Skoðanafrelsi forystufólks í verkalýðshreyfingunni er sjálfsagt mál.

Síðuhafi þessarar bloggsíðu tekur það ekki til sín að þurfa að biðjast afsökunar fyrir að hafa gagnrýnt harðlega nýja forystu í verkalýðsforystunni fyrir ábyrgðarleysi og atlögu að efnahagslífi landsins. 

Þvert á móti er rétt að ítreka að ekkert óeðlilegt sé við það að þetta forystufólk hafi sýnt á yfirvegaðan og farsælan hátt þann löglega og eðlilega styrk sem felst í því að hafa verkfallsrétt í samræmi við lög og reglur þar um, rétt eins og að atvinnurekendur hafa rétt til að beita verkbönnum. 

Hin nýja forysta virðist hafa staðist fylllega þær kröfur, sem gerðar eru til forystufólks á vinnumarkaðnum. 

Þeir, sem hafa haft uppi mesta gagnrýni á hana hafa gert það með því að hjóla í manninn en ekki boltann, svo notað sé algeng orðalíking. 

Forystufólkið hefur verið gagnrýnt fyrir sósíalískar skoðanir sem nálgist hinn gamla kommúnisma síðustu aldar. 

Þetta er ekki nýtt fyrirbæri og skulu hér nefnd nokkur dæmi. 

Forystumenn í mörgum verkalýðsfélögum á árunum 1930-1970 voru jafnframt félagar í Kommúnistaflokki Íslands 1930-1938 og í Sameiningarflokki alþýðu - sósíalistaflokknum frá 1938-1968, og vörðu kommúnistastjórnir erlendis hjá Stalín og öðrum kommúnistaleiðtogum. 

Engu að síður voru stóðu þingmenn af þessum toga að Nýsköpunarstjórninni 1944-47 og að samningum vegna vinnudeilna á þessum áratugum í samræmi við lög þar um. 

Og kjarasamningar sem mörkuðu spor, sem sjá má merki um enn í dag, svo sem 1955 og svonefndir Júnísamkomilagssamningar 1964 og 65 urðu að veruleika vegna þess að forystumenn á borð við Eðvarð Sigurðsson og Guðmund J. Guðmundsson höfðu löghlýðni og trúmennsku sína við skjólstæðinga sína og viðsemjendur í öndvegi, þrátt fyrir róttækar sósíalískar skoðanir. 

Í samningunum á sjöunda áratugnum komu til skjalanna hliðarráðstafanir í félagsmálum og húsnæðismálum sem voru keimlíkar því sem nú hefur verið gert.

Þess má geta að í forystu verkalýðsfélaga hafa verið ýmsir félagsmenn í Sjálfstæðisflokknum í gegnum tíðina svo sem Sverrir Hermannsson, Pétur Sigurðsson sjómaður, Magnús Sveinsson og fleiri, sem unnu fyrir verkalýðsfélög og á félagsmálasviðinu. 

 

„Ættu að biðja okkur afsökunar“

Húsnæði er stór hluti kaupmáttar. Loksins Keldnalandið.

Árum saman hefur það verið einn helsti þáttur málflutnings þeirra, sem telja aukningu svonefnds kaupmáttar hafa verið aðalatriði umræðu um kjaramál, að vegna góðs kaupmáttar eigi allir að vera hæstánægðir með kjör sín. 

Í þessu tali hefur ævinlega verið skautað fram hjá því ófremdarástandi sem hefur ríkt í húsnæðismálum, rétt eins og það að geta átt þak yfir höfuðið skipti engu máli. 

En í þeim málum hefur sigið hratt á ógæfuhlið hjá tugþúsundum fólks þannig að æpandi munur hefur verið á húsnæðiskjörum hér á landi og í nágrannalöndunum, sem verið er að bera okkur saman við. 

Hinn viðamikli hluti "Lífskjarasamninganna" sem fjallar um húsnæðismál sýnir vel þá grundvallarþýðingu sem húsnæðismálin hafa. 

Og loksins örlar á skilningi á því, að í raun er hið auða Keldnaland ekki síður miðsvæðis á höfuðborgarsvæðinu en svæði fyrir vestan Kringlumýrarbraut. 

Þungamiðja byggðarinnar í heild er nefnilega austast í Fossvogsdal nálægt Smiðjuhverfinu í Kópavogi eins og sífalldur flutningur þjónustustofnana í Smárahverfið ber vitni um. 

Því var fyrir löngu kominn tími til að setja uppbyggingu Keldalandsins á blað, og það vel að svo er gert í kjarasamningunum nú. 

Sérstök lán og uppbygging Keldnalands

Það er þörf á öllum megavöttunum suður.

Ástæðan fyrir þvi hvað HS orka, eigandi Vesturverks, sækir fast að reisa Hvalárvirkjun getur varla verið önnur en sú, að orkan í jarðvarmavirkjunum HS orku fer dvínandi vegna rányrkju virkjananna í Svartsengi og á Reykjanesi. 

Samkvæmt GPS-mælingum hefur land á virkjanasvæðunum þegar sigið um allt að 18 sentimetra og sjór er farinnn að ganga á land í Staðarhverfi vestan við Grindavík. 

Ekki fæst orka úr nýjum borholum Reykjanesvirkjunar og orkufallið er þegar orðið 20-25 prósent. 

Vegna græðgisfullra orkusölusamninga of langt fram í tímann eru það örvæntingarfullir menn sem neyta allra bragða til þess að bæta sér upp orkuskortinn með Hvalárvirkjun og með því að rústa Eldvörpum, sem eru með sama orkuhólf og Svartsengi. 

Eldvarpavirkjun mun virka eins og að pissa í skóinn til að halda á sér hita, framlengja lítillega dauðateygjur virkjunarinnar en flýta hruninu sem kemur óhjákvæmilega. 

Þá verður þörf á því að fá hvert einasta megavatt Hvalárvirkjunar suður til stóriðjunnar. 

Yfir slíka hugsun má nota orðið skómigustefna.

Spennustig mun stjórna lengd strengs

Leitað inn í tómarúm. Eins dauði annars brauð?

Þekkt er það fyrirbrigði í mannheimum og víðar, að ef brottfall einhvers fyrirbæri á sér stað, myndist tómarúm, sem hliðstætt fyrirbæri muni óhjákvæmilega sækja inn í til að fylla. 

Þetta er til að mynda þekkt í stórveldapólitík, þar sem hrun eins stórveldis verður til þess að annað stórveldi leiti þar inn og komi í staðinn.  

Síðan er líka til orðtakið "eins dauði er annars brauð", tekið beint úr dýraríkinu, þar sem sum dýr eða fuglar eru hræætur í stað þess að veiða og láta önnur dýr annast veiðina fyrir sig. 

Það fer hins vegar allt eftir aðstæðum hvort tómarúmið sé svo stórt þegar eitthvað hverfur og afleiðingarnar það miklar, að heildartjóni eða missir og rask sé samt umtalsvert. 

Wizz air á hverjum degi til London

Þetta er alveg að koma, er það ekki?

Það er ekki seinna vænna en að ganga tryggilega frá öllu við að klára fyrstu kjarasamningana og líklega þá mikilvægustu, sem nú eru alveg við hornið. 

Fyrirfram óttuðust margir að mikil óöld væri framundan á þessu vori og að flest gæti farið á versta veg þegar litið væri til ástandsins í þjóðarbúskapnum. 

En með yfirvegun og raunsæi auk góðrar skipulagningar, miðað við það hvað verkefnið var erfitt, og raunar óvenjulegt miðað við undanfarin ár hvað varðaði verkföll og framkvæmd þeirra, virðast málin nú á góðum vegi í höndum hinnar nýju og reynslulitlu verkalýðsforystu, sem er raunar reynslunni ríkari eftir óróasama útmánuði. 

Fær heimild til að ganga frá samningum

Gamlir draugar á ferð?

Stóra, stóra græðgis- bankabólan, sem var aðalástæða Hrunsins, byggðist á óhæfilegri skuldsetningu fyrirtækja og heimila. 

Í umræðum um komandi bakslag í ferðaþjónustunni hefur verið sagt að þetta sé ekki svona núna, og nefndar alls konar heildartölur í því samhengi. 

En hin gríðarlega skuldsetning áberandi fyrirtækja í ferðaþjónustunni segir svolítið aðra sögu. 

Hún á sér stað í dæmalausri uppsveiflu, en við slíkar aðstæður er gæfulegra að fara að með gát í skuldasöfnun og búa sig frekar undir mögru árin, samanber söguna af Jósef og bræðrum hans í Biblíunni. 

Gamlir draugar á ferð?

Stóra, stóra græðgis- bankabólan, sem var aðalástæða Hrunsins, byggðist á óhæfilegri skuldsetningu fyrirtækja og heimila. 

Í umræðum um komandi bakslag í ferðaþjónustunni hefur verið sagt að þetta sé ekki svona núna, og nefndar alls konar heildartölur í því samhengi. 

En hin gríðarlega skuldsetning áberandi fyrirtækja í ferðaþjónustunni segir svolítið aðra sögu. 

Hún á sér stað í dæmalausri uppsveiflu, en við slíkar aðstæður er gæfulegra að fara að með gát í skuldasöfnun og búa sig frekar undir mögru árin, samanber söguna af Jósef og bræðrum hans í Biblíunni. 

Skulda 80 milljarða

"Nú er besta barnið sótt..."

Margir fletir eru á fréttinni um minnkandi frjósemi kvenna, og raunar dálítið billegt að nota slíkt orðalag á tímum pillunnar. 

En meðaltal fæðinga hjá konum er nokkuð gott viðmið, burtséð frá orsökunum. 

Enn er í minni risafyrirsögn dagblaðs í Reykjavík um fyrstu viðskipti íslenskrar konu við erlendan sæðisbanka. 

Sá reyndist vera í Kaupmannahöfn og því hægt að nálgast umræðuefnið úr ýmsum áttum. 

Síðuhafi heyrði viðbrögð ónefnds prests við fregninni samdægurs og þótt hún svo góð, að leitað var leyfis hjá höfundinum til þess að nota hana. 

Hann hafnaði því alfarið og bar við stöðu sinni. 

"En hvað, ef ég segi ekki hver höfundurinn er og spinn augljósa spunasögu um tilurð hennar og legg vísuna í munn Nóbelskáldinu". 

"Það kemur mér ekki við ef mínu nafni er haldið utan við þetta," svaraði presturinn. 

Þetta kvöld var því visan frumflutt og spuninn í kringum hana var sá, að gera smásögu af því hvernig helstu hagyrðingar þjóðarinnar myndu fjalla um frásögn íslensku konunnar af viðskiptum hennar við danska sæðisbankann. 

Vísur, sem lagðar voru í munn Helga Sæmundssonar og Stefáns Jónssonar, eru löngu gleymdar, en vísan sem flutt var með rödd Nóbelskáldsins fékk heldur betur líf: 

 

"Hreðjum Íslands hrakar ótt

hermir konan unga.

Nú er besta barnið sótt 

beint í danska punga." 

Frjósemi aldrei verið minni

Vel haldið á spilum.

Nýtt og ferskt forystufólk í öflugustu stéttarfélögum landsins hafði uppi réttmætar kröfur um að ráðist yrði gegn bágum kjörum hinna lægst launuðu í þjóðfélaginu. 

Kröfurnar voru enn réttmætari en ella vegna þess að elíta stjórnmálamanna og tekjuhæstu valdahópanna hafði stundað bíræfna sjálftöku varðandi launakjör sín. 

Í upphafi þótti mörgum hinar sósíalísku yfirlýsingar nýju verkalýðsforystunnar glannalegar í ljósi skipbrots kommúnismans á sinni tíð. 

En það var ekkert óeðlilegra að þetta forystufólk héldi fram sinni skoðun heldur en þegar yfirlýstir hægri menn hafa verið meðað forystufólks. 

Þegar lagt er af stað í átök um stefnur og gjörðir er mikilvægt að mótaðilar kanni vel aðstöðu hvors annars og styrk. 

Fyrir nýja verkalýðsforystu var nauðsynlegt að sýna fram á einurð og færni við að beita sínum beittustu vopnum, því að langvarandi deyfð í þeim málum hafði eðlilega skapað efa á því að í þeim efnum kynnu nýliðarnir til verka. 

Ef spilað var úr veikleika, var samningsaðstaðan verri. Þetta er alkunnugt fyrirbæri í íþróttum, þar sem mótherjar byrja oft á því að "lesa" andstæðinginn, sjá hvaða vopnum og færni hann býr yfir og finna rytma hans og aðlaga sig að honum. 

Nú virðist sem þetta hafi tekist í samningalotunni sem hefur staðið yfir. 

Báðir aðilar virðast sýna skilning á aðstöðu hvors annars. 

Verkalýðsfélögin hafa haldið vel á verkfallsvopninu og sýnt siðferðilegan og hugsjónalegan styrk, en atvinnurekendur hafa líka komið því til skila, að það árar ekki vel í atvinnulífinu og ástandið fer almennt jafnvel versnandi. 

Ef grundvallarsamningar nást nú sýnir það að vel hefur verið haldið á spilum í viðkvæmum og erfiðum málum. 

Sólarhringsverkföllum aflýst

Ekki fýsilegt fyrir gamalt heimsveldi að vera án atkvæðisréttar?

Þótt Bretar hafi oft verið óánægðir með veldi Frakka og Þjóðverja innan ESB, hafa þeir þó hangið þar innanborðs áratugum saman og þrátt fyrir allt haft þar atkvæðisrétt og áhrif. 

Þeir eru gamalt heimsveldi og frá fornu fari með sérstöðu sem eyþjóð og aðra hagsmuni en meginlandsþjóðirnar. 

Með það í huga er merkilegt að það skuli vera til umræðu að þeir gangi inn í EES-samstarfið. 

Veigamesta ástæðan er líklega sú, að í slíku samstarfi hafa þeir ekki atkvæðisrétt og þá aðstöðu sem bein aðild að ESB veitir. 

Í EFTA samstarfi myndu þeir að vísu bera ægishjálm yfir Noreg, Ísland og Lichtenstein hvað snertir stærð og fólksfjölda en engu að síður þurfa að taka við tilskipunum frá ESB með afar takmarkaða möguleika á því að hafa nokkur áhrif á þær. 

Minnstur stuðningur við EES