Hættuleg stigmögnun, sem getur farið úr böndunum.

Fyrir réttum sjötíu árum stóð yfir mannskæð stórstyrjöld á Kóreuskaganum eftir að her frá Norður-Kóreu réðist óvænt og fyrirvaralaust yfir 38. breiddarbauginn, sem markaði línu milli norðurhlutans og suðurhlutans árið 1950.  

Norðanmenn voru mjög nærri því að ná öllum skaganum, en áveðin og öflug varnarviðbrögð eyrnamerkt Sameinuðu þjóðunum en að mestu framkvæmd af Bandaríkjaher afstyrðu algerum ósigri. 

Stríðið snerist við, og nú var það innrásarher norðanmanna, sem hðrfaði norður allan skagann og hafði látið mestallan orðurhlutann af hendi, þegar Kínverjar skárust í leikinn og sendu her yfir Yalufljót, sem myndaði landamæri Kóreu og Kína. 

Við tók vetrarstyrjðld þar sem sunnanherinn hraktist langt suður eftir skaganum og glæfralegar tiltektir Douglea Mac Arthur yVfirhershöfðingja í stríðinu ðllu urðu til þess að Truman forseti rak hann úr starfi. 

Eftirmaður hans, Matthew Ridgeway, tókst að endurskiæuleggja bandaríska herliðið og fram til 1953 ríkti pattstaða við svipaða línu og hafði verið landamæri Norður- og Suður-Kóreu tii 1950. 

Vopnahlé var samið 1953, en enn þann dag í dag hefur enginn friðarsamningur verið gerður. 

Í Norður-Kóreu ríkja einræði, harðstjórn og ömurleg lífskjör, en sunnan megin eitt öfluggasta iðnaðarríki Asíu. 

Stigmögnun ögrandi aðgerða nú er að verða eihnver mesta ógnin við heimsfriðinn. 

Norður-Kórea heitir yfirþyrmandi hernaðaraðgerðum

Subaru Solterra kemur sterkur inn en kostar líka sitt.

Subaru er japanskt merki, sem nýtur álits og tryggðar, sem gerir framleiðandanum kleyft að selja bíla í efri verðflokkum og einbeita sér að aldrifsbílum. 

Bandaríkjamenn hafa verið einn helsti markhópurinn og hefur Subaru Outback átt góðan þátt í því.

Subaru hefur séð um að  XV og Subaru Forester hafa haldið 21 og 22 sm veghæð, sem er í efri kantinum meðal jepplinga, og enda þótt fyrsti rafbíll Subaru, beri það ekki áberandi með sér tekst að viðhalda 21. sentimetra hæð á þessum bíl. 

Ekki skortir drægni né vélarafl, sem skilar þessum stóra bíl frá kyrrstöðu upp í 100 kílómetra hraða á 7,6 sekúndum. 

Á mörgum rafbílum er nokkuð þröngt í aftursæti, en þannig er það ekki í Solterra. 

 

BL frumsýnir rafjepplinginn Subaru Solterra

Þrjátíu þúsund fífl?

Í hádegisfréttum var sagt frá því að þjóðarleiðtogarnir á loftslagsráðstefnu Sþ ætli að stofna sérstakan sjóð til að aðstoða þær þjóðir sem verst fara út úr loftslagsbreytingum. 

Samkvæmt því sem afneitunarsinnar halda nú stíft fram eftir að hafa kallað ráðstefnugesti tugþúsundir fífla, að hér um algeran fíflahátt að ræða, því að koldíoxíð se svo dásamlag lofttegund að lönd jarðarinnar grænki nú óðum!

Fyrsta kjarnorkusprengjukrísan var í upphafi Kóreustríðsins.

Kóreustríðið var merkilegt stríð um marngt og nú hefur Max Hastings skrifað svipaða bók um það og bókina um Seinni heimsstyrjöldina, sem hefur fengið fádæma lof. 

Svipað á við um bókina um Kóreustríðið, sem nú er komin út í ekki síðri þýðingu Magnúsar Þórs Hafsteinssonar en þýðing hans um fyrri bók Hastings var, hreint meistarastykki. 

Í bókinni um Kórestríðið er afar athyglisleg og góð lýsing á því sem gekk á í undanfara þess að Harry S. Truman rak hina miklu stríðshetju Douglas Mac Arthur úr embætti yfirhershðfðingja. 

Mac Arthur var orðinn ansi firrtur í hættulegum tillögum sínum um að varpa kjarnorkusprengjum á skotmörk í Kína gera fleiri kúnstir, sem voru margar hverjar stórvarasamar, og lét sér ekki segjast.   

Kóreustríðið var fyrsta styrjöldin í Austurlöndum fjær sem skók allan heiminn af ótta við að hún stigmagnaðist og yrði að þriðju heimsstyrjöldinni. 

1948 átt Bandaríkjamenn þegar 50 kjarnorkusprengjur, en 1949 sprengdu Sovétmann fyrstu sprengju sína og þar með hófst kjarnorkuvopnakapphlaup. 

Kóreustríðið var það hættulegt og eldfimt, að Bandaríkjamenn sendu herlið að nýju hingað til lands, sem sat hér til 2006.  

Að vísu margfaldaðist kjarnorkuógnin milli 1950 og 1962, þegar ógnin var komin á stig gereyðingar, einkum vegna vetnissprengjanna, en þær stærstu voru tíu þúsund sinnum öflugri hver en sprengjurnar sem var varpað á Hiroshima og Nagasaki. 

Afar skilmerkileg lýsing í bóknni nýju er mikils virði nú til þess að varpa ljósi á eðli þess ástands, að heimurinn leiki á heljarþröm hættunnar á gereyðingarstrríði.

Það sést vel á samantekt í Morgunblaðinu í dag á slíku ástandi 1962, 1983 og oftar. 

 

Heggur sá, er hlífa skyldi? Fokið í flest skjól hjá Kúrdum.

Flestir minnihlutahópar, sem berjast fyrir sjálfstæði sínu innan þjóðríkja, gera það á þeim grundvelli að þær séu sérstakar þjóðir í menningarlegum efnum. 

Kúrdar hafa nokkra sérstöðu hvað snertir það, að þeir búa í mörgum samliggjandi Arabalöndum og verður barátta þeirra erfiðari sem því nemur. 

Svíar hafa nokkra sérstöðu varðandi sænska minnihlutann í Finnlandi, sem nýtur nokkurra sérréttinda sem minnihlutahópur, þótt hann sé hlutfallslega lítill, rúmlega 5 prósent af íbúum landsins. 

Líklega hefur þessi sérstaða skapað þann skilning hjá Svíum á kjörum Kúrda sem hefur orðið til þess að skapa tengsl þeirra við samtök Kúrda. 

En nú er við erfiðan að etja, þar sem er Erdogan forseta Tyrklands, sem beitir alræðistöktum innanlands við að viðhalda völdum.

"Hreinsun" hans í dómskerfinu og embættismannakerfinu í kjölfar misheppnaðar tilraunar til að koma honum frá völdum hér um árið gaf svipuðum aðgerðum þekktra harðstjóra í einræðislöndum lítið eftir. 

Erdogan hefur sýnt mikla slægð við að halda völdum og nýtt sér aðild Tyrklands að NATO og legu landsins að Svartahafi á mótum áhrifasvæðis Rússa og NATO til hins ítrasta. 

Þegar hann svínbeygir Svía núna við að nýta sér neitunarvald gegn inngöngu Svía í NATO er það enn eitt dæmið um hörku hans sem veldur því að nú virðist fokið í flest skjól fyrir hinni hrjáðu þjóð, Kúrdum. 

Svíar beygja sig undir kröfur Erdogan

Áhrif frá nálægðinni við Afríku?

Á undanförnum árum hefur mátt sjá sandstorma í Sahara teygja sína heitu arma nokkra daga í senn allt norður til Íslánds. 

Hefur þá verið heitt eyðimerkurmistur á Fróni. 

Nú í haust hefur verið langvarandi ástand með stanslausum hlýindum á meginlandi Evrópu, og hefur Ísland verið lengi réttu megin við norðurjaðar þess. 

Ekki er hægt að verjast þeirri hugsun að langvarandi þurrkar á Íberíuskaga séu afleiðingar af útþenslu hins þurra og heita Afríkulofts til norðurs, sem liggur á veðurortunum eldrautt mánuðum saman yfir meginlandinu og myndar varnarvegg gegn kalda bláa loftmassanum sem sækir frá pólsvæðinu, en strandar á hinum rauða varnarvegg.  

Tvöfalt meiri hlýnun í Evrópu en á heimsvísu

Nýtt orð: Aðilamál.

Sigmundur Ernir Rúnarsson notaði orðið mannamál sem nafn á sjónvarpsþætti, en miðað við þráláta tilhneigingu síðari ára virðist vera í gangi skipuleg aðför að orðinu maður hjá fjölmiðlum og stofnunum og orðið aðili tekið við. 

Í viðtengdri frétt á mbl.is er greint frá því hvað aðili nokkur aðhafðist, og gerði aðilinn þetta og aðilinn hitt. 

Stórfelld ofnotkun þessa orðs verður æ hvimleiðara eftir þvi sem hún breiðist út og sést það ágætlega ef gengið er skrefinu lengra, svo sem. 

Hvaða aðilalæti eru þetta, - les: hvaða mannalæti eru þetta. 

Vertu nú aðili með aðilum, -  les: vertu nú maður með mönnum. 

Það er aðilabragur á þessu, -  les:  þeð er mannsbragur. 

...trúi á upprisu aðilans, -  les.  ...trúi á upprisu mannsins. 

Að vera aðilalegur, -  les:  Að vera mannlegur. 

Aðilakynssaga, -  les:  Mannkynssaga. : 

Ekki aðilum sinnandi, -  les: ekki mönnum sinnandi. 

Alþingisaðilinn fór aðilavillt,  - les:  Alþingismaðurinn fór mannavillt. 

Eiginaðili, -  les:  Eiginmaður. 

Aðilaúð,   -   les:  Mannúð. 

Ógnandi aðili handtekinn

Hættan við einræði vegna jábræðra og smjaðrara.

Ókostir alræðis eru margir, en einn sá lúmskasti felst í því hinn einráði er oft með afar slæma ráðgjafa hið næsta sér, sem hann ýmist hefur valið sér til uppörvunar, eða látið sér vel líka að slíkir mjúkmála ráðgjafa kæmu  sér í álit og náð hjá hæstráðandanum með því að segja honum helst góðar fréttir og fegra allt sem mest. 

Þetta hefur hugsanlega komið Pútín í koll þegar hann blés til hernaðarárásar á Úkraínu. 

Það að auki hélt hann órafjarlægð á milli sín og annarra mánuðum saman á COVID tímanum og var áberandi einangraður á þeim tíma.     

„Pútín er orðinn klikkaður“

Biðlistar mesta bölið og vandræðin, jafnvel eftir dauðann?

Já, svo virðist vera. Það var ekki út í bláinn sem Kári Stefánsson nefndi gáttaflökt í umræðunum um fjölmennustu undirskriftasöfnun Íslandssögunnar, 80 þúsund, hér um árið, með kröfu um umbætur í heilbrigðismálum. 

Kári hefði getað nefnt miklu fleiri atriði biðlistatafa, sem geta valdið ótímabærum dauða, svo sem ýmsar tegundir krabbameina og bætt við þjáningum þeirra, sem á þessum biðlistum lenda. 

Honum brást ímyndunarafl til að sjá það fyrir að eftir nokkur ár gætu Reykvíkingar, sem önduðust, lent á biðlista eftir legurými í kirkjugarði í borg sinni, en sá möguleiki hefur verið orðaður.  

Var settur á biðlista til vors

"Síldin lagðist frá" 1967, en bankabólan 2003 er ógn, sem "leggst ekki frá."

Efnahagsuppsveiflan, sem varð hér á landi á fyrri hluta sjöunda áratugs síðustu aldar, "síldarævintýrið", var sú næst mesta í sögu þjóðarinnar, - aðeins stríðsgróðatímabilið 1949 til 1945 var stærra. 

Í kjölfarið á báðum fylgdi erfitt samdráttarskeið, sem höfðu verið fyrirsjáanleg og hægt að milda ef tímanlega hefði verið gripið til aðgerða í þá átt. 

Vesturveldin höfðu ráðist inn í Normandy ellefu dögum fyrir lýðveldisstofnun og ósigur Öxulveldanna blasti við þegar leið á sumarið.

Eftir stríðslok leið ekki nema rúmt ár þar til öllum hinum gífurlega stríðsgróða hafði verið eytt upp til agna og við tók rúmur áratugur hafta, skömmtunar og stöðnunar. 

Síldarævintýrið fór stigvaxandi á sjöunda áratugnum í krafti ákafra veiða á einhverjum öflugasta fiskistofni heims, norsk-íslenska síldarstofnsins. 

Þá gerðist hið óhjákvæmilega: Stofninn hrundi skyndilega og afar hastarlega og þótt það hrun hafi kannski ekki verið eins fyrirsjáanlegt og bakslagið eftir Heimsstyrjöldina, var það sársaukafullt. 

Afneitunin var mikil. Á ferðum um síldarslóðir á norausturhluta landsins árin á eftir sögðu heimamenn margir þegar rætt var um það sem var að gerast eða hafði gerst, að það hefði gerst "eftir að síldin lagðist frá", já, hún hafði ekki verið ofveidd heldur fór hún bara eitthvað annað!  

Nú ber svo við að Gísli Gíslason, svæðisstjóri "Norður-Atlandshafs fiskveiðiráðsins" varar sterklega við ofveiði á þessu hafsvæði og færir sterk rök fyrir því, að tekið verði í taumana. 

Þau rök virðast ekki veikari en rök þeirra, sem vöruðu sterklega við hruni í efnahags- og bankamálum í aðdraganda bankahrunsins 2003-2008 þegar flestir aðrir fóru með himinskautum í að blása upp hina risavöxnu sápukúlu sem sprakk síðan framan í þjóðina. 

Þessa dagana erum við minnt á upphafsár bankabólunnar þegar Framsóknarflokkurinn rak kosningabaráttu á þeim forsendum, að rétt væri að hefja stórsókn í lánveitingum bankakerfisins upp á 90 prósent lán. 

Aðvaranir gegn slíku voru hunsaðar og hæddar, en núna, tveimur áratugum síðar heldur skuldabólan, sem stofnað var til, áfram að vaxa með veldishraða og mun fyrirsjáanlega springa þeim mun harkalegra, sem seinna verður gripið til aðgerða í LÍN-málinu svonefnda. 

Lánabólan 2003 til 2008 og síldveiðibólan 1960-1967 eru hliðstæð fyrirbæri fyrirhyggjuleysis og raunsæisskorts; hið eyddist upp til agna í stað þess að "leggjast frá" en hið síðara fyrirbærið á eftir að springa upp til agna í stað þess að vandamálið "leggist frá." 

Varar við ofveiði á Norður-Atlantshafi