Aðgangstakmarkanir hafa verið sjálfsagðar í áratugi erlendis í friðlöndum.

Þjóðir víða um veröld hafa beitt aðgangstakmörkum áratugum saman í þjóðgörðum og friðlöndum án þess að það hafi verið deilumál í sjálfu sér í neinni líkingu við það sem orðið hefur hér á landi. 

Um þessar mundir er liðinn aldarfjórðungur síðan þetta fyrirkomulag var tekið fyrir í sjónvarpsþáttum um náttúruverðmæti á borð við hina ríkisreknu þjóðgarða í Bandaríkjunum.  

Á 1600 kílómetra löngum merktum göngustígum í Yellowston þurftu til dæmis þeir, sem vildu fá að ganga eftir vissum reglum eftir þessum gönguleiðum, að panta sér tima með margra ára fyrirvara, og tveir Íslendingar, sem sigldu niður Kóloradufljótið voru á fjórtán ára löngum biðlista. 

Eitt helsta atriðið, sem réði þessu kerfi, var sú krafa leyfishafa að fá að njóta nógu mikillar kyrrðar og fámennis til þess að fá frið til að upplifa dýrð víðernanna og náttúrunnar. 

Að skila þessum staðreyndum til íslenskra sjónvarpsáhorfenda þá og síðan var og er enn oft eins og reyna að klappa í stein. 

Hér á landi hinna einstæðu náttúrverðmæta á heimsvísu virðist það vera keppikefli að hafa hagnað, framkvæmdir og óreiðu í fyrsta sæti, en verðmæti og friðhelgi náttúru séu langt þar fyrir aftan. 

Þegar Ragnheiður Elín Árnadóttir viðraði fyrirbærið náttúrupassa hér 2015 ætlaði allt um koll að keyra út af því einu að orða hugmyndina. 

Var rætt um að það væri auðmýking og niðurlæging fólgin í því að læra af öðrum þjóðum, sem settu sem kjörorð á aðgangspassann orðin "stoltur þátttakandi". 

Einn harður andstæðingur fullyrti, að hann þekkti Bandaríkjamenn það vel, að þeir væru í miklum meirihluta meðal þeirrar þjóðar sem væru eindregið á móti svona fyrirkomulagi. 

Gilti þá einu þótt að baki ótal sjónvarpsþáttum og fréttum um þessi efni lægju skoaðanaferðir í um 30 þjóðgarða og friðu svæði. 

Raunar var það svo, að það var aðallega í upphafi þessara ferðalaga, sem viðmælendur voru inntir eftir þessu, en fljótlega var ljóst að hin spurðu urðu undrandi yfir því, að að þessu væri spurt, svo sjálfsagt væri hið þrautreynda fyrirkomulag.  

Hér heima var rætt um það, að svona gjaldtaka ætti eingöngu að snúast um erlenda ferðamenn, en að "heimamenn" væru ekki rukkaðir.  

Hvergi þar sem komið var í þáttagerðinni erlendis virtist neinum "heimamönnum" detta neitr slíkt í hug. 

Og þessi umræða fjaraði út þegar svara þurfti því, hvort slíkt ákvæði samræmdist EES samningnum. 

Hámark sett á gestafjölda Akrópólis í Aþenu

Mikill er máttur Joe Biden.

Donald Trump hefur nú fellt úrskurð sinn varðandi það hvað olli því að bandaríska landsliðið féll úr keppni á HM. Dómurinn var líkast til fyrirsjáanlegur: Joe Biden, rétt eins og að Trump fann það út að það hefði verið Joe Biden að kenna, að Bandaríkjamenn fóru með lið sitt frá Afganistan. 

Í því máli var það reyndar á forsetatíð Trumps sem óafturkræf ákvörðun var tekin um brotthvarfið.  

Í flestum íþróttum gildir það, að sá aðilinn tapar sem gerir fleiri mistök. Yfirleitt tekst engum að komast hjá því að gera mistök. 

En Trump virðist ekki viðurkenna slíkt aða sætta sig við það, heldur kýs frekar að finna blóraböggla, sem passa við þá svart-hvitu mynd, sem honum hugnast oftast best. 

Hann sakar bandarísa liðið fyrir þar að þar séu innan búðar margir sem séu andvígir Bandaríkjunum.  Þokkalegt landslið það, sem er á móti sér sjálfu og þjóð sinni!  

Trump gagnrýnir bandaríska landsliðið

Gamalkunnugt fyrirbæri: Banna það bara.

Þessa dagana er þyrlað upp aragrúa hugmynda um að gera aðför að þyrluflugi á hðfuðborgarsvæðinu. 

Hámarkið virðist vera innan seilingar einmitt fyrst eftir að gosinu í Litla-Hrút er lokið og virðist ætla að stefna í það að sem allra flestir komi því í burtu frá sínu svæði. 

Með sama áfram haldi munu bannsvæðin væntanlega renna saman í eitt allsherjar bann.  

Vara við skyndilausnum

Mikill skilgreiningarvandi varðandi bókabrennur.

Sú var tíðin á fjórða áratug síðustu aldar, að ráðamenn nasista í Þýskalandi stóðu fyrir stórfelldum bókabrennum, þar sem brenndar voru í stórum stíl bækur, sem þóttu boða óæskilegar stjórnmálakenningar eða hygla þeim. 

Trúarrit mátti telja þar með, en einnig var um "óæskilega" höfunda að ræða. 

Nú skýtur þetta fyrirbæri upp kollinum á ný varðandi trúarrit og myndir og texta sem skopast að trúarbrögðum eða draga dár að þeim. 

Tímarnir eru hins vegar aðrir og þetta viðfangs- og álitaefni er flóknara og erfiðara til skilgreiningar nú en fyrir níu áratugum. 

Það minnir á að fyrir nokkrum áratugum gerði Spaugstofan þátt um páskaleytið þar olli talsverðurm deilum um það, hvort þar hefði verið farið yfir strikið í því að gera grín að ýmsu varðandi fermingarnar og hátíðina sjálfa. 

Síðuhafi sá þá litla mðguleika til þess að fjalla gagnrýnislaust um þetta, og lét nægja að  leggja viðbrögð fermingarbarna, þjóðarinnar og almættisins í munn þeirra, svohljóðandi:

 

Fermingarbörn fóru hnuggin í háttinn;

hneyksluð var þjóðin og æst. 

Og þegar Guð sá Spaugstofuþáttinn

sagði hann:  "Djísus Kræst."

 

Vesturlönd þurfa að vera á tánum

Húnavallaleiðin hefði átt að vera löngu komin.

Fyrir um hálfri öld voru skiptar skoðanir um það hvar skyldi byggja nýja brú yfir Ytri-Rangá við Hellu. 

Andstaða var við að færa brúarstæðið tæpan kílómetra sunnar en þáverandi brú var, og voru miklar hrakspár þuldar um það tjón sem byggðin, sem komin var við þáverandi brú, yrði fyrir og nánast hætta á eyðingu byggðarinnar, þegar hætt yrði að hafa aðalumferðarhæðina á hinum forna stað.  

Ingólfur á Hellu var áhrifamikill og ef rétt er munað átti hann þátt í lausn málsins, þar sem liðkað var til við að breyta byggðinni í samærmi við nýtt brúarstæði.

Hver sá, sem nú brunar yfir nýju brúna hlýtur að undrast þá þröngsýni sem lýsti sér í andstöðu við það fyrirkomulag, sem nú blasir við, að helstu þjónustustofnarnirnar þarna eru auðvitað á langheppilegasta staðnum.

Nú stendur fyrir dyrum að leggja nýja leið framhjá gæmla miðbænum um nýja brú á Selfossi, og er það vel. 

Í sjötíu ár hefur það blasað við, hve mikil búbót væri að þvi að stytta Þjóðveg eitt Frá Brekku skammt frá Stóru-Giljá til Fagraness/Hvamms í Langadal. 

Við Fagranes er gamalt vað, Mjósyndi, og hið ákjósanlegasta brúarstæði.  

Hugsanlegt er að bæta fyrir tjón á farvegi Blöndu fyrir neðan Hvamm, sem varð við það að sunnar í dalnum var þjóðvegurinn færður á uppfyllingu út í Blöndu, en við það var eðlilegum straumi árinnar raskað, þannig að hún fór að brjóta bakkana í landi Hvamms. 

Vegagerðin tók uppfyllingarefni úr farvegi Hvammsár og lofaði því að gera varnargarða í staðinn við bakka Blöndu.  

Þetta var ekki efnt fyrr en alltof seint þegar áin hafði valdið talsverðu landbroti. 

Nú gefst tækifæri til að huga að skynsamlegri útfærslu á vegamótunum við Fagranes/Hvamm. 

Vegarkaflinn utar í dalnum hefur lengið verið erfiður vegna slæmra veðra á vetrum í norðanhríð. 

Nú getur ný leið yfir Ása lagfært það. 

Núverandi Svinvetningabraut hentar ekki, þvi að hún er of krókótt, fer á einum stað í hátt á þriðja hundrað metra hæð yfir sjó, og brúin sem gerð var hjá Löngumýri 1950 er of sunnarlega í Blöndudalnum og barn síns tíma. 

Vill stytta ferðina milli Reykjavíkur og Akureyrar

Fylgi Trumps er einna erfiðasti galli bandarískra stjórnmála.

Þótt tilvera lýðskrumara með óslökkvandi valdafíkn og frekjutilburði séu oft meðal erfiðustu galla lýðræðisins útaf fyrir sig, er hitt þó sýnu alvarlegra hve furðulega miklu fylgi þessir menn geta oft náð meðal kjósenda. 

Það sýnir saga fjðlda af verstu einræðisherrum sögunnar á borð við þÁ verstir voru á milli Fyrri og Seinni heimsstyrjaldarinnar, sem voru raunar sama styrjöldin. 

Fyrir vestrænt lýðræði er það ferlegt hve miklu fylgi Donald Trump hefur náð, jafn ófyrirleitinn og sjálfhverfur þessi maður er. 

Staða hans í ððrum af tveimur megin stjórnmálaflokkum Bandaríkjanna er þannig vaxin, að hún er verra fyrirbrigði en maðurinn sjálfur, ef svo má komast að orði. 

 

Trump neitar sök í öllum ákæruliðum

Allt frá túristagosi eins og1961 til hrikalegs sprengigoss eins og 1875.

Þrennt má nefna sem getur ráðið miklu um það hvernig yfirvofandi gos í Öskju verður.  

Staðurinn þar sem kvikan kemur upp.

Ef það verður á þurru landi gæti það orðið meinlítið gos eins og varð 1961 þegar gaus í gígum nokkra kílómetra frá Öskjuvatni. Þá verða viðbrögðin við gosinu að vera snörp og hnitmiðuð, að rýma nógu stórt svæði sem hraun gæti runnið um. 

Ef hins vegar gýs undir Öskjuvatni gæti voðinn verið vís, því að þá getur orðið stórgos með miklu öskufalli eins og 1875, sem olli svo miklum búsifjum að það varð stærstur hluti þess fólksflótta til Vesturheims sem nam fimmtungi þjóðarinnar alls. 

Vindáttin getur skipt miklu máli, en 1875 fór mest af öskunni í austurátt. 

Nokkur mótsögn er fólgin í þriðja atriðinu, sem felst í því, hvenæar gýs. Ef gýs eftir langan aðdraganda gæti það gert gosið mun stærra og illvígara en ef eldstöðin lýkur sér fyrr af.   

Allar nútíma mælingar skorti í fyrri Öskjugosum ogH því er vísindamönnum nokkur vandi á höndum. 

Flóttaleiðir frá gosstað eru misjafnar, í meðallagi góðar fyrir jeppa til norðurs í átt til Herðubreiðarlinda og þaðan norður úr, en afar krókóttar leiðir til austurs yfir Jökulsá á Fjðllum og Kreppu og þaðan norður til Mððrudals eða austur á Brúarðræfi til Kárahnjúk. 

Hvað flug snertir er einn stór fimm brauta flugvðllur, Sauðárflugvöllur, með allt að 1300 m langar brautir í aðeins 30 km loftlínu frá Öskju sem allt að 20 farþega flugvélar geta notað, og lenti ein slík til reynslu nýlega á vellinum nýlega með 13 fallhlífarstökkvara. 

Samtals eru flugbrautirnar tæpir fimm kílómetrar að lengd, og í alþjóðlegu skráningu og viðurkenningu þessa malarflugvallar eru einkennisstafirnir BISA. 

Hún kom frá Stokkhólmi til Íslands, en á Akureyri eru tvær slíkar vélar. Á þessari bloggsíðu hefur verið greint frá gerð þessa vallar og notkun síðan 2011, en hún kom í góðar þarfir í Holuhraunsgosinu fyrir átta árum. 

Funda um stöðuna eftir verslunarmannahelgi

Tveir minnisverðir gististaðir í 14 daga Noregsferð.

Í fjórtán daga Noregsferð um endilangt landið fyrir aldarfjórðungi runnu allir gististaðirnir saman í eitt í lok ferðar; þriggja til fjögurra stjörnu hótelin, sem voru hvert öðru lík. 

Tveir gististaðir skáru sig úr, hvorugur prýddur neinum "stjðrnum". 

Annar þeirra var hinn sáraeifaldi og frumstæði fjallaskáli inni í stærsta þjóðgarði Evrópu á þeim tíma, á Harðangursheiði, en hinn gististaðurinn var frumstætt, lúið og gamalt sveitahótel, stjðrnum sneytt, að Syðri-Kjós langt norður í Trðmsfylki. 

Það hótel rak þá öldruð kona á eftirlaunum, sem talaði bara norsku. 

Í allri umræðunni hér heima er gildi þessara tveggja rammnorsku og sjónvarpstækjalausu gististaða umhugsunarvert.  

Risagos á svæðinu milli jökla með nokkurra alda millibli. Ekki gleyma Bárðarbungu.

Auk risagosanna, sem Þorvaldur Þórðarson kallar réttilega "háalvarlegt" í viðtengdri frétt á mbl.is, hafa þrjú risagos í viðbót orðið á svæðinu milli Suðurjökla og Vatnajökuls frá landnámi. 

Eldgjárgosið í kringum 930 bauð upp á mesta hraun, sem runnið hefur á jðrðinni á sðgulegum tíma; stærra gos að því leyti en Skaftáreldarnir 1783, sem lengi voru taldir stærstir, enda bættu þeir því við að milljónir manna fórust víða um lönd, og hér á landi féllu 70 prósent búfjár og fjórðungur þjóðarinnar. 

Háalvarlegt hlutverk Bárðarbungu er athyglisvert hvað varðar það, hve það er stórt. Hún getur ráðið gosum allt norðan frá Holuhrauni suður til Hrafntinnuhrauns. 

Í hádegisfréttum RÚV kom fram það álit, að hættan á gosi í Öskju verði að teljast meiri en við Torfajðkul, því að þar sé land buið að rísa um 60 sentimetra af völdum kviku á litlu dýpi. 

Háalvarlegt ef eldgos verður í Torfajökulsöskju