Vafasöm mynd af Lagarfljóti.

Með frétt um veðurblíðu á Austurlandi er birt gömul mynd af Lagarfljóti frá þeim tíma þegar fljótið var bláleitt, áður en brúnleitum aurnum úr Jökulsá á Dal var veitt í Jökulsá í Fljótsdal.

Það kann að sýnast smáatriði, en að mörgu leyti er óheppilegt að birt sé mynd af vatninu með lit, sem hefur ekki verið á því í áratug.

Það kann að fá einhverja til að halda að fljótið sé svona áfram og að engin áhrif hafi orðið við að veita úr Jökulsá á Dal austur yfir.

Það kann líka að virðast óþægilegt fyrir þá sem töldu litabreytinguna til bóta.

Í heimildamynd, sem Landsvirkjun lét gera um Kárahnjúkavirkjun, var þess getið að umdeild litabreyting hefði orðið á Leginum og Lagarfljóti.  

Til þess að heyra nánar um þetta var rætt við mann, sem greinilega var hlynntur virkjuninni, því að hann sagði litabreytinguna til bóta, - nú minnti liturinn á á Lagarfljóti á brúna glæsidís á sólarströnd!  

Hann var heppinn að spyrjandinn spurði hann ekki hvort liturinn væri kannski líkari því sem blasti við þegar litið væri ofan í klósettið eftir linar hægðir. 

Þess má geta að þegar ég fór í ferð mína í Jaspers- og Banffþjóðgarðana í Klettafjöllunum hlakkaði ég mikið til að sjá hið rómaða Lovísuvatn (Lake Louise) sem varð frægt fyrir hinn undurfagra og einstaka bláleita lit sinn. Fyrstu landnemarnir höfðu aldrei áður sé nákvæmlega svona lit. 

Þegar ég kom að vatninu og sá litinn á því datt upp úr mér: "Hvað, þetta er bara eins og Lögurinn!" 

En þetta var áður en litinum á Leginum var breytt, - og viðmælandinn í heimildamyndinni um Kárahnjúkavirkjun hefði sennilega líka orðið fyrir vonbrigðum og sagt:  "Hvað, þetta er ferlega ljótt, svipað og Lögurinn var áður en hann hann varð eins og sólbrún glæsidis!" 

Og ef þessi viðmælandi sér myndina í tengdri frétt, yrði hann sennilega sár yfir því að birta mynd af vatninu svona ljótu. 

Hlýjasti dagur ársins á laugardag

Gæti forseti Íslands náðað sig eða fellt niður saksókn gegn sér?

Vangaveltur Donalds Trumps varðandi náðunarvald sitt hafa vakið athygli, einkum varðandi það að hann gæti afstýrt saksókn á hendur sér sjálfum og hverjum þeim, sem er í náðinni hjá honum.

Ekki er vitað til þess að Richard M. Nixon hafi verið neitt að velta vöngum yfir slíku, en að vísu var fyrirbærið Twitter ekki til á hans dögum.  

En í þremur tugum greina sem eru upphafslhluti íslensku stjórnarskrárinnar, eru ýmis ákvæði þess eðlis að vafi geti leikið á túlkun þeirra.

Þessar greinar eru 168 ára gamlar eftirlegukindur af dönsku stjórnarskránni 1849 þar sem reynt var að friðþægja danska konungnum með því hafa þessa greinarunu um að hann gerði þetta og hitt, en síðan fylgdi með að hann væri samt ábyrgðarlaus af stjórnarathöfnum og feldi ráðherrum að framkvæma vald sitt.

Ein greinin er athyglisverð:  

"Forseti getur ákveðið að saksókn fyrir afbrot skuli niður falla, ef ríkar ástæður eru til. Hann náðar menn og veitir almenna uppgjöf saka."

Engin takmörk eru sett gagnvart því hverja hann náðar eða á hvern hátt og hverjum hann veitir almenna uppgjöf saka. Gæti það jafnvel orðið hann sjálfur og hans nánustu? 

Og ef forseti á að fela ráðherra að framkvæma þetta vald sitt, er það þá dómsmálaráðherrann?

Og ef forseti og dómsmálaráðherra fara með framkvæmdavaldið, er heppilegt að þessi hluti dómsvaldsins falli undir valdsvið þeirra?

Í upphafi stjórnarskrárinnar segir að Ísland sé lýðveldi með þingbundinni stjórn. 

Og að aukinn meirihluti Alþingis geti knúið fram afsögn forseta með þjóðaratkvæðagreiðslu. 

Þetta tvennt má skoðast sem öryggisventill í þessu tilliti, en af fjölmörgum ákvæðum stjórnarskrárinnar má sjá, að það var ekki að ástæðulausu að forystumenn þjóðarinnar töldu brýnt þegar Ísland varð lýðveldi 1944 að gerð yrði ný stjórnarskrá hið fyrsta, og að 1949 brýndi Sveinn Björnsson forseti Alþingi til að standa við loforðin um þetta. 

 

Trump ætlar ekki að náða sjálfan sig

Byggðin dreifist í raun þrátt fyrir þéttingu byggðar.

Það þarf ekki að fjölyrða um hagkvæmni þéttingar byggðar og að þess vegna væri hægt að reikna út mikla hagkvæmni við það að öll byggð og sem mest þjónusta og atvinnustarfsemi væri sett í stór háhýsi á sem minnstu svæði.

 

En til þess að það gæti gengið yrði að ríkja harðsvírað miðstjórnarvald þar sem bannað hefði verið strax um 1950 að byggja neitt austan Elliðaáa og sunnan Fossvogar. 

Þegar fólksstraumurinn var sem mestur frá Austur-Þýskalandi til Vestur-Þýskalands fyrir daga Berlínarmúrsins, var sagt, að fólkið kysi sér búsetu með fótunum. 

Og hér á landi og í nágrannalöndum okkar kýs fólk sér búsetu með samgöngutækjum sínum. 

Ætli ég verði ekki að teljast ósköp venjulegur fjölskyldufaðir og að ef allt væri með felldu hvað snerti þéttingu byggðar ætti ég ekki heima austarlega í Grafarvogshverfi heldur við Háaleitisbraut þar sem allir mínir afkomendur ólust upp. 

En aðeins eitt barnanna býr í grennd við Háaleitisbraut, einn sonur minn býr erlendis, en öll hin börnin ákváðu að setjast að í úthverfunum og í Mosfellsbæ með alla sína 18 afkomendur. 

Helmingurinn af þessum afkomendum býr í Mosfellsbæ. 

Ef við hjónin ættum heima vestur undir Kringlumýrarbraut værum við í útjaðri fjölskyldubyggðarinnar og mun fjær þeim nær öllum, en við erum núna. Núverandi búseta þeirra þrjátíu sem eru í stórfjölskyldunni, auðveldar öll samskipti okkar. 

Og nú leitar sá eini afkomandi, sem eignast hefur langafabarn, til Reykjanesbæjar eins og svo margt af unga fólkinu gerir um þessar mundir, sem leita þangað sem húsnæði er ódýrast og fljótlegast að komast yfir það, svo sem suður með sjó og í Árborg. 

Samkeppnin um búsetuna einskorðast heldur ekki lengur við atvinnusvæðið á Suðvesturhorninu, heldur við Leifsstöð. 

Fólk flytur einfaldlega til útlanda ef þar bjóðast aðstæður, sem því líkar betur við en hér heima. 

Það er að vísu lengri leið fyrir mig að fara til ýmissa erindagerða vestan Elliðaáa héðan frá austanverðu Borgarholtinu heldur en var frá Háaleitisbraut, en með því að nota að mestu tvenn hjól, rafreiðhjól og létt Honda PCX vespuhjól, hef ég minnkað persónulegan samgöngukostnað minn og kolefnisspor um 70%. 

Hjá svonefndum Samtökum um betri byggð stóð eitt sinn til að leggja fram tillögu á landsfundi Samfylkingarinnar um að banna allar lagningar á nýjum götum og hverfum í útbæjum Reykjavíkur og stöðva með því alla íbúafjölgin þar. 

Ég spurði tillögusmiðinn hvort hann teldi líklegt að hægt væri að þvinga fólk til að flytja inn til miðborgarinnar gegn vilja þess með slíku banni. 

Uppbyggingin í ytri hverfum höfuðborgarsvæðisins byggðist nefnilega á eftirsókn eftir ódýrara húsnæði og dreifðri byggð. 

"Þetta fólk, sem vill endilega vera í dreifðri byggð, getur bara flutt upp á Akranes eða til Hveragerðis" var svarið. 

Sem sagt, betra fyrir hagkvæmnina af þéttari byggð að fólk ætti heima á Akranesi en í Mosfellsbæ? 

Frá Úlfarsdal til þungamiðju byggðar höfuðborgarsvæðisins sem er austast í Fossvogsdal, er álíka langt og frá Vesturbænum í Reykjavík til þessarar þungamiðju. 

Það er nefnilega liðin um hálf öld síðan þessi þungamiðja var við Tjörnina. 140 þúsund af 210 þúsund manns á höfuðborgarsvæðinu, eiga heima austan við Elliðaár og sunnan við Fossvogsdal.  

Og þau 7% af svæðinu vestan Elliðaáa, sem flugvöllurinn þekur, skipta augljóslega engu bitastæðu máli í því sambandi. 

Lóðalagerinn tæmdist

Refsiaðgerðir stundum gerðar af skammsýni og hræsni .

1979 sat ríkisstjórn í Afganistan, sem var það hliðholl Sovétmönnum, að hún var oft skilgreind sem leppstjórn.  Í augum ráðamanna Sovétríkjanna var Afganistan afar mikilvægt hernaðarlega, því að landið átti löng landamæri að Sovétríkjunum, en einnig landamæri að Íran og Pakistan.

Þá gerðu svonefnd Muhaheddin samtök, sem voru múslimskur fyrirrennari Talibana, uppreisn og steyptu stjórninni. 

Þetta þótti ráðamönnum Sovétríkjanna óviðunandi ógn við það sem kallað er "öryggishagsmunir" og sendu herlið inn í landið "til þess að rétta stjórninni hjálparhönd" eins og það var orðað. 

Þetta vakti mikla hneykslan víða um lönd, og Bandaríkjamenn og Bretar stóðu fyrir refsiaðgerðum gegn Sovétríkjunum, sem meðal annars fólust í því að fá það margar þjóðir til að sniðganga Ólympíuleikana í Moskvu 1980, að jaðraði við eyðileggingu. 

Sovétmenn hefndu fyrir þetta með því að fá kommúnistaríkin til að sniðganga Ólympíuleikana í Los Angeles 1984, þannig að tvennir Ólynpíuleikar fóru að miklu leyti í súginn fyrir þetta brölt allt. 

1985 gáfust Sovétmenn upp við stríðsreksturinn í Afganistan, enda höfðu Bandaríkjamenn stutt þau öfl dyggilega í Afganistan sem gerðu Afganisatn að hreiðri fyrir hryðjuverkasamtök, sem gerðu árásina á Bandaríkin 2001. 

Þá snerist dæmið við þegar NATO undir forystu Bandaríkjanna sendi herlið inn í landið, sem kom á jafn mikilli leppstjórn og Sovétmenn höfðu haft þar fyrir 1979. 

En þetta sýndi hve grunnhyggin stefna Bandaríkjanna hafði verið 22 árum fyrr þegar Sovétmönnum var refsað fyrir að senda her inn í landið. 

Öll sagan á suðurlandamærum Sovétríkjanna og síðar Rússlands er vörðuð skammsýnu mati á aðstæðum. 

Nikita Krústjoff og stjórn hans gerðu mikil mistök þegar Krímskagi var færður úr Rússlandi yfir í nágrannalýðveldið Úkraínu. 

Þetta var að vísu göfugmannlegt og átti að sýna einingu og bræðralag ríkjanna í Sovétsambandinu, en Krústjoff hefði átt að hafa í huga, að Rússar höfðu fórnað meira en 50 þúsund hermönnum í Krímstríðinu rúmri öld fyrr og milljónum manna í Seinni heimsstyrjöldinni til að tryggja öryggishagsmuni Rússa á suðurlandamærum Rússlands.

Þegar sókn NATO og ESB til austurs var komin á það stig að Úkraína gæti færst undir efnahagsleg yfirráð ESB og hugsanlega orðið NATO ríki eins og Eystrasaltslöndin, náði gamalkunnug tortryggni Rússa gagnvart "sókn til austurs" (Drang nach osten) yfirhöndinni með réttu eða röngu og Krímskaginn var tekinn með valdi.

Staða Krímskaga hernaðarlega er svipuð gagnvart Rússlandi og Florida og suðausturríkja Bandaríkjanna er í Bandaríkjunum, - Sevastopol álíka mikilvæg flotastöð fyrir Rússa og Norfolk fyrir Bandaríkjamenn.  

Herða refsiaðgerðir gegn Rússum

Enn og aftur er dómarinn hluti af leikvellinum.

Orðin ef og hefði eru alltaf nærtæk þegar velt er vöngum yfir umdeilanlegum atvikum. Hvað dómgæslu snertir sannaðist enn einu sinni í leik Íslands við Sviss, að dómarinn er hluti af vellinum, slæmur eða góður eftir atvikum og bitnar oft misjafnt á keppendum. 

Við því er lítið að segja. 

Annað ef og hefði má nota um það hvaða þýðingu missirinn á Margréti Láru hafði fyrir íslenska liðið. 

Svona svipað eins og að velta vöngum yfir því hvaða þýðingu Gylfi Þór Sigurðsson hefur fyrir íslenska karlalandsliðsins. 

Ekki tjáir að fást um orðinn hlut í EM hjá konunum. Ef þær vinna síðasta leikinn er hægt að hugga sig við það að það munaði aðeins einu marki í fyrri leikjunum tveimur að gengi liðsins hefði orðið annað og betra en það varð, og allir sem staðið hafa að þátttökunni á ÉM nú geta verið stoltir af allri umgerð hennar og útfærslu. 

Ótrúlegt að hún hafi fengið að klára

Illa valinn tími fyrir flutninga á vinnuvélum.

Skiljanlegt er að bændur og verktakar þurfi að nota dráttarvélar og flutningavagna til að fara á milli staða um þjóðvegina þegar það á við. 

Þó er ekki alveg sama hvernig þetta er gert.

Sem dæmi um slík má nefna að á leiðinni frá Reykjavík upp í Borgarfjörð var föstudagsumferðin út úr borginni í hámarki á tímanum milli sex og átta í kvöld. 

Vildi þá ekki svo til, að við Lamhbaga rúmum 20 kílómetrum frá Borgarnesi lentu bílar í bílalest, sem var langtímunum saman á inann við 50 kílómetra hraða alla leið upp að Borgarnesi. 

Fyrst hélt ég að það hefði gerst slys, en þegar komið var að vegamótunum til Hvanneyrar, sást hvers kyns var:  Stór dráttarvél hafði dregið á eftir sér flutningavagn með skurðgröfu alla þessa leið.

Á myndinni, sem hér er, sést þegar dráttarvélin hefur loksins beygt af leið eftir minnst 20 km akstur eða jafnvel meira.   

Og tíminn, sem valinn var til þess arna, var mesti vikulegi álagstíminn á þessum 20-25 km kafla, þannig að það var bíll við bíl á löturferð, allt niður í 40 km hraða svo langt sem augað eygði bæði aftur og fram. 

Hefði nú þessi dráttarvélarökumaður ekki átt að sýna örlítið meiri tillitssemi og velja sér skárri tíma?

Að ekki sé nú talað um þá slysahættu sem þetta athæfi olli, því að einstöku sinnum til að byrja með tókst ökumönnum að taka sénsa og þrykkja sér fram úr, einn og einn.  

En fljótlega eftir að hann tók upp á þessu, söfnuðust þeir bílar, sem voru með stór hjólhýsi í eftirdragi næst fyrir aftan hann. 

Bílstjórar þessara bíla voru einfaldlega á of stórum og svifaseinum bílum til þess að komast fram úr flykkinu fremst og þar með myndaðist kökkur þriggja langra bíla fremst á halarófunni. 

 

Ófullkomnu "innviðirnir" margumtöluðu leynast víða.

Engar kannanir munu hafa verið gerðar á þörfum erlendra ferðamanna til þess að komast í sambandi við netið og símann í gegnum til þess gerða lykla, sem hægt er að stinga inn í ferðatölvur. 

Fjölmargir eru hugsanlega bara fegnir yfir því að losna við að vera í einhverju eilífðarsambandi af þessu tagi. 

En síðan eru samt áreiðanlega margir, bæði útlendingar og Íslendingar, sem vilja vera í góðu netsambandi. 

En greinilegt er, að fjarskiptakerfið er víða fjarri því að anna álaginu, sem á því er. 

Undanfarna daga hef ég verið á ferð við Ísafjarðardjúp og þar kemur blátt og fallegt ljós á lykillinn sem sýnir gott 3G samanband, af og til, en langtímunum saman er bókstaflega ekkert merki. 

Þetta þýðir að það er stundum varla vinnandi vegur að skoða póst, veður og annað á netinu, vegna þess að tölva manns er fyrirvaralaust rifin úr sambandi og verður síðan sambandslaus í óralangan tíma. 

Núna er ég staddur annars staðar eftir að hafa skroppið til Reykjavíkur og til baka til þess að taka þátt í útför míns góða vinar Carls Möllers, og er nú í þessu líka fína sambandi, enda á afar fáförnum slóðum þar sem álagið er lítið á svæðinu, sem þessi endurvarpsstöð er. 

Læt því fljóta með mynd, sem tekin var rétt áðan í miðri sumarnóttinni. Það væri ekki mögulegt að vera svona fljótur að setja myndina hér inn nema vegna þess hvað merkið er gott. 

En hins vegar vonlaust á öllu svæðinu við Ísafjarðardjúp. 

 

„Nú? Er Ísland eyja?“

Sér varla högg á vatni.

Í kringum Donald Trump er stór hirð manna sem taka mjög alvarlega það sem forsetinn segir, sama hve fráleitt það er á stundum. 

Þessi átrúnaður hefur gripið milljónir manna bæði heima í Bandaríkjunum og erlendis, og eins og oft vill verða, fá þeir helst trúnað, störf og náð hjá forsetanum, sem standa sig best í því að halda fram svonefndu sannlíki, (alternate truth) sem felst í því að enda þótt staðreyndir liggi fyrir, búi forsetinn og menn hans yfir öðrum sannleika sem er sá eini rétti, en hinar staðreyndirnar séu hins vegar rangar, tilbúnar og falsfréttir.

Þessi hirð, bæði hjá Trump og allt heim til hirðar hans hér á landi, hefur til dæmis blákalt haldið því fram að niðurstaða skoðanakannana síðastliðin 75 ár hafi allar verið falsfréttir, en hins vegar réttar þær niðurstöður, að Trump glansi um þessar mundir svo mjög í skoðanakönnunum að niðurstöður kannana, jafnvel langt aftur í tímann, séu augljóslega rangar.

Þótt Sean Spicer sé sagt upp, er vart við því að búast að það sjái högg á vatni varðandi þennan málatilbúnað, því að nóg er til af trúföstum aðdáendum Trumps til að stunda af kappi þessa tegund rökræðna og meðferðar á gögnum af flestu tagi.  

Sean Spicer búinn að segja upp

Helgiathöfn landnáms Ingólfs. Nú tekin upp hótelatrú?

Fáir búa yfir meiri þekkingu um trúarathafnir í upphafi byggðar í Reykjavík og séra Þórir Stephensen, fyrrverandi dómkirkjuprestur. 

Áður hefur verið lýst hér á síðunni hvernig hann telur að sérstök trúarathöfn hafi farið fram þegar Ingólfur Arnarson friðmæltist við landvættina með því að láta öndvegissúlur sínar, heimilisguði sína, fljóta upp í fjöruna þar sem nú er Tryggvagata og láta síðan bera þær að stað skammt frá fyrir sérstaka athöfn. 

Þetta rímar vel við alla söguna af landnámi Ingólfs og Hjörleifs, en Ingólfur taldi Hjörleif hafa goldið fyrir það með lífi sínu að vera trúlaus og vingast ekki við landvættina á sama hátt og gert var í Reykjavik. 

Rétt eins og Íslendingar virtust taka upp áltrú á sjöunda áratug síðustu aldar, hefur verið tekin upp nokkurs konar hótelatrú í Reykjavík, þar sótt er að öllum mögulegum og ómögulegum reitum í Reykjavík til að reisa þar hótel, helst svo stór á stundum, að yfirskyggi allt í kringum þau. 

Liggur á að koma upp enn einu hótelinu

Villandi fyrirsögn fyrir marga lesendur.

Engin furða er að fréttin með fyrirsögninni "Gunnar fékk 45 daga keppnisbann" sé mest lesin, því að venjulega fá íþróttamenn keppnisbann fyrir brot á reglum eða vítavert athæfi. 

Lesa þarf alllangt inn í fréttina til að sjá hið sanna, að Gunnari var gert skylt að gera keppnishlé öryggis síns vegna. 

Svipað er gert í áhugamannahnefaleikum þegar keppendur fá rothögg eða slæm höfuðhögg. 

Í atvinnumannahnefaleikum taka flestir hnefaleikarar sér minnst sex vikna hlé eftir erfiða bardaga, eða um það bil 45 daga hlé, en öruggara er að hléð sé tvöfalt lengra. 

Þá er fyrri hluti hlésins notaður til svipaðs og þegar fólk verður almennt fyrir meiðslum, svo sem að vera í sex vikur í gipsi meðan brot eru að gróa. 

Sex vikur eru stundum taldar vera lágmarkstími til að koma sér í form, þannig að minnst tólf vikur alls eftir keppni með umtalsverðum meiðslum eru oft taldar vera hæfilegur tími til að komast í viðunandi bardagaform. 

Og dæmi eru um miklu lengri hlé, svo sem þegar Muhammad Ali var í ár frá keppni milli bardaganna við Sonny Liston vegna uppskurðar við kviðsliti. 

Gunnar fékk 45 daga keppnisbann