"Herir vinna orrustur - flutningar vinna stríð." Meðal annars1940, 41, 43 og 2022.

Þessi setning er höfð eftir Pershing yfirhershöfðingja Bandaríkjamanna ef rétt er munað, og hefur sannast í ótal styrjöldum í gegnum aldirnar 

Á útmánuðum 1939 voru miklar vangaveltur bak við tjöldin hjá Bretum og Þjóðverjum um hina lífsnauðsynlegu járgrýtisflutninga Þjóðverja frá járnnámunum við kiruna og Gellivara í Lapplandshluta Svíþjóðar yfir í íslausa höfn í Narvik í Noregi og þaðan til Þýskalands. 

Noregur og Svíþjóð voru hlutlausar þjóðir en Churchill taldi líklegt, að Bandamenn kæmust upp með það að stöðva þessa flutninga með hervaldi. 

Best væri þó að fá til þess loforð Svía um að þetta gengi í gegn, en þreifingar bak við tjöldin leiddu í ljós að Norðurlandaþjóðirnar tvær myndu hafna því alfarið.  

Þjóðverjar vissu af þessum möguleika og ákváðu að verða fyrri til og hernema Noreg og Danmörku. 

Fyrir tilviljun létu Bretar einnig til skarar skríða með hluta af áætluninni Wilfred og voru byrjaðir að leggja tundurdufl í norska lögsögu, þegar Þjóðverjar réðust á Noreg og Danmörku og lögðu þar með grunn að því að hindrunarlausum járnflutningum það sem eftir var stríðsins.

Bretar brugðust við þessu með því að hernema Ísland, og fyrir þá var það skilyrði fyrir því að geta ráðist inn í Normandy 1944 að vinna fyrst sigur í órrustunni um Atlantshafið.  

Svo mikilvægir voru þessir járnflutningar frá Svíþjóð fyrir Þjóðverja að þeir höfðu meira en 300 þúsund manna hernámslið í Noregi öll stríðsárin. 

Erfiðir flutningar hergagna, hermanna og vista í innrásinni í Sovétríkin 1941 réðu mestu um það að Þjóðverjar töpuðu orrustunni um Moskvu í árslók 1941.  

Í byrjun Úkraínustríðsins réðu misheppnaðir flutningar Rússa mestu um það að sókn Rússa hikstaði strax í byrjun stríðsins. 

Þýsk herskip gæta norskrar olíuvinnslu

Ríkjandi húsgagnatíska er að stórum hluta röng og skaðleg fyrir notendur. .

Til er fræðigrein, sem á erlendu máli er nefnd ergonomi og lýtur að því hvaða stærðarhlutföll og tilhögun húsgagna og búnaðar innanhúss eða um borð í bílum séu þægilegust og nytsamlegust fyrir notendur.  

Sem dæmi má nefna sæti í farartækjum, þar sem ríkja ákveðin og ófrávíkjanleg lögmál um setlengd og setbreidd og hæð frá setu upp í loft og frá sætisbrún niður í gólf ef sætið og setið á á vera sem þægilegast.  

Til þess að sætið falli vel að lærum farþega, þarf setan að vera minnst 45 sm, og ekki neira en 50 sm.  

Hæð frá setu upp í loft verður helst að vera meiri en 90 sm, og hæð frá gólfi upp á sætisbrún helst í kringum 45 sm.  

Breidd sætis má helst ekki vera minni en 43 sm. Það er hægt að rissa upp einfalda mynd af þessu.  

Nú mætti ætla, að hönnuður sæta og bekkja hlíttu þessum lögmálum um hlutföll í líkömum notenda, en það er nú eitthvað annað. 

Í gangi virðist tíska sem lýtur að því að hafa set í stólum og sófum 60 sm eða meira, en það kemur alveg í veg fyrir að hægt sé að sitja öðruvísi en afar óþægilega í þeim.

Einna hastarlegast er að sjá svona húsögn á heilbrigðisstofnunum.   

Í jafnvel dýrustu bílum má víða sjá svo illa hönnuð sæti, að enginn stuðningur er undir lærin, en hann er forsenda fyrir því að geta setið á viðunandi hátt í sætunum,  

Þetta veldur verkjum í baki, jafnvel hjá hraustu fólki, hvað þá bakveikum. 

Tískuhönnuðunum og framleiðendunum virðist skítsama, og notendurnir eru blekktir með því að halda fram svona skaðlegri tísku. 

Hönnunargoðsögn gefur út nýja línu

Framfarirnar virðast nú vera mestar hjá dýrustu rafbílunum.

Þegar Nissan Leaf seldist vel hér í upphafi rafbílabyltingarinnar var rafhlaða hans aðeins 24 kílówattstundir og raundrægnin við íslenskar aðstæður gat dottið niður í rúmlega 100 kílómetra. 

Síðan hefur úrvalið stórbatnað og flestir rafbílar geta státað af 300 til 400 kílómetra drægni. 

Á þeim tíma sem Mitsubishi Outlander seldist einna best af tengiltvinnbílunum voru rafhlöður flestra slíkra bíla aðeins á annan tug kílóvattstunda og drægnin við íslenskrar aðstæður aðeins nokkrir tugir kílómetra. 

Síðan þá hafa átt sér stað framfarir hjá dýrustu bílunum, sem draga mjög úr hættunnni á því að þeim sé að mestu ekið fyrir bensínafli. 

Er nú svo komið að sá tengiltvinnbíll, sem lengst dregur á rafmagninu einu kemst yfir 100 kílómetra, og gefur auga leið að slíkur bíll kærkominn ávinning hvað það snertir að hægt að aka honum á rafaflinu einu. 

Eftir stendur að auka framfarir í úrvali ódýrari rafbíla, en erfitt er að bjóða slíka nema án möguleika til hraðhleðslu. 

Síðuhafi hefur nú sex ára reynslu af akstri slíks bíls, sem aðeins er hægt að hlaða með heimilisrafmagn, Tazzari Zero tveggja manna bíl, sem kostaði nýr um tvær milljónir. 

BL hefur flutt inn svipaða smávaxna rafbíla af gerðinni Invicta, sem mældust í prófun síðuhafa með ríflega 115 kílómetra drægni á 18 kílóvattstunda rafhlöðum og kostuðu 2,4 milljónir. 

En tveggja manna rafbílar á borð við Renault Twizy og Citroen Ami / Opel Rocks-e hafa ekki enn selst hér og er því enn einhver bið eftir "rafbíl litla mannsins" og helst að vonast til að aukið framboð á vel með förnum notuðum rafbílum kunni að bæta eitthvað úr. 

EQS hápunktur í haustferð Öskju

Myndbandstökurnar smærra framfaraskref en ætlunin var?

"Dómarinn er hluti af leikvellinum" var setning sem í meira en öld réði ein ríkjum um dómgæsluna, sem hefur verið þrætuepli alla tíð frá upphafi knattspyrnunnar.

"Gatmarkið" fræga á Melavellinum hér í gamla daga verður eilífðar þrætuepli og engar myndatökur eru fyrir hendi í því máli. 

Dómarar og línuverðir voru í engri aðstöðu til að sjá hvort boltinn féll í gegnum þaknetið alveg rétt aftan við þverslána eða ekki. 

Engin bein sönnun var fyrir hendi um það hvort gatið á netinu var komið áður en boltinn féll þar niður eða ekki komið. 

Margir vonuðust eftir að ný myndatökutækni, sem nú er notuð, myndi fara langt með að útrýma vafaatriðum, sem fara annars fram hjá dómurum eða verða til þess að rangir dómar eru felldir. 

Sú von hefur að talverðu leyti reynst tálsýn og ekki útrýmt alvarlegum álitaefnum. 

Aðeins nákvæm og ítarleg skoðun á öllum atvikum, sem myndatæknin er notuð til að hjálpa til við úrskurð dómara getur leitt í ljós hvort framför sé það mikil að það réttlæti þessa nýju tegund dómgæslu. 

Ólíklegt er að henni verði hætt, því að áfram munu gerast atvik þar sem dómurum finnst það kostur að geta gengið að þessari hjálp við að kveða upp rétta dóma.  

Höfum fengið tíu ákvarðanir myndbandsdómara gegn okkur

Þjóð, sem þekkir ekki frelsi.

Þegar hinn ítalski einræðisherra Mussolini lét her sinn ráðast inn í Eþíópíu 1935 var lýsing þeirrar styrjaldar nokkuð einhliða hjá vestrænum fjölmiðlum; grimmur einræðisherra að ráðast á friðsama þjóð undir forystu vinsæls keisara. 

Þjóðabandalagið fordæmdi innrásina en máttlitlar refisaðgerðir breyttu því ekki að Ítalir lögðu landið undir sig. 

Mussolini ætlaði sér stóra hluti og enn mótar fyrir beinum og breiðum vegi sem hann lét gera frá vestri til austurs í miðhluta landsins drjúgan spöl fyrir sunnan Addis Abgba. 

Ítalir réðu yfir landinu í innan við áratug, og þótt enn móti fyrir veginum góða, hefur honum verið nákvæmlega ekkert haldið við og er að mestu ófær bílum, jafnvel ófær jeppabílum, svo að lengst af verður að aka utan vegarins á þessari þjóðleið. 

Veldi Haile Selassi var endurreist, en í þetta sinn sást betur en fyrr, að hann var í raun einræðisherra og hafði alltaf verið það. 

Síðar var honum steypt af stóli og meðal harðstjóranna, sem við tóku, voru kommúnistar undir forystu Mengisto engir eftirbátar annarra ráðamanna þessarar 109 milljóna manna þjóðar við að kúga landslýðinn, sem alla tíð hefur verið í hópi fátækustu þjóða heims, með álíka stórt hagkerfi og Ísland. 

Sem sagt, árstekjur meðaljónsins í Eþíópíu eru álíka miklar allt árið og meðaltekjur Íslendings þriðjung úr degi. 

Eftir daga kommúnista skánaði ástandið ekkert í raun. Nýir valdhafar þóttust lýðræðissinnar í orði, en frelsi var fjarlægt hugtak. 

Hernaðarástand vegna ófriðar við Eritreu var notað sem yfirskin og Bandaríkjamenn beðnir um að ráðast á stoðvar skæruliða og hryðjuverkamanna í Sómalíu. 

Hungursneyð er landlæg hjá þessari þjóð með sína stoltu forsögu frá fornum tímum og harmsaga hennar virðist engan enda ætla að taka. 

 

Ástandið í Eþíópíu að verða „stjórnlaust“

Langstærsta viðfangsefnið og ógnin.

Þegar ýmis konar uppgjör fór fram við slit Sovétríkjanna afsöluðu Úkraínumenn öllum kjarnorkusprengjum sínum til Rússa auk einnig helstu árásarvopnum sínum. 

Í ljósi þess sem nú hefur gerst er eins gott að þetta var gert, því að annars stæðu tvö kjarnorkuveldi nú andspænis hvort öðru. 

Eftir stendur ógnarspurningin hvort sú staða gæti komið upp að það eina sem Pútín sæi mögulegt til að bjarga stöðu sinni væri að grípa til kjarnorkuvopna. 

Svipaðri spurningu svaraði Harry S. Truman í Kóreustyrjöldinni þannig, að ekkert gæti réttlætt það að grípa til kjarnorkuvopna. 

Vonandi verður niðurstaðan kjarnorkuvopnalaust stríð.  

„Skítug sprengja“ ekki á dagskrá

Tískuorðin "aukning" og "við erum að sjá." Leiðinda málalengingar og óþarfar.

Í viðtengri frétt má sjá orðalagið "aukning í fjölda ferðamanna", sem auðveldlega má orða með orðunum "ferðamönnum fjölgar." 

Þetta er eitt af mörgum dæmum um endurkomu svonefnds kansellistíls í málfari, sem tröllreið íslenskri tungu á nítjándu öld, uppskrúfuðu og stirðbusalegu orðalagi í rituðu máli skreytt með dönskum orðum og orðaleppum til þess að varpa einhverjum ímynduðum menntunarblæ sem stöðutákni á þann sem viðhafði þessi ósköp. 

Á okkar tímum er það enskan sem hefur tekið við hlutverki dönskunnar með sagnafælni og nafnorðasýki, samanber setninguna "það hefur orðið neikvæð fólkfjöldaþróun" í stað þess að segja einfaldlega "fólki hefur fækkað."  

Og ef hinn nýi kansellistíll er notaður um hið nýja fyrirbæri mætti orða það svona:

"Það er orðin mikil aukning í ofnotkun á orðinu aukning" í stað þess að segja: "Orðið aukning er ofnotað."

Annað tískumálfar felst í endalausri notkun orðanna "við erum að sjá."

Í stað þess að segja það blátt áfram sem segja þarf frá, þarf að skeyta framan við lýsinguna orðunum "við erum að sjá."

Dæmi eru um að viðmælandi í útvarpsviðtali hafi sagt fimm sinnumm orðin "við erum að sjá" í sömu setningunni í stað þess að sleppa þessum hvimleiðu og óþörfu tískuorðum alveg. 

Tilbúið en fyllilega líklegt dæmi:

"Við erum að sjá mikla aukningu í fjölda þeirra setninga þar sem talað er í aukningu á fjölda, við erum að sjá aukningu í fækkun þeirra tilfella þar sem talað er um fjölgun eða fækkun og við erum að sjá mikla aukningu í notkun orðanna "við erum að sjá", sem við vorum ekki að sjá hér áður fyrr." 

Í stað þess að segja. "Orðið aukning er æ oftar notað."

 

Hörmuleg nýting úti á landi á veturna

A svæðinu þarna í kring komu jarðskjálftahrinur 2007-2009.

Síðsumars 2007 hófst jarðskjáltahrina við fjallið Upptyppinga suðaustur af Herðubreið, sem stóð með hléum næstu misserin, færðist smám saman í norður í átt til Herðubreiðartagla og síðar til austurs yfir Krepputungu þar sem er skammt er að fara til Álftadalsdyngju, sem er eldfjalladyngja frá ísaldartíma. 

Var rætt um það á þessu lokaskeiði, að það þyrftu ekki að vera svo slæm tíðindi ef þarna yrði dyngjugos, því að það yrði líklegast hægfara og langvinnt og því "túristagos".  

Herðubreið er talin eins goss eldfjall, myndað undir jökli líkt og Gjálp 1996, og voru lok gossins ofar jökli í gíg, sem síðan myndar topp þjóðarfjallsins, samanber þetta erindi í ljóðinu "Kóróna landsins":

 

Í ísaldarfrosti var fjallanna dís

fjötruð í jökulsins skalla, 

uns Herðubreið þrýsti sér upp gegnum ís, 

öskunni spjó og lét falla. 

Er frerinn var horfinn varð frægð hennar vís, 

svo frábær er sköpuninn snjalla. 

Dýrðleg á sléttunni draumfögur rís

drottning íslenskra fjalla. 

 

Að sjá slíka mynd

sindra í lind!

Og blómskrúðið bjart 

við brunahraun svart!  

 

Myndin hér að ofan er tekin í annarri af tveimur hringferðum á léttbifhjólinu Létti um landið á árunum 2016-17 og lá hin síðari um báða hringina í einum rykk, Þjóðveg eitt að viðbættum Vestfjarðahringnum.

 

Sá stærsti frá upphafi mælinga

Nú þarf snör handtök til að laða fram löngun ferðafólks til að njóta fellsins tilsýndar.

Nú þarf að taka heldur betur til varnar dýrð og gefandi guðdómleika Kirkjufells í Grundarfirði í stað þess að þessi ferðamannastaður verði illræmdur um víða veröld. 

Það kostar að vísu fé og fyrirhöfn, en þá ber þess að gæta, að hvert mannslíf á jörðinni er einstakt undur - engin tvö eru eins. 

Mikið er í húfi. Við Íslendingar, varðmenn einstæðrar náttúru landsins, verðum að setja í það vinnu, kraft og fé að koma í veg fyrir að harmsaga Kirkjufells verði lengri, heldur verði afstýrt öllum ferðum á fjallið og í staðinn valdir af kostgæfni bestu staðirnir í kringum það, þar sem fegurð þess og gildi verði í samræmi við nafn þess, sem vísar til trúar og tilbeiðslu. 

„Það er engin fegurð í þessu“

"Keyra rúntinn piltar, sem eru´í stelpuleit..."endanlega úr sögunni.

Ljóð Sigurðar Þórarinssonar "Vorkvöld í Reykjavík" hefur á undraskömmum tíma orðið að lýsingu á horfnum tíma ljóðlínanna "tryggir hvíla rónar hjá galtómum bokkunum" og "...Keyra rúntir piltar, sem eru´í stelpuleit." 

Á undraskömmum tíma síðustu Covid-ára hefur svæðið austan Bæjarins bestu breyst svo gagngert, að það að koma þangað líkist því að vera kominn í ókunna erlenda borg, þar sem því fer fjarri að ljóðlínurnar "...Ilmur er úr grasi og angan moldu frá..." eigi við. 

Miklu fremur eiga við línur Bjartnars "...Þannig týnist tíminn." 

Bílar víkja úr Kvosinni