Fyrsta "vá!" upplifunin: Eins og frjálst fall ofan í Almannagjá.

Þriðji áratugurinn var uppgangstími á Íslandi, áratugur lagningar vega, byggingar brúa á borð við Hvítárbrú í Borgarfirði, stórsóknar bílanna og steinhúsanna um allt land.

Á næsta áratug kom kreppan, en glæsilegar byggingar á borð við Landsspítalann, Landssímahúsið, héraðsskóla, bíó- og samkomuhús, verksmiðja og verslunarhúsa, auk dýrra og íburðarmikilla íbúðarhúsa risu fyrir ágóða "the roaring twenties" á Íslandi.

Á myndunum frá Þingvöllum og víðar á myndum úr vörslu Jóns Ófeigssonar sést hvernig hestar og bílar blandast saman í umferðinni um sameiginlegum vegum. Það er löngu liðin tíð. 

Fyrsta "vá!" upplifun mín sést á tveimur myndum af Almannagjá, annarri með bílaröð og hinni með hesti. 

Ég var tæpra fjögurra ára sumarið 1944, þegar þessi fyrsta stóra náttúruupplifun helltist yfir.

Hún fólst í þvi að koma í bíl eftir sléttu sólböðuðu landi og steypast alveg upp úr þurru nánast í "frjálsu falli ofan í myrkvaða gjána milli svartra hamraveggja, sem virtust við það að kremja bílinn.

Þetta var ógleymanleg upplifun.

Nú er umferð á Þingvöllum fyrir löngu orðin þess eðlis, að þetta er svæði gangandi fólks.

Á tímabili gældi ég við það að opna mætti gjána í svo sem klukkustund á dag fyrir einstefnu bílaferð niður gjána, en sú hugmynd fékk öruggt andlát.  

Innsýn í landkynningu Íslands 1925

Teknir við keflinu af Pírötum.

Miðað við það hve stutt er liðið síðan kosið var og ný ríkisstjórn tók við, er merkilegt hve stór sveifla hefur orðið í fylgi stjórnamálaflokkanna í skoðanakönnunum. 

Vinstri græn hafa nú heldur betur tekið við því hlutverki af Pírötum að vera með langmest fylgi stjórnarandstöðuflokkanna og fylgi ríkisstjórnarflokkanna er langt frá því að vera viðunandi fyrir þá sem aðila að meirihlutastjórn.

Aðeins um þriðjungur þeirra, sem gefa upp afstöðu sína, fylgja þessum þremur flokkum, en tvöfalt fleiri fylgja stjórnarandstöðuflokkunum. 

Er það athyglisvert, því að enn sem komið er, hefur nýja stjórnin ekki haft mikinn tíma til að gera eitthvað sérstakt sem hægt er að nefna sem orsök þessara miklu umskipta.  

Nema að feluleikurinn með skýrslurnar tvær um aflandsfélögin og niðurfellingu vegna skulda, sem hafa verið mikið í umræðunni undanfarið, sé ástæðan. 

Vinstri græn mælast stærst

Það var bent á hugsanleg mistök hér á síðunni.

Þegar Icelandair ákvað að kaupa 16 Boeing 737 vélar í stað Boeing 757 á sínum tíma, var bent á það hér á síðunni að þar kynni að vera um mistök að ræða, en jafnframt það að úr vöndu væri að ráða.

Þá var sagt í umsögn félagsins sjálfs að um val hefði verið að ræða milli Boeing og Airbus véla.  

Íslenskar aðstæður, eins og rakið er í bloggfærslu á undan þessari, eru nokkuð sérstæðar vegna fjarlægðar eyjunnar okkar frá öðrum löndum og vegna þess að þoturnar eru notaðar til flutninga á fiskafurðum og fragt auk farþegaflutninga. 

Ef varaflugvöllur er erlendis þarf mikið eldsneyti til að sinna því skilyrði og stóri vængurinn 757 hjálpaði til að viðhalda burðarmagni, því að Boeing 757 er með um 40% stærri vængflöt en Boeing 737 og óhjákvæmilegar afleiðingar eru þær, að 757 missir minni brautargetu við mikla hleðslu en 737 vélarnar, sem þurfa lengri flugbrautir og auka eldsneyti vegna langrar vegalengdar til varaflugvalla.

Oft á tíðum bitnar þessi munur því meira á burðargetu og afkastagetu þeirra en á 757 vélunum, sem hafa reynst einkar hentugar við hinar íslensku aðstæður. 

737 hefur hins vegar reynst góð söluvara alla tíð af því að með aflmeiri hreyflum hefur verið hægt að lengja þá gerð til hins ítrasta og hlaða fleiri farþegum á hina litlu vængi. 

Galli við 757 er hins vegar sá fyrir erlend flugfélög, að stærri vængur þýðir yfirleitt meiri loftmótstöðu og þar af leiðandi meiri eldsneytiseyðslu en minni vængur. 

Fyrir erlend flugfélög þar sem hörð samkeppni krefst ítrustu sparneytni og engar sérstakar aðstæður á borð við þær íslensku hafa áhrif, er því freistast til að kaupa hinar vængminni vélar, og 757 reyndist ekki seljast jafn vel fyrir Boeing og vonast hafði verið eftir. 

Var framleiðslu 757 því hætt. 

Bæði 757 og 737 eru með jafn mjóa skrokka og formóðirin, 707, var með þegar hún var hönnuð fyrir næstum 70 árum.  En síðan þá hafa flugfarþegar stækkað á alla kanta. 

Icelandair átti möguleika á að leysa endurnýjun flugflota síns með vélum með breiðari skrokka, til dæmis Airbus gerðum, sem voru hannaðar 30 árum síðar en skrokkmjóu Boeing vélarnar og tekið var tillit til stækkunar farþega og flugvélarskrokkurinn hafður breiðai. 

Munurinn sýnist ekki mikill en hefur samt sálfræðilega þýðingu fyrir vellíðan í flugi. 

Annað atriði, sem gerir ákvörðun flugfélaga um kaup á nýjum vélum erfiða, er úr gagnstæðri átt; æ fleiri flugfarþegar gera höfuðkröfu til lágs fargjalds en minni kröfur til þess hvað er innifalið varðandi þægindi. 

Vinsældir stærri Áirbus og Boeing véla, svo sem 777, byggist á því að mæta báðum kröfunum, að bjóða upp á víðan skrokk og sálræn þægindi rýmisins annars vegar, - og einstaka hagkvæmni hins vegar, takist að fylla vélarnar. 

Þær vélar henta því afar vel á lengri leiðum, eins og til dæmis fyrir flug vestur um haf og milli flugvalla í Suður-Evrópu og Íslands. 

Mjög stór kaup á einhæfum nýjum flugflota getur sýnst hagkvæmur, en dregur úr hæfni flugfélags til að bjóða upp á sveigjanlegan flugflota í samræmi við mismunandi og síbreytilegar aðstæður. 

Sá á kvölina, sem á völina. 

Flugvélakaup sögð mistök

Fíll í glervörubúð.

Donald Trump hefur tekist það á þremur vikum, sem engum öðrum forseta Bandaríkjanna hefur tekist á heilu kjörtímabili, að kveikja elda ósættis, úlfúðar og óróa í bandarísku þjóðlífi. 

Hann veður um með stóryrðum, upphrópunum, fúyrðum og tilskipunum og egnir sem allra flesta til æsinga á báða bóga, svo að minnir einna helst á fíl í glervörubúð. 

Annað eins orðbragð hefur ekki heyrst síðan á óróaárunum á sjöunda áratugnum. 

Í bandarískum sjónvarpsþætti á skjánum í kvöld var varpað fram þeirri tilgátu, að meðal annars væri þetta gert til þess að leyna því að Trump hefur, án þess að eftir því hafi verið tekið, gefið sínum líkum, svo sem iðnjöfrum og framleiðendum jarðefnaeldsneytis, lausan tauminn í að minnsta kosti tíu aðskildum tilfellum, meðal annars með því að aflétta bönnum til þess að verja almannahagsmuni svo sem banni við að menga ár með eitruðum úrgangi. 

Hann setti sem forstjóra EPA, Umhverfisverndarstofnunar Bandaríkjanna, mann, sem hefur verið helsti andstæðingur þeirrar stofnunar, augsýnilega til þess að lama hana sem allra mest.

Meðal þess sem EPA gerði, þegar borgir landsins voru að drukkna í útblástursmengun á þeim tíma þegar "Ameríka var stórkostleg", var að setja reglur sem gerðu bílaframleiðendum skylt að minnka þessa mengun.  

Fróðleg var lesningin sem lesin var um öll þau atriði þar sem líkum Trumps er gefið skotleyfi á almannahagsmuni. 

Dómaraefnið gagnrýnir tíst Trump

Sérstaða landsins: Eyja með fáum flugvöllum, langt frá öðrum löndum.

Sérstaða Íslands í flugi er sú, að landið er eyja, langt frá öðrum löndum, og stórir alþjóðaflugvellir, sem nothæfir eru, aðeins þrír. 

Í öðrum Evrópulöndum er völ á margfalt fleiri stórum flugvöllum en hér á landi, sem eru í viðráðanlegri fjarlægð. 

Ótrúlega oft eru veðuraðstæður betri á Reykjavíkurflugvelli en á Keflavíkurflugvelli vegna þess skjóls, sem Reykjanesfjallgarðurinn vetir fyrir miklum vatnsveðrum með slæmu skyggni í suðlægum vindáttum. 

Frá Suðvesturhorni Íslands til þeirra stóru alþjóðaflugvalla erlendis, sem næstir eru, eru meira en 1300 kílómetrar, en frá Keflavík til Reykjavíkur eru 37 kílómetrar, til Akureyrar 287 kílómetrar og til Egilsstaða 415 kílómetrar. 

Okkur veitir því ekki af öllum þeim nothæfu alþjóðaflugvöllum sem við höfum, 

Hringsólaði yfir Reykjanesi

Hjartaáfall í miðri jarðarför.

"Kenn oss að telja daga vora" er hluti af texta, sem stundum er farið með við jarðarfarir.

"Vort líf, sem svo stutt og stopult er..." orti Einar Benediktsson í sálmi, sem stundum er sunginn við jarðarfarir, og "líf mannlegt endar skjótt" er hluti af sálmi eftir Hallgrím Pétursson, sem stundum er nefndur moldunarsálmurinn. 

Þrátt fyrir þetta er sú athöfn, sem nefnd er útför eða jarðarför, einhvern veginn sér á parti varðandi það, að enda þótt hún snúist um dauða þess, sem borinn er til grafar, eigi útförin sjálf sér sjálfstæðan, friðhelgan tíma. 

Þess vegna er það eitthvert óvæntasta og eftirminnilegasta atvik, sem ég minnist, þegar verið var að jarða Davíð Helgason, æskuvin minn, og presturinn steig fram á því augnabliki, sem er þungamiðja hverrar útfarar, lyfti hönd sinni til þess að mæla fram moldunartextann: "Af jörðu ertu kominn, að jörðu skaltu verða..."

En áður en hann gæti byrjað á textanum féll maður á fremsta bekk fram fyrir sig í hjartaáfalli og viðstaddir urðu sem þrumu lostnir. 

Athöfnin stöðvaðist við þetta og tafðist í rúman stundarfjórðung, meðan verið var að stumra yfir manninum, ná í sjúkrabíl og sjúkralið og bíða á meðan það hóf aðgerðir og flutti manninn burtu.

Svo sterkt var þetta atvik og áminning þess, hve "líf mannlegt endar skjótt", að þessar hendingar spruttu fram á meðan beðið var þess að athöfnin gæti haldið áfram:

 

Feigðin grimm um fjörið krefur,

fátt er oft um svör.

Enginn veit hver annan grefur,

örlög ráða för.  

 

Föður mínum heitnum varð oft að orði setningin "Enginn veit hver annan grefur" þegar hann frétti um sviplegt fráfall.

Nokkrum árum síðar árið 2005 varð jarðarför Bessa Bjarnasonar tilefni til að bæta annarri stöku við, og við jarðarför Flosa Ólafssonar 2009 kom þriðja stakan og síðar sú fjórða, þannig að atvikið hafði fætt af sér sálm við sérsamið lag, þar sem stakan tileinkuð Bessa var upphaf sálmsins, og stökurnar, tileinkaðar Flosa, endir hans.

Í efni fyrstu stökunnar fléttast atvik veturinn 1992 þegar ísskör á Reykjafjarðará í Ísafjarðardjúpi brast undan bíl, sem ég var á, einn á ferð um hánótt, og honum hvolfdi ofan í ána, svo að hann fylltist af ísköldu vatni, sem streymdi í gegnum hálfopinn glugga. Það var mikið lán að komast út úr bílnum og til byggða.

 

Ljúfur Drottinn lífið gefur, -

líka misjöfn kjör, -

og í sinni hendi hefur

happ á tæpri skör.

Feigðin grimm um fjörið krefur,

fátt er oft um svör.

Enginn veit hver annan grefur,

örlög ráða för.

 

En ég veit að orðstír lifir,

ást og kærleiksþel.

Sá, sem vakir öllu yfir

æ mun stjórna vel.

Vítt um geim, um lífsins lendur,

lofuð séu´hans verk.

Felum okkur í hans hendur

æðrulaus og sterk.  

 

 

Hjartastopp í miðjum dansi

Nýja Zeroið vonbrigði fyrir mig en ánægja fyrir Pál Óskar.

 

Í lokin á tengdri frétt á mbl.is af glæsilegu atriði Lady Gaga á Ofurskálinni má sjá, að þetta flotta atriði baf heitið "Pepsi Zero Sugar Super Bowl" og var því í rauninni risavaxin og rándýr auglýsing fyrir sykurskert Pepsi. 

Ekki veit ég hvort þetta er ný gerð af Pepsi til að mæta samkeppni við nýja gerð af Coke Zero sykur, en sé þetta auglýsing fyrir Pepsi Max er magnað hve miklu er kostað til auglýsinga á vöru, sem flestir, sem á annað borð neyta svona drykkja, eru fyrir löngu búnir að velja eða hafna í samræmi við sinn smekk.

En fjöldi koffein-sykur fíklanna er slíkur að það má reyna.  

Ég bý núna nokkur hundruð metra frá Bónusverslun og Hagkaupaverslun.

Ég spara eins og kostur er við kaup á cola-drykkjum, og kaupi aðeins tveggja lítra flöskur, sem ég helli síðan úr í hálfslítra flöskur. 

Í Bónus kosta tveggja lítra flöskur með Kók og Pepsi um 200 krónur, en þær eru talsvert dýrari í Hagkaupum, þar sem hins vegar má fá tveggja lítra RC cola fyrir rúmlega 200 kall. 

Það er ekki hægt að deila um smekk í þessu efni. Páll Óskar hrósaði hástöfum nýrri gerð af Coke Zero, sem ber hetið Coke Zero sykur. 

Bendir til þess að einhverju efni, sem líkist hreinum hvítasykri, hafi verið bætt í drykkinn. 

En eftir að ég las hól Páls Óskars og fékk mér nýja Zeroið, varð ég fyrir vonbrigðum varðandi þessa breytingu. 

Ástæðan er sú að ekkert gerviefni eða orkusnauð eftirlíking getur gefið það sem hvítasykurinn með allri sinni orku og viðeigandi eftirkeim gefur. 

Hingað til hefur Coke Zero orðið fyrir valinu frá mér, af því að í þeim drykk virðist framleiðandinn hafa valið þá leið, að sækjast ekkert mikið eftir sterku eftirlíkingar-sætubragði. 

Það virðist hins vegar gert í Pepsi Max og þess vegna verður rammur eftirkeimurinn af sterku sætubragði drykksins alltof sterkur fyrir minn smekk. 

Coke light er heldur ekki á dagskrá hjá mér. 

Það kemur fyrir að í kókskorti eftir lokun Bónus sé gripin tveggja lítra Light RC cola í Hagkaupum sem neyðarúrræði. Er reynt að dreifa og fresta neyslu hennar næstu daga eftir því sem kostur er.  

Nú virðist eitthvað svipað hafa verið gert varðandi Coke Zero sykur og í gerð Pepsi Max.

Allt í einu kominn, í kjölfar sterkara sykur/sætubragðs aukinn eftirkeimur, það mikill, að það stefnir í að maður hafi hér eftir við höndina smáflösku með "The real thing", hvítasykruðu Kóki til að drekka síðasta sopann í kókdrykkjunni úr henni og fá réttan eftirkeim í lokin. 

Gaman væri að vita hvort fleiri eru sama sinnis og ég í þessu efni. Við erum að tala um hundruð milljóna fíkla. 

Sé svo, hlýtur gamla Coke Zero að koma aftur.  

Einu sinni prófuðu þeir að framleiða Coke koffeinlaust.  Auðvitað kolféll það. 

Þeir föttuðu ekki, að fíklarnir söknuðu koffeinsins, rétt eins og að kaffi án koffeins myndi kolfalla í sölu!

Niðurstaða fyrir mig: Að vísu Coke Zero sykur, úr því að hið gamla Zero er ekki lengur á boðstólum, en helst höfð tiltæk lítil flaska af kóki, Pepsi eða RC cola með koffeini og hvítasykri, sem yrði drukkinn einn sopi af í lokin á eftir nýja Zeroinu, eins og af fleyg.

Lokaspurning: Hvers konar langloka er þetta um jafn lítilfjörlegt málsefni?

Jú, ég met mig sem alkóhólista, sem aldrei hefur smakkað vín og er með einkanúmer á vespuhjólinu mínu í samræmi við það, en dreypi þó á coladrykkjum til að sefa sárasta þorstann í eins litlu magni og mér er unnt. Vísa K-N hljómar svona hjá mér, lítillega breytt í samræmi við ólíka drykkju:

Kókið blakka´´er besti matur, -

bragðið góða svíkur eigi.

Eins og hundur fell ég flatur

fyrir því á hverjum dagi.  

 

Skál!   

 

Falinn boðskapur Lady Gaga

Viðkvæmt orðaval.

Umræður, sem snerta hlut kynjanna í þjóðlífinu, verða oft býsna viðkvæmar, og þarf lítið til að orðaval og ummæli komi róti á huga fólks. 

Þannig skilur einn ákveðið orðaval á allt annan hátt en annar.

Orðið móðir er eitthvað það fegursta sem hugsast getur. 

Jörðin okkar er til dæmis kölluð Móðir jörð, jafnvel með stórum staf eins og hér er skrifað. 

Benedikt Jóhannesson uppskar gagnrýni þingkonu vegna orðavals síns varðandi hugtakið hagsýn húsmóðir. 

Móðir hússins er þó hliðstætt móður jörð, að því leyti að bæði húsið og jörðin eru heimili, eitthvað það dýrmætasta sem til er fyrir hverja manneskju. 

Benedikt baðst afsökunar á því að hafa ekki getað komist betur að orði þannig að enginn misskildi það sem að baki orðum hans bjó varðandi það að nefna hina hagsýnu húsmóður. 

Það hefðu ekki allir í hans sporum gert það,  og það að hann viðurkenndi að orðavalið gæti verið viðkvæmt og jafnvel óheppilegt í eyrum sumra, jafnvel kjánalegt í hans eigin eyrum um leið og hann hafði sagt þau, er því dæmi um að fjármálaráðherrann á til auðmýkt og raunsæi í bland þegar það á við.  

„Hinar hagsýnu húsmæður“

Dyrhólagat, kolludráp, brúarmælingar Rússa, dráp Geirfinns og Lúkasar.

Sannleiksgildi frétta hefur verið misjafnt frá upphafi fréttaflutnings til okkar daga svonefndra falsfrétta.

Íslensk dæmi eru fjölmörg. Um aldamótin 1900 var háð fáránleg deila um myndbirtingu annars af helstu blöðum þess tíma af sjósorfnu klettagati við Arnarstapa á Snæfellsnesi.

Deilt var um hvort myndin væri af þessu gati eða gatinu á Dyrhólaey.

Í dag væri slík deila óhugsandi, því að útlit Dyrhólaeyjar er alkunnugt.

Þegar Hermann Jónasson var lögreglustjóri í Reykjavík og orðinn að einum af helstu forystumönnum Framsóknarmanna, komst sá kvittur á flot, að hann hefði stundað ólöglegar skotveiðar við Örfirisey og skotið þar æðarkollu. Urðu harðar blaðadeilur um málið. 

Já, þetta varð að stórmáli.

45 árum síðar voru mikil málaferli um eignarhald Björns Pálssonar,  Alþingismanns Framsóknarmanna, á merinni Skjónu.

Á fjölmennri samkomu í Reykjavík var Björn spurður um það mál og líka um kollumálið.

Björn svaraði að bragði: "Ég á Skjónu en Hermann skaut helvítis kolluna."

Sjálfur afgreiddi Hermann málið á sínum tíma með snjallri vísu:

 

Ævi mín var eintóm leit

eftir villtum svani,

en ég er, eins og alþjóð veit

aðeins kollubani.  

 

Falsfréttir þrífast oft á ótta. Ein þeirra birtist í Alþýðublaðinu sumarið 1939 þess efnis að þýskir vísindamenn færu um norðausturhálendið í því skyni að mæla út hugsanleg flugvallarstæði fyrir þýsku nasistastjórnina. Sá fótur var fyrir þessari frétt, sem hefur síðar verið upplýst í tengslum við hana, að Agnar Koefoed-Hansen, þá flugmálaráðunautur ríkisstjórnar Íslands, hefði síðar beðið Halldór bónda á Brú á Jökuldal um leyfi til að gera flugvöll þar sem nú er Sauðárflugvöllur, og að smalamenn á Brúaröræfum hefðu rifið niður hlaðnar vörður í september 1939, sem þar höfðu verið settar upp.

Agnar flaug sumarið 1938 um allt land í leit að hugsanlegum framtíðarflugvallarstæðum. 

Vorið áður hafði íslenska ríkisstjórnin hafnað beiðni Hitlers um að Þjóðverjar fengju að koma sér upp aðstöðu hér á landi fyrir áætlað flug sitt yfir Atlantshaf.

Var það gert vegna ráðlegginga Agnars og vakti heimsathygli.  

Enn fyrr höfðu Íslendingar fjarlægt merki, sem hinn heimsþekkti þýski vísindamaður Wegener hafði reist á fjöllum uppi til að sanna hina stórmerku grundvallarkenningu sína um rek meginlandanna, svonefnda landrekskenningu. 

Um það leyti sem bandarískt varnarlið kom til Keflavíkurflugvallar 1951 kom frétt í dagblaðinu Tímanum um að grunsamlegar mannaferðir hefðu sést við brúarmælingar í Leirársveit og var leitt líkum að því að þar hefðu útsendarar Rússa verið á ferð til að undirbúa innrás. 

Síðar kom í ljós að þarna var Íslendingur að mæla brúarbreiddina vegna flutnings á litlum sumarbústað. 

Enn er í minnum stórbrotinn fréttaflutningur vikum saman af viðbjóðslegu drápi hundsins Lúkasar á Akureyri fyrir nokkrum árum. 

Þegar hundurinn týndi birtist síðar sprelllifandi hrundi þessi fréttaflutningur gersamlega. 

Í Guðmundar- og Geirfinnsmálum á sínum tíma voru stórfréttir fluttar í öllum fjölmiðlum af drápinu á Geirfinni í dráttarbrautinni í Keflavík þar sem tveir nafngreindir menn, sem þá sátu í ströngu gæsluvarðhaldi vikum saman, hefðu verið í hópnum sem drap Geirfinn. 

Síðar voru fluttar jafn stórbrotnar fréttir af því, að morðið á Geirfinni hefði verið framið á allt annan hátt og mennirnir tveir hvergi nærri komið, enda leystir saklausir úr fangelsi. 

Þjóðin glímir enn við það mál, því að aldrei hafa fundist neinar efnislegar sannanir fyrir því að Guðmundur Einarsson og Geirfinnur Einarsson hafi verið drepnir, og enn ekki hægt að afsanna til fulls að þeir séu á lífi.

Má vísa þar til þess þegar Íslendingur einn, sem hvarf í Bandaríkjunum, var úrskurðaður látinn, en birtist 12 árum síðar sprelllifandi á Íslandi.  

Falskar fréttir fara á flug

Skoða má strandsiglingarnar betur.

Vissulega er það kostur við landflutninga að trukkarnir komast lengra í átt við viðtakans heldur en skipin. En álag landflutningabílanna á vegakerfið er afar dýrt og í samtölum fyrir áratug við menn, sem þekkja nokkuð vel til, nefndu þeir ótrúlegar háar kostnaðartölur varðandi viðhald á þjóðvegakerfinu vegna hinna þungu flutningabíla. 

Líka má skoða þann kostnað sem mikil umferð á vegunum skapar. 

Það væri sem sé full ástæða til þess að kanna til hlítar á vandaðan hátt kostnað við flutninga á landi samanborið við flutninga á sjó, auk mengunar frá þessum tveimur þáttum vöruflutninga.  

Hagkvæmari og umhverfisvænni flutningar