Endurómur Kalda stríðsins.

Auknar framkvæmdir á vegum bandaríska hersins hér á landi líkjast því að gamall draugur Kalda stríðsins sé að berja að dyrum á Norður-Atlantshafi í kjölfar þess að nú verða öll Norðurlöndin í fyrsta sinn aðildarríki að NATO.  

Þótt erfitt sé að átta sig til fulls á því hvernig stríðsgæfan muni skiptast í Úkraínustríðinu liggur hitt ljóst fyrir að rússneski flotinn virðist ætla að verða áfram ein styrkasta stoð heraflans og leika vaxandi hlutverk á höfunum. 

Herinn vill milljarða fjárfestingu

90 sm vaðgeta er afrek, en svigrúm til breytinga fyrir jöklaferðir virðist lítið.

Nýi Land Rover Defender jeppinn er náskyldur Discovery tæknilega, sem gefur marga kosti, en líka lakari möguleika á breytingum fyrir jöklaferðir miðað við gamla Defender, sem var á heilum öxlum allt frá fyrstu bílunum 1948 og með möguleika til að hækka yfirbygginguna á grindinni til að auka rými fyrir 38 tommu hjólbarða og stærri fyrir jöklaferðir. 

Einnig er svigrúm fyrir langa slaglengd fjöðrunar hjólanna meiri á jeppum með þessu gamla lagi eins og Jeep Wrangler.

Wrangler er auk þess ódýrari en Defender. 

Auk þess er nýjasta breytingin á þeim jeppa fólgin í að hefja að hluta til innrás rafknúinnar orku í jöklajeppa.  

Vaðgeta torfærujeppa hefur yfirleitt verið innan við 50 sm fram að þessu, þótt finna megi jeppa með 70 sm vaðgetu, svo að 90 sm vaðgetan á nýja Defender verður að teljast tæknilegt afrek. 

 

Hulunni svipt af Defender 130

Tvö lið "komin út í horn".

Orð eins og að vera "kominn út í horn" eða "með bakið upp við vegg" eru stundum notuð um erfiða stððu, sem íþróttafólk kemst í. 

Það má að vissu leyti segja um bæði ítalska og íslenska liðið í leiknum í dag. 

Bæði þurfa sárlega á sigri að halda, einkum ítalska liðið, sem líkja má við sært dýr eftir ófarirnar fyrir Frökkum. 

Íslendingar náðu ekki því takmarki að hirða öll þrjú stigin í leiknum um daginn og munu hugsanlega mæta góðu liði, sem gæti sannað það fyrirbæri, að fyllast óvæntum og afgerandi bardagamóði, eins og stundum gerist við likar aðstæður og særður hnefaleikari, sem hefur verið króaður af í einu horni hringsins. 

Þetta getur orðið spennandi!

Margrét Lára: Ég fékk smá áfall

"Fyrir eld" og "eftir eld." Tengsl við nær fimmtung Íslandssögunnar.

Árið er 2022. Níræður Íslendingur kann að vera í þeirri stöðu að hafa myndað  persónuleg tengsl við afkomanda, sem verður á lífi í upphafi 22. aldarinnar. 

Sami níræði Íslendingur náði því kannski fyrir meira en 80 árum að mynda persónuleg tengsl við langafa sinn og langömmu, sem áttu minningar frá því skömmu eftir miðja 19. öld og höfðu samskipti við fólk, sem miðaði oft og einatt viðhorf sín til manna og málefna með því að nota orðin "fyrir eld" og "eftir eld" og átti þá við hina hrikalegu Skaftárelda 1783 og árin þar á eftir.  

Ofangreind dæmisaga varpar ljósi á tvennt: Hvað margir hinna eldri geta haft stóran hluta Íslandssögunnar nálægt sér, eða alls vel á þriðja hundrað ár. 

Og hins vegar er sú staðreynd, að stórfelldar hamfarir á borð við "eldinn", sem í Móðuharðindunum felldi fjórðung landsmanna og 70 prósent búsmalans verða hér á landi á tveggja til fjögurra hundraða ára fresti..  

Núlifandi kynslóðir þekkja ekki risa gos

Áratuga reynsla er af loforðum kvótakaupenda.

Aratuga reynsla er nú fengin af samningum um kvötakaup og sölu. Sú minnisverðasta var kannski ein þeirra fyrstu og stærstu þegar Guggan, flaggskip Vestfirðinga, var seld úr fjórðungnum með loforði um að hún myndi halda áfram að skila aflanum fyrir vestan. 

Eða þannig ályktuðu flestir, sem höfðu spurnir af þessum eigendaskiptum. 

En sögunum, sem líktust senunni úr Verbúðinni og sölu Guggunnar fjölgaði jafnt og þétt, og voru reyndar fyrirsjáanlegar, því að þeir sem keyptu, urðu að beygja sig fyrir lögmálum kvótaverslunar þegar á hólminn var komið; þetta var einfaldlega innbyggt í kerfið og nær alltaf óumflýjanlegt, þegar það gerðist. 

Megin ábyrgðina báru þeir sem settu lögin og einnig Hæstiréttur, sem sneri svonefndum Vatneyrardómi við ef rétt er munað. 

„Eins og sena úr Verbúðinni“

Nýtt, margra alda tímabil eldvirkni, hófst í fyrra?

Ein staðreynd blasir við á Reykjanesskaga eftir Geldingadalagosið í fyrra:n  Átta alda tímabili með engu gosi á skaganum lauk, þótt undantekning kunni að hafa orðið vorið 1783 með smágosi út af Reykjanesi.  

Nú þarf að hefja stórfellt og markvisst rannsóknarstarf; eins konar framhald vinnu Axels Björnssonar fyrir þremur áratugum, þar sem unnið er úr öllum þeim sviðsmyndum nýrra eldgosa um allan skagann, sem mögulegar kunna að vera, og haga fyrirbyggjandi varnaraðgerðum í samræmi við þessa vinnu. 

Hún snertir alla þætti þjóðlífs yfirggnæfandi meirihluta þjóðarinnar, sem býr á þessu öfluga eldvirknissvæði og mannvirki þess, allt frá Hellisheiði og leiðum nýrra hrauna niður í Elliðavog út á Eldeyjarsvæðið út af Reykjanesi. 

Líkur á framhaldi Reykjaneselda í vetur

Sagan frá 1941 og 1812 situr enn í Rússum.

Á ferð norrænna bílablaðamanna á nýjum Volvobílum frá Finnlandi um Kolaskaga til Murmansk 1978 var fróðlegt að bera saman kjör og sýn Rússa á svipaðri breiddargráðu og Ísland saman við íslenska sýn og veruleika. 

Götumyndin í Murmansk 1978 minnti á götumyndina í Reykjavík 1948. Ófullgerðar malargötur, gamlir vörubílar með verkakarla standandi á pöllunum, biðraðir vegna vöruskorts í verslunum og illa frágengin hús. 

Murmansk á svipuðu stigi og Reykjavík 30 árum fyrr og sovéskt alræði með ritskoðun allsráðandi í landi, sem lokaði þegna sína svo mjög inni, að þrjú þúsund manns voru á biðlistum eftir skipsrúmi í hverjum verksmiðjutogara til þess að komast út á sjó, jafnvel án þess  að sjá til lands vikum saman. 

Mikil þrá ríkti til að finna fyrir viðurkenningu norrænu gestanna á því sem þeim var sýnt, og minnti það óneitanlega svolítið á svolítið á fyrirbærið "how do you like Iceland?" heima á Íslandi. 

Rússarnir urðu daprir og hissa þegar við vorum ekki hrifnir, en þó var þar undantekning á, hvað varðaði söfnin í þessari norðlægu hafnarborg. 

Þau fengu Íslendinginn til þess að fyllast minnimáttarkennd í samanburðinum við söfnin og safnaleysið heima. 

Sýn Rússanna á sögu sambúðar þeirra við erlend stórveldi var og er enn sláandi sterk og umhugsunarverð þegar kom að útlistun þeirra á styrjöldum fyrri alda, sem fengu mjög flotta meðhöndlun í þessum söfnum í Murmansk. 

Hugtakið Seinni heimsstyrjöldin sást hvergi nefnt og því síður ártöl hennar, 1939-1945, heldur hét hún "Föðurlandsstyrjöldin mikla 1941-1945."

Afar vel var útfært hvernig Vesturveldin notuðu árin 1939 til 1941 til þess að gera þjóðir Austur-Evrópu að hernaðarlegum bandalagsþjóðum með tilheyrandi þýsku herliði plöntuðu niður í hverju landi. 

Og 22.júní 1941 rufu Þjóðverjar griðasamning sinn við Sovétríkin í stærstu hernaðarinnrás mannkynssögunnar þar sem megin markmiðið var að ná yfirráðum yfir Úkraínu og olíulindum, kornforðabúi og öðrum auðlindum þar og í Kákasuslýðveldunum við Kaspíahaf. 

1978 var auðvelt að hamra á þessari sögu í Rússlandi og er það gert enn ótæpilega, enda enn um yfirráð yfir sömu slóðum og 1941 til 1945 að tefla. 

Fyrir réttum 80 árum, sumarið 1942, stóð yfir stórsókn Öxulveldanna um Ukraínu austur til Bakú. 

Og enn eru slóðir innrásar Napóleons 1812 sýndar skilmerkilega ásamt því að fjalla um helstu orrustur þeirrar innrásar.  

 

Vesturlönd ætli að ráðast á Rússland

Fyrir þrjátíu árum skorti rannsóknir á banaskotum hvala.

 

Ætli það séu ekki um þrjátíu ár síðan málaferli voru vegna þeirrar aflífunaraðferðar sem notuð er á hvolum hjá Íslendingum. 

Þeir sem sóttu málið héldu því fram að hvalir stæðu ekkert síður nálægt mönnum um líkamsgerð og tilfinningalíf en aðrar skyldustu spendýrategundir, og að svona drápsaðferðir stæðust ekki dýraverndunarlög. 

Eftir mjög athyglisverð réttarhöld og yfirheyrslur kom sá úrskurður, að gögn skorti um það, hve miklum sársauka ríkjandi drápsaðferð ylli og varð málareksturinn því ekkert lengri í það sinn, heldur héldu hvalveiðarnar áfram með óbreyttri aðferð sem hefur verið notuð síðan. 

Eitt af því sem málsaðilar litu ólíkt á var sú staða hvalanna í fæðukeðjunni að þeir þyrftu ekki að óttast það í eðlilegu umhverfi að önnur dýr réðust á þá og ætu. 

Komu tvö sjónarmið þar fram. Annars vegar að maðurinn væri að því leyti aðskotadýr í dýraríkinu að ofsækja hvalina og drepa þá, en það væri sérlega óeðlilegt. Hins vegar, að það væri ekkert óeðlilegt við það að hvalirnir þyrftu að óttast eins og önnur dýr, og að þar gengndi maðurinn því eðlilegu hlutverki. 

Einu sinni bauðst Íslendingum að selja Arabaþjóðum tugþúsundir kinda til þess að aflífa þær með arabísku aðferðinni að stinga þær neðan við nnakkann. Bent var á að þessi aðferð væri svipuð og gamla hefðbundna aðferðin hefði verið hér á öldum áður.

En hugmyndin var samt kveðin niður hér heima vegna þess að þessi arabíska aðferð væri verri en banaskotið. 

Jón Kristjánsson dýralæknir var eitt sinn spurður að því hverng aflífunaraðferðir Arabaþjóða við kindaslátrun væru verri; ómannúðlegri en banaskotið hjá okkur. 

Jón svaraði: "Ég get ekki svarað þessu, því að ég hef aldrei prófað að vera kind, sem er aflífuð með báðum aðferðunum." 

Banaskot hvala rannsökuð

Hefðu skiptingarnar ekki átt að kom fyrr?

Í hörðum baráttuleik í miklum lofhita geta útskiptingar leikmanna vegið furðu þungt. 

við hliðarlínuna bíða alveg óþréyttir leikmenn, sem eiga að geta skilað mikilli og ákafri yfirferð í lok leiksins, þegar þeir, sem eru inni á vellinum eru að verða búnir að tæma orkugeyminn í sér. 

En skiptingarnar skila sér yfirleitt best við svona aðstæður ef tíminn með óþréyttu liðsmennina er nógu langur, til dæmis 10 til 15 mínútur að meðaltali. 

Á móti þessum kalda reikninga kemur að vísu mat á getu byrjunarliðsins í samanburði við hópinn á bekknum.  

Þjálfari íslenska liðsins hefur líklega rétt fyrir sér í því, að í leik Íslands og Belgíu hefði verið betra að koma fyrr með útskiptingarnar. 

Það er líka í samræmi við það sem flaug í gegnum huga síðuhafa verið að horfa á leikinn.  

Hvort það skipti máli fyrir úrslitin á markatöflunni verður hins vegar aldrei hægt að segja fyrir víst. 

Ég er búinn að velta þessu mikið fyrir mér

Keimlíkt Gálgahraunsmálinu.

Í Gálgahraunsmálinu 2013 voru nokkur atriiði þar sem of gamalt framkvæmdaleyfi og of gamalt mat á umhverfisáhrifum komu til álita. Einnig hvort gilda ættu ákvæði´Árósasammingsins um lögaðild fjölmennra náttúruverndar- og umhverfissamtaka.

Þrýstingur framkvæmdaraðila á vegagerðina réðist af því, að verið var að láta sameiningu Álftaneshrepps og Garðabæjar ganga í gegn, en sú sameining breytti veginum úr þjóðvegi á kostnað ríkisins í innanbæjarveg. 

Með atbeina lögreglu í október 2013 var beitt 60 manna liði auk stærsta skriðbeltatækis á Íslandi, risavaxinni jarðýtu sem rótaðist eftir veglínununni heilan dag til þess að "eyðileggja andlagið" eins og Skúli Bjarnason lögfræðingur Hraunavina lýsti þeirri aðgerð. 

Þrátt fyrir ákvæði náttúruverndarlaga um að hraun njóti sérstakrar verndar, var þetta gert átölulaust, en ákvæðið er til þess að hnykkja á þeirri sérstöðu hrauna, að sé þeim raskað, séu þau spjöll óafturkræf um alla eilífið; það er ekki hægt að endurgera hraun yfir í upprunalega mynd. 

Svo virðist sem hér á landi ríki landlægt sinnuleysi um náttúruverndarlegt gildi hrauna, samanber fyrirhugaða virkjun í Hverfisfljóti, sem heitir ekki réttu nafni, heldur er kölluð Hnútuvirkjun, þótt engin Hnúta sé virkjuð.  

Kæra og krefjast nýs umhverfismats