Vaxandi taugatitringur yfir dularfullum fyrirbærum í lofthelgi.

Á stríðstímum þegar vaxandi þensla ríkir á milli þjóða, vex tortryggni og ótti við hið óþekkta oft á þann hátt, að "óttinn einn verður að atriði sem verður að óttast sérstaklega" eins og Roosevelt Bandaríkjaforseti mun hafa orðað það ef rétt er munað. 

Kínverskir loftbelgir og nú minni en torkennilegur hlutur yfir Alaska eru dæmi um þetta. 

Þekktasta dæmið er frá þeim tíma sem Kalda stríðið hámarki í byrjun valdatíma Ronalds Reagans og vaktmaður í ratsjármiðstöð Rússa sá nokkur flugskeyti yfir Kyrrahafi, sem stefndu á Rússland. 

Hann óttaðist að þetta sýndi kjarnorkueldflaugar í árás á Sovétríkin en fannst þetta samt sérkennilegt og gæti allt eins stafað af bilun í ratsjárkerfinu. 

Hann hallaðist frekar að hinu síðarnefnda og óttaðist, að ef hann léti aðeins yfirmenn sína vita, yrði stórhætta á því að þeir myndu senda á loft kjarnorkueldflaugar til þess að tapa ekki frumkvæðinu í hugsanlegu kjarnorkustríði. 

Til allrar hamingju tók hann síðari kostinn og í ljós kom, að um bilun í aðvörunarkerfinu var að ræða. 

Nú ríkir stríð í Úkraínu sem hefur ekki enn stigmagnast til fulls, en gæti gert það; og það sem verra er; það gæti orðið tiltölulega lítið atriði, sem gæti hleypt öllu í enn meira bál og brand en þegar logar þarna eystra. 

Er full ástæða til að hlusta á talsmann Sameinuðu þjóðanna þegar hann varar við því, hve tæpt ástandið er og aldrei hafi það verið tæpara en nú eftir að Seinni heimsstyrjöldinni lauk.    

 

 

Óþekktur hlutur skotinn niður yfir Alaska

Er flug með loftbelg toppurinn?

Alllöngu fyrir flug Wrightbræðra í loftfari, sem var þyngra en loft 1903 höfðu menn flogið í loftbelgjum, sem gátu lyft sér frá jörðu í krafti þess að þeir voru léttari en loftið, sem þeir flugu í. 

Þegar komið var fram á 20. öldina þróuðu Þjóðverjar nógu stóra loftbelgi til þess að þeir gætu borið sprengiefni og gert loftárásir. 

Lofttegundir á borð við helíum, sem eru léttari en andrúmsloftið, gátu lyft risastórum loftbelgjum, sem voru svo stórir, að hægt var að varpa sprengjum úr þeim, og í lok Fyrri heimsstyrjaldarinnar voru gerðar fyrstu nútíma loftárásirnar bæði úr Zeppelin belgjum og Gotha sprengjuflugvélum, sem vörpuðu sprengjum yfir suðausturhluta Englands. 

Á milli heimsstyrjaldanna þróuðust bæði flugvélar og loftbelgir hratt, og 1937 var svo komið að hægt var að fljúga reglubundið yfir Atlantshafið á Zeppelin, og flaug eitt slíkt risa loftfar yfir Reykjavík á leið yfir hafið.  

En öld loftskipanna lauk sviplega 1937 þegar loftskipið Hindenburg fórst í eldi við Lakehurst í Bandaríkjunumm.   

Síðan þá hefur þróun loftbelgja greinst í tvennt; annars vegar belgir sem haldast á lofti fyrir lyftikraft léttra lofttegunda inni í þeim, en hins vegar belgir, sem eru opnir að neðan og með hangandi farþegakörfu.  

Belgurinn fær lyftikraftinn frá gasknúnum hitara, sem blæs léttu, heitu lofti upp í belginn í gegnum opið neðan á honum, en í stað lárétts skrúfukrafts, sem knýr belgi á borð við Zeppelin, er belgurinn látinn berast með vindinum. 

Og þar erum við komin að aðalmuninum á svona loftfari og öðrum svipuðum, getunni til að svífa gersamlega hljóðlaust ef slökkt er á gasknúnu loftdælunni. 

Síðuhafi hefur prófað flesta tegundir flugs, en tvær flugferðir bera af hvað snertir þá einstæðu upplifun að geta staðið eða setið í farþegakörfunni og líða algerlega hljóðlaust í flugferð, því að vegna þess að belgurinn berst með vindinum, er alltaf logn í körfunni. 

Í svifflugu í afllausu svifi heyrist alltaf gnauð vegna hraða flugunnar gegnum loftið, og enda þótt hljóðlítið sé þegar hangið er í opinni fallhlíf, er kyrrðin ekki eins alger og þegar staðið er í körfu loftbelgs sem helst á lofti fyrir krafti innilokaðs heits lofts. 

1986 var svifið afllaust á þennan hátt meðfram Bústaðavegi alla leið austur í Blesugróf og hægt að spjalla við fólk, sem var í sólbaði á svölum húsanna. Heit hafgola inn Fossvogsdalinn sá um að bera lofbelginn svona langa leið og hjálpa til að halda honum á lofti.  

Eiga fátt sameiginlegt með kínverska loftbelgnum

Minnir á orðræðuna þegar Sigmundur fór ekki til Parísar.

Yfirbragðið á umræðunni í Alþingi, sem greint er frá í viðtengdri frétt á mbl.is, um viðveru eða öllu heldur fjarveru ríkisstjórnarinnar, minnir dálítið á það, þegar þjóðarleiðtogar heims flykktust til Parísar fyrir átta árum til þess að sýna Frökkum samhug eftir mikil hryðjuverk í París í höfuðstöðvum blaðsins Charlie Hebdu. 

Íslendingum stóð til boða að senda okkar mann, en þáverandi forsætisráðherra, Sigmundur Davíð Gunnlaugsson, sá sér ekki fært að fara og bar við tímaskorti, enda ómissandi og önnum kafinn hér heima. 

Þá varð þessi vísa til:

 

Forystu Íslands féllust hendur;

til Frakklandi var því enginn sendur. 

Héðan fór enginn yfir hafið, 

því enginn er betri´en Sigmundur Davíð. 

Talaði um málþóf og uppskar hlátur

Hrikalegt vanmat Þjóðverja 1941-42. Hvað nú?

Þótt Pútín sé að bera saman ólíka heri og stjórnendur með þýskum skriðdrekum núna og árin 1941 til 1942, er eitt sameiginlegt atriði hugsanlega: Vanmat Þjóðverja á stærð og getu rússneska hersins.  

Í upptðku, sem varðveist hefur af samtali Hitlers og Mannerheims leiðtoga Finna 1943, lýsir Hitler því, að eftir að Þjóðverjar höfðu fyrstu fimm mánuði sóknar sinnar inn í Sovétríkin talið Rauða herinn gersigraðan eftir að hann hefði misst milljónir manna og stóran hluta vígbúnaðar síns og iðnaðarframleiðslu auk kornakranna í Úkraínu, væri stríðið unnið. 

Þá hefði engan órað fyrir því að Rússum hefði tekist það kraftaverk að flytja hergagnaverksmiðjur sínar í heilu lagi meira en þúsund kílómetra austur fyrir Úralfjðll, og því gætu þeir framleitt 3000 flugvélar á ári og alls 84 þúsund T-34 skriðreka, auk þess að kalla til margra milljóna varalið og öflugar og vel búnar hersveitir yfir endilanga Síberíu. 

En á grundvelli þessa hefðu Rússar stöðvað innrásarherinn aðeins 19 kílómetra frá Kreml og unnið orrustuna um Moskvu. 

Úkraínustríðið hefur að vísu byrjað með hrakförum Rússa eins og stríðið 1941, en spurningin er hvort sterk föðurlandsskírskotun nú, líkt og 1941, muni ráð úrslitum um eflingu rússneska hersins að því marki að herða stríðið og draga það á langinn. Þýsku Leopard skriðdrekarnir eru að vísu góðir, en Pútín reynir að minna landa sína á það, þegar þýskir Panther skriðdrekar fóru síðast fram í landi þeirra 1941.   

Óskar eftir orrustuþotum frá Evrópuþjóðum

Alger sérstaða Íslands í Evrópu hvað varðar millilandaflug.

Á meginlandi Evrópu eru ótal stórir millilandaflugvellir, sem hægt er að velja úr sem varaflugvelli ef þörf er á.  

Víða er hægt að hefja flug og velja úr mörgum völlum, sem eru í innan við hálfrar stundar flug í burtu.  

Ísland hefur hins vegar algera sérstöðu varðandi það, að frá Keflavík til Glasgow, sem er sá völlur handan hafsins, sem næst er, eru rúmlega 1300 kílómetrar, eða hátt í tveggja stunda flug. 

Ef fullhlaðin þota missir afl á öðrum hreyflinum eftir flugtak á Keflavíkurflugvelli, ef verðurskilyrði á vellinum eru það léleg, að ekki er hægt að lenda þótt hægt sé að hefja sig til flugs. 

Í slíku tilfelli er hæpið að fara til Akureyrar á einum hreyfli vegna fjöllóts landslags og vandasams aðflugs. 

Þá getur komið sér vel að geta lent sem fyrst á Reykjavíkurflugvelli, sem er aðeins í fimm mínútna fjarlægð.  

Flugvallafæðin á Íslandi, vegalengdin yfir hafið, skortur á innviðum og flughlaðsrými á Egilsstöðum og fjallaþrengsli á Akureyri þýðir sérstöðu Íslands, sem mörgum virðist um megn að  skilja. 

Flaug alla leið frá Evrópu en sneri við yfir Hveragerði

Kerrur voru lykillinn að Grænlandsjökli 1999.

Í maí 1999 var í fyrsta sinn ekið á jöklabreyttum jeppum þvert yfir Grænlandsjökul og til baka. 

Hitta þurfti á ákveðna meðalstærð jeppanna, og fljótlega fannst lausnin, miðað við þau dekk, sem þá voru á boðstólum, 44 tommu dekk á 15 tommu felgum. 

Fljótlega fannst út, að jepparnir, sem voru af Toyota Landcruiser gerð, mættu ekki verða of þungir, og að það kom betur út í heildina að þeir drægju hver um sig kerru, sem væri líka á 44 tommu dekkjum.  

Að vísu þurfti auka dráttarafl til þess, en á móti kom, að kerrurnar fylgdu sjálkrafa troðinni slóð, en ef þunganum á byrði þeirra hefði verið komið fyrir á jeppunum sjálfum, hefðu dekkin sokkið meira niður á jeppunum  sjálfum og akstursgetan því orðið minni.   

Þungi rafhlaðna er líkast til tíu sinnum meiri en þungi eldsneytis með sömu orku. Þar að auki hefur eldsneyti þann kost að það léttist niður í næstum ekki neitt við notkun, en rafhlöðurnar eru jafn þungar allan tímann, sem orkan er að fara úr þeim. 

Það bíður því mikið púsluspil hönnuða rafknúinna jöklajeppa, sem nálgast getu eldsneytisknúinna jeppa til jöklaferða. 

En raforkan og önnur endurnýjanleg orka eiga vafalaust enn eftir þróunarferil, sem smám saman getur opnað fyrir jöklaferðir á rafknúnum jeppum, að minnsta kosti á styttri jöklaleiðum. 

Í Grímsvötnum eru bæði jarðvarmi og möguleikar á sólarorkuveri sem hægt er að byggja drauma um rafjeppaferðir þangað á. 

Sýna Nissan Ariya 39 tommu breyttan

Söngleikur, byggður á Laxdælu, sem gerist núna? "Ævin kemur - ævin fer."?

Þorvaldur Friðriksson hélt fróðlega og líflega kynningu á bók sinni um skyldleika og menningarleg tengsl Kelta og Íslendinga í Borgarbókasafninu í Spönginnni í fyrradag. Kynningin leiddi hugann að hrifningu á Laxdælu við fyrsta lestur hennar, eins og hún birtist í bókinni "Kappar", sem var gefin út í aðgengilegu formi með nútímastafsetningu í kringum 1950 og teiknimyndum eftir Halldór Pétursson. 

Vel má rökstyðja það af hverju Laxdæla gæti verið sú Íslendingasagnanna, sem býður upp á dramatískustu og fjölbreytilegustu mannlegu þættina. Þar munar miklu um Guðrúnu Ósvífursdóttur sem aðalapersónu í margslungnum átökum í kringum ástmenn hennar. Fleygt er svar hennar þegar hún var spurð undir lokin hverjum hún hefði unnað mest, og svaraði: Þeim var ég verst, sem ég unni mest." 

Kjartan Ólafsson náði langt á framabraut erlendis, en sveik vegna framafíknar Guðrúnu heitkonu sína og efndi ekki loforðið við hana að koma aftur heim til Íslands á umsömdum tíma. Velgengnisfíkn, tryggð, ótryggð, ást, afbrýði, heiður, skömm, afdrifarík orð og gjörðir með mannfórnir sem afleiðingum; allt þetta og margt fleira má finna í harmleik Laxdælu, þar sem flest er samt í raun nútímalegt og gefur sígilda lærdóma. 

Hér um árið var íhugaður sá möguleiki að semja í heimasmíðju söngleik, sem byggðist á Laxdælu og gerðist á okkar dögum. Byrjað var á því að semja lög og ljóð til að leggja í munn helstu persónanna. 

Fyrir síðustu jól heyrðist 20 ára gamall kunningi spilaður í útvarpi, lagið Don´t know why", sem Norah Jones syngur og er að finna á Youtube. Það kallaði á tilraun til að gera íslenskan þýðingartexta við þetta lag og síðan í framhaldinu að semja við það lag texta, sem persóna eða persónur í Laxdælu syngju með pælingu í ólgu viðburðanna, texta sem jafnfræmt fæli í sér djúpa skírskotun varðandi misjafnt vægi og afstæði mikilvægra viðburða í tímans rás í svona sögu. Til dæmis þegar mannsævin er mátuð við aldir og eilífð og virðist svo stutt eða líða svo hratt, að hún sýnist sem tár í tímans hafi. Í þessum ljóðatexta væri leitast við að læra af fortíðinni til að verða betri manneskja og bæta úr því sem aflaga fór. 

Iðulega hafa verið birtir nýir söngtextar eða ljóð hér á síðunni og nú er bætt við þetta ljóðasafn ljóðinu "Ævin kemur, ævin fer."

 

ÆVIN KEMUR, ÆVIN FER. 

 

Ævin kemur, ævin fer;

örstutt blik sem fyrir ber;

líkt og tár í tímans haf;

tilveru, sem Drottinn gaf;

með tárum gleði og sorgar gaf. 

 

Til æviloka alloft ná

augnablik, sem virðast smá. 

Misjafnt er hjá hal og hrund

hvernig allt fer á ýmsa lund;

með tómi´og trega á kveðjustund. 

 

Stutt hver andrá er;

en allt fer sem fer 

um síðir.  

 

Horft til baka´á árin er;

ævir koma og fara hér. 

Við vitum ekki vegna hvers

veröldin fer kruss og þvers;

við hrekjumst milli báru´og skers. 

 

Loks er líða ár

lokast hjartasár

um síðir?

 

Gangverk lífsins undur er;

ævir koma og fara hér;

þeirra´á meðal þín og mín, 

í sorg og sælu hjá mér og þér, 

sem tárin  túlka hjá mér og þér

líkt og tár í tímans haf;

tilveru, sem Drottinn gaf. 

Íslenski vindurinn er ólíkindatól.

"Vindurinn er eitthvað það heimskasta sem til er, en einmitt þess vegna er hann varasamur, af því að við mennirnir erum ennþá heimskari." 

Þessi ummæli, hlaðin þversögnum, voru eitt sinn látin falla eftir að vindhviða feykti lítilli flugvél, sem var bundin við fótboltamark í stífum austanþey á sparkvelli í Langadal, á hvolf. 

Vindhviðan mynðaðist í samblandi af misvindi ofan af fjalli fyrir austan markið og hitauppstreymis, sem skrúfaði vindinn upp í snarpan, strokklaga hvirfilvind, sem skrúfaði vélina upp í loftið og skellti henni niður.  

Aldarfjórðungi seinna var flugvél bundin kyrfilega niður á Akureyrarflugvelli, og átti festingin að duga tryggilega í vindi komandi kvölds, því að spáð var að hviður yrðu ekki meiri en 35 hnútar. 

En ríkjandi vindátt í hæð af suðvestri, beint ofan af Súlum, er þekkt ólíkindatól, og ein hviðan, sem varð 85 !! hnútar, var svo snörp, að taugin, sem fest var í sérstakan krók í vængnum, sleit krókinn út úr vængbitanum!   

Bæði á Keflavíkurflugvelli og einnig á Akureyri í sambandi við hið hörmulega hoppukastalaslys í fyrra þarf að huga að bestu upplýsingum og þekkingu til þess að fullklára málefnin tvö, skjól fyrir flugvélar syðra, en möguleika á viðsjárverðum sviptivindum í vissum vindáttum fyrir norðan. 

Margar hugmyndir um hvernig hemja megi vindinn í Keflavík

Hitchcock fékk aldrei Óskarinn.

Viðurkenningar á ýmsum sviðum eru og verða ávallt umdeilanlegar. Á gjöfulustu árum kvikmyndaleikstjórans AlfredS Hitchcocks kom hver tímamótamyndin af annarri úr smiðju hans og enn í dag getur áhugafólk um kvikmyndir þulið upp nöfn þeirra í tímaröð, þar sem tímamótamyndin Psyko gnæfir hæst. 

En ævinlega fór það svo að einhver svokallaðra stórmynda fékk Óskarsverðlaunin þau ár sem myndir Hitchcocks komu til greina, myndir, sem skörtuðu af frægustu leikurunum eða mesta bruðlinu.  

Oft ráðast úrslitin af heppni og skammvinnum vinsældum og á það ekki aðeins við um kvikmyndir, heldur líka fleiri þekktar viðurkenningar eins og Bíll ársins í Evrópu. 

Volkwwagen Golf var EKKI útnefndur bíll ársins, heldur frekar Citroen CX, sem raunar kafnaði undir CX heitinu; var með lakara cx en fyrirrennarinn Citroen DS.  

Stundum var sagt að hnefaleikarinn Jerry Quarry hefði verið besti hvíti hnefaleikarinn, sem varð aldrei heimsmeistari. Hann var svo óheppinn að vera á hátindi sínum á sama tíma og Muhammad Ali, Joe Frazier og George Foreman á árum, sem fengu heitið gullöld þungavigtarinar. 

Alltaf gengið fram hjá Björk

Kaflaskil númer tvö í að slökkva í farartækjum, Hin fyrri voru fyrir rúmri öld.

Það þykir mjög fréttnæmt hin síðari ár, að "miklar áskoranir séu" fyrir slökkvilið að takast á við eld í rafbílum, og þegar þetta fréttist fyrst hér á landi fylgdu því miklar hryllingssögur um það hve hræðileg rafknúin farartæki væru.  

Fyrir rúmri öld voru þó mun meiri tímamót á þessu sviði, þegar "miklar áskoranir voru" hjá slökkviliði að slökkva elda í eldsneytisknúnum farartækjum. 

Ástæðan var augljós; það hafði aldrei þurft að slökkva í hestum og hestvögnum. Einvhern veginn voru aldrei kyntar af stað hryllingssögur af eldi í eldnsneytisknúnum bílum svo að séð verði á blöðunum frá þessum tíma.  

Málið lá ljóst fyrir þá og liggur enn:  Öll driflína eldsneytisknúinna bíla er vörðuð af nöfnum eins og brunahólf, sprengihólf, neistatappar (spark plugs), kveikja, eldsneytisleiðslur, eldsneytisdæla, eldneytisgeymir o. s. frv.  

Ef viðtengd frétt á mbl. is er lesin, sést þessu betur lýst, og aðeins vantar að segja betur frá þeim staðreyndum að eldhætta er mun meiri í eldnseytisknúnum bílum en rafknúnum bílum. 

Enda heitir dísilbíll á þýsku selbstunder, sem í hrárri þýðingu útleggst "sjálfsíkveikjubíll." 

Ekkert hliðstætt heiti er að finna í eldsneytisknúnu bílum. 

Vilja geta sett bílana í vatnsbað