Er flugballið rétt að byrja?

Ef of hátt verð á olíu og of lág fargjöld eru helstu ástæður sameiningar Icelandair og Wow air, vaknar spurningin um öll hin flugfélögin í flugfargjaldaskóginum. 

Spurningin er líka sú, hvort olíuverð kunni að lækka óvænt, sem hefur svosem gerst áður, þótt það hafi verið tímabundið. 

Eða, hvort verðið haldist áfram hátt svo að annað af tvennu, - eða kannski hvort tveggja, - gerist: Að fargjöldin hækki, - eða - að fleiri flugfélög en orðið er, fari á hausinn eða sameinist. 

Eftir að Primavera varð gjaldþrota og Wow air hefur verið gleypt af skæðum keppinauti, er hætt við því að ótrúlega lág heppnisfargjöld muni láta undan síga, og það flugball því að missa flugið. 

En jafnframt vaxandi líkur á því að annað og stærra flugball sé rétt að byrja í formi mikilla sviptinga og uppstokkunar á hinum líflega flugfarþegamarkaði. 

Bless skinkusamloka, halló borgaratvenna

Afar sérkennilegt ástand.

Heiti Sjómannafélags Íslands eitt og sér ætti að nægja til þess að setja félag með svo stóru heiti á sérstakan stall þegar þess er gætt að útgerðin og sjávarútvegurinn í heild er önnur af tveimur helstu burðarstoðum gjaldeyrisöfluar í eigu Íslendinga.

Af þeim sökum vekja þau atriði athygli sem nú er tekist á um í félaginu, svo sem það einstæða mál, að valdhafar í félaginu geti með einfaldri geðþóttaákvörðun ákveðið hvort ummæli eða gagnrýni einstakra félaga teljist brottrekstrarsök og þar með komið í veg fyrir, kannski um alla framtíð, að "óæskilegt" fólk fái að taka þátt í félagsstörfum. 

Ekki lítur það heldur traustvekjandi út hvernig nú er tekist á um félagaskrána sjálfa og deilt um hvort þar þurfi að hreinsa til. 

Líkja félaginu við skip í brotsjó

Svipað og fyrir tæpum fjórum áratugum? Hækkun olíuverðs.

Ástandið á málefnum millilandaflugfélaganna íslensku minnir um margt á þær hremmingar sem íslensku flugfélögin lentu í þegar olíukreppan mikla skall á fyrir tæpum fjórum áratugum. 

Flugfélag Íslands og Loftleiðir voru ólík félög hvað snerti fargjaldamál, því að Flugfélagið hafði verið bundið við fargjöld IATA, alþjóðasambands flugfélaga, en Loftleiðir var hins vegar lággjaldaflugfélag eins og WOW air sem naut hagstæðs loftferðasamnings við Bandaríkin og notaði fyrstu tvo áratugina, frá 1953 og fram undir 1970 flugvélar, sem voru hægfleygari en flugvélar Flugfélagsins, fyrst DC-4 og DC-6 á móti Vickers Viscount skrúfuþotum á áriunum 1957 - 1967  og síðan Canadadair skrúfuþotur á móti Boeing 727 þotum frá 1967. 

Loftleiðir voru mun stærra flugfélag en Flugfélagið, en innan Loftleiða var og hefur æ síðan verið viss óánægja með það hvað síðarnefnda flugfélagið fór vel út úr samrunanum. 

Íslensk stjórnvöld hvöttu mjög til samrunans, og líklegt er að núverandi stjórnvöld andi léttara í bili við þannan samruna, því að svo miklu meiri fjármunir eru í húfi núna en 1980. 

„Þetta er því augljósasta lendingin“

Lygilegar framfarir í smíði rafbíla. Koma "rafkerrur"?

Aðeins nokkur misseri eru síðan Nissan Leaf var með 24 kwst rafhlöður. Þótt uppgefin drægni væri ríflega 160 kílómetrar var sú tala miðuð við hámarks "sparaksturs"kúnstir, 20 stiga hita, logn og láréttan veg. 

Ég þekkti sumarbústaðaeiganda sem upplifði hins vegar allt niður í 100 kílómetra drægni og enn minna í frosti með miðstöðina á, og fylltist stundum fyrirbæri, sem kalla mátti drægniskvíða. 

Bandaríska mælingin EPA var nær lagi, 135 kílómetrar, en samt of bjartsýn, því í 10 stiga frosti fellur drægnin um 30%, við bætist miklu meiri orkueyðsla á miðstöð en á bensínbíl, og hraðhleðsla dregur 20 prósent af drægninni, svo að þetta gat farið niður í 80 kílómetra, og sumarbústaðurinn við Hellu orðinn of langt í burtu. 

En síðasta kynslóð rafhlaðna er núna að færa okkur næstum því þrisvar sinnum meiri drægni í samræmi við allt að 64 kwst í stað 24. 

Þetta er svo mikill munur í praxis í þjóðvegaakstri, að það jaðrar við byltingu. Tölur um 4-500 kílómetra drægni eru að vísu langt umfram raunveruleikann, en samt ættu nýju rafbílarnir með þessum rafhlöðum að geta bankað í um 300 kílómetra drægni á góðum degi. 

Það þýðir að geta ekið milli Reykjavíkur og Akureyrar á svipuðum tíma og með svipuðu öryggi og eldsneytisdrifnir bílar og eiga samt raforkuafgang á endastöð. 

Í stað skammdrægra bíla, sem er oft eru eins og hundar í bandi, er til dæmis að koma fram Kia e-Niro, sem er 204 hestöfl og með upptak 0-100 km/klst á aðeins 7,8 sekúndum. 

Þessi Kia er skyldur Hyondai Kona, en með meira innanrými. 

Nýju rafbílarnir eru með rafhlöðum sem eru talsvert fyrirferðarminni miðað við afl en hinar eldri,en eru þó heldur þyngri, og bílarnir með þeim heldur dýrari. 

En það mun líklega breytast eftir því sem þessum bílum fjölgar.  

Á toppnum núna hvað drægnina varðar, verða Nissan Leaf, Hyonda e-Kona, Kia e-Niro og Tesla 3, en vaxandi samkeppni og öflugri rafbílar geta valdið því að fram komi nýir keppinautar um mestu drægnina. 

Það atriði er lang mikilvægast varðandi rafbíla, því að rafmagnslaus rafbíll er í svipaðri stöðu og bilaður eða bensínlaus benínbíll.  

Ég sé fyrir mér möguleikann á að auka drægnina allt að því tvöfalt með því að hanna nokkurs konar "rafkerru", sérsmíðaða kerru sem er eingöngu með viðbótarrafmagni, sem nota má á langferðum. Kerra með 64 kwst þyrfti ekki að vera þyngri en 5-600 kíló og létt í drætti. 

Slíkt gæti komið sér vel á hinum eldri rafbílum. 

Tveggja ára bið eftir e-Niro

Skúffupólitíkin lifir góðu lífi.

Hér í eina tíð mátti heyra orðið skúffupólitík nefnt þegar verið væri að spara á einu afmörkuðu og þröngu sviði þótt það kostaði miklu meira fé fyrir heildina. 

Nýleg dæmi um þetta hjá ríkissjóði, sjóði allra landsmanna, eru nískupúkabrögð sem notuð eru varðandi biðlista áfengissjúklinga og hliðstæð biðlistaviðbrögð varðandi brýnar samgöngubætur. 

Í báðum tilfellum er um að ræða frestun á aðgerðum sem hafa í för með sér miklu meiri sparnað hvað snertir dauða fólks eða alvarleg skakkaföll heldur en nemur fjárveitingunni sem skorin er við nögl, að ekki sé minnst á það sem ekki eru metnar til fjár þjáningar og áhrif langt út fyrir einstaklingana sem í hlut eiga. 

Þrátt fyrir allt fagurgalatalið um að stjórnmálamenn þjóni almannahagsmunum eða heildarhagsmunum, er hið gagnstæða stundað sí og æ. 

200 milljónir til að losna við biðlista

Reykjaneshringlið byrjaði 1959.

Fram til 1959 voru örnefnin á Reykjanesskaga rökrétt og góð. 

Ysti hluti skagans, sem skagar út til suðvesturs, hét og heitir enn Reykjanes, og Keflavík og Njarðvík voru Faxaflóamegin á skaganum.

Allt svæðið frá Vogum í norðri til Grindavíkur hét og heitir enn Suðurnes og fólkið á öllu þessu svæði Suðurnesjamenn. 

Svæðið Rosmhvalanes eða Miðnes, sem vísar í norður frá skaganum með Garðskaga sem útvörð, var kallað Útnes og íbúarnir Útnesjamenn. 

Þetta sést glöggt í ljóðinu um Suðurnesjamenn, þegar sungið er: - 

"Sagt hefur það verið um Suðurnesjamenn..."

og "Ekki var að spauga með þá Útnesjamenn." 

Undir síðarnefnda svæðið heyrðu bæði Sandgerði og Garður, og því eðlilegast að nýtt sameinað sveitarfélag héti einfaldlega Útnes og íbúarnir Útnesjamenn. 

Fram til 1959 náði einmenningskjördæmi allt frá Reykjanestá í suðvestri til botns Hvalfjarðar og hét "Gullbringu- og Kjósarsýsla." Látum það vera. 

En 1959 byrjaðið hringlið, sem engan enda ætlar að taka. Ákveðið var að breyta nafninu í Reykjaneskjördæmi og fella Hafnarfjörð, sem hafði verið einmenningskjördæmi, inn í það. 

Að kenna í framhaldinu Hafnarfjörð, Álftanes, Kópavog, Garðabæ og Mosfellshrepp við lítið útnes í 50 kílómetra fjarlægð verður að flokkast sem mikill misskilningur. 

Og raunar afleitur misskilningur, því að smám saman fór fólk að tala um allt kjördæmissvæðið sem Reykjanes. 

Afleiðingarnar hrúguðust upp og gera það enn, en hefðu kannski ekki gert það ef þetta kjördæmi á árunum 1959-1999 hefði heitið Suðvesturkjördæmi.

Með sameiningu Keflavíkur og Ytri- og Innri-Njarðvíkur var stofnað stækkað sveitarfélag sem fékk nafnið Reykjanesbær. 

Aldeilis fráleitt. Því að Reykjanes er ekkert nálægt þessum bæjum. 

Skárra hefði verið að nefna þetta nýja bæjarfélag Suðurnesjabæ, og nýja bæjarfélagið núna Útnesjabæ. Garðurinn er norðar en Keflavík/Reykjanesbær. 

En kannski rætist úr þessu ef það eðlilega gerist, að öll sveitarfélögin í vestur frá Vatnsleysuströnd og Selvogi sameinist í einn Suðurnesjabæ, þar sem íbúarnir heita Suðurnesjamenn. 

P. S.  Úr launsátri felunafns gerir maður, sem nefnir sig Vagn, harða árás á það sem hér að ofan er sagt um Reykjanes, telur það tóman þvætting hjá mér sem sagt er um þetta nes yst á Reykjanesskaganum og þar með að ég sé alger ómerkingur í þessu efni. 

Vagn fullyrðir að hið eina rétta sé, að Reykjanes ("Reykjanes er hluti af Reykjanesi") sé aðeins ysti hlutinn á hinu raunverulega Reykjanesi, sem innifeli allan þann stóra skaga, sem er á suðveturhorni landsins. 

Vagn færir engar heimildir fyrir þessum ásökunum um stórfelldar rangfærslur mínar, og er það ansi hart að þurfa að nefna aðeins örfáar af ótal heimildum sem finna má til að sanna það sem sagt er í pistli mínum um Reykjanesið. Nýútkomin er stórmerk og vönduð ljósmyndabók um Reykjanesskagann, sem auðvitað fer rétt með og er með forsíðumynd af Sogunum og Keili, sem eru rúmlega 30 kílómetra frá Reykjanesinu. 

Einnig má benda á heimildamynd sem Ari Trausti Guðmundsson og Valdimar Leifsson gerðu um Reykjanesskagann. 

Suðurnesjabær hlutskarpast

"...vel tengdur í Danmörku..."

Þórunn Jarla Valdimardsdóttir hefur skrifað afar athyglisverða bók, sem lengi hefur vantað, bók um Skúla Magnússson fógeta. Ástæðurnar geta verið margar, um eina þeirra má setja spurninguna um það, hve mikinn þátt í afrekum Skúla Danir áttu.

Í tengdri frétt á blog.is segir að hluti af af því sem Skúli fékk framgengt hafi verið að hann hafi verið "vel tengdur í Danmörku." 

Þetta er mikilvægt að skoða nánar því að í þeirri Íslandssögu sem flestir þekkja, er stillt upp sem tveimur andstæðum og fylkingum, annars vegar Íslendingar og hins vegar Danir. 

En á síðari árum hafa verk margra innlendra og erlendra sagnfræðinga leitt það fram, að þessi einfalda mynd sé ekki alls kostar rétt, heldur hafi frekar verið um stéttarlega og hygmyndarfræðilega andstæða hópa að ræða, að miklu leyti þvert á þjóðerni. 

Nokkrir íslenskir sagnfræðingar og sænski sagnfræðingurinn Hans Gustavsson hafa lýst aðstæðunum á síðari hluta 18. aldar á þann veg, að í Danmörku hafi verið vaxandi hreyfing umbótasinnaðra manna, sem þurftu að glíma við íhaldssöm öfl varðandi umbætur og framfarir. 

Á Íslandi hafi nokkurs konar íslenskur aðall, embættismenn og stórbændur sem áttu 95% af öllum bújörðum landsins, staðið í vegi fyrir öllum þeim umbótum sem gætu haggað valdi þeirra, sem var svo mikið, að Gustavsson lýsir því þannig að hvergi í Evrópu réði einvaldskonungur jafn litlu í landi sínu og Danakonungur réði á Íslandi. 

Hinn íslenska valdastétt sýndi augljósa tregðu við hugmyndum um myndun þéttbýlis við sjávarsíðuna. 

Einkum kom þetta fram í kringum 1770 þegar Struense hafði hvað mest völd og það blasti við, að á Íslandi fækkaði fólki á sama tíma sem Norðmönnum fjölgaði mikið, og sett var á fót svonefnd Landsnefnd til að rannsaka málið og leita leiða til úrbóta.  

Nefndi fékk tíu atriði til athugunar og á Íslandi máttu þegnarnir senda inn eigin tillögur. 

Í stórum dráttum tókst valdastéttinni með ítökum sínum í báðum löndunum að koma í veg fyrir framkvæmd langflestra tillagnanna. 

Undantekning fólst í því sem Skúla tókst að hrinda í framkvæmd, og sennilega vegna þess að hann var "vel tengdur í Danmörku", tengdur umbótasinnuðum og öflugum Dönum. 

Ég bíð spenntur eftir því að skoða þetta í bók Þórunnar til þess glöggvunar. 

Skúli var mikil tilfinningavera

Það kraumar undir.

Það vill svo til að á ferð út á land þessa dagana heyrir maður mikið rætt um átökin í Sjómannafélagi Íslands og skynjar að mikið kraumar undir hjá mörgum varðandi það ástand sem ríkir í sjávarútveginum hér á landi. 

Hinar fjölbreytilegustu sögur af því ástandi sem hinir miklu fjármunir og tengd völd í gegnum þennan gríðarlega auð hefur skapað virðast þó aðeins toppurinn á ísjakanum. 

En í okkar örsmáa þjóðfélagi tengsla, vensla og skyldleika gefur auga leið að þrátt fyrir hlægilegar niðurstöður beint í aðdraganda Hrunsins um að okkar þjóðfélag væri það óspilltasta í heimi (!) eru aðstæður einfaldlaga og einmitt þannig, að þær beinlínsi kalla á fjölþætta spillingu. 

Átökin í Sjómannafélagi Íslands er aðeins hluti af þessu ástandi, sem kemur upp á yfirborðið. 

Um það gildir að peningar fela í sér vald; vald spillir og þeim mun meira sem valdið er meira. 

Fróðlegt verður að sjá ef Félagsdómur úrskurðar um þetta tiltekna mál.  

„Hættur að botna neitt í þessu“

Súrnun og hlýnun sjávar sjaldan nefnd.

Engir ættu að vera betur á tánum varðandi ástand sjávar en Íslendingar, svo mjög sem við erum háðir sjávarfangi. 

Súrnin og hlýnun sjávar eru óumdeilanleg og því sérkennilegt að þessi fyrirbæri, sem hafa mikil og margvísleg áhrif, eru sjaldan eða aldrei nefnd í umræðunni. 

Í staðinn hamast "kuldatrúarmenn" við að halda því fram að loftslag fari kólnandi, og lesa jafnvel gröf, sem sýna hitann hækka síðustu 40 ár eins og skrattinn biblíuna, á þann hátt að fullyrða að samt "fari heimurinn kólnandi". 

Og í öðru línuriti, sem sýná á að koltvísýringinn í aldrúmsloftinu hafi aldrei verið lægri en nú síðustu 600 milljón ár, er línan 20 þúsund ár á breidd, svo að hún getur auðvitað ekki sýnt aukninguna síðustu 100 ár.

Ef koltvísýringurinn er í sögulegu lágmarki núna, hvert fer þá hinn margfaldi útblástur?

Hlýnun sjávar verulega vanmetin

Æskilegt fordæmi og þróun í félagsmálum?

Mál Heiðveigar Maríu Einarsdóttur og stjórnar og trúnaðrmannaráðs Sjómennafélags íslands eru nú að fá á sig mynd eftir því sem rætt er nánar um það. 

Það er hægt að draga upp einfalda mynd af því mynstri sem blasir við og ráðamenn í öðrum félögum geti haft til hliðsjónar og eftirbreytni, ef þeim finnst það nauðsynlegt: 

Ráðamenn félagsins leggja einhliða mat á málflutning væntanlegs frambjóðanda og dómur þeirra er sá, að málflutningur frambjóðandans sé svo skaðlegur fyrir félagið, að hann gjaldi fyrir hann með því að vera rekinn úr félaginu. 

Þar með leysist málið á einfaldan hátt og ráðamennirnir geta setið áfram að völdum án þess að þurfa að hafa áhyggjur af "óæskilegu" mótframboði. 

Í tilfelli Sjómannafélagsins er ekki þörf á að skoða fleiri ástæður til brottreksturins þótt nefndar séu. 

Það liggur fyrir sá einhliða úrskurður stjórnar og trúnaðarmannaráðs að það sé brottrekstrarsök og viðhafa málflutning og skoðanir, sem "skaði hagsmuni félagsins. 

Aðferðin býður upp á geðþótta mat á brottrekstrarsök, því að ráðamennirnir einir ráða því mati, hvað sé brottrekstrarsök og hvað ekki og hvað "skaði hagsmuni" félagsins og hvað ekki. 

Er þetta æskileg aðferð, fordæmi og þróun í félagsmálum?

Ásakanir Heiðveigar ekki eina ástæðan