Brákarey núna - Örfirisey næst?

Deilur um þjóðlendur hafa tekið og taka áfram á sig afar fjölbreytta mynd. 

Þessi mál öll virðast vera efni í eilífðardeilur. 

Gengið mun lengra en nokkur bjóst við

Smalað til slátrunar á Gaza ?

Þegar horft er yfir vettvang stríðsins milli Ísaelsmanna og Palestínu sést vel að Netanjahu er staðráðinn í að klára það fyrirfram yfirlýsta ætlunarverk sitt að króa Hamasfólkið af eins og dýr, sem leidd eru til slátrunar. 

Fyrstu orð Netanjahu þegar Hamas gerðu hryðjuverkaárás í haust voru þau, að árásarmönnunum yrði útrýmt eins og hverjum meindýrum og nú þegar hafa Ísraelsmenn hrakið Hamasfólkið út í horn á landiskika þar sem flóttafólkið er innikróað og kemst ekki úr þessari prísund, enda því líkt við skriðkvikindi og glæpahyski. 

Í upphafi stríðsins var það ágiskun síðuhafa að manndrápin í þessu nýjasta stríði yrðu í svipuðum hlutfðllum og verið hafa í fyrri átökum; að fyrir hvern Ísraelsmann, sem drepinn yrði, myndu verða drepnir tíu sinnum fleiri Palestínumenn. 

Spáin hefur þegar reynst röng, því að hlutfðllin eru orðin allt að 1:20, og aðalætlunarverkið samt eftir.   

 

Færeyingar mótmæla við íslenska sendiráðið

Hvað, ef margra áratuga gostímabil er í vændum?

Ef margra áratuga eldgosa- og óróatímabil er sú framtíð, sem gæti beðið Grindvíkinga, er erfitt að sjá hvernig mögulegt er að viðhalda bænum með húsum sínum, innviðum og fyrirtækjum við, því að enginn mun fyrirfram geta tryggt það að nokkurt mannvirki verði utan hættu á stórfelldu tjóni eða eyðileggingu. 

Sér enga framtíð í bænum sem hann byggði

Sú tilhögun, að náttúran sé lögaðili, er til í Suður-Ameríku.

Færð hafa verið rök fyrir því, að sérstök helgiathöfn hafi farið fram í Reykjavík þegar Ingólfur Arnarson fleytti öndvegissúlum sínum, sem voru eins konar heimilisgoð, upp í fjöruna til að friðmælast við landvættina. Útilokað er að súlurnar hafi getað borist þangað eftir að þeim hafi verið varpað í sjó út af Suðurlandi, því að þaðan liggja hafstraumar til norðvesturs. 

Lík drengjanna, sem fórust með Goðafossi 1944, rak á land á Snæfellsnesi. 

Indíánarnir í Ameríku undruðust það, að þegar hvítu Evrópubúarnir komu á hestum sínum að vatnsföllum og riðu viðstððulaust yfir þau, skyldu þeir ekki óska eftir leyfi frá þeim.  

Ingólfur Arnarson kenndi trúleysi Hjörleifs fóstbróður síns sem kom fram í því að friðmælast ekki við landvættina, um það að galt fyrir það með lífi sínu.  

Þingvallalögin 1928 voru stórmerk nýjung á Vesturlöndum, því að er því lýst yfir að Þingvellir séu ævarandi eign íslensku þjóðarinnar sem aldrei megi selja né veðsetja.

Íslendingar hafa dregið lappirnar varðandi lögfestingu Árósarsamningsins, svo að einsdæmi er í okkar heimshluta. En í þessum samningi er kveðið á um að samtök almennings eigi lögaðild að framkvæmdum, sem fela í sér mikil umhverfisáhrif.  

Vilja stofna embætti umboðsmanns náttúrunnar

Axel Björnsson gerði drög að viðbragðsaðgerðum fyrir tæpum 30 árum.

Ferð með Jón Jónsson jarðfræðinginn upp í Lakagíga fyrir um þrátíu árum til gerðar þáttar um hann kemur upp í hugann, þegar nú er rifjað upp það sem hann spáði um eldgos á Reykjanesskaganum fyrir 60 árum. 

Jón fór um ýmislegt eigin leiðir um ýmislegt í fræðigrein sinni til dæmis kenningu hans um eldsumbrot á Síðuafrétti, sem hefði eytt svonefndum Tólfahring, tylft bæja nyrst í Skaftártungu, nokkrum öldum áður en síðar brast á með Skaftáreldum. 

Einnig setti Jón fram ágiskun um hvarf Þjóðverjannna Knebels og Rudloffs í Öskju 1907. 

Fyrir um 30 árum vann Axel Björnsson jarðfræðingur úttekt á náttúruvá á Reykjanesskaga og skipti henni í tvo meginkafla, annars vegar sunnan Hafnarfjarðar og hins vegar norðursvæði. 

Þegar ráðamenn sáu meginlínur þessara tveggja útttekta og varð bilt við að sjá, hve gríðarleg náttúruváin á norðursvæðinu var og hve stór verðmæti voru þar í húfi.  

Var hún snarlega sett til hliðar en ákveðið að kíkja frekar eitthvað á syðri hlutann. 

Endanleg niðurstaða varð, ef rétt er munað, að ekkert varð úr neinu, og má telja það alveg sérlega íslenskt að víkjast undan þeim hluta þessa verks, sem stærri var og þar að leiðandi mikilvægara. 

Spámaður í eigin föðurlandi

500 MW risagufuaflsvirkjun í Krýsuvík sem fyrst?

Fyrir nokkrum misserum gaf Grindavík út framkvændaleyfi fyrir gerð nýrrar gufuaflsvirkjunar í Eldvörpum suðvestur af Svartsengi. 

Sú virkjun á að taka gufuafl úr orkuhólfi, sem er sameiginlegt fyrir bæði Svartsengi og Eldvörp. 

Núverandi öflun gufuorku í Svartsengi felur í sér fyrirbærið "ágeng orkuöflun" sem fellur undir hugtakið rányrkja. 

Með því að bæta virkjun í Eldvörpum við hana verður einfaldlega flýtt fyrir því að öll orka þessa svæðis verði uppurin á örfáum áratugum. 

Nú hefði mátt halda að svona hugmynd myndi dofna eitthvað við eldgosin á þessu svæði. 

En það er nú öðru nær. 

Í þættinum Vikulokunum í morgun talaði Jón Gunnarsson ákveðið fyrir því að réttustu viðbrögðin við jarðeldunum á Reykjanesskaga séu að slá sem duglegast í virkjanaklárinn og nefndi í því sammbandi hugmyndir sem settar hafa verið fram um langstærstu gufuaflsvirkjunina á Reykjanesskaganum, sem samkvæmt opinberum gögnum þar um yrði 500 megavött, eða nær tvöfalt stærri en núverandi stærð Hellisheiðarvirkjunar!  

Nú virðast margir samkvæmmt þessu vera orðnir svo sannfærðir um nauðsyn sem mestra virkjanaframkvæmda, að búið er að gera þetta að hálfgerðum trúarbrögðum.  

Orkuver í Svartsengi á öruggari stað en fyrir gos

Hræðilegur flöskuháls. Milljarðatjón í mannslífum og öðrum skaða.

Síðusstu árin hefur verið asnalegur flöskuháls á Reykjanesbrautinni, allt að tíu kílómetra langur, sem náð hefur til suðurs til móts við Rjúpnadalahraun og norður fyrir Vellina í Hafnarfirði. 

Útlendingar á leiðinni þarna um þegar þeir koma til landsins, undrast að um leið og komið er að þéttbýlinu við Straumsvík, skuli taka við þeim langlélegasti og hættulegasti kafli leiðarinnar. 

Gott dæmi um gildi góðra vega er kaflinn við Kúagerði, sem kostaði mest tjón árum saman, en gerbreyttist til hins betra við tvöföldun brautarinnar.  

Látinn eftir umferðarslys á Reykjanesbraut

Meginlínurnar og húsið á sandinum.

Alþekkt er dæmisagan úr Biblíunni um mennina tvo sem byggðu sér hús, annar á bjargi og hinn á sandi. Hún kemur vissulega í hugann núna þegar við blasir sú hugsun að viðhalda 4000 manna byggð á svæði, þar sem jörð getur umturnast hvenær sem er af sprungum og jafnveld eldgosum í sigdæld, sem er hluti af 15 kílómetra löngum kvikugangi af sömu gerð og gígaröð, sem myndaðist á fyrra umbrotaskeiði, sem stóð öldum saman. 

Rof Grindavíkurvegur sýnir að engin þeirra þriggja leiða sem legið hafa inn í Grindavík er óhult fyrir eyðingarafli jarðeldsins.  

Þótt Suðurstrandarvegur sé enn opinn, skeikaði litlu í Fagradalseldum að hann rofnaði í framhaldi af því að hraun rann í átt að honum við Nátthaga.  

Glögglega hefur sést á gögnum sem fyrir lágu fyrir áttatíu árum, að sprungusvæðið sem hótar að viðhalda eyðileggingu byggðarstæði Grindavíkurbæjar, liggur til suðvesturs út í sjó. 

Ekki er að sjá að hægt sé að tryggja að allar veglínurnar þrjár, sem hingað til hafa verið óskemmdar til Grindavíkur standist hugsanleg áhlaup jarðeldsins sem nú ræður í raun ríkjum á þessu svæði. 

Kvikugangurinn 15 kílómetra langur

Eldgosin velja sér sjálft "sviðsmyndir."

Nokkrar staðreyndir hafa blasað við varðandi jarðeldinn, nú lætur gamminn geysa með því að ausa glóandi hraunkviku úr hinu stóra kvikuhólfi, sem er undir Svartsengi og tengist 15 kílómetra löngum kvikugangi, sem liggur í gegnum byggðina í Grindavík. 

Þessar tvær staðreyndir segja í raun allt sem segja þarf um umfang eldsumbrotanna sem geta, rétt eins og Kröflueldar 1975-1984, staðið í tíu ár. 

Rétt um hádegisbil í dag var greint frá því, að eldgosið núna væri ein af þeim mörgu sviðsmyndum, sem búið hefði verið að gera um aðgerðir til að hafa áhrif á afleiðingar eldsumbrotanna, en vonast hefði verið til að það þyrfti ekki endilega að verða þessi, sem nú er orðin raunin. 

Nú blasir við að þetta var samt einmitt þessi óæskilega sviðsmynd og sagt, að það komið á óvart. 

Miðað við það að hugsanlega eigi mismunandi sviðsmyndir eftir að raða sér á næstu tiu ár sýnist staðan vera miklu alvarlegri en menn bjuggust við. 

Kvikan í neðra og aflögun og umturnun jarðar virðist geta átt sér stað hvenær sem er og hvar sem er, 

Viðureign manna og jarðelds hlítir að miklu leyti svipuðum lögmálum og styrjaldir og átök í mannheimum hvað snertir það, að sá aðilinn, sem getur ráðið þvi hvar vígvðllurinn verður, færi miklu betri vígstöðu upp í hendurnar. 

Í átökum manns og jarðelds er leikurinn ójafn. Jarðeldurinn ræður öllu um það hvar vígvöllurinn er.

Eldgosin velja sér sjálf staðina sem barist er á.

Sprungan 3 km löng: 30 mínútna fyrirvari

Markar Grindavík endalok "þetta reddast" stefnunnar íslensku?

Íslendingar þraukuðu fyrstu ellefu aldirnar eftir landmám með því að tileinka sér fágætt æðruleysi á "mörkum hins byggilega heims" þar sem hvers kyns plágur, óblíð veðrátta og náttúruhamfarir voru ekki á mannlegu valdi.

Öræfajökulsgosið 1362,  Skaftáreldar 1783 og Öskjugosið 1875, Heklugosin og Kötlugosin, þetta voru allt saman stórfelldar hamfarir, en þjóðin tók því eins og hverju öðru hundsbiti. 

 "Grípa þarf gæsina meðan hún gefst", "neyttu meðan á nefinu stendur," og fleira slíkt, þetta voru stefin í hegðun, sem hverfðist að lokum í kringum orðtakið "þetta reddast."

Tuttugusta öldin markaðist af þessu hvað eftir annað. 

Engar viðvörunarbjöllur hringdu þegar Vestmannaeyjagosin tvð dundu óvænt yfir í Surtsey og Heimaey 1963 og 1973. 

Mannskæð snjóflóð eins og þau sem féllu á 20. öldinni í Siglufirði, Hnífsdal, Goðdal, Neskaupstað, Patreksfirði, Seljalandsdal, Súðavík og Flateyri, voru til marks um ástandið í ríki vetrar konungs.  En engar bjöllur hringdu.

Loksins var brugðist við í aldarlok, en þó ekki betur en svo, að Ofanflóðasjóður hefur verið sveltur og skertur allar götur frá stofnun hans. 

2020 bregður síðan svo við að eldsumbrot, ýmist neðan jarðar eða ofan, hefjast á Reykjanesskaga og jörð titrar ekki aðeins út á Reykjaneshrygg, heldur brjóta eldfjallafræðingar nú heilann um hugsanlegt virknisskeið framundan, sem gæti staðið í fimm kvikukerfum allt austur og norður til Þingvallavatns, og endist þetta nýja eldgosaskeið jafnvel í nokkur hundruð ár.  

Í Skaftafellssýslu miðaði fólk tímatalið við Skaftárelda og talaði um árafjðldann "fyrir eld" og "eftir eld."

Á svipaðan hátt gæti nú stefnt í að tala um "fyrir Grindavík" og "eftir Grindavík." 

Því að mikið er í húfi hvað snertir það stórbrotna fyrirbæri og firn hvað snertir þann grunn tilveru okkar og uppsprettu lífs okkar sem íslensk náttúruvá felur í sér. 

 

 

 

 

 

 

Hrina stórra skjálfta á Reykjaneshrygg