Eyðing regnskóganna m.a. til að liðka fyrir nautgriparækt.

Þegar mikilvægustu regnskógum jarðarinnar er eytt til þess að vinna land fyrir aukinni nautgriparækt er varla hægt að hugsa sér stórfelldara áhlaup á umverfisvæna nýtingu jarðargæða. 

Stundum hafa brasilísku regnskógarnir verið kallaðir lungu jarðarinnar vegna þess að engir aðrir skógar á jörðinni gegna eins stóru hlutverki í því að hamla gegn stanslausri aukningu kolefisútblásturs af mannavöldum. 

Það er því verið að tvöfalda þetta áhlaup með því að ætla að brjóta land með regnskógi ndir ræktun fóðurs fyrir stóraukna nautgriparækt, því að sem dæmi um bruðl og skefjalausa neyslu má nefa, að fyrir hvert kíló af nautakjóti, sem ræktað er, gefur maís tífalt meiri næringu, og því arfa slæmt að sóa allri þessri orku með því að yfirfæra hana yfir í stórgripakjöt. 

Bonsonari kom fram á sjónarsviðið um svipað leyti og Donald Trump með hliðstæðar hugmyndir um forneskjulegt afturhvarf til liðins tíma hins óskaplega neyslukapphlaups og sóunar og rányrkju á auðlindum jarðar, sem er í hrópandi ósamræmi við kröfur 21. aldarinnar. 

Bolsonaro svarar gagnrýni DiCaprio

MORFÍs í beinni sjónvarpsútsendingu 1986.

Viðfangsefnin í sjónvarpsþættinum Á líðandi stundu fyrstu mánuði ársins 1986 var tvísýnt verkefni, ekki síst tæknilega. 

Reynt var að taka upp sem fjölbreyttust umfjöllunarefni sem víðast um landið, og má kannski segja að afleiðingarnar hafi borið keim að því að þátturinn var alger nýjung hér á alla lund.  

Í flest skiptin tókst vel til, en þó ekki alveg alltaf eins og gengur, og yfir þáttinn, þar sem sýnt var frá MORFis í Háskólabíói, gengu tæknilegir örðugleikar af ýmsu tagi, sem ekki tókst að leysa úr. 

Þessi ræðukeppni var þá nýtilkomin og hafði aðeins verið haldin tvívegis áður. 

Em það er gaman til þess að vita að þessi keppni skuli enn vera við lýði eftir öll þessi ár, því að vel saminn texti til flutnings með góðri framsögn á undir högg að sækja. 

Þess má geta að eitt misheppnað atriði í öðrum þætti Líðandi stundar, var það að lofa fólki að sjá í beinni sjónvarpsútsendingu, sem entist allan þáttinn , hvernig leikari væri handleikinn þegar hann væri settur í gervi og búning. 

Þetta hafði verið undirbúið vel og æft og leit vel út til að byrja með. 

En þegar á hólminn kom var hitinn í salnum miklu meiri en búist hafði verið við, svo að atriðið misheppnaðist algerlega hvað það snerti, að engin leið var að láta ásett nef og fleira halda lögun sinni, heldur lak þetta allt niður á svipaðan hátt og nefið á Peter Sellers í atriðinu í tannlæknastólnum hjá Peter Lom, þar sem ásett nefið aflagðist sífellt meira og meira og lak niður á efri vörina!    

 

 

Söguleg MORFÍs-úrslit

Skriðdrekahernaður í sífelldum breytingum síðan 1917. Líka núna.

Frá því að skriðdrekar birtust í fyrsta sinn á vesturvígstöðum Fyrri heimsstyrjaldarinnar hafa orðið miklar sviptingar og breytingar í þessum hluta hernaðar, þar sem hernaðaraðferðirngar eru meira að segja að breytst núna, í Úkraínustríðinu. 

Svo miklar breytingar á skriðdrekunum sjálfum urðu milli 1917 og 1939, að notkun þeirra var hverfandi í fyrra skiptið, en gjörbreytti hernaði í sóknum Þjóðverja til vesturs og austurs við töku Póllands og Niðurlandanna og Frakklands í september 1939  og maí-júní 1940.  

Skriðdrekar Þjóðverja voru ekki fleiri en Frakka, og voru ekkert mikið betri, en beiting þeirra og yfirburða samhæfing í fjarskiptum milli landhers og flughers bjuggu til skæðasta herafla þessa tíma, svonefnt Blitzkrieg, Leifturstríð.  

Í stríðinu á austurvígstöðvunun 1941 voru Þjóðverjar með meginstyrkinn í Panther skriðdrekum, en undir lok ársins komu Sovétmenn með T-34 skriðdrekana, mikilvirkustu skriðdreka stríðsins, sem voru snilldarsmíð í einfaldleika sínum, á breiðum skriðbeltum, sem hentuðu við aðstæður, þar sem aðrir skriðdrekar festust, auk þess sem rekstraröryggi T-34 var afar mikið og alls framleidd meira en 80 þúsund stykki. . 

Hitler reyndi að bregðast við þessu og lét hanna og smíða stærstu skriðdreka stríðsins, Tiger og bjóst við því að þessi risadreki myndi snúa stríðinu við við Kursk í júlí 1941.  Með svo þykka brynvörn og stóra fallbyssu að skipta myndi sköpum. 

En þveröfugt átti sér stað. Tiger voru afar bilanagjarnir, flókin smíð sem þurfti mikla þjónustu og varahluti. Ef einn heill Tiger gat varist tíu T-34 drekum, gat einn bilaður Tiger ekki varist neinum. 

Auk þess voru báðir stríðaðilar búnir að þróa alveg ný sóknarvopn gegn skriðdrekum, "skriðdrekabanana" Junkers Ju 87 Stuka steypiárásarflugvélina sem hægt var að láta bæði koma lóðrétt og lárétt að skriðdrekunum og tortíma þeim. 

En Sovétmenn voru líka með sinn bana, Sturmovick Il-01, sem beitt var á líkan hátt og grandaði skriðdrekum svo hundruðum skipti við Kursk og víðar eftir það. 

Orrustan við Kursk, sem var stærsta skriðdrekaorrugsa sögunnar, tapaðist því svo hrapallega, að eftir það sótti Rauði herinn alla leið til Berlínar, hægt og bítandi. 

Segja má að stækkunarkapphlaup í framleiðslu skriðdreka hafi náð hámarki 1943. 

En nú virðist sem álíka bylting í skriðdrekahernaði sé að gerast í Úkraínu um 80 árum síðar. 

Í þetta sinn eru það ekki árásarflugvélar, sem breyta aðferðunum, heldur drónar. 

Allt tíð hefur þykkt brynvarnar og hallaflettir hennar á skriðdrekum ráðið miklu um vörn þeirra. 

En eftir sem áður er tæknilega ómögulegt að hafa slíkar plötuvarnir fyrir skriðbeltin beggja vegna á drekunum. 

Og ekki þarf nema eina sprengingu öðru hvorum megin til að skemma skriðbelti og gera skriðdrekann óvígan og gagnslausan. 

Af því að drónunum er fjarstýrt, er hægt að hafa þá svo létta og litla að jafnvel einn maður geti borið slikan, eða þá nettur bíll ef dróninn er stærri.

Drægni þeirra minnstu er yfir 40 km og vel yfir 100 km hjá hinum stærri. . 

Drónanum er fórnað mannlausum og því hægt að stýra honum nákvæmlega inn að skotmarkinu. 

"Kamikaze"drónar mega slikir kallast.

Drónahernaður er á frumstigi í Úkraínustríðinu og á eftir að gjörbylta hernaði úr því að hann hefur þegar breytt hernaðaraðferðum í Úkraínu. 

 

Hvetja Pútín til að lýsa yfir stríði

Þegar rómað "pennastrik" klikkaði alveg.

Upphaf óðaverðbólgu hér á landi má rekja til áranna 1941-42, þegar uppgangurinn vegna hernáms Breta ól af sér langmestu verðbólgu, sem hér hafði áður birst. 

Þá lýstu margir yfir þungum áhyggjum af dýrtíðinni og öðrum afar slæmum fylgifiskum verðbólgunnar, sem sýndist ætla að verða óviðráðanleg næstu árin að minnsta kosti á meðan stríðsgríðinn brenglaði allt hagkerfið. 

Þegar umræðum um þetta stóð einna hæst sagði Ólafur Thors, sem var ráðherra í ríkisstjórn allt til hausts 1942 og forsætisráðherra 1942, að menn ofmætu algerlega mátt verðbólgunnar; það væri hægt að slá hana niður í einu höggi með einu pennastriki. 

Ólafur varð aftur forsætisráðherra haustið 1944 og var oft minntur "pennastrkið" eftir það á þeim árum allt fram á sjöunda áratuginn, því að í ljós kom að hann hafði stórlega vanmetið verðbólguvandann. 

Verðbólguvandinn varð meira og minna fylgifiskur allra ríkisstjórna frá 1942 til 1990 eða í um hálfa öld, og verðbólgan sló meira að segja í 100 prósent vorið 1983!   

Hollt gæti verið að hafa þetta í huga núna, þegar sumir gera lítið úr verðbólgunni. 

Stjórnvöld hafi misst tökin

1973: "Vestmannaeyjar skulu rísa!".

Þegar útlitið var svartast fyrir Vestmannaeyinga í gosinu 1973 var haldinn eftirminnilegur umræðufundur í sjónvarpinu um málið. 

Meðal þátttakenda var Ólafur Jóhannesson, þáverandi forsætisráðherra og hafði sig ekki mikið í frammi lengi vel meðan aðrir þátttakendur fóru  mikinn í bollaleggingum um nýja og stóra höfn i Mýrdal þar sem einnig gæti risið byggð fyrir íbúana.

Það yrði hugsanlega eina leiðin til þess að tryggja hafnaraðstöðu á Suðurlandi með útgerð og margvíslegum umbótum, iðnaði og þjónustu, sem slíkri höfn fylgdi. 

Þegar þessi umræða stóð hvað hæst kom að því að spyrja forsætisráðherr álits. 

Þá brá svo við að Ólafur rétti úr sér og sagði með svo mkilum mydduleika, að málið var ekki rætt frekar. "Vestmannaeyjar skulu rísa!" 

Athuga möguleika á hafnargerð í Mýrdal

"Að fókusera í ríkoveríinu"?

Fyrir nokkrum dögum var birt hér á síðunni setning úr útvarpi og sjónvarpi, sem samsett var úr tvemiur ummælum í þessum miðlum um likt leyti. 

Upprunalegu setningarnar voru svona: 

1. "...hann þarf að kópa við liðið..."

2.  "Við þurfum að fókusera á tsjallendsið."

Úr þessu var soðin saman hugsanleg setning, sem gæti orðið til með því að setja 1. og 2. saman: 

"...Hann þarf að kópa við liðið til þess að fókusera á tsjallendsið."

Í dag mátti heyra falla svohlóðandi orð í útvarpi sem svar við spurningu um það, hvernig ákveðið íþróttalið ætlaði að búa sig undir framhaldið af sigurleik. Svarið var einfalt. 

"Það verður fókus og ríkoverí."

Setningar sem þessar verða sífellt algengari og greinilega er hér á ferli ákveðin þróun íslensks máls í átt til ensku eða einhverrar nýrrar þjóðtungu, þar sem heilu orðræðurnar eru með þessu blandaða yfirbragði. 

Næsta skref gæti síðan birst ef farið væri að breyta stafsetningunni til samræmis við uppruna orðanna. 

Lítum á tvö dæmi þar sem til verður ný og aðeins lengri setning, fyrst með alíslenskri stafsetningu en síðan með blandaðri. 

"Hann þarf að kópa við liðið til þess að fókusera í ríkoverí á tsjallendsið."

"Hann þarf að cope with liðið til þess að focusera í recoveryi á challengeið".   

Það skal tekið fram að þeir þrír, sem mæltu af munni fram hina djúpu speki sem vitnað er í hér að ofan, falla inn í hóp Íslendinga, sem kalla má vel menntað fólk. 

Á facebook hefur má sjá rökræður um þróun íslenskrar tungu þar sem því er mjög haldið fram af sumum, að íslenskan verði að fá að þróast og breytast á sem allra frjálsastan hátt, jafnvel takmarkalaust ef hún eigi að standast kröfur nútímans. 

Þegar hlustað er á bestu útvarpsrásir Breta er hins vegar áberandi hve málvöndun er mikil og hve áhrifarík beiting rökrétts og innahaldsríks máls er, samanber frægar ræður Winston Chucrchills. 

Og í rituðu ensku máli sést vel, að akki er slegið af kröfum um samræmda stefsetningu. 

Og hið skondna er, að aðdáendur enskunnar hér á landi, beygja sig fyrir slíkri fasthelndi ef þessi elskaða eðaltunga á í hlut. 

 

1939 skipti máli í mótun vígbúnaðarstefnu, hvort framleidd voru þung árásarvopn eða ekki.

Hernaðartæknin var orðin þannig í aðdraganda Seinni heimsstyrjaldarinnar, að það skipti orðið miklu máli fyrir stórveldin hvort þau framleiddu mikið af þungavopnum og árásarvopnum eða ekki. 

Á þessum árum stunduðu Bretar og Frakkar svonefnda friðarkaupastefnu, "appeasement" sem byggðist á því að stunda öfluga varnarstefnu en forðast að egna Þjóðverja með því að framleiða mikið af þungavopnum og stórum fjögurra hreyfla sprengiflugvélum, sem væru ætlaðar til árásarferða. 

Í staðinn yrði framleitt sem mest af léttari vélum og orrustuflugvélum sem gegndu varnarhlutverki í því að verjast aðsteðjandi árásuj sprengjuflugvéla. 

Frakkar fóru út í smíði hrikalega stórrar og dýrrar varnarlínu meðfram landmærum Frakklands og Þýskalands, en vegna kostnaðar, tafa og óróa í frönskum stjórnmálum tókst ekki að ljuka þeim hluta línunnar, sem ná átti alla leið til sjávar við Ermarsund meðfram landmærunum við Belgíu. 

Þessi varnarlína reyndist hrikaleg mistök, því að hálfkláruð gerði hún ekkert gagn en sogaði til sín dýrmætt fjármagn, sem hefði komið sér vel ef það hefði verið notað í annað. 

Her Þjóðverja fór fram hjá henni eða flaug yfir hana og umkringdi í lokin.  

Herráð Frakka var komið á efri ár og var enn fast í aðferðum Fyrri heimsstyrjaldarinnar, þar sem skotgrafir og fótgönguliðshernaður gerðu liði kleyft að verjast þrefalt til fimmfalt fjlmennari her, og allt stóð fast.

Stórfelldar framfarir í gerð skriðdreka og flugvéla gerði þessa sýn frönsku herforingjanna gersamlega úrelta. 

Þegar Pólverjar þurftu á liðveislu Frakka að halda í september 1939 í samræmi við loforð Frakka, hefði það aðeins getað gerst með innrás Frakka í Þýskaland með notkun árásarvopna og árásarflugvéla. 

En nú kom í ljós, að Frakkar höfðu aðeins nothæfa varnaráætlun í gangi en vantaði allt til alls til að sækja fram, áttu raunar enga sóknaráætlun! 

Við tók svonefnt gervistríð eða setustríð (phoney war, sitzkrieg) sem samanstóð af mánuði til þess að Hitler gæti klárað Pólland auðveldlega og örugglega, og fengið í viðbót veturinn fram til 10.maí til að undirbúa geggjaðasta leifturstríð sögunnar með að taka Niðurlönd og Frakkland á rúmum mánuði. 

Vöntun á stórum sprengjuflugvélum á borð við Avro Lancaster átti eftir að há Bretum og seinka því um minnst tvö til þrjú ár að hefja bitastæðar loftárásir á Þýskaland. 

Þegar Bandarikjamenn hófu sínar loftárásir með Boeing B-17 "fljúgandi virkjum" 1942 og 43 var getan samt ekki meira en svo að áhrifin á hernaðarframleiðslu Þjóðverja urðu sáralítil, en mannfórnir Kana svo miklar, að gera varð hlé á árásum um skeið. 

Fyrir hreina tilviljun gátu Bretar beitt óvæntri snilldarsmíð, De Havilland Mosquito, til árása. 

Það eina, sem bjargaði málum í horn var sú mikla þröngsýni Adolfs Hitlers að Luftwaffe heyrði undir landherinn og verkefni hans. 

Af þeim sökum vantaði Þjóðverja fjögurra hreyfla sprengjuflugvélar allt stríðið.  

Í Úkraínustríðinu eru svipuð álitamál í ganig hjá stríðsaðilum, þar sem huga verður að aðhrifum vígbúnaðar fram í tímann, og því fróðlegt að skoða hernaðarsöguna þegar reynt er að glöggva sig á helstu atriðum.  

Segir réttlætanlegt að nota vestræn vopn

"Gerum Bandaríkin aftur mikilfengleg." Gerum Rússland aftur mikilfenglegt."

Tvö samhljóða slagorð, en annað var slagorð Trumps en hitt er alagorð Pútíns. En miklu skiptir hver sagði þau og hvað stóð að baki. 

Trump greip það upp til að krækja sér í fylgi til að verða forseti, og eins og ævinlega var tilgangurinn aðeins einn, framgangur hans sjálfs. 

Hann hótaði aðeins einu sinni beitingu kjarnorkuvopna, og sagði, að ef Norður-Kórea bakkaði ekki, myndi hann "gereyða landinu."

Pútin lýsti ólíkum tilgangi í ræðu við upphaf innrásarinnar í Úkraínu, þ.e. að gera Rússland jafn stórt, öflugt og mikilfenglegt og það var á Sovéttímanum og þeim timabilum í sögunni þar sem Rússakeisarar tókst að gera land og þjoð mikilfenglegt. 

Nú hafa bæði hann og Sergei Lavrov hótað því að beita kjarnorkuvopnum ef þessi fyrirætlan gengur ekki upp. 

Slegið er úr og í varðandi lokatakmarkið, en það gæti allt eins þróast í það að leggja fleiri lönd en Úkraínu undir hervald Rússa og láta verða af hótuninni ella. 

Trump sló að vísu alls konar keilur, en ólíkt varasamari og hættulegri er stefna Pútíns. 

Viðmið hans kann að vera úr Kalda stríðinu þegar Banraríkin stofnuðu hernaðarbandalög í Ameríku, Evrópu og Asíu sem litu út eins og umsátur um Sovétríkin.  

 

Hættan á þriðju heimsstyrjöld „alvarleg“

Máttur tunglsins og náttúruaflanna er mörgum lítt kunnur.

Í tilbúinni tækiveröld borgarsamfélagsins blasa mörg lögmál náttúrunnar víða lítt við þeim, sem aðeins þekkja umhverfi þáttbýlisbúa. 

Meðal þess er máttur tunglsins til þess að toga í höf jarðar með óheyrilegu afli sem lyftir höfunum um marga metra í samræmi við aðdráttarafl þyngdarlögmæálsins. 

Allt árið, jafnt sumar sem vetur, má heyra og sjá fréttir af því hve grátt þekkingarleysi á náttúruöflunum, veðri, vindum og eðli hafs, vatna og vatnsfalla geta leikið menn og dýr. 

Gular og rauðar viðvaranir og útköll fjölmennra björgunarsveita og þyrlna Landhelgisgæslanna.

Svæðið milli Geldinganess og Borga býður upp á ýmislegt skemmtilegt og lokkandi, sem ef til vill mætti nostra betur við með upplýsandi skiltum og fróðleik á heppilegum stöðum. 

Festu tvo bíla í fjöru og sjóinn flæddi að

Lífseigar eldsvoðasögur af rafknúnum farartækjum.

Árum saman hafa verið á sveimi lífseigar sögur af því hve margfalt meiri íkveikjuhætta sé í rafbílum en eldsneytisknúnum bílum. 

Fyrir nokkrum árum varð stærsti bílahúsbruni Norðurlanda í Stavanger og loguðu samfélagsmiðlar af því að þar hefði hættan af rafbílum komið berlega í ljós, vegna þess það hefði verið rafbíll, sem kviknaði fyrst í og þess vegna hefði bruninn orðið svona stór. 

Heldur sljákkaði í þessum söguburði þegar í ljós kom að það hafði verið gamall Opel Zafira disil, olli brunanum. 

Var þá komið því a kreik að hálfgert neyðarástand ríkti hjá slökkliðinu vegan þaes hve rafbílabrunar væru miklu erfiðari og hættulegri en brunar eldsneytisbílum. 

Var til sönnunar nefnt, að slökkviliðið neyddist til að halda sérstakar neyðaræfingar vegna þessara bruna.

Heldur sljákkaðði aZftur í hryllingssögunum af hinum lífshættulegu rafbílum, þegar upplýst varð, að eðlilegt væri að æfa sérstaklega þegar mismunandi efni kæmu til sögu til að slökkva í, og nefnt sem dæmi frá fyrstu dögum eldsneytisknúninna bíla, að þá hefði verið miklu meiri þörf á brunaæfngum vegna þeirra en í farartækjunum á undan, vegna þess að fyrir þeirra tíma hefði aldrei þurft að slökkva elda í hestum. 

Þegar bent var á að í hverjum eldnseytisknúnum bíl eru einstakir hlutar í aflkerfinu nefndir nöfnum, sem gefa eldhættu til kynna, svo sem brunahólf, sprengihólf, kveikja, eldsneyti, eldsneytisleiðslur og eldsneytisgeymir, en engin slík heiti ættu við rafbnúin farartæki, sljákkaði aðeins í hryllingssögunum um hina lífsheyttulegu rafknúnu farartæki. 

En það er eins og sagnasveimurinn komi í bylgjum og er er kaldhæðnislegt, að Ópel Zafira dísilbíllinn, sem olli stæarsta bílahússbruna Norðurlanda  í fyrstu bylgju hryllingsagnanna er eins og aðrir dísilbílar á hreinni þýsku skilgreindur sem "selbstunder" þ. e. "sjálfsíkveikjubíll!

 

Hopp-hjólin hafa ekki kveikt í sér