Hvað um Peking ´08, Moskvu '80, Berlín '36, Los Angeles '32 o. s. frv..?

Þegar rætt er um sniðgöngu á Ólympíuleikunum í Sochy er rétt að skoða fortíðina í þessum málum til að átta sig á því, hvort og þá hvernig eigi að blanda saman íþróttum og stjórnmálum.

Ógöngurnar, sem slíkt getur leitt af sér, sjást til dæmis á því þegar ýmsar vestrænar þjóðir sniðgengu Ólympíuleikana í Moskvu 1980 og eyðilögðu þá í raun, vegna þess að Rússar höfðu árið áður ráðist inn í Afganistan til að fást við Mujaheddin múslima þar, sálufélaga Talibana.

Í því stríði studdu Bandaríkjamenn Talíbana með hernaðaraðstoð til þess að flæma Rússa í burtu, en aðeins 12 árum síðar réðust Bandaríkjamenn inn í Afganistan til þess að berjast við þessa fyrrum skjólstæðinga sína.  

Rússar og taglhnýtingar þeirra hefndu sín með því að eyðileggja Ólympíleikana í Los Angeles 1984.

Íslendingar sendu fólk á báða þessa leika, sem betur fór.

Mannréttindabrot eru líkast til öllu meiri í einræðisríkinu Kína en í Rússlandi en samt eru Íslendingar hreyknir af handboltalandsliðinu, sem fór til Peking 2008 og nældi sér í silfurverðlaun að viðstöddum forseta vorum. Þangað fóru nefnilega íslenskir ráðamenn og bandarískir líka.

Á þessu ári eru 25 ár frá því að valdhafarnir þar slátruðu stúdentum á Torgi hins himeska í þeirri sömu borg og hafa ekki slakað á alræðiskló kommúnistaflokksins síðan.  

1936 voru Ólympíuleikarnir haldnir í Berlín í landi þar sem einræðisherrann Hitler hélt þá þegar uppi kúgun og ofsóknum.

1932 voru leikarnir haldnir í Los Angeles í ríki þar sem mannréttindi blökkumanna voru enn víða fótum troðin.

Leikarnir voru haldnir í París, London og Amsterdam á þeim tíma sem þetta voru höfuðborgir nýlenduvelda sem beittu fjarlægar þjóðir harðræði.  

 

Gagnrýndu Rússlandsför ráðherra

Lélegustu vítaspyrnur sögunnar ? Sama hornið!

Það stoðar lítið hvað leikmennirnir heita þegar þeir klúðra 3 vítaspyrnum af 10 í einni vítaspyrnkeppni eins og í leik Manchester United og Sunderland.

Markvörður Sunderland valdi hornið hægra megin við sig til að kasta sér í og verja þar komandi bolta.

Þetta, að "gefa horn" eða "velja horn" er yndislega sálfræðilegt atriði í knattspyrnu og handbolta.

Þannig kastaði Hjalti heitinn Einarsson sér sjö sinnum í röð í sama hornið í síðari hálfleik landsleiks Íslands við heimsmeistara Rúmena 1971 og hann hélt íslenska markinu hreinu í alls 14 mínútur í síðari hálfleik, en það tryggði Íslendingum jafntefli við snillingana rúmensku.

Þorsteinn Björnsson, hinn kattliðugi og litríki markvörður Framara, stóð við hliðina á mér og hrópaði upp: "Þetta á ekki að vera hægt! Af hverju prófa þeir ekki að skjóta í hitt hornið?!"

Hann hafði varla sleppt orðinu þegar næsta skytta Rúmena lyfti sér upp og hafði greinilega hugsað það sama og Steini, því að þrumufleygur hans stefndi eins og byssukúla niður í hitt hornið.

En Hjalti hafði greinlega hugsað það sama, því að hann skipti einmitt um horn í þessu skoti og varði skotið!!   

Mata mætir á þyrlu til Manchester

Óútskýrður munur.

Árekstraprófanir hafa lengi tíðkast hjá bílaframleiðendum og öðrum, sem láta sig umferðaröryggi varða.

Þannig er greint frá því í Katalog Automobile Revue 1961, sem ég á enn í fórum mínum, og þessar myndir eru teknar úr, hvernig Benz-verksmiðjurnar voru þá þegar farnar að útbúa sína bíla með fram- og afturendum, sem voru með "beyglusvæðum" (crump-zones) en styrkja miðsvæðið og gera farþegarýmið að nokkurs konar öryggisbúri.  

Fremri bíllinn er heill en öryggissvæðin hafa lagst saman á aftari bílnum við árekstur.

Það var raunar byrjað á þessu mun fyrr, til dæmis hjá Fiat og fleirum upp úr 1950 og þegar Chrysler Airflow var kynntur 1934 og síðar bílar með sjálfberandi byggingu, var þeim steypt fram af brekkubrúnum og látnir falla hátt fall til að sýna hve vel þeir kæmu út úr því.

Tucker 1948 var með niðurgreyptum stjórntökkum og sérstökum "flóttaklefa" (escape cell) fyrir framan framsætisfarþega.

En ekkert öryggistæki hefur gert eins mikið gagn og bílbeltið og raunar er forsenda fyrir gagni af líknarbelgjum og öðrum öryggisatriðum nútíma bíla að allir séu alltaf með beltin spennt.

Það vekur athygli hve sumar niðurstöður IIHS-prófunarinnar sem sagt er frá á tengdri frétt á mbl.is eru ólíkar niðurstöðum evrópsku NCAP-prófunarinnar, sem er svo mikilvæg fyrir bílaframleiðendur á þeim markaði, að þeir keppa eftir því að fá minnst fjórar til fimm stjörnur.

Einkum er himinhrópandi munur varðandi Fiat 500 sem fær fimm stjörnur hjá NCAP en er meðal þeirra verstu hjá IIHS.

Forðum voru prófin fólgin í því að bílunum var ekið beint á vegg, en síðustu árin var því breytt í Evrópu til samræmis við verstu árekstrana, sem voru þannig, að höggið kom aðeins framan á vinstri helming bílsins beint fyrir framan bílstjórann.

Chevrolet Spark skástur í IIHS-prófi

Hekla og Katla, ólíkindatól íslenskra eldfjalla.

Nú er búið að finna enn eina aðferðina til að kortleggja fyrirfram gos í Grímsvötnum, stærð þess og hæð makkarins.

Fyrir nokkrum þremur árum varð það gefið út að "kominn væri tími á" Heklu, þar hefði land risið upp fyrir þau mörk sem það reis, áður en hún gaus í febrúarbyrjun árið 2000.

Þetta þótti nokkuð líklegt, þvi að frá árinu 1970 hefur Hekla tekið upp á því að breyta aldalangri hegðun sinni og gjósa á um það bil 10 ára fresti, 1970, 1980, 1991 og 2000 í stað 50 ára millibils að meðaltali.

Talan 50 ár var reyndar svolítið háð mati, því að inn á milli voru smærri gos á Heklusvæðinu eins og 1878 og 1913, þannig að í stað 102ja ára svefns Heklu 1845-1947 mætti tala um ca 30 ára millibil.

Hvað sem því líður hefði verið ósköp þægilegt fyrir vísindamenn og aðra að reikna með Heklu á 10 ára fresti með hæfilega stór "túristagos" í stað stórgosa í líkingu við gosið 1104.

Ferðamenn spyrja mig oft hvar séu mestar líkur á næsta eldgosi hér á landi og frá 2010 hef ég nefnt Heklu, en er nú að gefast upp á því.

Hef frétt af jarðvísindamönnum sem hafa á opinberum samkomum sagt að nú klóri þeir sér í hausnum yfir þessu fyrrum frægasta eldfjalli Íslands.

En Hekla er áfram þvílíkt ólíkindatól, að ekki verður hægt að spá fyrir um gos í henni með meira en klukkustundar fyrirvara.

Katla þótti öldum saman nokkuð líkleg til að haga sér svipað og Hekla, að gjósa með 50-70 ára millibili, en hefur síðan 1918 ruglað alla í ríminu með mismunandi stórum skjálftahringum og hugsanlegum örgosum 1955 og 2011.

Þessar tiltölulega reglusömu eldstöðvar og ógnvaldar Íslendinga hafa því dottið í eins konar óreglu, íslenskum eldfjallafræðingum til heilabrota og jafnvel ama.

Í staðinn telja jarðfræðingar sig geta áætlað betur um gos í Vatnajökli á öxlinum Grímsvötn-Bárðarbunga þar sem hafið sé um það bil hálfrar aldar tímabil vaxandi eldvirkni, og jafnvel enn lengra tímabil af þeim toga ef jökullinn heldur áfram að minnka og léttast með landrisi sem afleiðingu og þar með fleiri eldgos.

Efsta myndin hér að ofan er tekin á Hvolsvelli, miðmyndin í september úr norðaustri og neðsta myndin frá Rangárvöllum.

Vegna tæknilegra mistaka er ein myndanna tvíbirt og er hér fyrir neðan og þar með athugasemdirnar líka, en af því það er Hekla sem á í hlut verður maður að una við þetta.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Angist sem tekur ekki enda

Grátlegir brandarar tengdir þessu nafni.

Nýsir hf er gjaldþrota og af því að ég er ókunnugur í völundarhúsi kennitalnanna, átta ég mig ekki á tengslum þess fyrirtækis við fyrirtæki með sama nafni sem starfaði síðustu áratugina fyrir aldamót.

Man þó það að tvívegis í byggðasögu landsins báðu ráðamenn landsins fyrirtæki, sem hét Nýsir, að gera úttekt á draumaverkefnum sínum og ég fæ alltaf aulahroll þegar ég minnist þess.

Í fyrra skiptið var þetta gert til að sýna fram á yfirburði lagningar heilsársvegari frá Vestfjörðum um Steingrímsfjarðarheiði frekar en að fara einhverja af þessum leiðum:  Skálmardalsheiði, Kollafjarðarheiði, Þorgeirsdal / Þorskafjarðarheiði og áfram yfir þveran Gilsfjörð og suður, allar leiðirnar meira en 50 kílómetrum styttri suður en leiðin um Steingrímsfjarðarheiði.  

Þaðan af síður kom mönnum í hug þá að gera heilsársveg um jarðgöng milli Dýrafjarðar og Arnarfjarðar og bæta veginn yfir Dynjandisheiði og hálsana við norðurströnd Breiðafjarðar, sem líklegast var þó besta leiðin fyrir alla Vestfirðinga þegar til lengri tíma var litið, enda liggur stysta loftlína milli Ísafjarðar og Reykjavíkur um Skálmarnes og mynni Hvammsfjarðar en ekki um Steingrímsfjörð.

Nýsir dró upp svonefnda Inndjúps-áætlun sem átti að sýna fram á að blómleg landbúnar/sjávarútvegsbyggð myndi rísa við Ísafjarðardjúp ef Steingrímsfjarðarheiði yrði valin.

Þegar þegar þessi skýrsla er skoðuð og hún borin saman við það hvernig mál skipuðust í raun, er hún einhver fáránlegasta vitleysa og grátlegasti brandari, sem sést hefur í skýrsluformi hér á landi.  

Eftir þetta afrek var sami aðili að sjálfsögðu fenginn að nýju til að gera áætlun um dýrð Kárahnjúkavirkjunar, sem átti að tryggja mikla fólksfjölgun upp á 1500 manns á Austurlandi.

Á Austurlandi búa nú um 700 færri en 1990 og enda þótt fólk flytti til Egilsstaða og Reyðarfjarðar vegna 450 manna vinnustaðar í álverinu, gleymdist að athuga það að hundruð myndu nota tækifærið og flytja í burtu í burtu þau misseri sem fasteignaverð hækkaði á meðan á framkvæmdum stóð, en um það veit ég mörg dæmi. Í Fjarðabyggð búa aðeins 100 fleiri en árið 1990.

Þegar Íslandshreyfingin hélt fund á Húsavík 2007 skók hópur bálreiðra manna, sem heimtuðu álver á Bakka, hnefana framan í okkur og hrópuðu: "Þið ætlið að fjötra okkur í átthagafjötra hér og koma í veg fyrir að við getum selt húsin okkar og flutt burt!"

Athyglisvert. En að lokum er þó rétt að athuga, að stóran þátt í því, hvernig þessu var farið, áttu vafalaust stjórnmálamennirnir sem mokuðu inn í skýrsluvinnuna draumóraforsendum sem brugðust.   

Gjaldþrot Nýsis samtals 27 milljarðar

Að hafa tungur tvær og tala sitt með hvorri.

Sjálfbær þróun merkir meðal annars að orkulind sé endurnýjanleg en gangi ekki til þurrðar vegna rányrkju. Þannig er hægt að fella skóg skipulega og grisja hann til að framleiða eldivið en sjá samt til þess að skógurinn endurnýist og haldi stærð sinni.

Notkun eldiviðar sem orkulindar er hins vegar hluti af loftslagsvanda mannkynsins, sem er erfiðasta úrlausnarefni okkar tíma.

Olíuvinnsla eins og hún er stunduð, er hins vegar ekki aðeins með sömu galla varðandi loftslagsvána og notkun skógar sem eldiviðar, heldur er hún græðgisfull rányrkja þegar olían gengur til þurrðar á nokkrum áratugum.

Nú gerist það þessa dagana, að á ráðstefnu í Tromsö um nýtingu heimskautasvæðanna, þeirri stærstu sem haldin hefur verið um það málefni, belgir íslenski utanríkisráðherrann sig út og segir, að Íslendingar ætli að verða í forystu um sjálfbæra nýtingu á heimskautasvæðunum.

Og suður í Abu Dahbi heldur forseti okkar þrumuræðu um þær skelfingar sem útblástur gróðurhúsalofttegunda séu að leiða yfir mannkynið og munar ekki um að lýsa því þannig að jörðin sé orðin stjórnlaus !

Á sama tíma undirritar þriðji íslenski ráðamaðurinn leyfi til olíuvinnslu á íslensku yfirráðasvæði og næst á undan ráðstefnunni í Abu Dahbi hafði forsetinn básúnað inn í hvílíka dýrð bráðnun heimskautaíssins af völdum loftslagsbreytinga myndi leiða Íslendinga !

Um svona lagað hefur verið talað um að hafa tungur tvær og tala sitt með hvorri. Íslenska ráðamenn munar þessa dagana ekki um að bæta um betur, hafa fjórar tungur og tala sitt með hverri.   

Tugir mótmæltu olíuvinnslu

Öfug Svíagrýla ?

Einu sinni var talað um Svíagrýluna svonefndu sem hrjáði íslenska handboltalandsliðið svo mjög að leikirnir við þá virtust tapaðir fyrirfram.

Enda voru Svíar og Rússar þá með tvö bestu handboltalandslið heims.

Nú mega Svíar muna sinn fífil fegri. Íslendingar drápu sína Svíagrýla og eftir hrikalegan skell Svía gegn Pólverjum fer hún senn að snúast við þessi grýla, Svíar að finna grýlur gagnvart öðrum þjóðum með þessu áframhaldi.

Danagrýla hefur löngum hrjáð Íslendinga í knattspyrnu. Vonandi verður ekkert hliðstætt á ferð í leiknum við Dani á EM í dag. Danirnir eru að vísu góðir, en reynslan, bæði á þessu móti og fyrri mótum, sýnir að "dagsformið" ræður miklu, - ekkert lið er meira ósigrandi en mótherjarnir leyfa.

Svíar áttu ekki roð í Pólverja

Hver er ábyrgðin varðandi "förgun" spilliefna í sjó ?

Í viðtali í blaði álversins í Straumsvík fyrir þremur árum sagði íslenskur skipstjóri, sem siglt hefur með súrál og fleira á stóru skipi um heimshöfin í áratugi, að það væri nú munur að koma á skipinu til Íslands!

Hér gæti hann látið hreinsa skipið og spúla af því kjölvatni og hverjum þeim úrgangi sem honum sýndist, því að hvergi í heiminum væri hann eins öruggur um að ekkert yrði gert við því, ekki einu sinni í þróunarlöndunum.

Í öðrum löndum væri strangt eftirlit með þessu og viðurlög hörð. Nefndi hann kollega sinn, skipstjóra í Ástralíu sem dæmi, en sá hafði verið dæmdur í fangelsi og sviptur skipstjórnarréttindum ævilangt fyrir það sem leikur einn væri að komast upp með við Ísland.

Já, það var ekki eitt heldur allt sem virtist hjálpa til við það að þessi ágæti landi okkar gæti sagt þegar hann kæmi með "gúmúlaðið" hingað um þveran hnöttinn: "Alltaf er nú gaman að koma heim!"

Ég bloggaði um þetta oftar en einu sinni, meðal annars 19. janúar 2011 með myndum af blaðinu undir fyrirsögninni "Hvergi eins auðvelt að losa sig við úrgang og við Ísland", en það hefur ekki haft hin minnstu áhrif, - öllum sýnist þetta líklega svo sjálfsagt.

Miklu meira spennandi að margfalda þetta með því að gera landið helst að miðpunkti olíu- og efnaflutninga í Norður-Evrópu með "heimshöfn" í Finnafirði.

Með því að smella tvisvar á myndina af hluta viðtalsins er hægt að lesa það helsta sem skipstjórinn segir um þetta.

„Hver er ábyrgð þeirra?“

"Ristilspeglun indæl er..."

Okkur þykir ekkert tiltökumál, þótt við fylgjumst með ástandi pústkerfisins undir bílum okkar, enda þurfa þau að fara í gegnum reglubundnar bílaskoðanir svo að allt sé í lagi.

Hins vegar er eins og við séum eitthvað feimin við eigið "pústkerfi" og tölum um "óæðri endann" á  okkur. Og líkast til geta flestir forðast það allt sitt líf að ristillinn sé skoðaður en eðlilegra þykir að skoða önnur atriði í líkama okkar.

Þetta, ásamt tregðu til að skoða blöðruhálskirtil í sama mæli og legháls hjá konum, veldur því að dánartíðni vegna sjúkdóma í "kjallaranum" er hærri en hún þyrfti að vera.

Ég hef farið í þrjár ristilspeglanir, sem raunar hafa verið skoðanir á öllum meltingarveginum, og játa það að ef það hefði ekki verið vegna bakflæðis og annarra kvilla, auk atriða í tveimur læknisskoðunum á ári hverju vegna atvinnuflugmannsréttinda, hefði ég líklega aldrei farið í þessar skoðanir.

Eftir reynsluna af þremur slíkum skoðunum sýnist mér að manni hætti til að mikla fyrir sér óþægindin við þær, enda alltaf hægt að finna eitthvað spaugilegt eða jákvætt við þær.

Til dæmis fannst mér á sínum tíma svokallað "viðrekstrarherbergi" í St. Jósepsspítalanum sáluga í Hafnarfirði, og fannst mér þetta frábæra herbergi eitt réttlæta mótmæli mín við því að hann yrði lagður niður.

Ég tjáði ánægju mína þegar ég var þar síðast, með því að skilja eftir þessa vísu til læknisins:

Ristilspeglun indæl er 

með útkomunni glæstri.

Ánægður ég þakka þér

með þarmalúðrablæstri.  

Takið þið eftir hvað nýyrðið "þarmalúður" er miklu jákvæðara og tignarlegra en endaþarmur.

Hvað ef ein flugvél myndi farast?

Allir eiga helst að skemmta sér.

Eftir 55 ára reynslu af skemmtanahaldi, svo sem árshátíðum og þorrablótum, er niðurstaðan sú, að þeir sem koma þar fram og standa fyrir skemmtanahaldinu eigi fyrst og fremst að hafa það að leiðarljósi að allir viðstaddir skemmti sér sem best, enda hafa þeir yfirleitt borgað allir fyrir að vera með.

Ég komst snemma að því að sum mál eru viðkvæmari en önnur, sumir geta verið viðkvæmari en aðrir, og að meðalhófið er oft vandratað og vandsiglt framhjá boðum og skerjum.

Á þúsundum skemmtana hafa að sjálfsögðu orðið uppákomur þar sem hrasað hefur verið vagna vanmats á aðstæðum, óvarkárni eða slysni. Þá hefur orðið að lifa með því og reyna að bæta úr eftir því sem best hefur mátt verða.

Einnig er stemningin oft mjög mismunandi á skemmtistöðunum, sem og hugarástand samkomugesta, og það sem fellur í góðan jarðveg á einni skemmtun getur kolfallið á annarri.

Árið 1964 ákvað ég að hætta í þessum bransa eftir gersamlega misheppnað atriði mitt í Leikhúskjallaranum hjá einu virðulegasta félagi borgarinnar, en sama atriði hafði tekist afar vel á herrakvöldi í nýstofnuðum karlaklúbbi.

Ég var þarna að flytja nýja dagskrá sem ég hafði ekki haft færi á að slípa í samræmi við reynsluna af margendurteknum flutningi við mismunandi aðstæður.  

Undirleikari minn, sem þá var, Tómas Grétar Ólason, bað mig hins vegar um að skemmta hjá skátum tveimur vikum síðar, en þar starfaði hann mikið og ég gat ekki neitað honum um þessa bón, eins afburða vel og hann hafði reynst mér sem samstarfsmaður, félagi og vinur.

Þetta hlé í skemmtanabransanum stóð því í aðeins tvær vikur. Orsök þess að ég kvaddi Tómas Grétar eftir floppið hjá heldrimannafélaginu og sagðist vera hættur í þessu, var sú að ég "las salinn" ekki eins vel í Leikhúskjallaranum og ég hefði getað gert, og varaði mig ekki á því hve aðstæður þar voru gerólíkar aðstæðunum á næsta stað á undan.

Auðvitað er erfitt að gera öllum til hæfis, og stundum detta menn í ófyrirséða pytti.

Sum málin, sem ég að best væri að halda sig frá komu fljótlega í ljós, svo sem verkföll og vinnudeilur sem voru mun tíðari þá en nú.

Af einhverjum ástæðum heppuðust ekki tilraunir til að gera grín að þeim svo að allir hefðu gaman af.  

Sem dæmi um það hvernig hægt er að uppfylla kröfuna um að helst allir skemmti sér, get ég nefnt, að fyrir nokkrum árum skemmti ég heilt kvöld á þorrablóti í sveit, þar sem miklar deilur og skiptar skoðanir hafa verið um ákveðin mál og þau því afar viðkvæm.

Ég kveið svolítið fyrir þessari skemmtun því að ég vissi að lítið mátti bera útaf til að vandræði sköpuðust.

Ég gætti þess því vandlega að leiða þessi stórmál hjá mér og tókst það, en vissi hins vegar ekki hvort annáll ársins, saminn af heimamönnum, gæti siglt framhjá hættuskerjum.

Áhyggjur mínar af því reyndust alveg ástæðulausar, - annállinn var frábær skemmtun, vel fluttur og fyndinn og allir hlógu dátt allan tímann.

Af því ég þekkti til stórmálanna, sem skiptar skoðanir gátu verið um meðal þorrablótsgesta, og sá hvernig samkomugestir voru samtaka um að forðast allt sem gæti skapað minnstu hættu á óánægju, dáðist ég að því hve vel mönnum tókst upp með þorrablótið frá upphafi til enda.

Þannig hefur það yfirleitt verið í þá meira en hálfa öld, sem ég hef verið viðloðandi skemmtanir þar sem flutt eru gamanmál af heimaslóðum, en ég hef líka séð, að það er ekkert auðveldara að semja og flytja gamanmál klakklaust heldur en annað menningarefni.  

 

  

Annáll átti að vera saklaust grín