Dýrmæt reynsla núna til að fást við hraunstrauma síðar meir.

Notkun gríðarlegs magns af kælivatni reyndist vera það atriði í vörnum gegn framrás hraunsins í Eyjagosinu 1973 sem langmestu máli skipti. Stutt var í vatn og með því að kæla yfirborð hraunsins storknaði það og bjó til úr sjálfu sér fyrirstöðu fyrir hraunrennsli.

Það er ekki fyrr en komið verður niður undir Ísólfsskála sem stutt verður að fara í sjóinn til að ná í vatn við Suðurstrandaveg. 

Í Vestmannaeyjum voru mikil verðmæti, þétt húsabyggð, götur og hafnarmannvirki í hættu, en við Ísólfsskála er það aðeins Suðurstrandavegur, ljósleiðarins og eyðibýli.  

Í Eyjum varð reynslan sú, að furðu fljótt storknaði hraunið nógu mikið til þess að hægt væri að fara um það gangandi og akandi.  

Sjá má fyrir sér þann möguleika að Vegagerðin geri svipað og í sumum flóðum að rýðja það stórt skarð í veginn að hann hleypi hraunstraumi greiðlega í gegn. 

Eða þá að nýta storknun hraunsins til þess að ferðafólk geti gengið yfir það úr rútum yfir í aðrar rútur. 

Fást mun dýrmæt reynsla fyrir framtíðina þegar fleiri eldgos verða. 

n

Farið að reyna á neyðarruðninginn

Löngu tímabær ókomin bylting hér, sem er hafin í Evrópu.

Í Japan varð ákveðin bylting í borgarsamgöngum fyrir 50 árum, þegar teknar voru upp miklar ívilnanir fyrir bíla, sem voru minna en 3ja metra langir og 1,30 m á breidd, svokallaðir kei-bílar.  

Bíllinn á myndinni hér er hins vegar kínverskur að uppruna, en framleiddur í Evrópu, rafknúinn borgarsmábíll sem er 2,80 x 1,5 m, Invicta ZD2S. 

Japanir voru framsýnir fyrir hálfri öld, og sáu fram á að að í byltingarþeir gætu ekki leyst umferðarteppur borganna nema að fjölga bílum sem tækju helmingi minna rými en meðalbílar. 

Þar og annars staðar, til dæmis hér á landi, er aðeins rúmlega einn maður að meðaltali um borð í hverjum bíl. 

Þessi leið Japana bjargaði umferðinni þar í landi og er enn í gildi þótt kei-bílarnir séu nú 3,40 x 1,48 m. Slíkir bílar hafa auðveldlega rými fyrir fjóra án þess að það kosti óviðráðanleg þörf fyrir risa gatnamannvirki, auk þess sem útblástur er minni og allur kostnaður. 

Auk þessa er notkun vespuhjóla stór þáttur í lausn borgarumferðarvandans bæði í Evrópu og Asíu. 

Hér á landi ríkja því miður enn furðuleg viðhorf gagnvart slíku.

Það sést á því, að maður, sem flutti inn rafhlaupahjól og rafvespur í fyrra, seldi hlaupahjólin í þúsundatali, af því að þau væru svo hipp og kúl og þar að auki rafhjól sem hægt er að aka á allt að 60 km hraða. 

Þau hjól voru af tveimur megingerðum, vespulaga með möguleika fyrir því að hafa meðferðis farangur sem tæki allt að 60 lítra rými, en hins vegar hjól með svipuðu lagi og bifhjól voru á sjötta áratug síðustu aldar og me

Slatti seldist af þessum síðarnefndu af því að þau þættu svo "hipp og kúl". Vespuhjólin, nytsönust allra, seldust lítt af því að fólki fannst þau svo "barnaleg", sama fólkið og fannst hlaupahjólin svo hipp og kúl !

Fjöldi nýrra rafbíla af nýjum smávöxnum rafbílum er að koma á markaðinn í Evrópu og framúrstefnulegastir eru bílar með útskiptanlegum rafhlöðum. 

Framleiðsla á tveggja sæta bílnum Citroen Ami sem mynd er af hér við hliðina, er þegar hafin og yrði verð hans hér líklega rúmlega ein milljón milljón króna en engar áætlanir um að flytja hann inn. 

Hann er snilldarlega hannaður til þess að halda verðinu niðri, þótt hann sé bæði með gott skjól og rými fyrir tvo; til dæmis eru báðar hliðar hans nákvæmlega eins og sömuleiðis framendinn og afturendinn.  

Gott er að heyra að BL ætlar að flytja inn Invicta ZD2S og brjóta hinn furðu lífseiga ís í þessum málum, sem hefur verið við lýði hér á landi.

Tveir álíka stórir ítalskir rafknúnir borgarsmábílar af gerðinni Tazzari Zero voru fluttir til landsins 2016 og hefur síðuhafi notað annan þeirra síðan 2017 með góðum árangri. 

Myndin var tekin í dag þegar skroppið var niðurí BL til að kíkja á Invicta bílinn. 

Hann er afar vel búinn miðað við bíla af svipaðri stærð og verð og ýmislegt vinnst með hærra seti sem gefur betra útsýni og stærri rafhlöðu. 

Með því að hafa rafhreyfilinn fremst í bílnum, fæst meira rými fyrir farangursgeymsluna aftast. 

Hins vegar hefur ekkert af hinum hefðbundnu stóru bílaumboðum tekið áður upp innflutning á svona bílum en það hlýtur á endanum að vera forsenda fyrir framförum að öflugt umboð með þróað sölu- og viðhaldskerfi komi til skjalanna í því efni. 

Í sumum nýju evrópsku bílunum sem eru að koma, eru útskiptanlegar rafhlöður, og sæti fyrir tvo sett niður með annað fyrir aftan hitt, sem er stór tæknilegur kostur, en með borgarsmábílnum Invicta er farin minna byltingarkennd leið sem jafnframt er líklegri til árangurs af því að hún er venjulegri; tveir sitja í góðum þægindum hlið við hlið og það er nógu stórt farangursrými fyrir aftan þá, og völ á öllum þeim þægindum, sem flestir bílar eru boðnir með. 

Fyrir bragðið verður verðið meira en tvöfalt hærra en á Citroen Ami en þó milljón krónumm lægra en á Volkswagen e-UP. 

Invicta er með sömu stærð af rafhlöðu og e-Smart en en er miklu léttari en Smart, aðeins rúm 700 kíló, þannig að giska má á um 130 km drægni, álíka mikla og var á fyrstu kynslóð Nissan Leaf. 

Hámarkshraðinn, um 90 km/klst passar alveg við íslenskar aðstæður, og hægt að leggja tveimur bílum í eitt stæði, bæði langsum og þversum.  

Taka við umboði Invicta Electric rafbíla

Elstu minningar áttræðra um stríð og hryðjuverk. Begin og Bernadotte.

Elstu minningar margra áttræðra Íslendinga um stríð og hryðjuverk eru tengdar styrjaldarátökum Ísraelsmanna og Palestínumanna 1948 til 1949.  

Gagnstætt því sem síðar varð voru það Ísraelsmenn á borð við Menachim Begin, sem voru brautryðjendur í hryðjuverkum þar sem jafnvel hótel urðu skotmörk. 

Sameinuðu þjóðirnar sendu hinn mikla friðarins mann Folke Bernadotte, sænskan greifa, sem sáttasemjara, en hann hafði bjargað lífi tugþúsunda Gyðinga í lok Heimsstyrjaldarinnar.

Öfgamennn meðal Gyðinga drápu Bernadotte fyrir að vinna gegn loforði Guðs um hið fyrirheitna land hinnar Guðs útvöldu þjóðar með því að leita sátta um land sem hinir útvöldu höfðu verið hraktir frá næstum tvö þúsund árum fyrr. 

Næst gerðist svipaður atburður í Ísrael 1995, þegar Ytzhak Rabin forseætisráðherra og varnarmálaráðherra Ísraels var skotinn eftir að hafa gert friðarsamkomulag við Palestínumenn. 

Þótt palenstínskir hryðjuverkamenn hefðu milli 1948 og 1995 verið athafnasamir, voru það ekki þeir sem drápu varnarmála- og forsætisráðherrann, heldur Ísraelsmenn sjálfir, öfgamenn sem vísuðu í trúarrit sín varðandi það, að hver sá væri réttdræpur, sem hopaði í þeirri trúarlegu skyldu að allt "Landið helga" skyldi verða eign ísraelskra ¨"landnema". 

Það leið hátt á aðra klukkustund sem Rabin barðist fyrir lífi sínu eftir árásina, en þegar morðinginn frétti af endalokunum, brast hann í mikinn hlátur og fögnuð. 

Sprengjuregn yfir Gaza á sama tíma og hófstillt sprengisýning er í Júróvisionlagi Ísraels, hlýtur að lita það sem kynnir segir þegar yfir stendur sú "réttlátu" hefndaraðgerð að drepa að minnsta kosti 20 Palestinumenn fyrir hvern einn Ísraelsmann sem felldur er, helst fleiri.  

 

Sagði kynningarnar ekki pólitíska pistla

65 ára saga tvöfaldrar stefnu í varnarmálum.

Það er löngu liðin tíð siðan nokkur maður hrekkur við þótt ríkisstjórnarflokkur á Íslandi ítreki andstöðu sína við stefnu stjórnarinnar í varnarmálum en styðji ríkisstjórnina samt.  

Einu sinni hefur það gerst, 1946, að ólík stefna stjórnarflokkanna leiddi til stjórnarslita, vegna samnings við Bandaríkin um að þau fengju að hafa aðstöðu á hinum nýbyggða Keflavíkurflugvelli fyrir flutninga sína yfir Atlantshafið, en þó voru engir hermenn leyfðir. 

1956 urðu að vísu stjórnarslit vegna ályktunar Alþingis á vordögum um að segja upp samningi um varnarlíð á vellinum frá 1951, en í þetta sinn stóðu Framsóknarmenn og Alþýðuflokksmenn með Sósíalistum að þessri nýju varnarstefnu nýrrar vinstri stjórnar. 

Þótt nokkur átök yrðu meðal stjornarflokkanna um landhelgismálið og varnarmálin 1958, slitnaði þó ekki upp úr upp úr stjórnarsamstarfinu vegna þeirra, heldur vegna efnahagsmála.  

1971 endurtók leikurinn frá 1956 sig með myndun vinstri stjórnar, sem hafði það á stefnuskrá sinni að láta varnarliðið fara úr landi í áföngum. 

Ekkert varð þó af því, heldur slitnaði upp úr stjórnarsamstarfinu vegna efnahagsmála.  

Enn var stofnuð vinstri stjórn 1978 en í þetta sinn þótti ekki taka því að hafa neitt ákvæði um herinn, þótt andstaða við NATO brottför varnarliðsins væri á stefnuskrá Alþýðubandalagsins. 

Sama varð uppi á teningnum 1988, að aðild Alþýðubandalagsins að stjórn 1988 til 1991 hafði, þrátt fyrir yfirlýstrar andstöðu við NATO, engin áhrif á utanríkissstefnu Íslands. 

Í vinstri stjórninni 2009 til 2013 stóð íslenska stjórnin að árásum NATO flugvéla í Líbíu þrátt fyrir aðild Vinstri grænna að stjórninni. 

Hér hafa verið nefnd alls fimm dæmi um það, að þrátt fyrir yfirlýsta andstöðu við NATO og varnarliðið hafi Alþýðubandalagið í raun stutt utanríkisstefnu í ríkisstjórn þótt hún hafi verið í andstöðu við stefnu flokksins. 

Í núverandi stjórn er svipað fyrirbæri orðað þannig, að Vinstri græn styðji þjóðaröryggisstefnu ríkisstjórnarinnar sem hún er í forystu fyrir. 

Í öll þessi sex skipti er skýringin sú, að alltaf er um samsteypustjórniar að ræða, þar sem allir stjórnarflokkarnir verða að slá af ýmsum stefnumálum sínum. 

Hallgrímur Helgason orðaði þetta fyrirbæri eitt sinn þannig, að áratugum saman hefði hann gætt þess að kjósa ekki Framsóknarflokkinn, en í öll skiptin hefði hann samt í raun stutt þann flokk til valda með atkvæði sínu! 

 

Þóttist vera jarðfræðingur

Ofurefli kaffærandi falsfrétta er vaxandi ógn.

Þegar netið með öllum sínum nýju möguleikum til miðlunar upplýsinga og skoðana ruddi sér til rúms í upphafi þessarar aldar var það fagnaðarefni fyrir þá, sem báru vonir í brjósti um alþjóðlegt þjóðfélag dýrlegrar upplýsingaaldar.

Síðustu árin hefur hins vegar verið að birtast ný mynd yfirþyrmandi ofvaxtar hvers kyns falsfrétta sem er ógn fyrir lýðræðið í heiminum.  

Ein birtingarmyndin eru hinar fáránlegustu samsæriskenningar, sem belgjast út í veldisvexti á "lækum" og "deilingum" svo að ekkert fær staðist það heljarflóð. 

Hafi einhver haldi að Donald Trump hefði haggast við síðustu forsetakosningar í Bandaríkjunum, sýnir aukið gengi helstu samsæriskenninga hans það, að jafnvel þótt helmingur republikana teljist ekki styðja hann nú, telja 70 prósent fylgismanna flokksins staðfastlega að hann hafi verið rændur yfirburðasigri með stórfelldustu kosnningasvikum sögunnar. 

Þetta gæti þýtt það til lengri tíma, að annar frambjóðandi, sýnu snjallari og eitthvað yngri gæti sprottið upp og valtað yfir allt og alla, þótt Trump haldi ekki áfram. 

Faraldur samsæriskenninga nær fótfestu í Evrópu

Fornar ógnir, eldgos og farsóttir, berja að dyrum. Efla þarf rannsóknir og viðbúnað.

Það er sérkennileg tilviljun að tvö fyrirbrigði frá fyrri öldum Íslandssögunnar, eldgos og farsóttir, skuli gera sig heimakomin hjá þorra þjóðarinnar við sunnanverðan Faxaflóa á nákvæmlega sama tíma eftir um átta hundrað ára hlé varðandi eldgosin.  

Þótt gosið við Fagradalsfjall kunni að verða bæði lítið og ekki ýkja langvinnt, verður æ líklegra, að samt marki það upphaf nýrra alda, kannski fimm, sem marka það sem sett var fram strax í upphafi þessa goss varðandi þann nýja veruleika. 

Eitt atriði í þeim efnum er að efla stórlega þær rannsóknir á möguleikum við viðbúnaðar, sem settar voru á blað fyrir tæpum þrjátíu árum, en voru ekki framkvæmdar að neinu marki, til dæmis á nyrsta hluta óróasvæðisins sem er næst þéttbýlustu og fjölmennastu byggðar landsins. 

Gosið marki upphaf nýrra Reykjaneselda

Snjóflóðamiðstöðin í Davos og svæði erlendis.

Þegar norskur snjóflóðasérfræðingur var kallaður til Ísafjarðar 1994 eftir mannskætt snjóflóð á Seljalandsdal var það í fyrsta sinn, sem slíkt var gert að því er best er vitað. 

Hann rak í rogastans við að sjá hvað var að gerast víða í fjórðungnum, en var vinsamlegast beðinn um að vera ekki að skipta sér af öðru en því sem hann var ráðinn til að gera á Ísafirði. 

Í framhaldinu dundu snjóflóðinn yfir á næstu tveimur árum, á Súðavík, Flateyri og í Reykhólasveit með manntjóni og einnig öll hin snjóflóðin, í Súgandafirði, á Súðavíkurhlíð, í Bolungarvík, innst í Dýrafirði o. s. frv. 

Í fréttaferð til hinnar heimsþekkktu snjóflóðastöðvar í Davos eftir snjóflóðin í Bolungarvík blasi við fjölþættur árangur margvíslegra aðgerða í snjóflóðavörnum, og hafa ýmsar þeirra verið athugaðar hér á landi, en ekki allar. 

Þrátt fyrir aukna þekkingu og reynslu hér á landi vaknar spurningin um það, hvort það væri ekki rétt að skoða að nýju það helsta í þessum málum erlendis, þar sem menn hafa margfalt lengri reynslu en hér.  

Snjóflóðaratsjá loki veginum

Vetrarvertíðarlok og vinnuhjúaskildagi leiddu ömmu og afa saman.

Allt fram á okkar daga voru vertiðarlok á Suðurlandi 11, maí, en vinnuhjúaskildagi 14. maí. 

1918 fór afi, Þorfinnur Guðbrandsson, þá 28 ára, gangandi af stað úr Garðinum áleiðis austur á Síðu með vertíðarlaun sín til að afhenda þau húsbónda sínum og þiggja í staðinn húsaskjól og mat þar til næsta vertíð byrjaði 1919. 

Þannig hafði hans líf sem vinnumanns frá unglingsárum verið fram að því. 

Nú var komið skipið Skaftfellingur til sögunnar, sem flutti hann milli Vestmannaehyja og Víkur. 

í Eyjum kom um borð 22ja ára gömul stúlka, Ólöf Runólfsdóttir, sem var á svipaðri vegferð, úr vist í Eyjum austur til Svínafells í Öræfum þar sem hún hafði verið tekin í fóstur sjö ára gömul. 

Svo virðist sem þau Ólöf og Þorfinnur hafi fellt hugi saman um borð, því að þetta ferðalag milli Eyja og Víkur varð upphafið að sambúð þeirra meðan bæði lifðu. 

Í október gaus Katla og olli miklumm búsifjum og umróti í Skaftafellssýslu og Þorfinnur og Ólöf voru meðal þeirra sem fluttu til Reykjavíkur. 

Ofangreint er eitt af ótal dæmum um það hvernig dagarnir tveir, 11. og 14. maí, settu mrk sitt á þjóðlífið alveg fram til 1983, þegar farið var í það að koma á kvótakerfinu, sem gerbylti mörgu í sjávarbyggðum landsins, meðal annars því að nú hvarf sá ljómi sem verið hafði í kringum aflakónga landsins. 

Og vart þarf að geta alls þess sem fylgt hefur kvótakerfinu til okkar tíma. 

Lokadagur liðin tíð

Fyrir réttum 80 árum: 16.maí 1941, einn af tímamótadögum þjóðarinnar.

Lýðveldið Ísland var stofnað 17. júní 1944 en endanleg ákvörðun um það að stofna leggja niður konungsríkið og taka upp lýðveldi í samræmi við heimild til þess í Sambandslagasamninginn við Danmörku 1918 var tekin á Alþingi föstudaginn 16. maí 1941. 

Næsta skref var stigið 17. júní 1941 með stofnun embættis ríkisstjóra Íslands. 

Þessa vordaga var árið, sem öll helstu hernaðarveldi heimsins, að Sovétríkjunum, Bandaríkjunum og Japan meðtöldum drógust öll inn í stríðið. 

Við Miðjarðarhafið sóttu herir Þjóðverja fram á Balkanskaga og í Norður-Afríku, og Þjóðverjar voru á fullu við að undirbúa mestu hernaðarinnrás sögunnar í Sovétríkin sem brast á 22. júní. Japanir réðust á Pearl Harbour 7. desember. 

Á Íslandi stefndi í að Bandaríkjaher tæki við af Bretum í júní og tveimur dögum eftir yfirlýsingu Alþingis um komandi lýðveldi lögðu þýsku herskipin Bismarck og Prinz Eugen upp frá Gdynia í leiðangur og stærstu sjóorrusti stríðsins á Atlantshafi suðvestur af Íslandi. 

Ákvörðunin 16. maí varð endanleg, ekki spurning um hvort, heldur um stofunardag. 

Sá ræður miklu sem aðstæðunum ræður.

Það eru gamalkunnug sannindi að ekki er hægt að gefa hverjum þáttakanda í liðsheild einkunn og leggja síðan saman og fá getu heildarinnar út.  

Þetta gildir ekki bara um íþróttalið heldur líka kóra allt niður í dúetta. 

Þegar Jón frá Ljárskógum lést langt um aldur fram varð sjálfhætt hjá M.A. kvartettinum. 

Í honum voru fjórir ungir menn með fallegar raddir sem mynduðu alveg einstaklega góðan og auðþekkjanlegan samhljóm.  

Það var ekki aðeins að raddirnar blönduðust fallega saman heldur einnig hitt, að hin djúpa, silkimjúka og "breiða" rödd Jón líkt og klæddi allar hinar raddirnar inn í hljóm sem umvafði útkomuna. 

Þekkt er að hin bestu keppnislið hafa lent í því þegar þau leika við lið sem eru jafnvel á einu plani neðar í getu, að falla niður á það stig eða enn neðar, til dæmis í grófum leik.  

Sálræna hliðin er mikilvæg og jafnvel enn frekar að luma á leynivopnum í leikaðferðum. 

Frá upphafi stríðssigra Þjóðverja á árunum 1938 til síðsumars 1940 olli ekki stærð flugflotans mestu um árangurinn í Blitzkrieg, heldur sú alveg nýja og einstæða samhæfing og sambandstækni sem gernýtti getu þýsku vélanna til þess að verða að hluta af fótgöngu- og skriðdrekaliðinu. 

Þessi snilld miðaðist eingöngu við landhernað, enda var Hitler landkrabbi, sem aldrei hafði kynnst hafinu eða sjóhernaði. 

Þegar kom að innrásinni í Bretland hrundi þessi dýrð. Flugdrægni vélanna miðaðist við stuttar og snarpar árásir en alls ekki við lengra flug yfir Ermasundið. 

Í stað þess að Stuka-vélarnar væru þá mesta ógnarvopnið áfram, réðu þær ekkert við verkefni sín yfir Ermasundi og voru alveg dregnar út úr Orrustunni um Bretland vegna hrakfara. 

Vietnam stríðið er eitthvart besta dæmið um það þegar her, sem er frummstæður hefur betur í stríði við her, sem sá lang best vopnum búinn og öflugur á jarðarkringlunni. 

Ali vann marga bardaga sína með því að "boxa sitt box" og hafði líka lag á að gera hvaða hring sem var að heimavelli, eins og frægt varð í Rumble in the Jungle" 1974.  

 

Þegar við spilum okkar leik erum við miklu betri en þeir