Ísland, "Bahrain norðursins" !

Fyrir átta árum var ritað heilt Reykjavíkurbréf í Morgunblaðinu um sæstreng frá Íslandi til Evrópu þar sem glæstri framtíð landsins var líkt við olíuævintýri litlu Persaflóaríkjanna.

Svo mikil væri orkan og svo mikill yrði gróðinn, að með því að stjórna flæði raforkujnar um strenginn gætum við Íslendingar setið hér út við ysta haf og stjórnað með streymi hennar orkuverði í Evrópu!

Það eina sem vantaði í þessa glæsimynd var að Íslendingarnir í "Bahrain norðursins" sætu við enda strengsins í kuflum með vefjarhetti á höfðum við að hámarka gróðann og stjórna orkuverðinu í Evrópu.

Hugmyndin um sæstrenginn og hina "gríðarlegu orku" sem forystumenn þjóðarinnar tala enn um, kom fram skömmu fyrir síðustu aldamót. Þá kíkti ég í skýrslu iðnaðarráðneytisins frá 1993 um orkumál og virkjanir og komst að því að með því að fórna öllum náttúruverðmætum Íslands til að virkja allt, sem hægt yrði að virkja, myndum við Íslendingar samt sem áður aðeins geta útvegað Evrópu langt innan við 1% af orkuþörf álfunnar !  

Í ofanálag við það sem Baldur Elíasson hefur tilgreint varðandi sæstreng er aldrei minnst á tvennt:

1. Sá tími ársins, sem viðkvæmastur er fyrir orkubúskap okkar sjálfra, er frá september fram á útmánuði ár hvert, eða þar til komið hefur í ljós hvernig vatnsbúskapnum reiðir af. Dæmi um þetta var veturinn í vetur þar sem skammta þurfti og draga úr orkusölu til stóriðju.

En einmitt á þeim sama tíma árs er mest eftirspurn eftir orku í Evrópu og orkuverðið hæst og við missum af því sölutímabili.

Orkan, sem við myndum þurfa að kaupa í slæmu vatnsári yrði á hæsta verði og myndi spenna orkuverð til almennra nota hér heima upp. Þetta er til dæmis árstíminn þar sem Evrópu vantar mest orku ef eða þegar Rússar minnka gassölu sína af stjórnmálaástæðum.  

Við myndum helst geta selt orku til Evrópu á tímabilinu maí/júní til september, en þá fáum við lægst verð fyrir hana vegna þess að þá er eftirspurnin minnst í Evrópu.

2. Sæstrengur til Evrópu myndi slá þvílíkri græðgisglýju í augu okkar Íslendinga að úti yrði um hin einstæðu íslensku náttúruverðmæti í eitt skipti fyrir öll, Kerlingarfjöll, Fjallabak, Gullfoss, Geysir og Dettifoss meðtalin.

Harðsnúnir virkjanafíklar hafa þegar sett öll þessi náttúruverðmæti á "dauðalista" sinn og þykjast hafa gild rök fyrir því.  

 Allt yrði virkjað sem virkjanlegt yrði undir kjörorðinu um "atvinnuuppbyggingu", "nýtingu orkuauðlinda" og "nauðsyn orkufreks iðnaðar" í krafti ummæla Finns Ingólfssonar á sínum tíma um að "við verðum að virkja stanslaust því annars kemur kreppa og atvinnuleysi."

Og hann átti auðvelt með að svara spurningu minni um það, hvernig við Íslendingar ættu að bregðast við þegar allt hefði verið virkjað sem virkjanlegt væri og ekki hægt að virkja meira: "Það verður bara viðfangsefni þeirrar kynslóðar, sem þá verður uppi."

Glæsileg framtíðarsýn: Við verðum dauðir og þess vegna kemur það okkur ekki við.

En ekkert virðist geta stöðvað sæstrengsdrauminn, því að forstjóri Landsvirkjunar sagði á fundi fyrirtækisins nýlega: "Þetta er ekki spurning um hvort sæstrengur verður lagður, heldur hvenær."

Sem sagt: Strengurinn verður lagður, sama hvað hver segir.  

  

Segir sæstrenginn ekki ganga upp

Miskunnsami Samverjinn ekki lengur til ?

Sagan af blóðuga manninum í strætóskýlinu, sem enginn vildi sinna, er afar lík dæmisögu Krists um miskunnsama Samverjann, lítils metinn aðkomumann, sem líknaði særðum manni eftir að mikilsmetnir "heimamenn" höfðu gengið framhjá án þess að hreyfa fingur til hjálpar.

 Það eina sem vantar í söguna til að hún sé sambærileg  er að eftir að hinir göfugu Íslendingar hefðu gengið framhjá hinum misþyrmda í strætóskýlinu hefið borið þar að Pólverja eða erlendan múslimatrúar innflytjenda, sem hefði líknað hinum særða.

Miskunnsamir Samverjar verða ætíð til á jörðinni, skulum við vona. Á því byggist tilvera samtaka eins og Rauða krossins eða Mannréttindasamtakanna. Vonandi var það tilviljun að enginn miskunnsamur Samverji átti leið um Vonarstrætið um hálf sjö leytið í gærkvöldi.

Sú frásögn hins særða að hann muni ekki eftir útliti árásarmannsins finnst mér sennileg. Sú var mín reynsla þegar óður maður hljóp að mér út úr bíl hér um árið með æðisglampa í reiðiþrútnu andliti, skók hnefann og öskraði: "Ég skal drepa þig, helvítið þitt!"

Ég sat inni í litla gamla NSU-Prinz bílnum sem lötraði áfram á mjög hægri ferð þegar þetta gerðist, því að bensíngjafarbarkinn hafði slitnað. Það vildi mér til happs að þessi fislétti örbíll er með mjög léttu og snöggu stýri, svo að ég gat svipt bílnum til þar sem maðurinn kom á móti honum vinstra megin, svo að hann lenti hægra megin við hann í staðinn.

En svo óður var hann, að hann sló með krepptum hnefa í gegnum hægri framrúðuna, svo að hún brotnaði og blóð og glerbrot dreifðust um bílinn.

Svo sjökkeraður varð ég að ég gat þá og get enn með engu móti munað eftir því hvernig maðurinn leit út eða af hvaða gerð bíllinn var sem hann kom hlaupandi út úr, og er þó forfallinn ástríðu bíladellukarl.   

Sumir kunna að vona að saga særða mannsins sem lá í blóði sínu í Vonarstræti sé tilbúningur. Svo þarf hins vegar ekki að vera. Svona atvik virðast gerast svo víða í heiminum og helst þar sem margt fólk er á ferli í þéttbýli, þar sem ákveðin firring og sinnuleysi hefur síast inn í okkur í margmenninu og daglegum erli.

 

Lá í blóði sínu og allir gengu hjá

Jafnmargar kenningar og um hvarf Amalíu Erhardts?

1937 týndist frægasta flugkona heims á flugvél sinni yfir Kyrrahafi og hefur ekkert til hennar né vélarinar spurst síðan.

Vegna þess að ekki hefur fundist tangur né tetur af vélinni hafa myndast ótal sögusagnir og tilgátur um það, hvað hafi valdið hvarfi hennar og hvað hafi orðið um hana.

Ein kenningin var sú að Japanir hefðu rænt vélinni og jafnvel haft hana í haldi hjá sér árum saman. Í sumum útgáfunum stundaði hún njósnir á flugferðum sínum og lenti í vandræðum út af því.

Þótt sagnir væru af örlögum Hitlers var lengi velt vöngum yfir því hvort hann hefði komist undan frá Berlín og lifað mislengi síðan, allt eftir því hver sögumaðurinn var. 

Svo eru til svipaðar kenningar um lifandi menn, til dæmis ýmsar samsæriskenningar um það að Neil Armstrong og félagar hefðu aldrei komist til tunglsins, þetta hefðu verið tómar lygar og blekkingar.  

Margir neituðu að trúa því að Elvis Presley hefði dáið. Já, "Elvis is in the building".

Um upprisu Krists eru ýmsar kenningar, með og á móti.  

Nú er flugstjóri MH 370 kominn á svipaðan stall og Amalía Erhardt og þau hin. Allt vegna þess að ekki hefur fundist tangur né tetur af þotunni sem hann flaug.  

Flugmaðurinn aftur grunaður

Þökkum fyrir að þeir kaupa ekki 40% minni föt.

1957 fór Björn Pálsson frækilegt sjúkraflug á eins hreyfils flugvél til Scoresbysunds til að ná í tvær sjúkar konur og eitt barn og koma þeim til Reykjavíkur.

Hann var einn um borð í vélinni því að ekki var pláss fyrir fleiri.

Þetta var fyrir 57 árum og það hafa orðið miklar framfarir í björgun mannslífa síðan þá.

Setjum sem svo að opinber nefnd myndi kaupa fatnað á sjúkraflutningamenn og telja sig verða að spara frá því sem áður var og það fyrsta sem hún myndi gera væri að spara á þann hátt að kaupa 40% minni föt á alla. Auðvitað myndi það ekki ganga upp.  

Mjög hörð samkeppni er á milli bílaframleiðenda hvað varðar bíla, sem hentugir eru til sjúkraflutninga.

Nægt innanrými til þess að koma sjúklingum fyrir og geta sinnt þeim er atriði númer eitt og enginn vafi er á því að þegar því hefur verið sinnt almennilega á að vera auðvelt að gera hagkvæm innkaup án þess að ganga freklega gegn helsta skilyrðinu, sem setja þarf.   

Keyptu of litla sjúkrabíla

Ítrekað skilningsleysi á þjóðfélagsstraumum

Þegar Íranskeisari féll með brauki og bramli 1979 kom það leyniþjónustu Bandaríkjanna, vestrænum ráðamönnum og heimsbyggðinni mestallri algerlega á óvart.

Öflugustu fjölmiðlar heim höfðu hampað Resa Palevi sem stórkostlegum leiðtoga þjóðar, sem væri á leið inn í hóp öflugustu ríkja heims.

Raddir áhrifamanna í nokkrum nágrannaríkjum um það að í raun væri keisarinn gerspilltur og firrtur, haldinn fáránlegum veldisdraumum, drukknuðu í öllum lofsyrðaflaumnum.

Máttu menn þó vita að undir niðri sveið Írönum það sárt að hafa verið sviptir möguleikanum á því að komast undan áhrifavaldi Bandaríkjamanna og Breta þegar Mossadek var steypt af stóli eftir stríðið af því að hann hafði aðrar hugmyndir um nýtingu auðlinda landsins og uppbyggingu þjóðfélagsins þar.

Allt frá 1979 hafa vestrænar leyniþjónustur og ráðamenn sýnt ítrekað skilningsleysi á þjóðfélagsstraumum víða um heim.

Vietnamstríðið hefði þó átt að kenna Frökkum og Bandaríkjamönnum lexíu af skaðsemi þess að meta ástandið í fyrrum nýlendum eingöngu á mælistiku hagsmuna fyrrum nýlenduvelda með tilliti til stórveldapólitíkur, hvort sem það var í Kalda stríðinu eða eftir það.

Í raun snerist stríðið eins og mörg svipuð stríð um vilja undirokaðrar og arðrændrar þjóðar til að verða frjáls.

Þegar vopnuð átök brutust út á milli Víetnama og Kínverja varð almeningur á Vesturlöndum steinhissa. Honum hafði verið talin trú um að Kína og Vietnam væru í heilagri krossferð kommúnista til þess að ná heimsyfirráðum í krafti svonefndrar "dómínókenningar".

En margra alda togstreita milli Víetnama og Kínverjar er hugsanlega eini fasti punkturinn á svæðinu og enn verða átök þeirra á millum, þótt ekki sé beitt hervaldi. 

Meðan Tító réði ríkjum í fyrrum Júgóslavíu héldu menn að ófriðarefni á Balkanskaga heyrðu til 70 ára gamalli sögu smærri styrjalda á skaganum.

Annað kom í ljós. Tító hafði pakkað ágreiningsmálum í krafti myndugleika síns og valds inn í ramgera púðurtunnu sem sprakk við tilkomu tómarúms valda i Júgóslavíu eftir andlát hans. 

Langflest landamæri í Afríku og Asíu voru dregin af nýlenduveldunum, oft í ósamræmi við eðlileg mörk. Það var rétt hjá Saddam Hussein að Kuveit sem sérstakt ríki var slíkur tilbúningur nýlenduveldistímans.

Sér í lagi hafa menn vanmetið mátt trúarbragða og mismunandi túlkunar þeirra.

Bush eldri lagði ekki í að leggja Írak undir sig af því að ráðgjafar hans vöruðu við afleiðingunum af því að það myndi enda með ófyrirsjáanlegum afleiðingum af átökum Shia og Sunnímúslima.

Í valdabrölti og hagsmunaárekstrum hafa harðsnúnir ofstopamenn oft nýtt sér mátt ofsa- og öfgatrúarhópa eins og nú sést glögglega í Írak í atburðarás, sem enginn á Vesturlöndum virtist geta séð fyrir.

Hugsanlega eru Írak og jafnvel fleiri fleiri lönd á svæðinu að liðast í sundur í áhrifa- og yfirráðasvæði mismunandi trúar- og valdahópa eða að ný landamæri eru að verða til.  

Við siglum inn í öld þar sem valda- og hagsmunapólitík og trúarbrögðum er blandað saman í banvæna blöndu.

Slík átök hafa ekki öll verið jafn fjarri Íslandsströndum og bundin eingöngu við mismunandi afbrigði af öðrum trúarbrögðum en kristinni trú eins og okkur hættir við að halda.

Blanda átaka Íra og Englendinga og kaþólikka og mótmælenda á Norður-Írlandi fyrir örfáum áratugum eru gott dæmi um átök, þar sem mismunandi afbrigði sömu trúar eru notuð til að skipta fólki í fylkingar.  

Og Evrópuþjóðir háðu mörg grimmileg stríð undir formerkjum afbrigða af trúarbrögðum, eins og 30 ára stríðið er kannski hvað besta dæmið um.

Í öllum trúarbrögðum er að finna sterkan undirtón um frið og farsæld. En jafnframt hefur einstökum mönnum og hópum ævinlega tekist að finna sér túlkun á einstökum atriðum í kenningum þeirra,  sem þeir hafa notað til að réttlæta illindi, átök, árásir og styrjaldir.

Þetta er enn ógnvænlegra vegna tilvistar kjarnorkuvopna sem getur eytt mannkyninu og mestöllu lífi á jörðinni. Þau eru lúmskasta og versta ógnin.      

Hundruð fallið í átökunum í Írak

Undravert "markamínútumark."

Fyrirbærið "markamínútan" hefur stundum verið nefnt og er þá átt við það hve oft mörk eru skoruð á  43. mínútu hálfleiks, eða réttara sagt í blálok hálfleiks eða leiks.

Ástæðan fyrir þessu er vafalaust sú að orkugeymir varnarleikmanna er orðinn nær tómur í lok hálfleiks, snerpa og viðbragðsflýtir á þrotum, og þá er meiri hætta á mistökum en ella.

Hið undraverða portúgalska jöfnunarmark í gærkvöldi var dæmigert fyrir þetta. Skönmu áður en það var skorað voru nokkrir leikmenn bandaríska liðsins að þrotum komnir. Einn þeirra lá örmagna um stund á vellinum rétt áður.

Slíkt jafngildir því að spila einum eða tveimur leikmönnum færri.

Bæði Ronaldo og sá, sem fékk snilldarsendinguna frá honum, voru samt valdaðir, hvor um sig með mann á sér sem áttu að koma í veg fyrir bæði sendingu og móttöku. Vegalengdin á milli sendanda og móttakara var mjög löng. Það átti ekki að vera mögulegt að skora þetta mark.

En hvorugur varnarmannanna sem áttu að valda Portúgalana tvo voru nógu viðbragðsfljótir.

Sending Ronaldos var tær snilld, ekki aðeins það hvernig hún fór á hárréttan stað fyrir framan koll viðtakandans heldur líka það hve snöggt Ronaldo sveiflaði fætinum í spyrnunni.

Aðeins Ronaldo getur gert þetta svona eldsnöggt og nákvæmt og það skapaði sekúndubrotið sem þurfti til þess að boltinn færi framhjá varnarmanninum sem gætti hans og var kannski ekki lengur með þá ofursnerpu sem þurfti til að komast fyrir svo snöggt skot.

Hinn varnarmaður Kananna var kannski líka á síðustu eldsneytisdropunum en jafnvel þótt hann hefði getað náð til boltans hefði það kannski bara orðið sjálfsmark, svo undrahröð og nákvæm var sendingin.

Snilld og heppni skópu þetta magnaða mark. En snilli og heppni fara oft saman og kallast meistaraheppni.  

Bandaríkjamenn eiga erfiðan róður fyrir höndum að mæta Þjóðverjum, því að gömlu stórveldin Þjóðverjar og Frakkar hafa sýnt styrk sinn á mótinu.

En kannski snýst heppnin Bandaríkjamönnum í vil,  - hver veit?  

 

Klinsmann: Spiluðum einstaklega vel

Sviptingar og gerjun hjá Bretum.

Furðulegar sveiflur birtast í skoðanakönnunum í Bretland um þessar mundir varðandi afstöðu þeirra til verunnar í ESB. Á dögunum sýndi könnun að talsvert fleiri vildu vera áfram en segja sig úr, en nú hefur þetta allt í einu snúist við.

Manni dettur í hug hvort framsetning og fjöldi spurninga hefur haft áhrif, því að í seinni könnuninni var spurt fleiri spurninga, til dæmis varðandi það að "kíkja í pakkann" eins og það hefur verið kallað hér á landi.

Var þá leitað eftir áliti spurðra á því hver langt Bretar gætu komist í samningum við ESB.

Sumir Bretar gæla enn við gamlar hugmyndir um evrópskt stórveldi sem stæði utan við ESB og væri skipað Bretum og EFTA-þjóðunum.

Spurningin er hins vegar hve miklu EFTA-þjóðirnar fengju að ráða í slíku sambandi þar sem Bretar yrðu augljóslega lang stærsti aðilinn. Að minnsta kosti er hæpið að margir þeir, sem nú kvarta mest undan veldi Þjóðverja í ESB myndu sætta sig við hlutfallslega miklu meira veldi Breta í stækkuðu EFTA.

Síðan er tæknilega spurningin þess efnis að Bretar myndu gerast aðilar að EES.

En þá er hætt við að óánægja þeirra með að áhrif þeirra séu of lítil í ESB yrði enn meiri við það að komast alls ekki að samningaborðinu í Brussel.

Það verður spennandi að fylgjast með því hvað Bretar gera á næstu árum, því að það hlýtur að hafa áhrif á stöðu ríkjanna í norðanverðri Evrópu.  

Fleiri Bretar vilja úr Evrópusambandinu

HM litla mannsins.

Fram að þessu hefur það verið eitt af aðalsmerkjum HM í knattspyrnu hvað lið þjóða, sem ekki var spáð sérstöku gengi, hafa blandað sér hressilega inn í baráttuna, valdið miklum tiðindumog orðið til þess beint og óbeint að "stórlið" hafa farið hrakfarir..

Fyrirfram var búið að bóka helstu þjóðirnar sem myndu komast í undanúrslitin, stórveldi í knattspyrnunni á borð við Spánjverja, Ítali, Brasilíumenn, Argentínumenn, Þjóðverja, Frakka og Englendinga, - allt þjóðir sem höfðu hampað heimsmeistaratitlum.

Dæmin um óvænt úrslit eru of mörg til a vera talin upp, en bara í gær fengu Argentínumenn stig á silfurfati þar sem Íranir voru rændir vítsspyrnu og Þjóðverjar máttu þakka fyrir úrslitin í leiknum við Ghana.

"Litlu mennirnir", frá þjóðum sem hingað til hafa ekki verið í "stórveldaklúbbnum" í knattspyrnunni hafa sýnt fjör og leik- og baráttugleði sem hafa glatt heimsbyggðina.

Fagnið hjá Ghanabúum og gangan inn á völlinn í gær voru gott dæmi um HM litla mannsins.  

HM í beinni - sunnudagur

Hafði allt til að bera til að skera sig úr.

Michael Schumacher hafði svipaða hæfileika og sumir af allra fremstu og frægustu afreksmönnum heims, ekki aðeins það að skara fram úr á sínu sviði, heldur einnig það að ná þeirri stöðu að allir þekktu hann, engum var sama um hann og heil íþrótt hékk nánast á honum einum hvað snerti vinsældir og áhorf.

Hann var ekki aðeins dáður fyrir snilli sína heldur ekki síður fyrir það hve umdeildur hann gat verið og hve margir elskuðu að hata hann.  

Að þessu leyti gegndi hann svipuðu hlutverki fyrir íþrótt sína og Muhammad Ali lék fyrir hnefaleikana.  

Ástríða hans virtist eiga sé fá takmörk. Einu sinni sá ég stutt myndband af honum í góðgerðakeppni í knattspyrnu og einnig þar skar hann sig úr.

Hann vann sig upp úr nær engu, fyrst á gokart og meðal eigna hans er eldrauður gamall Fiat 500 sem hann þeysti á í blábyrjun ferils síns.

Skíðaíþróttin er að mörgu leyti mjög skyld bílaíþróttum og skiljanleg er sú nautn sem Schumacher hefur fengið út úr því að stunda hana.

Efast ég ekki um að hann hefur verið snjall á því sviði og haft unun af að reyna á þolmörkin.

En einnig þar láu slysahættan og óheppnin í leyni og hið ófyrirséða gerðist á einu augabragði.   

Stærsta áskorun heimsmeistarans

Vægi vinstri og hægri stefnu enn sterk, en fara dofnandi.

Vinstri stefna hefur stundum verið kennd við það að vera einkum fylgjandi félagshyggju en hægri stefna að vra einkum fylgjandi markaðshyggju, þ. e. sósíalismi gegn kapítalisma.

Þetta kemur oft fram í því mismunandi skoðunum á því hvaða aðferðir menn vilji nota til þess að ná ákveðnum markmiðum, til dæmis hvort því sé betur náð með því að láta einkaframtakið um það eða með því að láta einstaklingsframtakið ná því.

Línurnar eru hins vegar alls ekki skýrar í öllum málum. Þannig hef ég bent á það að í ríki einkaframtaksins, Bandaríkjunum, hafa verðmætustu náttúrusvæði landsins verið í ríkiseign, en hér á landi er hins vegar allur gangur á því, samanber einkaeign á Kerinu, Dettifossi, Hverarönd, Leirhnjúki, Gjástykki o. s. frv.

Einnig er athyglisvert að í skoðankönnunum um Kárahnjúkamálið 2002 og um einn heilan þjóðgarð á miðhálendi Íslands hefur stærsti flokkspólitíski hópurinn hvað höfðatölu snertir verið þeir, sem jafnframt sögðust myndu kjósa Sjálfstæðisflokkinn.

Vægi vinstri og hægri stefnu eru að vísu enn sterk en fara dofnadi andspænis stærstu verkefnum 21. aldarinnar, svo sem hrikalegum umhverfis- og orkuvandamálum, sem eru einfaldlega svo stór að ekki er hægt að flokka þau undir hægri eða vinstri.   

Vinstri-hægri enn marktækt