Getur leigusali nokkuð skipt sér af gjaldtöku leigutaka?

Almenningur, sem kýs borgarfulltrúa, eru ekki allir kunnugir aðdragandann að því þegar Perlan var leigð einkafyrirtæki. 

Ef nú er að spretta fram pólitískt álitaefni verða þeir sem veita stjórnmálamönnum vald að fá upplýsingar um gang mála frá upphafi fram á þennsn dag. 

Ýmsu spurningum mætti svara:  

Hverjir voru með leigusamningnum og voru einhverjir á móti?

Voru einhver ákvæði í leigusamningnum, sem takmörkuðu rétt leigutaka til gjaldtöku eða annarrar útfærslu á leigunni?

Fleiri spurningar mætti nefna, en að minnsta kosti þyrfti að svara þessum tveimur og síðar fleiri, ef fyrstu svörin gefa tilefni til. 

Gjaldheimtan var kynnt í borgarráði

Kjarorkuárásir "til öryggis"?

Á 72ja ára afmæli fyrstu beitingu kjarnorkuvopna vekur núverandi staða á sama svæði óhug, vegna þess að það valdatafl sem stundað var í ágústbyrjun 1945 minnir óhugnanlega á það valdatafl sem nú er stundað. 

Í ágústbyrjun 1945 var Japan í raun sigrað. Bandarískar sprengjuflugvélar flugu að vild yfir japanaksar borgir vegna þess að búið var að eyða flugher Japana og þeir orðnir eldsneytislausir. 

Keisarinn horfði upp á Tokyo í logum og vissi að svipað háttaði til um flestar aðrar borgir. 

Hann hafði vikurnar á undan þreifað fyrir sér um uppgjafarsamninga með því að snúa sér á laun til Rússa um það, en síðar hefur upplýst, að Rússar höfðu í raun engan áhuga á friði nákvæmlega þá, heldur ætluðu sér að nýta sér samkomulag Bandamanna um að eftir stríðslok í Evrópu segðu þeir Japönum stríð á hendur, því að griðasattmáli hafði verið í gildi allt stríðið á milli Rússa og Japana. 

Rússar sáu nú tækifæri til að seilast til þess að ná til sín vænum hlut af kökunni, sem Kanar voru að skera fyrir sig. 

Við þessar aðstæður hentaði það Bandaríkjamönnum að sýna umheiminum kjarnorkumátt sinn og var það gert á þeim forsendum að mörg hundruð bandarískir hermenn myndu falla í innrás í Japan.

Japanskir hermenn hefðu sýnt slíka fádæma hörku í bardögum í stríðinu, að við slíku yrði að búast og því væri réttara að gera kjarnorkuárásir á landið "til öryggis".  

Á síðari tímum hefur það verið dregið í efa að Japanir hefðu haft nokkurn mátt til að valda slíku mannfalli hjá Bandaríkjamönnum, og hafa upplýsingar um þreifingar keisarans 1945 styrkt þá skoðun.

Undanfari kjarnorkuárásanna 1945 var orðalag yfirlýsingar Trumans Bandaríkjaforseta um "eld og brennistein af því tagi sem heimurinn hefði aldrei áður séð".

Nú er það Trump sem flytur svipaða yfirlýsingu, óhugnanlega líka yfirlýsingu Trumans.

Munurinn á ástandi nú og 1945 getur legið í því að þá sé rétt að Norður-Kóreumenn eigi 60 kjarnorkusprengjur.

Bandaríkjamenn áttu aðeins sínar allra fyrstu sprengjur 1945 og komust ekki í 60 sprengjur fyrr en 1948.

Línurnar núna er líka óskýrari hvað varðar hugsanlegar aðgerðir annarra þjóða en Bandaríkjamanna og Norður-Kóreumanna.

Kjarnorkuvopn Bandaríkjamanna og Rússa eru talin í þúsundum og sprengjurnar margar hverjar hundrað sinnum og allt upp í 500 sinnum öflugri en sprengjurnar, sem eyddu Hiroshima og Nagasaki.

Auk þess er Kína kjarnorkuveldi sem á landamæri að Norður-Kóreu.

Kjarnorkuvopn almennt eru lúmskasta og mesta ógn mannkynsins, því að í stað þess að hægt sé að treysta svonefnt "ógnarjafnvægi" kemur hvað eftir annað í ljós hvílík firra tilvist þeirra og svonefndrar MAD-kenningu (GAGA) er og veldur sífelldum vandræðum.  

Leiðtogar Norður-Kóreu eru óútreiknanlegir og gætu þess vegna hyllst til þess að gera kjarnorkuárásir "til öryggis".

Að minnsta kosti fullyrða þeir aftur og aftur að þeir séu eingöngu að stefna að kjarnorkuherafla til þess að "tryggja öryggi sitt gagnvart óviðunandi hótunum og fjandskap oBandaríkjamanna."

Í Kóreustríðinu 1950-53 vildi Douglas McArthur yfirhershöfðingi beita kjarnorkuvopnum en Truman greip til þess ráða að reka hann, sem var einstæð aðgerð gagnvart svo valdamiklum og frægum yfirhershöfðingja.

Þetta var rétt ákvörðun hjá Truman, því að beiting kjarnorkuvopna gegn Norður-Kóremönnum og Kínverjum hefði skapað óviðunandi hættu á allsherjar kjarnorkustríði Bandaríkjamanna og Rússa.

Nú er hins vegar við völd Bandaríkjaforseti sem erfiðara er að treysta til skynsamlegra gjörða en nokkrum öðrum Bandaríkjaforseta á Atómöld. 

Hóta eldflaugaárásum á Guam

Innantóma blaðrið um "sátt við náttúruna."

Færeyingar hafa aukið fiskeldi sitt um 6,5% að meðaltali. Hér á landi upphefst hins vegar mikill harmagrátur ef ekki verður farið tíu sinnum hraðar og það í sjókvíaeldi, sem er á útleið í nágrannalöndum okkar vegna mistaka og slæmra umhverfisáhrifa.

 

Ég hvet fólk til að lesa grein Bubba Morthens í Fréttablaðinu um hina "ábyrgu framkvæmd", væntanlega "í sátt við náttúruna",sem fólst í því að sleppa út 160 þúsund seiðum á laun og að sjálfsögðu í leyfisleysi.  

Margsinnis hefur komið fram að laxveiðimenn hafa ekkert á móti laxeldi í landkvíum, en á slíkt mega sjókvíafíklarnir ekki heyra minnst.

Ævinlega þegar verstu framkvæmdir hér á landi varðandi umhverfisspjöll hafa verið á dagskrá, hefur verið sunginn söngurinn um að þetta sé gert "í sátt við náttúruna."

Nóbelskáldið skrifaði á sínum tíma fræga blaðagrein undir heitinu "Hernaðurinn gegn landinu."

Nú hefur þessi nýi æðibunugangur borist í sjóinn við landið í formi hverrar risa sjókvíahugmyndarinnar á fætur annarri.

"Lítil sátt yrði un lokun Djúpsins" segja eldisfíklarnir sem hyggjast tífalda eldið við Ísland á örfáum árum og beita öllu tiltæku afli fjár, aðstöðu og útþensluþrá norskra eldisrisa til þess að fara hamförum í stíl við bankabóluna og stóriðju- og virkjanaæðið á sínum tíma.  

Lítil sátt yrði um lokun Djúpsins

Eftir standa koltvísýringsmagnið, súrnun sjávar og þurrð jarðefnaeldsneytis.

Ný tegund rökfærslu hefur litið dagsins ljós varðand spár um loftslagsbreytingar af mannavöldum:  Af því að veðurfræðingar eigi í erfiðleikum með að spá veðrinu upp á hár 5 daga fram í tímann geti þeir engu spáð um langtíma loftslagsbreytingar. 

Tökum hliðstæðu. Segjum að vegna hraðrar og mikillar fjölgunar vélhjóla sé spáð spáð fjölgun banaslysa á vélhjólum.  

Þá rísa upp efasemdarmenn sem segja að vegna þess að ekki sé hægt að spá fyrir um hvort það verði banaslys um næstu helgi, sé ekkert að marka líkindareikninginn varðandi lengra tímabil.

En hvað loftslagsmálin snertir, standa eftir óumdeilanlegar staðreyndir sem sjaldan er minnst á, af því að karpið um afleiðingar þeirra er teygt út og suður:  

Meira koltvísýringsmagn er nú í lofthjúpi jarðar en hefur verið í 800 þúsund ár og það heldur áfram að vaxa, óumdeilanlega mest af mannavöldum. . 

Jarðefnaeldsneyti er takmörkuð auðlind sem gengur til þurrðar á þessari og olíuöldin mun fjara út. 

Súrnun sjávar er vaxandi. 

Þegar sagt er að ekkert af þessu þrennu skipti máli hvað varðar það að mannkynið geti haldið áfram óbreyttum háttum sínum og meðferð sinni á auðlindum jarðar er verið að gera það sama og sagt var að strúturinn gerði, þegar hann sá hættu nálgast: Hann stakk höfðinu í sandinn.  

  

 

Starfsmenn tali ekki um loftslagsbreytingar

"Sokkinn kostnaður" um verslunarmannahelgina?

"Öllum kom hann til nokkurs þroska" var sagt í fornsögum um Erling Skjálgsson, valmenni mikið sem aldrei hafði heyrt hugtakið "sokkinn kostnaður" um það þegar menntunarstarf hans virtist gefa misjafnan árangur. 

Af tilvitnuðu orðalagi má nefnilega ráða að sumum hafi verið lítið hægt að kenna og árangur mannbótastarfsins misjafn. 

Nú er lokið mestu óróa- og ólátahelgi ársins hér á landi með fyrirsögnum eins og "allt tiltækt lögreglulið kallað út", "yfirgengilegur sóðaskapur og sukk", "tugir teknir ölvaðir við akstur", "slagsmál og ofbeldisárásir" o. s. frv., kunnuglegar fyrirsagnir ár eftir ár og áratugi eftir áratugi. 

Hverjir voru að þarna að verki sem ollu því að allt tiltækt lögreglulið þyrfti til að skakka leik?  Hælisleitendur?  Útlendingar? Flóttafólk frá Afganistan?  Skærasta stjarna danska kvennalandsliðsins í knattspyrnu mátti vafalaust fyrrum flokka undir alhæfinguna "sokkinn kostnaður." 

Í áratugi, löngu áður en farið var að úthrópa hælisleitendur, flóttafólk, múslima og útlendinga sem mestu friðarspilla og ógn hér á landi, vorum við hinir "innfæddu og arfhreinu" orðnir fullfærir um að skapa það ástand um mestu ferðahelgar sumarsins sem krefst þess að "allt tiltækt lögreglulið sé kallað út".

Hvað um þann kostnað, sem þjóðfélagið þarf að borga vegna þessa? Hvað um þann kostnað sem fór í að mennta þetta fólk, sem skilur sums staðar útvistarsvæði eftir eins og vígvöll?

Var sá kostnaður í menntakerfinu "sokkinn kostnaður"? Ef svo er, af hverju er þetta hugtak fyrst nefnt þegar rætt er um menntun barna erlendra hælisleitenda?

Eins og gengur er misjafnt hvernig íslenskum námsmönnum gengur í námi erlendis. 

Sumum tekst ekki að klára námið. 

Hefur heyrst að í erlenda menntakerfinu, sem þetta fólk naut kennslu í, sé hugtakið "sokkinn kostnaður" aðeins notað um nemendur frá öðrum löndum, til dæmis frá Íslandi?

Taka undir gagnrýni á Sveinbjörgu

Barnaleikir til16 ára aldurs. Raunveruleikir til æviloka.

Fyrir daga sjónvarps og síðar tölvuleikja voru börn og unglingar ekki í vandræðum með að leika sér jafnvel án nokkurra tækja eða leikfanga. 

Úrval leikjanna var mikið og tíminn leið ljúflega. 

Gamlar dagbækur sýna að í götunni, sem ég ólst upp í, Stórholtinu, var enn verið að "verpa eggjum" þegar komið var á 16. aldursárið, og þátttakendurnir orðnir svo stórir og öflugir, að gatan var orðin of mjó fyrir feril boltans. 

Hoppin í París eða Paradís voru orðin svo löng, að það varð að lengja Parísinn verulega til þess að hann stæði ekki alltof stutt yfir. 

Í nokkrum dægurlagatextum frá því fyrir rúmri hálfri öld eru ýmsir barnaleikir nefndir, svo sem fallin spýtan, stórfiskaleikur, að hlaupa í skarðið, kýlubolti, fimmaurahark, sipp, snú-snú, parís, þrautakóngur og að verpa eggjum, svo að eitthvað sé nefnt.

Þessir leikir kröfðust líkamlegrar færni og hollrar hreyfingar sem tölvuleikir nútímans eru flestir svo gersneyddir að ef ekki verður að gert, mun það verða hluti af mesta heilsuvandamáli 21. aldarinnar.  

Leikir barna og unglinga eru mikilvægur þáttur í að búa sig undir að takast á við verkefni lífsins og hætta ekki að leika sér af því að maður verður gamall, heldur að sporna við því að verða gamall við að hætta að leika sér.

Það var ekki enn runnið af fullum mánanum í kvöld eftir verslunarmannahelgina þegar hann gægðist forvitinn upp fyrir eitt af fellunum suðaustan við Mosfellsbæ til að forvitnast um, hvað væri að gerast á Tungubakkaflugvelli í kvöld.  

Jú, gamall flugmaður var að halda sér við eins og hann hefur gert í rúma hálfa öld með því að láta helst aldrei líða meira en þrjár vikur á milli þess sem farið er í loftið til flugæfinga til að halda sér við. 

Og hafa í huga, að maður hættir ekki að leika sér vegna þess að maður verði gamall, heldur verður gamall vegna þess að vera hættur að leika sér. 

Í þetta sinn voru þrjú flugtök og þrjár lendingar á TF-RÓS innifaldar í því að leika sér í fullri alvöru til að ryðga ekki í fluglistinni, því næstbesta sem rekið hefur á fjörur hins gamla á ævi hans. 

Afturhvarf til leikfanga fortíðar

Er Al Jazeera of góð sjónvarpsstöð?

Ég hef áður lýst því hér á bloggsíðunni hve mér fannst vinnubrögð sjónvarpsstatöðvarinnaf Al Jazeera voru fagmannleg og góð þegar eldgosin stóðu í Eyjafjallajökli 2010 og í Grímsvötnum. 2011. 

Ég þurfti að eiga samvinnu við á annan tug sjónvarpsstöðva þessi tvö sumur og fannst frammistaða og vinnbrögð Al Jazeera vera í fremstu röð. 

Ísraelska sjónvarpið var með öflugt lið, sem ég kynntist líka vel í samvinnu við það, og það auðveldaði mat á vinnbrögðum og efnistökum Al Jazeera.  

Að sögn íslenskra áhugamanna um sjónvarpsstöðvar víða í heiminum var stöðin afar metnaðarfull frá upphafi og hikaði ekki við að lokka til sín besta sjónvarpsfólk, sems völ var á, meðal annars á bresku stöðvunum, og lagði ekki síður áherslu á það að vera hvorki eftirbátur neinna vestrænna sjónvarpsstöðva í vönduðum fréttaflutningi né almannum efnistökum. 

Erfitt er og raunar ómögulegt að vera dómbær á gjörðir sjónvarpsstöðvar sem stundar jafn viðamikla starfsemi og Al Jazeera.

Kannski hefur stöðinni orðið á í messunni eða farið einhvers staðar út fyrir hina vandrötuðu línu meðalhófsins og óhlutdrægninnar.

En hitt hefur legið fyrir frá upphafi, að margir keppinautar hennar myndu gráta þurrum tárum þótt lagðir yrðu steinar í götu hennar. 

Og ekki er víst að burtför þessarar metnaðarfullu stöðvar yrði almennt til góðs í fréttaflutningi og upplýsingum af vettvangi þeirrar púðurtunnu sem Miðausturlönd eru. 

Er vandséð að aðrar arabískar stöðvar yrðu trúverðugri eða gagnlegri. 

Vilja leggja niður Al Jazeera

Allt að þriðjungur fuglanna á kafi hverju sinni?

Hugmynd Árna Johnsens fyrir um tveimur áratugum um að gefa ferðamönnum kost á siglingum meðfram Látrabjargi á hjólabáti hlaut snautlegan og óverðskuldaðan endi. 

Þegar setið var við borðstokkinn og fylgst með fuglalífinu kom það mest á óvart hve óhemju mikill fjöldi svartfugla var syndandi í kafi undir bjarginu allt í kringum bátinn og undir honum. 

Að upplifa lífið á þennan hátt hjá tugþúsundum fugla í bjarginu, á flugi við það og syndandi í sjónum við það var ógleymanlegt og einstakt. 

Nú, þegar ferðamannafjöldinn er margfalt meiri en hann var þegar þessi tilraun til afþreyingar var gerð, mætti alveg reyna þetta að nýju og eyða meira fé og fyrirhöfn í að sem flestir fengju að njóta hinnar óvæntu og einstöku ánægju, sem svona siglingar geta gefið. 

Flöskuskeyti fylgja eftir ferðum svartfugla

Sjötíu ára illskiljanleg hefð.

Skrílslæti, rusl, ölvun, slagsmál og hvers kyns vandaræði um verslunarmannahelgina eiga sér að minnsta kosti 70 ára hefð hér á landi ef marka má fréttaflutning fjölmiðla. 

Frægt að endemum varð það þegar áfengisdauðir mótsgestir á Landsmóti Ungmennafélaganna sem haldið var í Hveragerði 1949, voru settir í strigapoka og geymdir þannig þar til rann af þeim morguninn eftir. 

Einhvern tíma um svipað leyti á öldinni varð mótshald við Hreðavatn hneykslunarefni með afvelta unginga og íkveikjur í skógarkjarri. 

Eftir hrikalega lýsingu Helga Hjörvars útvarpsmanns á skrílssamkomu á Brautarholti á Skeiðum í kringum 1953 voru auglýsingar um dansleiki hljómsveita bannaðar í útvarpi. 

En með nákvæmlega engum árangri. Menn áttu erfitt með að fara í kringum þetta einstæða bann. 

Í Þjórsárdal var haldin alræmd drykkju- og skrílslátasamkoma nokkur sumur og Húsafellshátíðir voru stundum svakalegar. 

Núna eru það Flúðir þar sem streyma árlega flúðir áfengis og fíkniefna og sóðaskapurinn er yfirgengilegur. 

Ekki dugar minna en "allt tiltækt lögreglulið" til að afstýra stórvandræðum. 

Hvað er það í þjóðareðlinu sem viðheldur svona ástandi?  

Þessi spurning kom upp hér um árið þegar farnar voru íslenskar hópferðir á milljónasamkomur austan hafs  og vestan þar sem ekki sást svo mikið sem sígarettustubbur eða karalmellubréf þótt háíðirnar stæðu dögum saman. 

Allt tiltækt lið lögreglu á Flúðum

Örlagavaldur Íslendinga.

Vatnajökull er að sönnu mikilfenglegt náttúrufyrirbæri, sannkölluð kóróna Íslands. En ef aðeins er um að ræða samanburð á ísmassanum einum væri hann skafl einn miðað við risann og nágrannann Grænlandsjökul. 

Grænlandsjökull er meira en 200 sinnum stærri og allt að tífalt þykkari en Vatnajökull og við það að fara einu sinni yfir hann þveran eftir að hafa farið margsinnis þvers og kruss um Vatnajökul kiknar maður í hnjánum af lotningu. 

En þegar þess er gætt að annar af tveimur stærstu möttulstrókum jarðar er undir Vatnajökli með tilheyrandi eldvirkni, stenst Grænlandsjökull ekki samanburð sem einstakt náttúrufyrirbæri, því að þetta samspil elds og íss á sér engan líka, en jökull Suðurskautslandsins er margfalt stærri en Grænlandsjökull.  

Því miður fyrir Íslendinga eru aðeins 285 kílómetrar í loftlínu frá Hornströndum yfir til Grænlands þar sem allt að 3700 metra háir útverðir innan við ströndina gefa 534 metra háu Hornbjargi langt nef. 

Nálægð Grænlandsjökuls hefur mikil áhrif hér á landi. Yfir þessu ógnar íshveli myndast annað mesta háþrýstisvæði jarðar á vetrum, aðeins Síberíuhæðin er hærri. 

Áhrif Grænlandsjökuls eru margþætt. 

Þegar sumar lægðir koma norður með austurströnd eiga þær til að halda áfram til norðurs meðfram vesturströnd Grænlands.

Þar enda þær oft för sína, því að þær komast ekki til austurs yfir jökulinn.

Kuldahjálmur Grænlandsjökuls hefur fleiri áhrif. Fyrir suðvestan Ísland er að meðaltali lægsti meðalþrýstingur jarðar í janúar og afleiðingarnar, umhleypingarnir í janúar og febrúar, eru Íslendingum kunnar.

Enn er að nefna það nýjasta, að ör bráðnun jökulsins flytur mikið magn af köldu, ósöltu og léttu leysingavatni út í hafið við Ísland og þar sem það mætir þungum, söltum Golfstraumnum, flýtur jökulvatnið ofan á Golfstraumnum, sem sekkur sunnar en ella.

Þetta gæti valdið staðbundinni kólnun við Ísland þótt nær alls staðar annars staðar á jörðinni hlýni.

Ekki þarf nema nokkurra metra hækkun sjávar vegna útflæðis hins mikla leysingavatns til að sökkva stórum strandsvæðum á Íslandi og eru stórir hlutar Álftaness og Kvosin, Tjörnin og Vatnsmýrin dæmi um slíkt, að ekki sé talað um strandsvæðí víða um heim þar sem hundruð milljóna manna búa.  

 

Vara við hraðari bráðnun Grænlandsjökuls