreyndir í þessum málum hér að ofan beini ég ekki orðum mínum að neinum ákveðnum mönnum né persónum, heldur er ég aðeins að leggja mitt af mörkum til upplýsandi umræðu og rökræðu um það sem nú er ofarlega á baugi.

Neikvæð umræða á netinu í nýársræðum

Sannur fjörkálfur, gleðigjafi og jassgeggjari.

Ský hefur dregið fyrir skært ljós sem í minum huga leikur um minningarnar um fjörkálfinn, djassgeggjarann og tónlistarsnillinginn Rúnar Georgsson, sem nú hefur lokið jarðvist sinni. Það var engu líkt að fá að rokka með honum og fara hamförum á fyrstu árum okkar beggja í skemmtanabransanum.

Við áttum svo margt sameiginlegt, ekki bara rauða hárið, heldur líka ánægjuna af því að vera til og láta gamminn geysa, gefa allt í botn, láta eins og vitleysingar ! Og þar komst enginn með tærnar þar sem Rúnar hafði hælana.

Síðar lágu leiðir okkar saman með Sumargleðinni og ekki var fjörið minna þar en líka farið að brydda á því að sumt tekur sinn toll með tímanum í viðskiptum við Bakkus og hirð hans.  

Rúnar gaf mikið af sér en gekk líka nærri sér sjálfum.   

Miðpunktur ógleymanlegra minninga minna um Rúnar er ein saxófónsóló hans, leikin af fingrum fram, í laginu "Ég hef aldrei nóg", sem mun vera næstelsta alíslenska rokklagið og var leikið af Lúdósextett.

Upptökutæknin var einfaldari en nú, - þetta varð að renna allt saman í gegn í einni töku.

Það var búið að taka upp tvö eða þrjú rennsli á laginu, en mér fannst vanta eitthvað svolítið villtara, til dæmis í sóló Rúnars. Þetta var jú texti um hamsleysi, sem fer úr böndunum.

Ég kallaði til Rúnars þegar við ákváðum að reyna einu sinni enn: "Nú látum við allt vaða í botn og gerum allt vitlaust!"  Við rákum tunguna út úr okkur framan í hvor annan, hristum rauða hausana og tungurnar með öskrum og óðum síðan af stað.

Og viti menn: Allt í einu kom gerbreytt sóló út úr saxófóni Rúnars, hreint trítilóð sóló.

Enn þann dag í dag er ég jafn hrifinn af þessari sóló. Hún er svo mikill Rúnar eins og hann var þegar hann fór mestum hamförum. Svo dýrleg túlkun á yfirgengilegri lífsnautn og hamsleysi. Og samt ákveðinn sársauki í henni miðri.

Rúnar Georgsson, elsku rauðhærði lífsglaði vinurinn minn, - ég blessi minningu þína meðan ég lifi.    

Andlát: Rúnar Georgsson

Ein skærasta bernskuminningin: Walter Mitty 1947.

Frá fyrstu benskuárum mínum man ég óljóst eftir myndum Chaplins og myndum með Gög og Gokke, Litla og stóra og Abbott og Costello.

Eina myndin sem stendur ein og sér í minningunni er myndin "Dagdraumar Walters Mittys" og þá einkum eftirminnileg frammistaða gamanleikarans Danny Kay sem með þeirri mynd skaust efst upp á stjörnuhimin gamanleikara í kvikmyndum þar sem hann sat að mestu óáreittur næstu tvo áratugina.

Lék síðar í ýmsum gamanmyndum og söng bara dável ef svo bar undir. Sú síðasta sem ég man eftir var myndin Court Jester eða Hirðfíflið.

Danny Kay var síðan um árabil með vinsæla sjónvarpsþætti undir eigin nafni og var einkar laginn við að herma eftir Þjóðverjum eða fólki með þýskan hreim.  

Eins og gjarnan vill verða rennur minningin um myndina um Walter Mitty frá 1947 dálítið saman svo að ekkert eitt atriði stendur upp úr svo löng seinna.  Og þó. Ógleymanlegt er atriðið þar sem skúrkar eltu Mitty inn í stórverslun og hann faldi sig eldsnöggt með því að þykjast vera standlampi !

Greip hjálm ofan af standlampa ef ég man rétt, setti hann á höfuðið og stóð sem steinrunninn.

Af því að nú eru dagar nýjársóskanna læt ég fylgja með brot úr texta við eina lagið sem man eftir með Danny Kay og læt lauslega þýðingu yfir á ástkæra ylhýra fylgja með:

 

Life could´nt better be,

better be,

better be!

Life could´nt better be!

No, sir, no, sir, no siree!

 

Lífið er ljúft hjá mér,

ljúft hjá mér 

eins og er ! 

Lífið er ljúft hjá mér,

ljúft og gott sem betur ber !  

 

Walter Mitty varð til árið 1939

Kaflinn sem allir þurfi alltaf að fara.

Langidalur skiptist nokkurn veginn í tvennt, veðurfarslega séð. Fyrir utan Geitaskarð og Fremstagil nær hvass vindur á bilinu milli norðan og norðaustanáttar sér á strik með mikilli hríðarblindu og ofsaveðri á veturna og verður einn illræmdasti vegarkaflinn á hringveginum.

Fyrir sunnan Fremstagil er hins vegar mun skárra veður eins og til dæmis er núna á sama tíma og kolófært er norðar í dalnum og menn verða fyrir óhöppum.

Ef hagkvæmasta vegagerð á Íslandi, svonefndur Húnavallavegur, sem styttir hringveginn um land Blönduósbæjar um 14 kílómetra, væri komin til framkvæmda, væri þessu vandamáli eytt.

Húnavallavegurinn myndi auk þess gegna því hlutverki að skapa færa leið fyrir Blönduósinga sjálfa ef þeir þyrftu að aka fram í Langadal, því að þá gætu þeir ekið um Húnavallaleiðina meðan á óveðrinu stendur.

Húnavallaleiðin myndi líka opna nýja leið innan héraðs á milli Langadals og Bakása og Svínadals.

Andstaðan við hina miklu vegabót byggist á því sama og andstaðan við Reykjavíkurflugvöll, þ. e. að afar þröngir hagsmunir fái að valta yfir margfalt meiri hagsmuni.

Færsla innanlandsflugs frá Reykjavík myndi lengja samanlagða ferðaleið fram og til baka milli Akureyrar og Reykjavíkur um 170 kílómetra og óbreytt leið hringvegar um land Blönduósbæjar lengir ferðaleiðina fram og til baka um 28 kílómetra sem jafngildir því, ef notaður er taxti opinberra starfsmanna, að hver bílstjóri borgi 3000 krónur aukalega í skatt fyrir að fá að aka um land Blönduósbæjar. 

Og það sem meira er, þessi aukaskattur rennur að mestu til erlendra framleiðenda bíla og eldsneytis.

Þar sem Húnavallaleiðin myndi mæta núverandi vegi í Langadal við bæinn Fagranes, væri í lófa lagið að koma fyrir þeirri þjónustu og verslun sem þurfa þætti, því að við brúarsporðinn er 3ja kílómetra langur kafli hringvegarins eftir sem áður innan marka Blönduósbæjar.

Þegar hringvegurinn var styttur við Hellu á Rangárvöllum fyrir um hálfri öld, gerð ný brú góðan spöl fyrir sunnan þorpið og gamla brúin yfir Ytri-Rangá í miðju þorpinu aflögð, voru Hellubúar styrktir til þess að koma á fót nýrri þjónustu og verslun við brúarenda nýju brúarinnar.

Nú hefur byggðin flutt sig þangað og það þætti fáránlegt ef leiðin lægi nú um gamla brúarstæðið.

Það er að mínum dómi sjálfsagt mál að styrkja Blönduósinga til þess að koma á fót þjónustu og verslun fyrir vegfarendur við nýtt brúarstæði hjá Fagranesi. Þótt sá styrkur þætti veglegur væri hann aðeins brot af þeim ávinningi sem stytting hringvegarins færði landsmönnum.   

Núverandi meginbyggð Blönduóss yrði áfram sama þjónustumiðstöðin fyrir héraðið og auk þess áfangastaður á leiðinni um Þverárfjall.  

 

 

„Það er ekkert ferðaveður“

Stærsta víkingalottóland heims.

Ég heyrði í ávarpi forseta vors í dag að "heimshöfn" væri við það að rísa í Finnafirði í Bakkaflóa, hvorki meira né minna, vegna hinna stórfelldu sjóflutninga, sem væru að dynja yfir um Íshafið.

Liggur skásta og öruggasta norður-siglingaleiðin milli Evrópu og Austur-Asíu þó meðfram Noregsströndum, og Finnafjörður er nokkurn veginn eins langt frá þéttbýli með nauðsynlegum innviðum og þjónustu og hugsast getur.  

Ráðamenn hafa talað um að alveg við hornið væri sæstrengur sem gerði Íslendingum kleift að útvega stórum hluta Evrópu orku.

2007 var talað um það í Reykjavíkurbréfi Moggans að Ísland væri að verða "Bahrein norðursins". Menn sáu í hillingum Íslendinga sitja eins og Araba við rafstrenginn með vefjarhetti á höfðum við að "stjórna orkuverði í Evrópu".

Samt hefur sú staðreynd legið fyrir í 15 ár að öll virkjanleg orka Íslands fullnægir aðeins innan við 1% af orkuþörf Evrópu !

2007 var á allra vörum að það væri að rísa fjármálamiðstöð í "heimsklassa" í Reykjavík þar sem skammt væri þess að bíða að borgin við sundin skákaði London og New York sem "heimsfjármálaborg".

Var sagt að landafundir víkinganna fyrir þúsund árum yrðu hjóm eitt miðað við þessi nýju afrek.

Í ljós kom eins og allir vita að þessi risa víkingalottóvinningur, sem átti að vera að detta inn til okkar allra, er enn fjær því að koma til okkar en þessi venjulegi vikulegi vinningur til okkar hvers og eins.

Fjármálaheimsveldisdraumurinn minnti svolítið á "heimsklassann" sem Kim Jong-Un talar um að verði í skíðaþjónustunni í Norður-Kóreu.

Á níunda áratugnum kepptust íslenskir ráðamenn við að boða að skammt þess að bíða að Ísland yrði mesta loðdýraræktarland heims, að minnsta kosti miðað við fólksfjölda.

Hundruð bænda, sem fóru af stað, urðu gjaldþrota vegna þess að það gleymdist að taka aðstöðu, þekkingu og reynslu með í reikninginn. Nú, aldarfjórðungi síðar, gengur að vísu nokkrum íslenskum bændum vel á þessu sviði, en hvergi nærri í neinum mæli miðað við skýjaborgirnar um árið.

Á sama tíma sáu menn í hillingum mesta fiskeldi heims í íslenskum fjörðum. Aldarfjórðungi síðar er enn beðið eftir því að þessi pottþétti víkingalottóvinningur verði afhentur.

2008 það sagt 99,9% víst að risaolíuhreinsistöð risi á næstu árum við Arnarfjörð með 500 starfsmönnum. Bóndinn á jörðinni hafði margvísleg áform um aðra uppbyggingu, en hefur frestað þeim öllum og bíður enn eftir þessum 99,9% pottþétta stóra víkingalottóvinningi.  

Í fyrra og hitteðfyrra skiptu þær fréttir tugum sem hafa greint frá því að við Íslendingar sigldum hraðbyri inn í það að verða 20 sinnum meiri olíugróðaþjóð á hvern íbúa en Norðmenn.

Sami fréttamaður stóð á Skeiðarársandi í októberbyrjun 1996 með dyrnar opnar á bílnum, viðbúinn að hlaupa inn í bílinn ef yfirvofandi flóð, sem væri að skella á ofan úr Grímsvötnum, beljaði fyrirvaralaust út á sandinn. Vitað var að vísu að hækkun vatnsborðs í Grímsvötnum myndi enda með flóði, en það kom mánuði síðar eins og langmestar líkur voru til.

Víkingalottóshugsundarhátturinn hjá okkur er sérstakur fyrir það að vinningurinn er bókaður fyrirfram og það dugar ekkert minna en 100 milljónir minnst á hver Íslending.

Á sama tíma er stunduð hægt og bítandi útrás á ferðaþjónustusviðinu, tónlistarsviðinu, í kvikmyndagerð og skapandi greinum hugvits og þekkingar sem byggir á raunsærri bjartsýni á möguleikum mannauðs okkar og sjálfbærra auðlinda á 21. öld.

Sú bjartsýni og framfarasókn byggist á því að sígandi lukka sé betri og farsælli en kollsteypurnar þegar hátimbraðar skýja/spilaborgir verða að engu um leið og raunveruleikinn blæs þeim í burtu.

Ég hef talið mig vera bjartsýnan með því að benda á "eitthvað annað" en stóriðju og stórkarlalottúvinninga undanfarin ár, en sápukúlublásararnir hafa verið iðnir við að kalla það úrtölur.  

    

Nýtt skíðasvæði í Norður-Kóreu

Það er ekki lengra í burtu en þetta.

Gott er að forseti Íslands gerði neyð og fátækt á landinu okkar að umtalsefni í áramótaávarpi sínu.

Hluti af 60 blaðsíðna viðbót við bókina "Manga með svartan vanga" sem kom út í haust undir sama nafni og fyrir 20 árum, en með viðbótinni "  - sagan öll", fjallar um stefin "það er ekki lengra síðan" og "það er ekki lengra í burtu en þetta", - nákvæmlega um það sem forsetinn minnti á.

Um fyrri setninguna "það er ekki lengra síðan" fjallaði samnefndur bloggpistill í ágúst sem var kveikjan að því að endurskrifa bókina um Möngu, því að sú bók fjallar um mikilhæft fólk, sem var samtíða mér fram undir lok aldarinnar en varð undir og hraktist út í ömurlegar aðstæður við það að verða fórnarlömb misréttis, stéttaskiptingar og fátæktar.

Í bókinni bæti ég við nokkrum atriðum varðandi það hve nálægt neyðin og fátæktin eru okkur enn, svo sem þessu:

"Fyrir hver jól myndast biraðir fyrir framan aðsetur Mæðrastyrksnefndar. Allir vita hvers vegna og víðar má sjá hliðstæð fyrirbæri.

Meðal þess fólks, sem þar neyðist til að leita hjálpar, getur verið fólk sem á heima hvar sem er í því samfélagi eilífs stéttleysis sem stundum er gumað af að hafi verið og sé á Íslandi. Ég er að tala um fólk, sem gæti átt heima í næstu íbúð eða húsi við mig. Þetta er ekki lengra frá okkur en það.

Heimurinn hefur skroppið saman. Ég hef farið frá Íslandi til Mapútó á einum degi, staðið þar á svölum glæsilegs íslensks sendiráðs og horft yfir flóann. Nú er hægt að tala þaðan heim á Skype og láta fólkið heima sjá "live" yfir flóann, þar sem býr óheyrilega fátækt fólk í strákofum algerlega klippt frá heiminum.

Barnadauðinn og mannfall vegna alnæmis er skelfilegt, handan við skilning okkar, en þaðan getur vestrænn maður talað beint í síma í gegnum gervihnött. Ég er að tala um fólk í Afríku, sem er samtíða okkur í dag og við getum sýnt í gegnum gervihnött. Það er lengra í burtu en þetta.

Ég komið tvívegis, með þriggja ára millibili, til hins afskekkt fjallaþorps El-Kere í Eþíópíu. Þar er mannfellir með reglulegu millibili vegna hungursneyðar af völdum þurrka. Samt geta börnin stundum og hlegið rétt eins og fátækt og sveltandi börn á Íslandi gátu stundum, þrátt fyrir allt, þegar hér ríkti svipað ástand.

Sum börnin í El-Kere brostu og hlógu í fyrra skiptið þegar ég kom þangað í fyrra skiptið en í seinna skiptið kom ég að gröfum þeirra.

 Ég gæti farið þangað nú, talað heim í gegnum gervihnött og sýnt beint nýjustu barnagrafirnar. Ég er að tala um afrísk börn sem ég kynntist fyrir örfáum árum og grafir þeirra sem ég get sýnt "live" í gegnum gervihnött. Þetta er ekki lengra frá okkur en þetta."

Vesalingar Victors Hugo voru ekki bara hugarfóstur í bók. Þeir voru og eru enn bitrasti sannleikurinn um tilvist mannkynsins og nær okkur en okkur þykir þægilegt að tala um eða kannast við.

Tæknilega er hægt að horfa á vesalinga heimsins "live" hvar sem er í heiminum. Þeir eru ekki lengra frá okkur en það."

 

 

Sáttmáli hve margra kynslóða?

Gott er að heyra orðin "sáttmáli kynslóðanna" úr munni forseta okkar í ágætri áramótaræðu hans því að viðburður er að svona orð heyrist hjá stjórnmálamönnum eða í umræðunni hér á landi. 

Ég er þakklátur fyrir að hann hafi bryddað upp á þessu, því að  "orð eru til alls fyrst" segir máltækið, og þetta er þó byrjun, tvö orð, eitt skref.

En hún er ákaflega varfærin byrjun og hrekkur afar skammt.  Hve margar kynslóðir eiga þetta að vera? Aðeins þær sem nú eru á lífi? Og hvaða kröfur á að gera í svona sáttmála? Hve langt á hann að ná?

Ég hef oft áður hér í pistlunum greint frá því hvernig svonefndir "frumstæðir þjóðflokkar" indíána í Bandaríkjunum settu sér það skilyrði fyrir nýtingu landsins gæða og auðlinda, að hún skerti á hverjum tíma í engu möguleika sjö næstu kynslóða til nýtingar.

Í raun var þetta krafa um sjálfbæra þróun, jafnyrkju í stað rányrkju, um alla framtíð, því að í svona kerfi gerist það, að þegar hver kynslóð fellur frá, bætist ný kynslóð aftan við í röð hinnar sjö kynslóða.

Indíánarnir höfðu sem sé, öldum og jafnvel árþúsundum á undan öðrum, gert með sér nokkurs konar Ríósáttmála um sjálfbæra þróun, auðyrkju í stað rányrkju.

Forsetinn fer sjálfsögðu varlega í orðavali sínu og verður sennilega að gera það til að styggja ekki ráðandi öfl hér í landi, því að í raun fer því enn víðs fjarri að við Íslendingar hugsum neitt um það réttláta jafnrétti kynslóðanna sem felsti í því að hafna rányrkju.

Þvert á móti er æðsti draumur okkar enn fólginn í því að hrifsa til okkar eins mikið af afrakstri auðlindanna og mögulegt er, klára orku jarðvarmasvæðanna á nokkrum áratugum og gefa öllu tali um "sáttmála kynslóðanna" langt nef hvað varðar það að moka upp hugsanlegri olíu í auðlindalögsögu okkar á mesta mögulega hraða.

Þetta auðrán fram í framtíðina á kostnað komandi kynslóða er í fullum gangi og þótt það sé mikilsvert að byrja að orða sáttmála kynslóðanna er í raun hægt að steindrepa alla möguleika á jafnrétti kynslóðanna með því að draga svo mjög lappirnar í þessu viðfangsefni að það verði í raun eyðilagt.

 

 

 

Ólafur hvetur til samstöðu