Skjálftarnir nyrðra eru ólíkindatól. Sá stærsti gæti legið í leyni.

Stórir jarðskjálftar og skjálftahrinur eru býsna algengar á svæði við norðanvert landið, sem nær allt frá ströndinni norður af Skagafirði og austur í Kelduhverfi.

1962 varð meira en sex stiga skjálfti við mynni Skagafjarðar, og fannst hann svo greinilega í Reykjavík, að ljósakrónur sveifluðust á tólftu hæð í blokkinni að Austurbfún 2. 

Mikið tjón varð í Dalvík vegna jarðskjálfta þar 1934 og einnig í Kópaskeri í ársbyrjun vegna jarðskjálfta þar 1976. 

Í kjölfar hans var feiknarleg skjálftahrina langt fram  vor með stórfelldum breytingum í Kelduhverfi þar sem til varð stærðar vatn, sem gefið var heitið Skjálftavatn. 

Öllu þessi umbrot voru tengd Kröflueldum 1975 til 1984.  

Ekki er hægt að nefna helstu skjálfta á brotabeltinu, sem liggur frá austri til vesturs um Norðurland, að sleppa megi þeim, sem gæti orðið skammt frá Húsavík. 

Páll Einarsson jarðeðlisfræðingur er einna fróðastur manna um þessi efni, og benti á það á sínum tíma, að kísilverið á Bakka væri nálægt þeim stað á brotabeltinu þær sem sá stærsti gæti orðið hvenær, sem væri.   

Lýsa yfir óvissustigi fyrir norðan

Elísabet og Georg faðir hennar vörpuðu nýju ljósi á konungdæmi.

Þegar Játvarður 8. konungur sagði af sér völdum, tók Georg 6. við og margir töldu þá, að konungsveldið í Bretlandi ætti ekki langa lífdaga fyrir höndum. 

Mörgum öldum fyrr hafði William Shakespeare lýst valdatigninni svona: "Sumir fæðast tignir, sumir afla sér tignar, og tigninni er troðið í suma."

Goorg konungur var óframfærinn og stamaði og sýndist mörgum að orðum skáldsins um að tigninni væri troðið í suma ætti við Georg.  

En á styrjaldarárunum stóð Georg sig vel í því að samsama sér einkar vel þjóð sinni og gera kounugsfjölskylduna að afar þýðingarmiklum hluta þjóðarinnar með mun meiri árangri og sóma en jafnvel færustu stjórnmálamönnum hefði tekist. 

Þegar útlitið var svartast í orrustunni um Bretland hafnaði konungur því alveg að flýja land, og hikaði ekki við að skoða rústirnar eftir loftárásir Hitlers í London, þár sem meira að segja féll sprengja rétt við Buskingahamhöll þar sem hann dvaldi. 

Arftaki hans, sem nú er fallinn frá, ólst upp við þetta á unga aldri og tókst að afla sér mikillar virðingar, þrátt fyrir ýmis vandræðamál í konungsfjölskyldunni. 

Karli þriðja Bretakonungi er mikill vandi á höndum, ekki síður en Georgi afa hans þegar hann tók við.  

Elísabet drottning látin

Tilhlökkunarefnið í vörn?

Um ár og aldir hefur það verið tilhlökkunarefni á góðum sumrum að fara í berjaferð. Á síðsumrum var að auki hlakkað til töðugjalda og síðar til gangna og rétta. 

Það er synd að frétta af því að nú sé víða sótt að berjaferðunum. 

Í "sveitinni minni" hér forðum tíð voru þetta einkum þrjár til fjórar gjöfular berjslautir í fjallinu sem bjuggu til hina ljúfu stemningu sem hafði berjabláar varir sem einkenni. 

Er vonandi að svo sé enn.  

Það er að vísu ágætt út af fyrir sig að eiga völ á því ak kaupa berjaskyr í búðum, en samt verður að óska hinni gömlu hefð velfarnaðar eins ög öðrum góðum hefðum. 

Segja sjarmann farinn af berjatínslu

Trefjaplastið rifnar en stálið beyglast?

Trefjaplastbáturinn Örkin er af gerðinni Sómajulla, rétt innan við 20 feta langur opinn trefjaplastbátur, hannaður fyrir utanborðsmótor. 

Hann var notaður til ferða um Hálslón alveg frá upphafi þess haustið 2006. 

Vegna þess að lónið var og er með gríðarlega yfirborðssveiflu, allt að metrum, var afar erfitt að nota bátinn til gerðar efnis fyrir hugsanlega heimildamynd með heitinu "Örkin" því að sífellt þurfti að vera að setja hann á flot, draga hann upp á land eða að finna honum nýja og nýja geymslustaði.  

Þótt reynt væri eftir föngum að draga hann eftir grónu landi, þurfti ekki mikið til að hann skemmmdist af völdum steina sem leyndust í grassverðinum, og á landtökustöðum var ekki alltaf um hentuga staði að ræða. 

Enda fór það svo, að smám saman fóru að koma rifur á ytri byrðing bátsins, sem var og er með tvöfaldan byrðing. 

Undir lok útgerðartímans seig báturinn mikið niður vegna þunga vatns, sem koost inn í gegnum ytra byrðið og var báturinn því í raun ónothæfur og varasamur. 

Vegna léttleika bátsins ef hann var heill, kom ekki til greina að hafa hann úr öðru efni. 

Stálbát af svipaðri stærð hefði hreinlega ekki verið hægt flytja um við hinar óvenjulegu aðstöður við miðlunarlón með stærri og hraðari yfirborðssveiflu en dæmi eru um annars staðar. 

En það var oft glannalegt að sjá hvað hvassbrýndir smásteinar gátu leikið bátinn illa og mátti vel færa að því líkur að ef báturinn hefði verið úr stáli, hefðu þar aðeins myndast beyglur. 

Eftir útgerðina á Hálslóni fékkst styrkur til viðgerðar í Sandgerði og sölu bátsins vestur á firði. 

Núna er minnsti rafbíll landsins að mestu úr plasti og léttum efnum, og sýnir reynslan af akstri hans alveg lygilegan mun á því hvernig plastið þolir árekstra á allt annan hátt en stál.  

„Plastið er ekki nógu sterkt“

Sveindís Jane með orð kvöldsins: "...Við ætlum á HM!"

Landsleikurinn í kvöld var hluti af aðdraganda þess að íslenska landsliðið í knattspyrnu kæmist á MM. Sveindís Jane átti því orð kvöldsins í öllu svekkelsinu þegar hún sagði að loknum grátleg lokum leiksins við Holland: "..Við ætlum á HM" 

Það þýðir að í stað þess að aðdragandanum að HM sætinu lyki í kvöld, heldur hann áfram í umspili, sem framundan er. 

Svo einfalt er það.  

Sárgrætilegt tap og Ísland í umspil

Suðvesturríki Bandaríkjanna enn verr stödd en Kína.

Þrjár fréttir á sama sólarhringnum um loftslag, hver frá sínu heimshorni, eru afar athyglisverðar. 

Skal þá fyrst tekin til sú stærsta, að vegna loftslagsbreytinga í suðvesturríkjum Bandaríkjanna síðasta aldarfjórðung stefna suðvesturríki Bandaríkjanna beint inn í fágætt hrun undirstöðu þeirra í orkumálum, landbúnaðarmálum og byggðamálum, Arizona, Utah, Kalifornía og Nýja Mexíkó.   

Frá alda öðli hefur Kolóradófljót verið burðarás í efnahagslífi þessa hluta Bandaríkjanna í krafti tveggja stórvirkjana, Glen Canyon og Hoover. 

En aðalhlutverk þessara stíflna hefur þó frá upphafi verið stórfelldar áveitur, sem hafa skapað gríðarleg verðmæti í hvers kyns akuryrkju. 

Stíflurnar tvær fyrrnefndu voru reistar til að mynda tvö stór miðlunarlón, Mead og Powell lónin. 

Þegar ég fór langar og mjög lærdómsríkar ferðir um síðustu áramót um þennan stóra hluta Bandaríkjanna hefði engað órað fyrir því hvaða hamfarir væru í aðsigi. 

Að vísu var farið að minnka svolítið í lónunu, en það voru smámunir einir miðað cið það sem síðan hefur gerst. 

Hroðalegt var að sjá á myndum í sjónvarpsþættinum 60 mínútum í gær, hvernig lónin eru á hraðri leið til glötunar við að valda hlutverki sínu.

Óafturkræft og stöðugt fall lónshæðar upp á marga tugi metra hefur haft hrikalegar afleiðingar. Þetta hrun hefur verið stanslaust og ekki verið vegna tímabundinna þurrka, heldur er um samfellda hamfarahlýnun að ræða í meira en tvo áratugi. 

Viðtengd frétt á mbl.is frá Kína er slándi, en hér heima heyrist mest í þeim, sem telja allt tal um loftslagsbreytingar bull eitt, vegna þess að fjórir sumarmánuðir á litla Íslandi séu þeir næst svölustu á þessari öld, þ. e. eftir árið 2000.   

Heitasti ágúst frá upphafi mælinga í Kína

Gólfið er eitt stærsta atriðið í hönnun rafbíla.

Um langan aldur hefur miðhluti undirvagns bíla verið einn mikilvægasti og dýrasti hluti hvers bíls. 

Af því hefur stafað sú tilhneiging að bílaframleiðendur sameinist um ákveðin miðstykki sem grunn bílsins, enda liggja um það meginlínur vélbúnaðar og driflínu. 

Mun einfaldara og ódýrara er að fikta við ytra byrði bílanna og gefa þeim með því sinn sérstaka svip. 

Sem dæmi má nefna bíla Volkswagen samsteypunnar þar sem Polo, Audi 3 og Fabia eru allir með sama miðstykkið. 

Eitt af grunnatriðunum í vandræðum Boeing verksmiðjanna með 737 Max að miðstykki í lágþekjum á borð við lungann af flugflota heims er lang dýrasti og flóknasti hluti vélanna. 

Þess vegna reyndu verksmiðjurnar að komast hjá því að hanna nýja vél fyrir nýja og mun sparneytnari hreyfla, sem voru stærri um sig en eldri hreyflar, með því að færa þá framar og ofar á vængina, en hanna síðan háþróað tölvustýrt stjórnkerfi til að flugvélin gæti flogið af fyllsta öryggi í öllum venjulegum aðstæðum. 

Með tilkomu rafbílanna breytist eitt aðalatriði slíkra bíla, sem sker þá frá eldsneytisknúnum bílum, en það eru hinar rúmfreku og þó einkum þungu rafhlöður bílanna. 

Niðurstaðan varð sú að gera fremri hluta undirvagnsins að aðalstaðnum fyrir rafhlöðurnar og nýta sér þannig þunga þeirra til að færa þyngdarpunktinn neðar eftir því sem kostur væri.

Tesla ruddi brautina með því að sérhanna bíl, sem eingöngu gæti gengið fyrir raforku, og aðrir framleiðendur hafa orðið að flýta sér að hanna nýja undirvagna, sem eru sérhannaðir fyrir raforkubúnað.  

Ókosturinn við þetta varðandi það að setja rafhlöðurnar neðst í miðstykki bílanna varð þó sá, að með þessu hækkaði gólfið í þessum bílum talsvert svo að lofthæðin inni varð minni og ölli með því lakari setstöðu fyrir farþegana og hækkuðum þyngdarpunkti þeirra. 

Tvær nýjar gerðir bíla eru nú með endurbætur á þessu, Dacia Spring og MG4. 

Á Dacia Spring eru rafhlöðurnar settar undir aftursætið og farþegar látnir fá meira fótarými í staðinn. Setið í aftursætunum nýtur góðs af þessu og vegna meira rýmis niður á við fyrir fæturna þarf ekki að hækka þakið og þyngdarpunkt aftursætisfarþega. 

Samanlagður árangur af þessu og því að takmarka vélarafl og orkumagn gerir heildarþyngd bílsins lægri en ella. 

Mú virðist MG ætla að fara að hluta til svipaða leið með því að minnka hæðina, sem raflhlöðurnar fá undir gólfinu niður í aðeins 11 sentimetra og halda samt möguleika á 64 kwst rafhlöðum.  

Spennandi verður að sjá hvernig til tekst, því að á smærri rafbílum er vandamálið það, að óþægilegra er að sitja í aftursætum en ella. 

Fyrsti bíll MG í millistærðarflokki C

Þegar bíll var keyptur, af því að hann hafði aldrei komið á verkstæði.

Sú ályktun, að eitthvað hljóti að vera fullkomið af því að það hafi aldrei bilað, getur þýtt þveröfugt, að það sé einmitt komið að því að bilanirnar byrji. 

Gott dæmi er það, þegar fyrir nokkrum áratugum gróf í kýli í baki hjá manni, sem ekki tókst að kreista nógu vel úr því. 

Kýlið jafnaði sig sem hart þykkildi í bakinu, sem læknir mælti með að yrði samt tekið. 

Þá voru liðin 20 ár liðu án þess að neitt gerðist og ekkert aðhafst, af því að allt var með friði og spekt. 

Síðan gerðist það að það fór að grafa í þykkildinu sama dag og halda átti í fimm daga ferð til Bandaríkjanna, og var ákveðið að láta slag standa og standa við samning um þessa Bandaríkjaför. 

Sú ákvörðun var kolröng, því að ekki fannst möguleiki til almennilegrar meðferðar vestra, kýlið var orðið á stærð við bolta þegar komið var til Íslands og í kjölfarið komu veikindi með eftirmálum, sem héldust í heilt ár við að vinna bug á ófétinu auk stíflugulu og lifrarbrests sem stóð í þrjá mánuði.  

Málið minnti á það þegar 18 ára piltur keypti sér bíl þegar hann fékk bílpróf skömmu eftir að Bretinn kom með bullandi verkefni 1940 og keypti sér vörubíl. 

Hann valdi sér bíl, sem unnusta hans hafði ekki mikla trú á, en nýi bíleigandinn sagðist hafa fallið fyrir, af því að þessi bíll hefði aldrei komið á verkstæði. 

Það reyndist kolröng ályktun, því að við tók tímabil þar sem bíllinn eyddi meiri tíma á verkstæðum en í akstri.   

Sú ályktun að vatnsæðin við Hvassaleiti hafi verið metin í góðu standi, af því að hún hefði aldrei bilað að ráði, minnir svolítið á sögurnar tvær hér að ofan.  

Birtingarmynd stærra vandamáls

Viðgerðir og viðhald eru ekki síður nauðsyn en kaup á nýju.

Þess sjást oft merki hér á landi hvað okkur er tamt að líta á kaup á nýjum hlutum og ksotnað við kaup á nýju sem alveg afmarkaðan hlut, óháðan viðhaldskostnaði, endurnyjun og viðgerðum. 

Þegar til dæmis er velt vöngum yfir því hvað það kosti fyrir einstakling að fara milli staða innanlands, er aðeins litið á kostnað við kaup eldsneytis, en því alveg gleymt, að dekkin slitna ásamt fjölmörgum öðrum hlutum bílsins, og hann sjalfur fellur í verði í hlutfalli við aldur, auk þess sem fjármagnskosnaður og fleira bætist við í samræmi við notun. 

Réttasti mælikvarðinn felst í útreikningum FÍB og ríkisins, sem munu um þessar mundir vera rúmlega 100 krónur á kílómetrann, þannig að þegar ríkir borgar fyfir afnot af bíl, kostar ferð til Akureyrar og til baka um 100 þúsund krónur en ekki 25 þúsund krónur.  

Þegar sparnaðar er þörf, eins og til dæmis við rekstur stofnana og fyrirtækja, vill það oftast verða þrautaráðið að láta það bitna á nauðsynlegu viðhaldi. 

Tugmilljarða kostnaður vegna myglu og annarra skemmda sem látin voru viðgangast eftir efnahagshrun eða samdrátt síðan 2008 er orðinn margfalt kostnaðarsamari en ef beitt hefði verið fyrirbyggjandi viðhaldi og eftirliti frá byrjun. 

Sundur og saman, sundur og saman

Tryllingslegar tölur, svo menn grípa andann á lofti.

Ef hægt er að tala um hugtakið veldisvöxt eru tölurnar, sem nefndar eru hér á landi varðandi raforkuframleiðslu og stóriðju gott dæmi um það hvert virðist stefna gott dæmi og koma vel fram í þessum tölum, en nýjustu tölurnar fela í sér allt að 500 sinnum meiri framleiðslu sem keppikefli næstu áratugi en var í upphafi stóriðjunnar um 1970.  

33 þúsund tonna álframleiðala á ári þótti svo gríðarlega mikil aukning 1970, að ekkert minna en orðið stóriðja varð að nefna það, sem var að bresta á með veldisvaxtarhraða, sem engan óraði fyrir. 

Fyrsta stórvirkjunin við Búrfell var 200 megavött, en nú hefur sú tala fimmtánfaldast, því að nú eru 340 þúsund tonn lágmark til að álver borgi sig.  . 

En það er samt bara byrjunin, ef marka má það sem nú er í undirbúningi varðandi það að drífa strax í því að meira en tvöfalda núverandi orkuframleiðslu á næstu árum, svo að í stað þess að framleiða fyrir erlend fyrirtæki fimm sinnum meiri orku en þarf fyrir íslenska fyrirtæki og heimili, verði framleitt tólf sinnum meiri orku fyrir útlend fyrirtæki heldur en íslensk.

Og í ofanálag er talað um að þrefalda þessi ósköp með því að reisa 15 þúsund megavatta vindorkugarð við suðausturland, sem heilsi þeim sem koma þar til landsins áður en jöklarnir fái að taka við því hlutverki.

Og nærri má geta að aðrir landshlutar muni telja sig þurfa sín risavindörkuver. 

 

Starfshópur kannar möguleika vindorkuvera á hafi