Aukin umferð og byggð kalla á fjölgun snjóflóðaslysa. Tveir fórust á Auðnum ´53.

Þegar farið var að kanna betur hin skæðu snjóflóð, sem urðu hér á landi á árunum 1974 til 1996 kom í ljós, að víðast hvar féllu þau á stöðum, þar sem ekki hafði áður verið byggð og þess vegna engar heimildir um snjóflóð fyrri alda, sem þar höfðu fallið. 

Þó kom í ljós sú setning í jarðabók um Súðavík, að þar væri sauðfé hætt við flóðum. 

Síðasta snjóflóð á Flateyri leiddi í ljós að stórlega skorti á að unnið væri semkvæmt áætlun við snjóflóðavarnir.  

Svipað getur líka verið raunin á svæðum þar sem er margfalt meiri umferð fólks en áður var, svo sem vegna stórvaxandi ferðamennsku og aukinnar skíðaiðkunar utan byggða og í óbyggðum. 

1953 féll snjóflóð á bæinn Auðnir í Svarfaðardal og fórst tvennt af fjórum manneskjum, sem á bænum voru.   

Mennirnir bandarískir útivistarkappar

Fyrirmyndin var tímamótabíll; Lexus LS 400 árgerð 1989.

Blómaskeiðum lúxusbíla í heiminum má skipta á ýmsan veg. Hér er ein tilraunin til að minna á fyrirbærið "Standard of the world", sem Packard krækti sér í hjá mörgum á árunum 1930 til 1955. Fyrstu þrír forsetabílar Íslands voru af þeirri gerð, en sá síðasti sýndi, að þeir, sem réðu kaupum á bíl þjóðhöfðingjaembættisins fylgdust ekkert með þróuninni og keyptu næastsíðustu, árgerð Packard áður en merkið var lagt niður. 

Sá bíll var þar að auki ekki Packard, heldur hlaut fljótt viðurnefnið Packard-baker, vegna þess að eftir samuruna Packard, Studebaker og Nash, varð þrautaráðið að taka dýrasta Stúdebakerinn, sem var í raun meðalstór amerískur bíll og hlaða hann með búnaði og skreytingu. 

1955 hafði nefnilega önnur bílgerð, Cadillac, hrifsað til sín titilinn "Standard of the world" í krafti þess að stærsti bílaframleiðandi heims, GM, sem framleiddi helming allra bíla í Bandaríkjunum, náð takmarki, sem fyrst var af alvöru farið að sækjast eftir 1948 með því að koma með aðra af tveimur dásamlegum V-8 toppventlavélum fyrir Oldsmobile og Cadillac, mörgum árum á undan öðrum. 

Auk þess var Cadillac fyrsti bíllinn, sem var með ugga eða smástél á afturhornunum, sem lagði grunn að kapphlaupi um slíkt útlit, sem stóð fram yfir 1960. 

Með þessu litla tákni fylgdi hins vegar róttæk breyting í útlitsgerð, að bílar væru ekki síður tignarlegir og flottir að aftan en að framan. 

Packard leið fyrir það að hafa aðeins eitt merki, og reyndi að laga það með smærri og ódýrari bílum í bland rétt fyrir stríðið, en þeir einfaldlega verðfelldu þetta eðalsmerki, og Clipper gerðin kom alltof seint fram 1956. 

Cadillac hafði hins vegar traustan stuðning frá margfalt stærra fyrirtæki, sem hafði stöðuna "það sem er gott fyrir GM er gott fyrir Bandaríkin. 

GM fékk meira að segja ekki að fara á hausinn í efnahagskreppunni 2008. 

Veldi Cadillac hélst frá 1955 og fram undir 1975 þegar Mercedes-Benz fór að ógna stöðu ameríska dollaragrínsins með eðalgerðum, sem fljótlega fengu heitið S.  

1988 var það eina ógnin við bandaríska stöðu, en 1989 birtist, algerlega óvænt, tímamótabíll sem sendi hönnuði annarra dýrra bíla að teikniborðunum. 

Þetta var hinn japanski Lexus LS 400, sem var nýr frá grunni, með dýrlega V-8 vél og alls kyns nýjungar sem gerðu keppinautana forviða. 

Sem dæmi má nefna, að bíllinn var hannaður þannig fyrir hljómburð að hinn sáralitli hávaði sem barst inn í bílinn, var hljóðjafnaður ef svo má að orði komast, hljóðin átu hvert annað upp ef svo má segja.  

Einn lítill hluti af því að í stað þess að driflínan væri ekki alveg bein, heldur með hjörulið á miðri leið svo hægt væri að hafa drifsköftin lægri undir gólfinu, var driflinan á Lexusnum öll; allt frá fremri enda sveifaráss í vélinni og aftur í afturöxul til þess að minnka þannn litla hávaða, sem um var að ræða. 

En, Japanirnir vissu, að margt smátt sem munar um, gerir einn stóran mun. 

Sumir myndu segja, að Toyota kunni að hafa misst aðra fram úr sér í framleiðslu hreinna rafbíla og glatað þeirri hybrid forystu, sem þeir höfðu upp úr síðustu aldamótum.

Bæði Benz og Kia eru til dæmis með bíla, þar sem undra lág loftmótstaða er hluti af ævintyralegri drægni. 

En hin 33ja ára gamla fyrirmynd, Lexus LS 400, sýnir, að enginn skyldi afskrifa stórveldi eins og Toyota.   

Fyrsti rafmagnsbíll Lexus á markað

Langvinnt og í raun óvinnandi stríð fyrir Rússa framundan í Úkraínu?

Hrokafullar eru yfirlýsingar Vladimís Pútíns í aðdraganda Úkraínustríðsins, sem lýstu einstakri andúð hans og fyrirlitningu á því landi og íbúum þess, svo sem að þetta væri ekki ríki né, heldur ætti þetta landsvæði að vera hluti af Rússlandi og fólkið hluti af rússnesku þjóðinni.

Ummælin sýna, að forneskjuleg grimmd einsýns einræðisherra er grundvöllur fyrir þeim hernaði, sem hefur í raun staðið í átta ár undir formerkjum landvinningastefnu, sem er sveipuð inn í gamalkunna aðferð einvalda fyrri alda, að finna sér utanaðkomandi ógn til að fylkja þjóð sinni gegn. 

Í ritskoðuðu fjölmiðlaumhverfi Rússlands er hægt að gera jafnvel venjulega alþýðu í borg eins og Bútsja að "grófum og kaldlyndum" morðóðum útsendurum stjórnvalda í Kænugarði. 

Þegar Sovétmenn komu sér upp leppstjórn í Afganistan, sem múslimskir heimamenn steyptu af stóli 1979, sýndist ráðamönnum í Moskvu það auðveld lausn, að senda her sinn inn í landið og þvinga landsmenn með hervaldi risaveldisins til að lúta nýrri leppstjórn. 

Niðurstaðan leiddi í ljós stórfellt vanmat á getu Rauða hersins til að framkvæma þetta verkefni, og - það sem athyglisvert er, voru þetta atriði sem hafa reynst þau svipuð og nú hafa sett strik í reikninginn í Úkraínu. 

Herbúnaður Rússa hentaði ekki aðstæðum í Afganistan með öllu sínu fjallendi, flutningaleiðir voru ónothæfar, samskipti í ólestri, almenningur var andvígur hinum erlenda her, skæruliðar gerðu usla og stríðið dróst á langinn með allt of miklum kostnaði og fórnum.

Á endanum dró þetta gersamlega mislukkaða stríð safann úr almennri getu Sovétríkjanna til að halda sér sjálfum við.   

Afganistan og Úkraína eru álika stór lönd, ríflega 600 þúsund ferkílómetrar hvort og íbúarnir eru á svipuðu róli, 35 milljónir í Afganistan og 45 milljónir í Úkraínu. 

Hrjóstrugt fjallalandslag Afganistan á sér samsvörun í stórum og þykkum skógum Úkraínu hvað það snertir, að í slíku umhverfi hafa staðkunnugir heimamenn mikið forskot á erlenda aðkomuhermenn hvað varðar launsátur og það að velja sér hentugan vettvang átaka, sem er oft undirstaða allra bardaga. 

Úkraína bætist nú í hóp landa, þar sem stórveldi hafa átt í miklum vandræðum í styrjöldum sínum, og jafnvel orðið að gefast upp í lokin þegar ljóst er, að jafnvel þótt stríðið sýnist unnið og búið að fara með hervaldi um allt landið, er hernámsþjóðin engu nær um raunveruleg yfirráð. 

Má þar nefna Víetnam á 20. öld og Spán á tímum Napóleums, en á Spáni gekk hvorki neitt né rak á sama tíma sem keisarinn fór í hverja sigurförina af annarri un Evrópu. 

Úkraínustriðið gæti orðið svipaður myllusteinn um háls Rússlands og draga þar mátt úr þjóðinni. 

Sumir benda á það að Rússar gætu fengið stuðning Kínverja, en alls óvíst er að Kínverjar hafi áhuga á að taka að sér hrörnandi fjarlægt veldi sem hálfgerðan ómaga í sinni umsjá. 

Slík endalok yrði þar að auki háðuleg fyrir stórveldisdraumamanninn Pútín. 

 

Sakar Úkraínu um „ögranir“ í Bútsja

Staðan erfiðari nú í nýtingu gufuafls á Reykjanesskaga en fyrir tuttugu árum.

Eyjabakkadeilan og Kárahnjúkadeilan í framhaldinu fyrir tuttugu árum vorsu svo stór mál, að Hellisheiðarvirkjun smaug í gegn og leit furðu vel út á pappírnum, 300 megavött af "endurnýjanlegri og hreinni orku."

En í raun var þetta mesta rányrkja á einum stað í Íslandssögunni, og tuttugu árum síðar þegar orkan dvínar á að fara aftur af stað til að leita í örvæntingu að fleiri möguleikum til að halda áfram með ósjálfbærnina, ekki bara á svæðum, sem heyra undir Reykjavík, heldur var flutt sjónvarpsviðtal fyrr í vetur við sveitarstjóra Ölfushrepps sem hrópaði hástöfum á 1000 megavött á sínu svæði, og var þessi tala sett tvöföld yfir allan sjónvarpsskjáinn til að auka áhrifamátt kröfunnar.

Áður hefur margoft verið lýst hér á síðunni þeirri niðurstöðu helstu sérfræðinga okkar á sviði nýtingar gufuafls, að til þess að slík orka geti talist endurnýjanleg þarf að byrja orkuvinnsluna varlega og auka hana ekki nema fullvíst sé það teljist ekki "ágeng orkuöflun" eins og þetta fyrirbæri hefur verið kallað. 

Líkast til hefði Hellisheiðarvirkjun ekki staðist þá kröfu nema hún hefði verið innan við 100 megavött, þótt upphaflega væri talað um meira, en Þeystaréykjavírkjun er höfð 90 megavött að sögn forstjórans, til þess að vera nálægt því að standast þessa kröfu um sjálfbærni. 

Krafa sveitarstjóra Ölfushrepps um 1000 megavött sýnir tryllta og gersamlega ábyrgðarlausa sýn á málið eins og það lítur út í dag. 

Eini vísindamaðurinn, sem heyrst hefur að hafi reynt að rannsaka sjálfbærni Hellisheiðar-Nesjafvallasvæðins, var Bragi Árnason, sem giskaði á að eftir 50 ára notkunartíma liðu um það bil 100 ár þar til það hefði jafnað sig nóg til þess að byrja að nýta það að nýju. 

Sé það rétt, verður staðan við lok Hellisheiðarvirkjunar miklu erfiðari heldur en hún var fyrir hana, því að orkunni, sem var tekin í gagnið, var sóað.

Svipað hefur verið að gerast undanfarin ár á ysta hluta Reykjanesskagans. 

Og örvæntingarviðbrögð eru þegar byrjuð að koma í ljós hjá þeim, sem eru haldnir þeim  óslökkvandi orkuþorsta, sem hrjáir ráðamenn þjóðarinnar um þessar mundir.  

Upphafið að því að virkjanamál séu endurskoðuð

Sums staðar eru lyftur með "dauðan farsímablett".

Við flestar lyftur er aðvarað á spjaldi við því að nota þær ef eldur er laus. Miðað við nútíma tækni væri kannski líka ástæða til þess að mæla hvort farsímasamband sé alla þá leið, sem lyftan fer og setja upplýsingar um það líka á spjald. 

Lyftur geta nefnilega stöðvast hvar sem er á leiðinni, til dæmis ef stigið er óvart á öryggisþröskuldinn þegar lyftan er á ferð. 

Góð og sönn dæmisaga er um þetta. Íbúi í háhýsinu að Austurbrún 2 var með konu utan af landi í heimsókn, og sagðist hún vera dauðhrædd við að nota lyftur. 

Þess vegna hefði hún lagt það á sig að ganga alla leiðina upp, þótt það hefði tekið drjúga tíma og verið erfitt í lokin. 

Þegar hún var að kveðja sagðist hún vilja ganga niður stigana, en gestgjafinn hvatti hana til þess að taka heldur minni og hraðari lyftuna og kynnast þessari flottu tækni. 

Öryggið væri frábært, hann myndi koma með og gæti sýnt þetta á niðurleið. 

Svo fór að konan féllst á þetta. 

Á miðri niðurleið var henni sýndur öryggisþröskuldurinn, sem kæmi veg fyrir að slys yrði, þótt eitthvað lauslegt kæmist þar inn á milli, því að þröskuldurinn væri í sambandi við aflkerfi lyftunnar og sæi um að stöðva hana ef eitthvað óvænt steðjaði að. 

Konan var vantrúuð og steig gestgjafinn þá á þröskuldinn til að sýna þessa dásamlegu virkni. 

Fullyrðing hans reyndist rétt, - lyftan stöðvaðist samstundis.

"Sjáðu, svona virkar nú tæknin" sagði hann hróðugur og ýtti á hnapp til að halda ferðinni áfram. 

En ekkert gerðist, sama á hvað var ýtt. 

Og - það sem verra var, lyftan var föst á versta stað á milli hæða. 

Það hefði verið í lagi út af fyrir sig, en nú tók við skelfingarástand hjá vesalings konunni, því að engin leið var að koma lyftunni af stað á ný og öryggisbjallan reyndist gagnslaus. 

Það var gjörsamlega örmagna gestur sem staulaðist út úr lyftunni að lokum eftir ólýsanlega skelfingarstund tæpum hálftíma síðar. 

Atvik á borð við þetta minnir á atburð sem varð í lyftu í húsi, þar sem æðstu menn þjóðarinnar voru á ferð, en lyftan bilaði. Ef rétt er munað voru þetta Ólafur Ragnar Grímsson, Davíð Oddsson og biskupinn. 

Um þetta orti Jóhannes Sigfússon, bróðir Steingrims J., og brá fyrir sig tilvitnun í ljóð Gríms Thomsens, Arnljót Gellini, sem Stefán Jónsson fréttamaður hafði fyrrum tekið traustataki í stöku sinni um séra Emil Björnsson. 

Vísa Jóhannesar er svona: 

 

"Illt í för það ávallt hefur 

ef menn storka giftunni. 

Eru á ferli úlfur og refur 

í einni og sömu lyftunni." 

 

"Illt

Föst í lyftu yfir nótt

Helstu aðgerðir þessa dagana eru að hrópa á aukna sölu á olíu og gasi.

Það sýnir vel hve fjarri jarðarbúar eru því að minnka notkun jarðefnaeldsneytis, að helstu aðgerðir þessa dagana eru að skora á olíuframleiðeluríkin að auka vinnslu sína. 

Það er að vísu verið afsakað með þeim áhrifum, sem minnkandi sala á gasi olíu og gasi frá Rússlandi, en engu að síður lýsandi um stöðuna í þessum málum. 

Sömuleiðis hefur Bandaríkjaforseti skrúfað frá olíustreymi úr varabirgðum landsins á sama tíma og utanríkisráðherra hans sjálfs hefur sagt að mannkynið hafi innan við þrjú ár til að stöðva aukningu á útblæstri kolefnis í andrúmsloftið. 

Auk þess séu aðeins tíu ár til að draga úr honum um næstum helming. Það sýnir hve lítið miðar í raun. 

„Núna eða aldrei“ að koma í veg fyrir hamfarir

Undirbúningur járntjalds í gegnum Úkraínu?

Fyrirkomulagið við innrás Rússa í Úkraínu benti til þess að veðjað var á algeran rússneskan sigur með því að ná höfuðborginni og hrekja ríkisstjórninni þar frá völdum. 

Þetta hefur ekki tekist hingað til, og þar með gæti legið beint fyrir hjá Pútín að ná samt fram helstu atriðunum í stríðsrekstri Rússa í Úkraínu síðustu átta ár, að skilja Donetsk og Luhansk héruðin auk Krímskaga frá Úkraínu  og koma þeim undir rússnesk yfirráð, hugsanlega með þeim lokaáfanga að Krím og allur austurhluti Úkraínu verði austan nokkurs konar nútíma járntjalds sem liggi frá norðri til suðurs þvert í gegnum landið. 

Pútín hefur þegar viðurkennd sjálfstæði Donetsk og Luhansk, en lega þeirra gerir drátt markalínu erfiðara út frá hernaðarlegu sjónarmiði og hætt við að Pútín sækist eftir stærra yfirráðasvæði. 

Það svæði sem Rússr hafa veitt sína viðurkenningu sem sjálfstæð svæði er samtals um 600 ferkílómetrar eða sem svarar Reykjanesskaganum, og íbúarnir alls tæplega 1,9 milljónir.  

Hluti af heildarlausninni, sem Pútín sækist eftir, gæti orðið eins konar Finnlandisering Úkraínu með hlutleysi án  inngöngu í ESB eða NATO. 

Rússar sagðir undirbúa stórfellda árás

Borgarastyrjaldir eru oft illvígastar og mannskæðastar.

Bandaríkin hafa tekið þátt í tveimur heimsstyrjöldum og tugum styrjalda um allan heim, en lang mannskæðust var borgarastyrjöldin um miðbik 19. aldar.

Styrjöldin í Úkraínu er á milli tveggja nágrannaþjóða sem eiga margt sameiginlegt um menningu og sögu en bæði vettvangurinn og átökin fara fram á svæðum með næsta flóknum átakaflötum sem mun geta gert hugsanlegt vopnahlé og stríðslok erfið í framkvæmd. 

Í Seinni heimsstyrjöldinni tókust Finnar og Rússar tvisvar á og að sögn rússnesks viðmælanda sem var unglingur 1941-42 var rússneska heimafólkið miklu hræddara við Finnana en Þjóðverjana, þótt þýskir hermenn hefðu fengið frítt spil til að drepa sovéska kommisara hjá Hitler á þeim forsendum að Sovétmenn væru ekki aðilar að Genfarsáttmálanum. 

Enda varð stríðið á austurvígstöðvunum 1941-1945 margfalt mannskæðara en stríðið á vesturvígstöðvunum 1940 og 1944 til 1945.  

Selenskí kynnir „böðlaskrá“

Baby Yar, Katynskógur og Lidice.

Enn einu sinni hafa slóðir í Kænugarði komist í heimsfréttir fyrir voðaatburði í stríði. 

Síðsumars 1941 umkringdu Þjóðverjar borgina og þá hálfa milljón hermanna Rauða hersins, sem þar voru, og svipað átti sér stað norðar á vígstöðvunum í Vyazma og Bryansk. 

Stalin hafði fyrirskipað aðgerðina "Sviðna jörð" á undanhaldi Sovétmanna, en þess sáust samt ekki mikil merki í Kænugarði. 

Þar völdu Þjóðverjar sér því hentugt húsnæði fyrir starfsmenn hers síns, grunlausir um það að á flúttanum höfðu heimamenn falið sprengiefni í þeim skrifstofum, sem þeim þótti líklegt að Þjóðverjar myndu vilja taka fyrir sig. 

Síðan sprungu þessar skrifstofur í loft upp og fjöldi Þjóðverja fórst. Hefndaraðgerðir nasista voru greypilegar, og þúsundir gyðinga látnir grafa stór ílanga fjöldagröf, sem þeir voru síðan hraktir ofan í í hópum og skotnum.  Alls 33 þúsund manns. 

Þjóðverjar brugðist við á svipaðan hátt í Lidice í Tékkóslóvakíu síðar í stríðinu eftir að Heydrich hafði verið felldur í fyrirsát við Prag og allir íbúar þorpsins Lidice verið drepnir og þorpið brennt í hefndarskyni. 

Þegar Þjóðverjar fóru í herför sína í Sovétríkjunum, fundust lík á 22 þúsund pólskra foringja í hernum og leyniþjónustumanna í fjöldagröf í Katynskógi, sem höfðu verið myrtir vorið 1940. 

Þjóðverjar kenndu Rússum um, en Rússar reyndu að koma þessu yfir á Þjóðverja. 

Um síðir þykir þó víst, að þarna hafi Rússar verið að verki. Sjálfur hafði Stalín staðið nokkrum árum fyrr fyrir hreinsunum í eigin her, svo að þetta kom kannski ekki svo mikið á óvart. 

 

Sakar Rússa um þjóðarmorð í Bútsja

Vindorkugarðar lágværari en kæliskápar?

Á almennum kynningarfundi um fyrirhugað vindorkuver í landi Hróðnýjarstaða, skammt frá Búðardal, gylltu talsmenn þess mjög hina gríðarlegu kosti þeirra og umhverfismildi. 

Upplýst var að hávaði af vindorkuverum væri minni en hljóð frá kæliskápum!

Það voru fréttir fyrir síðuhafa, sem hefur haft sínar upplýsingar beint frá ferðum sínum um svæði vindorkugarða á Jótlandi og á strandsvæðum syðst í Danmörku og nyrst í Þýskalandi. 

Hávaði hefur verið ein af ástæðunum fyrir andófi gegn miklum áforum um vindorkugarðana, en einnig sjónmengun. 

Á fundinum í Búðardal voru sýndar myndir sem áttu að sanna, að vindorkugarðarnir sæust ekki. 

Þessar myndir voru teknar næstum því beint ofan frá niður á vindmyllurnar, og sagt að þær sýndu að þær hyrfu nánast í landslagið. 

Ekki fylgdi sögunni hve margir yrðu á ferli horfandi niður á vindorkugarðana. Eða hvort þeir myndu ekki sjá alla vegagerðina, pallana og annað sem fylgir vindmyllunum. 

Norðmenn virðast vera orðnir efins um allsherjar umhverfismildi þeirra á landi, þar sem dauðir ernir og aðrir fuglar auk plastmengunar frá spöðunum vekja spurningar um algerlega hreina orku hvað umhverfisáhrif varðar. 

Ekki er að spyrja að því, að enn eina ferðina verði umræða á borð við þá sem nú er að hefjast í Noregi um risa vindmyllugarða á hafi úti skrifuð á reikning öfgafólks "sem vill að við flytjum aftur inn í torfkofana." 

En í Noregi eru það helst Norska hafrannsóknarstofnunin og hagsmunasamtök í sjávarútvegi sem "eru á móti atvinnuuppbyggingu og rafmagni".  

Gera athugasemdir við vindmyllugarða á hafi úti