Þeir litlu troðast undir.

Eldur braust út í hinu alþjóðlega fjármálakerfi árið 2008. Nota má tvenns konar samlíkingar um það sem gerðist þegar reynt var að berjast við eld sem braust út í því vegna þess að óvarlega var farið með mikinn eldsmat.

Fyrri samlíkingin er sú, að þegar flótti brestur á í mannfjölda inni í logandi byggingu myndast troðningur þar sem hver reynir að bjarga sér eftir bestu getu. Þá gerist það oft að hinir minnstu troðast undir.

Í hinni alþjóðlegu efnahagssvallveislu höfðu Íslendingar hagað sér eins og þeir væru 20-100 sinnum stærri þjóð en þeir eru. En þjóðin var of lítil til að ráða við bankakerfi sem hafði orðið tíu sinnum stærra en hagkerfi þjóðarinnar. Því fór sem fór.

Það má líka líkja íslenska þjóðarbúinu við lítið hús, sem var sambyggt við nokkur risastór stórhýsi, sem í var mikill eldsmatur. Mesti eldsmaturinn var þó í litla húsinu. Þegar eldur braust út og læsti sig í allar byggingarnar kom í ljós að brunavarnirnar voru lélegastar í minnsta húsinu með langmesta eldsmatinn. Því fór sem fór.

Biðu sömu örlaga og Ísland

Spenna að koma í málið.

Nú fer Icesave-málið hugsanlega að verða spennandi á þingi. Lilja Mósesdóttir er gengin úr skaftinu í stjórnarliðinu en þó liggur ekki fyrir hve langt hún muni ganga. Yfirlýsing hennar um að hún "geti ekki samþykkt" frumvarpið getur þýtt það að hún muni sitji hjá.

Þráinn Bertelsson ætlar hins vegar ekki að leggjast gegn frumvarpinu þannig að staðan virðist í jafnvægi eins og er. 

Nú er bara að sjá hvað aðrir gera beggja vegna í hinum pólitísku skotgröfum stjórnar og stjórnarandstöðu. 

Um liðsskipan í málinu hefur máltækið "you win some - you lose some" byrjað að eiga við. 

Afdrif málsins og þar með framtíð ríkisstjórnarinnar fer eftir því hve margir vinnast og hve margir tapast. 

Getur ekki samþykkt Icesave

Í minningu Flosa.

Reykholtskirkja rúmaði varla þá sem vildu votta Flosa Ólafssyni virðingu sína þegar hann var jarðsunginn þar í dag. Hún bar vott um þá miklu virðingu og hlýhug sem margir hafa haft til þessa ljúfa orðsnillings. 

Jarðarfarir í sveitum hafa þann kost fram yfir jarðarfarir í þéttbýlinu að þær fara ekki fram á virkum dögum, heldur á laugardögum.

Með því að hafa þessar athafnir um helgar fá þær meiri helgi heldur en ef þær færu fram í önn vinnudaga.

Hápunktur þessarar jarðarfarar voru snilldargóð minningarorð séra Geirs Waage, sem voru svo vel saman sett að halda hefði mátt að stílsnillingurinn Flosi hefði samið þau sjálfur.

Er sjaldan að maður verði vitni að slíkum efnistökum við svona tækifæri.  

Prestar eru stundum sakaðir um væmni og tepruskap í líkræðum sínum og að þeir gefi of mikla og stundum ósanna glansmynd af þeim látnu.

Ræða séra Geirs var ekki síst góð fyrir það að hvergi örlaði á slíku í henni, heldur lýsti hann hinum margbrotna og þar af leiðandi hrífandi persónleika Flosa þannig að unun var á að hlýða.

Af samtölum við kirkjugesti eftir athöfnina var það einróma skoðun viðmælenda minna að svona ættu líkræður að vera og að þessi hefði verið afburða góð.  

Fráfall Flosa varð lokaáfangi þess að ég lyki við sálm sem ég vil nefna "Felum okkur í hans hendur."

Þetta eru fjórar ferskeytlur, - í því formi sem var aðall Flosa.

2. erindið varð til í útför æskuvinar míns, Davíðs Helgasonar, sem féll óvænt frá í hjartaáfalli við morgunverðarborð.

Í jarðarför hans fékk maður á fremsta bekk í kirkjunni hjartaáfall og stöðvaðist athöfnin í um 10 mínútur þar til sjúkraliðar höfðu borið hann út í sjúkrabíl.

Þetta allt var magnað tilefni til gerðar vísunnar: "Feigðin grimm um fjörið krefur...".

1. erindið varð til í útför Bessa Bjarnasonar leikara. Hann tengdist ótal ferðalögum mínum um landið og mér varð hugsað til þess hve oft á ferðum mínum ég hef hlotið "...happ á tæpri skör..." í eitt sinn í bókstaflegri merkingu um hávetur í myrkri við Ísafjarðardjúp. 

3. og 4. erindið ásamt lagi við sálminn komu síðan á leið norður í land þar sem ekið var um örlagastað Flosa þar sem hann lenti í bílslysi.  

Þessir þrír menn, Davíð, Bessi og Flosi, féllu allir sviplega frá. Nú lítur þessi smíð, tileinkuð þeim, svona út:  

(Þess má geta að línan: "Vítt um geim um lífsins lendur..." er byggð á trú minni á að eilífðin og óendanleikinn séu grunnur tilverunnar og að af því leiði líf á óteljandi stöðum í hinum óendanelga alheimi alvaldsins mikla )  

 

FELUM OKKUR Í HANS HENDUR.  

 

Ljúfur Drottinn lífið gefur, -  /

líka misjöfn kjör   / 

og í sinni hendi hefur   /

happ á tæpri skör.    /

 

Feigðin grimmm um fjörið krefur, -  /

fátt er oft um svör.   /

Enginn veit hver annan grefur, -  /

örlög ráða för.   /

 

En ég veit að orðstír lifir, - 

ást og kærleiksþel.  /   

Sá sem vakir öllu yfir  /

æ mun stjórna vel.   /

 

Vítt um geim um lífsins lendur  /

lofuð séu´hans verk.  /

Felum okkur í hans hendur   /

æðrulaust og sterk.   

Gullfiskaminnið entist í rúmt ár.

Orðið "gullfiskaminni" hefur stundum verið notað um það hve kjósendur hafa oft verið fljótir að gleyma fortíðinni og gerbreyta um skoðun. 

Það á svo sannarlega við fyrrverandi stjórnarflokka sem sátu hér saman við völd í tólf ár og hófu hrunadans "gróðærisins", mesta efnahagsfyllerí Íslandssögunar með einkavinavæðingu bankanna og Kárahnjúkavirkjun 2002 og upphafi húsnæðislánasprengingarinnar 2003.

Ég nota orðið "efnahagsfyllerí" og ofangreind þrjú atriði, sem samsvara fyrstu þremur brennivínsflöskunum sem fylleríið var hafið með. 

Síðan fjölgaði flöskunum og partíið varð að lokum að fjöldasukki með tugum efnahagslega brennivínsflaskna og endaði með þeim ósköpum sem kölluð eru "hrunið".

Sjálfstæðisflokkurinn stóð vaktina í partíinu til enda en fékk sér nýjan bláeygan og syfjulegan "kóara" á lokastigi þess.

Sjálfstæðisflokknum var refsað verðskuldað í síðustu kosningum og settur á varamannabekkinn og þá var von mín að hann sæti á bekknum næstu fjögur ár og endurhæfði sig til þess að verða gjaldgengur á ný inni á vellinum í krafti nýrra leikmanna og breytt leikskipulags.

En gullfiskaminnið hefur séð til þess að nú hefur flokkurinn náð jafn miklu fylgi og snemmsumars 2008, þegar fjármálaráðherra hans hafði mælt hin fleygu orð á Alþingi þegar hann dásamaði hið frábæra stuð "gróðærisins" með því að segja við þá sem gagnrýndu það á þingi: "Sjáið þið ekki veisluna, drengir?!"  

Flokkurinn, sem höfuðábyrgðina bar á mesta efnahagshruni í sögu þjóðarinnar nýtur nú langmests trausts þeirrar sömu þjóðar. 

Og ekki bara það. Nýi formaðurinn virðist ekki njóta neitt meira trausts en sá sem bar höfuðábyrgðina á efnahagsstefnunni sem brást svo hrapallega.  

Fylgi Sjálfstæðisflokks eykst

Almenningur borgi sem mest ?

Tryggingagjald er að stærstum hluta skattur á almenning, einhver hvimleiðasta og oft ósanngjarnasta skattheimta sem þekkist vegna þess að það fer ekki eftir afkomu þess sem greiðir það. 

Þess vegna er það athyglisvert að það skuli vera samtök með nafninu Alþýðusamband Íslands sem berst fyrir því að auka þessa skattheimtu svo að stóriðjan sleppi við hana.

Umhverfisgjöld byggjast á kenningunni um það að sá skuli borga sem notar. Þau eru í gildi í flestum nágrannalöndum okkar og í mun meiri mæli í mörgum þeirra en hér.

Það verður að sjálfsögðu að líta til þess að þessi gjöld verði ekki hærri hér á landi en í samkeppnislöndum um að laða að erlenda fjárfestingu.

En mig grunar að grátkórinn sem nú hefur hafist byggist af stórum hluta á uppmögnuðum hræðsluáróðri.

Hvað er að því að stórfyrirtækin, sem hingað til hafa sloppið við að sæta hliðstæðri skattheimtu og þykir sjálfsögð í öðrum löndum borgi sanngjarnt gjald fyrir það sem þau nota?

Listinn yfir fríðindi þessara fyrirtækja er svo langur að ekki er pláss fyrir hann í þessum pistli.  

Þess gjöld geta verið lægri hér en annars staðar ef menn eru svona óskaplega hræddir við að þau fæli erlend fyrirtæki frá því að fjárfesta hér á landi, en það er svolítil grátkórs-lykt af viðbrögðunum, finnst mér, og einkennileg umhyggja fyrir almenningi að láta hann taka þetta alveg á sig.   

Hækkun tryggingagjalds auki ekki útgjöld sveitarfélaga

Ómissandi haustboði? Snilld Davíðs?

Rjúpnavertíðin var ekki einu sinni byrjuð þegar lögreglan var búin að hafa afskipti af fyrstu rjúpnaskyttunum sem höfðu tekið forskot á sæluna. 

Og fyrsta leitin að rjúpnaskyttu var komin af stað strax á fyrsta degi veiðitímabilsins.

Lóan er oft kölluð vorboði og ætli rjúpnaskyttan týnda sé þá ekki haust- eða vetrarboði?

"Ein er upp til fjalla" er yfirskrift leiðara Morgunblaðsins í dag og ég hélt fyrst að hann væri um rjúpuna.

En hann var um villikindurnar í Tálknanum og mér sýnist ég sjá bestu höfundareinkenni Davíðs Oddsonar á honum.

Að mínum dómi snilldarvel skrifaður eins og Davíðs var von og vísa ef hann er höfundurinn.

Sé hann þarna að verki er hann greinilega fínu ritformi og nú getum við verið innilega sammála og ég þakklátur honum fyrir liðveisluna.  

 

Rjúpnaskyttuleit á fyrsta degi

Mikill munur á afstöðu.

Hamagangurinn við að koma Helguvíkurálverinu á koppinn og taka áhættu á því að öll orkan á Suðvesturlandi fari í þetta eina verkefni stingur í stúf við áhuga manna á öðrum kostum til nýtingar landsins. 

Þetta kom vel fram í mjög athyglisverðu viðtali sem tekið var við Kjartan Lárusson í Speglinum í kvöld.

Hann lýsti því hvernig búið var að undirbúa vel stórkostlega áætlun um nýtingu jarðhita í Krýsuvík á árunum 1970-72 sem Alþjóða gjaldeyrissjóðurinn og aðrar erlendar stofnanir voru tilbúnar að standa að og fjármagna.

Færustu fáanlegu sérfræðingar, verkfræðingar og arkitektar voru búnir að hanna þetta allt, og með því að halda áfram með þetta verkefni hefði Ísland tekið forystu í vistvænni nýtingu jarðhita til ferðamennsku af fjölbreyttu tagi, heilsuræktar og annarra sviða útivistar og ferðalaga.

Hefði skapað hundruð starfa og orðið akkur fyrir orðspor og viðskiptavild Íslands.

En svo var á Kjartani að skilja að íslensk þröngsýni hefði stöðvað þetta og þar með tafið þróunina í þessum efnu um marga áratugi.

Enn er eins og við getum ekki komist út úr þessari þrálátu hugsun, að eina forsendan, sem finnanleg sé fyrir atvinnulífi á Íslandi sé fólgin í stóriðju, sem hefur í för með sér mesta orkubruðl heims og langdýrustu störfin þegar upp er staðið.    

Góð tíðindi fyrir Reykjanesbæ

Þurfum naflaskoðun í þessu og fleiru.

Þegar maður skoðar það fyrirbæri að fara ekki eftir ákvæðum um 30 kílómetra hámarkshraða sér maður hvað það er í raun heimskulegt ef maður brýtur gegn þessum takmörkunum sem gilda á mjög stuttum akstursköflum og ímyndaður ávinningur mjög lítill, mældur í sekúndum frekar en mínútum.

Ávinningur af því að aka á 90 kílómetra hraða um Hvalfjarðargöng í stað 70 er ekki nema ein mínúta.

Hvaða máli skiptir þetta á akstursleið sem tekur frá 40 mínútum upp í margar klukkustundir að aka?

Mælingar lögreglunnar á Barónsstíg eru því mjög mikilsverðar því að þær varpa ljósi á þá brotalöm sem þarna birtist.

Lögreglan mætti líka taka fyrir önnur atriði svo sem skort á því að gefa stefnuljós og tillitsleysi við gatnamót og í akstri á akreinum.

Birti til fróðleiks mynd af bíl sem bíður eftir því að fara til vinstri á gatnamótum en hlammar sér þannig niður við gatnamótin að vera ekki við miðlínu heldur alveg yst úti til hægri. 

Að vísu eru umferðarljós á þessum stað svo að þessi hegðun hans kemur ekki eins að sök þarna og á gatnamótum þar sem ekki eru ljós.

Ef þetta er hins vegar vani hans eins og hjá svo mörgum, sem er langlíklegast, lokar þetta leiðinni fyrir þá fyrir aftan hann sem ætla að beygja til hægri.   

Þeir komast þá hvergi þótt sú leið sé miklu frekar greið vegna þess að í þá átt þarf aðeins að smokra sér inn í umferð í aðra áttina.

Í vinstri beygju þarf hins vegar oft að bíða lengi eftir því að autt bil myndist á báðum aksturstefnum á götunni, sem fara á inn á. 

Þegar svona staða kemur upp er ég á minnsta og mjósta bíl sem völ er á, en samt er engu líkara en að ökumenn fyrir framan leggi sig oft í framkróka við að hamla för þeirra sem á eftir eru.

Ég ætla þeim reyndar ekki að hugsa þannig heldur frekar að þeir stansi svona hugsunarlaust, - þeir, sem eru fyrir aftan þá, koma þeim ekki við.  

Þriðjungur ökumanna ók of hratt

Málið snýst ekki um það.

Til eru þeir sem hafa talið það forvitnilegt hvernig spilast muni úr því að lofa villifénu í Tálknanum að vera í friði og sjá hvort kenningar Darwins muni þar sannast.

Ólafur Dýrmundsson er þrautreyndur ráðunautur og hefur vafalaust rétt fyrir sér varðandi það að féð hafi ekkert verndargildi eins og er.

Ég sé ekki að þetta breyti því eðli málsins að féð sjálft hefur sannað það með tilveru sinni þarna í marga áratugi og með því að hafa staðist blóðbað þegar það var skotið á færi úr þyrlu fyrir meira en 20 árum, að út af fyrir sig er staða þess hin sama og hjá hreindýrunum eftir að þau voru flutt til landsins en ekki eins og hjá venjulegu tömdu búfé.

Spyrja má hvort það standist dýraverndunarlög að hundelta það ofsahrætt og valda því að eitthvað af því lemstrast og hrapar.

Ég sé ekki mikinn mun á því eða að gera misheppnaða skotárás á það úr lofti eins og hér um árið.

Sagt er að breyta þurfi ýmsum lagabókstöfum til þess að komast hjá því að herja á það.

Þá er bara að skoða hvaða breytingar þurfi og kanna málið frá öllum hliðum.

Ekki skjóta fyrst og spyrja svo.

Segir féð ekki hafa neitt verndargildi

Dæmigert.

Enginn veit hvað átt hefur fyrr en misst hefur. Það virðist raunin varðandi McDonalds hamborgarana ef marka má tvöfalda aðsókn síðustu daga að hinu ameríska kjöti á Íslandi.

Þetta er ekkert einsdæmi. Þegar samkeppni í flugi innanlands var gefin frjáls fyrir áratug hóf Íslandsflug að fljúga til nokkurra staða úti á landi á helmingi lægra verði en Flugfélag Íslands.

Flugfélag Íslands brást hart við og lækkaði fargjöld sín um helming. Á þeim tíma hafði félagið öflugasta bakhjarl landsins, var aðili að sjálfum Kolkrabbanum, og var einkennilegt að enginn skyldi sjá í gegnum það að fyrirtæki, sem áður hafði barmað sér áratugum saman yfir því hve útilokað væri að lækka fargjöldin, átti skyndilega auðvelt með að fara með þau niður um helming.

Nú hefði mátt ætla að landinn umbunaði því flugfélagi sem hafði valdið því með innkomu sinni að fargjöldin lækkuðu.

En það var nú eitthvað annað. Fólk flykktist um borð í vélar Flugfélagsins og nýtti sér lækkuðu fargjöldin þar.

Íslandsflug flaug til Ísafjarðar á Dornier 228 flugvélum. Þær voru helmingi minni en Fokker F50 vélarnar en á móti kom að þær voru eins og sniðnar fyrir hinar erfiðu og hættulegu aðstæður á Ísafjarðarflugvelli.

Ef hreyfill bilar vinstra megin á Fokker 50 vél í flugtaki inn fjörðinn þar, er áframhaldandi flugtak í hægri beygju til að komast út fjörðinn á allra tæpasta vaði, munar aðeins nokkrum metrum á að lenda á hindrunum og allt þarf að ganga upp, færni flugmanna og flugskilyrði.

Þetta hafði ég kynnt mé þegar Flugfélagið keypti F50 vélar sínar en hafnaði mun nýtískulegri og hagkvæmari vélum.

Dornier 228 hefur hins vegar slíka yfirburðaeiginleika við þessar aðstæður að segja má að hún gæti flogið hringi í kringum F50.

Auk þess gerði stærð þeirra mögulegt að bjóða upp á fleiri ferðir á dag en á F50.

En fólk hélt áfram að flykkjast um borð í Fokkerana á meðan Dornier-vélarnar flugu nær tómar.

Íslandflug varð að beygja sig fyrir ofurefli þess bakfjármagns, sem Flugfélagið hafði til herkostnaðarins, og auglýsti að það gæfist upp.

En hvað gerðist þá?

Síðustu vikuna áður en flugi félagsins var hætt flykktist fólk um borð í Dornier 228.

Þegar Íslandsflug var horfið af markaðnum hækkaði Flugfélagið að sjálfsögðu verð sitt jafnt og þétt í skjóli einokunarinnar þangað til það var orðið jafn hátt og það hafði alltaf verið !

Allt brjálað að gera hjá McDonald's