Biðlistarnir almennt eru óviðunandi ógn.

Í þeim löndum, þar sem COVID-19 hefur farið úr böndum, hafa afleiðingarnar komið fyrst og fremst fram á öðrum sviðum heilbrigðisþjónustnnar en þeim, sem eru beinar afleiðingar. 

Þar má nefna slembival á þeim, sem látnir eru róa, skortur á sjúkrarýmum, öndunarvélum, líkgeymslum og útfararþjónustu, fjöldagrafir og gegnumgangandi hrun í formi manneklu og veikindum heilbrigðisstétta. 

Fyrir pláguna hér á landi voru þegar hættulegir biðlistar eftir meðferðumm af ýmsu tagi, þar sem spiluð er rússnesk rúlletta með lífs- og batalíkur fólks. 

Plágan hefur aukið á þetta og það er nöturlegt að sjá því haldið fram að hætta við sóttvarnir og sleppa faraldrinum lausum svo að svipað ástand kunni að skapst hér og dæmi hafa verið um í löndum eins og Ítalíu, Bandaríkjunum, Brasilíu og fleiri, nú síðast hinu gríðarfjölmenna Indlandi.  


mbl.is Sjúkraþjálfarar stressaðir yfir löngum biðlistum
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Vegir illrannsakanlegrar og lúmskrar veiru.

Orðið smitrakning varðandi COVID-19 er eitthvað svo einfalt og auðskilið, að það liggur við að hafa á sér svipaðan blæ og þegar hasshundur þefar og eltir uppi hass.  

Af þessum sökum hafa margar hópsýkingar orðið til vegna þess að skilning, vilja eða vitneskju smitberanna, sem hafa komið hópsýkingum af stað, hefur skort á því hve lúmsk og ísmeygileg þessi veira hefur verið frá byrjun og getið af sér ný afbrigði sem hafa verið enn ágengari og viðsjárverðari. 

Þar með getur það bitnað á hundruðum fjarskyldra að hópsmit hefur farið í gang út frá einum smituðum. 

Þetta ættu þeir að hafa í huga sem telja réttinn til að smita eiga að hafa forgang og afleiðingin verður upphaf heils faraldurs út frá einum smitbera. 


mbl.is Elliði kominn í sóttkví
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Eina hugsanlega ógnin eins og er: Hraun í átt að Suðurstrandavegi.

Auðveldasta gönguleiðin og sú beinasta að gosstöðvunum hefur hingað til legið frá Suðurstrandarvegi í nánd við Ísólfsskála. Tvö örnefni, ´Nátthagi og Nátthagakriki segja nokkra sögu um fyrri tíð. 8b.´Isólfsskáli (1)

En þessi nánd gosstöðvanna við veginn er að sama skapi eina hættan sem er eins og er gæti komið til greina varðandi mikilvæg mannvirki.  

Eftir för á jörðu niðri til Ísólfsskála fimm dögum fyrir gos var fjallað um þennan möguleika hér á síðunni með myndum af aðstæðum. 

Efri myndin er tekin af Suðurstrandarvegi vestan við Ísólfsskála og er horft til norðausturs í átt til Nátthagakrika og Nátthaga. 

Gosið kom fimm dögum síðar upp lengst til vinstri og fjærst á myndinni þar sem bjarmi er við sjóndeildarhringinn. 

Á neðri myndinni hefur verið staðnæmst á hjólinu skammt norðan við Ísólfsskála og horft er til baka í norðurátt. 
8c.Ísólfsskáli(2)

Samfara því sem hraunmagnið eykst hægt og bítandi vex hættan á hraunrennsli í þessa átt, en Meradalir geta tekið við hrauni í langan tíma fjarri öllum mannvirkjum. 

En auðvitað gætu aðstæður breyst ef ný hraungos hæfist annars staðar á kvikuganginum sem eins og er liggur þarna undir á línu frá Nátthaga til Keilis.  


mbl.is Hraun getur mögulega hlaupið í Nátthaga
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Saga úr vestfirskum grunnskóla.

Fyrir aldamót heyrði síðuhafi litla sögu úr gunnskóla á Vestfjörðum þar sem kennarinn var að kenna eins konar blöndu af því, sem var gallað átthagafræði hér í den.  

Þarna fór fram umræður milli hans og nemendanna og flugu spurningar á víxl.  

Ein spurning kennarans var þessi: 

"Hvað er það dýrmætasta og mikilvægasta sem Ísland á?"

Fyrst var drjúg þögn, en svo rétti stúlka aftarlega í bekknum upp höndina. 

"Jæja," sagði kennarinn, "ert þú með svarið við því hvað sé það dýrmætasta og mikilvægasta, sem Ísland á?"

"Já," svaraði stúlkan.. 

"Og hvað er það?" 

Svarið kom um hæl, stutt og laggott. 

"Pólverjarnir."

Þetta gerðist um svipað leyti og það var skyndilega svo komið fyrir vestan þegar komið var niður að höfninni í sumum þorpunum, að enginn sem vann utan húss við hafnirnar talaði íslensku.  


mbl.is „Þessi umræða fór aðeins of langt“
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

"Við öndum öll að okkur sama loftinu..."

Síðasta minnisverða setningin af mörgum, sem John F. Kennedy Bandaríkjaforseti mælti í ræðunum, sem hann hélt á forsetatíð sinni, var sögð aðeins nokkrum vikum fyrir dauða hans 1963 og var greinilega sögð að gefnu tilefni eftir að mannkynið hafði staðið á brún gereyðingarstríðs í Kúbudeilunni haustið áður. 

"Við lifum öll á sömu jörðinni, öndum að okkur úr sama lofthjúpnum, er öllum annt um afkomendur okkar og erum öll dauðleg."

Þetta eru fjögur dramatísk atriði, ekki síst það síðasta. Snæfellsjökull sólarlag 28.apríl 2021

En orðin um lofthjúpinn hafa kannski orðið mest áberandi síðustu ár, því að hlýnun lofthjúpsins og mengun hans hefur verið eitt aðalviðfangsefni heimsstjórnmálanna.  

Kjarnorkuslysið í Chernobyl átti 35 ára afmæli á dögunum, en það sýndi á sínum tíma á dramatískan hátt hve víða banvæn áhrif aðeins eins slyss sem varðar örlítið brot af kjarnorku heimsins geta borist. 

Þeir fyrstu, sem fyrst mældu þessa mengun, voru í norðanverðri Skandinavíu í meira en tvö þúsund kílómetra frá slysstaðnum. 

Nú er mikið þurramistur yfir landinu eins og sést á mynd sem tekin var við sólsetur í gærkvöldi, en veðrið í gær var eins og veðrið í fyrradag, heiðskírt, en samt sást Snæfellsjökull ekki yfir flóann í gær, en hafði hins vegar skinið í skærum, hvítum snævarljóma í fyrradag. 

Það var aðeins þegar sólin var að renna á bak við hann, sem útlínurnar birtust í nokkrar mínútur. 

Sú ágiskun að þetta mistur komi frá Evrópu sýnist líklegust, því að hlýir loftmassar hafa sótt hingað undanfarnar vikur til stefnumóts við kalda massa úr norðri.  

Í einum af bloggpistlum dagsins er undrast, af hverju við Íslendingar ættum að hafa neinar áhyggjur af hlýnun lofthjúpsins og gefið í skyn, að þvert á móti ættum við að fagna henni, af því að hlýrra yrði hér á klakanaum og við losnuðum við jöklana. 

Slík sjónarmið lýsa mikilli þröngsýni. Það hefur hlýnað nóg nú þegar hjá okkur og afleiðingar vaxandi hlýnunar á heimsvísu munu berast til okkar ekkert síður en um kjarnorkuslys væri að ræða. 

Með minnkun jöklanna mun tíðni eldgosa aukast og fiskistofnar gætu færst frá okkur. 

Í nær öllum rannsóknum á því atferli mannkyns að fara nú að fikta á stórhrikalegan hátt í samsetningu lofthjúpsins, sem hefur verið það jöfn og stöðug í ellefu þúsund ár, að þau ár hafa verið einstaklega hagstæð fyrir mannlíf og menningu jarðarbúa, er niðurstaðan sú að áhrif þessa inngrips kunni að verða stórfelld kólnun á svæðinu fyrir suðvestan Ísland þótt hlýnunin verði gríðarleg yfir mestalla jörðina.  

Síðast en ekki síst mun rányrkja óendurnýjanlegra auðlinda jarðar valda miklum orkuvanda og öðrum vandræðum sem snerta alla jarðarbúa. 


mbl.is Óútskýrt mistur yfir landinu
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Verðmæti útsýnis milljónir á fermetra í Rvík. Á slóðum náttúrudjásna núll.

Það er alþekkt að gott útsýni úr háhýsum með lúxusíbúðum hækkar verð þessara íbúða um tugmilljónir króna.Snæfellsjökull sólarlag 28.apríl 2021 Jafnvel þótt mistur sé í lofti eins og var við sólarlagið í kvöld sem vafði Snæfellsjökul inn í dulræna móðu.  

Í tengslum við þetta var þróuð aðferð erlendis fyrir síðustu aldamót, sem bar heitið "skilyrt verðmætamat." ("Contingent evaluation"). Hún byggðist á því að við ákvarðanir við stórfelldar mannvirkjaframkvæmdir á svæðum með mikið náttúruverndargildi væri brugðið verðmætamati á viðkomandi svæði eins og það gæti verið ósnortið. 

Einn liður í þvi gat verið að kanna meðal fólks, hve mikið það væri tilbúið að borga fyrir það að viðkomandi svæði yrði látið ósnortið. 

Einn helsti fræðimaðurinn, sem mótaði þessa kenningu svo að henni var beitt í Noregi var Staale Navrud háskólaprófessor við háskólann í´Ási og var henni meðal annars beitt við gerð virkjana við Sauðafjörð í Vestur-Noregi. 

Þar stóð til að virkja hvern einasta lítra rennandi vatns og forsendan væri sú, að áhrif umhverfisröskunarinnar væri ekki metin á eina einustu krónu. 

Þessu tókst að breyta og eftir að búið var að nota skilyrt verðmætamat, var hætt við meira en helming virkjananna. 

Í aðdraganda Kárahnjúkavirkjunar fór síðuhafi bæði til Sauðafjarðar og ræddi við Staale Navrud í Noregsför og fékk staðfest að allvíða um lönd hefði skilyrt verðmætamat af þessum toga verið beitt og þætti sjálfsagt. 

Hér heima kvað við annan tón og er svo enn. Í úrskurði þáverandi umhverfisráðherra var því mótmælt að þetta væri hægt hér á landi og þar við situr enn áratugum eftir að farið var að gera þetta í öðrum löndum. 

Erlend náttúra og lúxusíbúðir í Reykjavík eru virt á háar fjárhæðir. 

Stórkostleg ósnortin og einstæð íslensk náttúruverðmæti hins vegar á núll krónur. 


mbl.is Fokheld íbúð til sölu á 500 milljónir
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Ljóðið Leggir? Loftleggjahótelið? Leggjakerfi Strætó? Leggstaðurinn Staðarskáli?

Í tengrdi frétt á mbl.is í dag er rætt um nýja "flugleggi" hjá Icelandair.

Enska orðið "leg" virðist í óstöðvandi sókn hér á landi við að útrýma íslenska orðinu "leið" sem þó er bæði stutt, þjált og fallegt. 

Hið íslenska heiti Icelandair var upphaflega Flugleiðir og annað af tveimur stofnfélögum þess flugfélags hét Loftleiðir, afsakið, Loftleggir ef þetta á ekki að vera hallærislegt. 

Að ekki sé nú talað um hvað heitið Flugleggir er flottara en Flugleiðir og Loftleggjahótelið æðislega kúl. 

Með Borgarlínunni kemur þá væntanlega nýtt leggjakerfi hjá Strætó. 

Orðið "leg" er líka á fullri ferð við að útrýma íslenska orðinu áfangi. 

Þar með er kannski stutt í það að Staðarskáli verði ekki lengur áfangastaður heldur leggstaður. Viðeigandi legstaður fyrir orðið áfangastað. 

Og líka stutt í það að syngja: 

 

"Drottinn leiði drösulinn minn;

drjúgur verður síðasti leggurinn."


mbl.is Stefnir í hjaðningavíg á flugmarkaði
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Furðu fjölbreytt stórsýning í tiltölulega stöðugu og litlu eldgosi "gígastjakans".

Eldgosið í Geldingadölum varpar ljósi á það að stundum eru það frekar gæðin en magnið sem skipta mestu máli. Hraunrennslið hefur ekki farið yfir tíu rúmmetra á sekúndu og meðalrennsli frá upphafi telst vera um 5-7 rúmmetrar sem er helst sambærilegt að rúmmáli til við rennsli Elliðaánna í Reykjavík. 

Og samanburðurinn við Holuhraungosið 2014 til 2015, sem bar með hundrað sinnum meira hraunrennsli, er sláandi á pappírnum

En lífleg og fjölbreytileg atburðarasin á "gígastjakanum", sem myndast hefur ofan á kvikusprungunni þarna undir, hefur með hjálp ágengra drónamynda og nærmynda og beinna útsendinga allan sólarhringinn, gert þetta skrautlega gos að einstökum sýingarsal fyrir alla veröldina og í meinleysi á þægilegasta stað Reykjanesskagans verið tákn um þær miklu öfgar fegurðar og ógnar, sem hin einstæða náttúra landsins okkar felur í sér.

Síðustu dægrin hefur gosið boðið upp á kunnuglegt stef Kröfluelda, Heimaeyjrgossins og fleiri gosa á gossprungum, þar sem gosvirknin færir sig smám saman yfir í einn gíst, sem er stærstur og verður að lokum einráður í virkni og uppbyggingu sjálfs sín og hraunsins sem frá rennur. 

Óvissan um framhaldið viðheldur síðan spennunni í þessari yfirlætislitlu stórsýningu.  


mbl.is Mikil ákefð í eldgosinu
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Hvernig var þegar reykt var hvar, sem var? Hendurnar mikilvægastar?

Þótt það séu ekki svo ýkja mörg ár síðan reykingar voru bannaðar fyrnist fljótt yfir það, fyrir hvað það bann stóð.

En það var einfaldlega það að víða þar sem margt fólk var samankomið urðu allir að anda að sér reyknum, jafnvel þótt þeir reyktu ekki sjálfir, og rannsóknir sýndu, að þar sem fólk dvaldi langdvölum í rýmum, sem fengu á sig ákveðið orð fyrir þéttan reyk, eins og kom til dæmis fram í hugtakinu "reykfyllt bakherbergi" , jafngilti það því ajáft að bindindisfólkið reykti sjálft að vera inni í slíku rými eða á slíkum stað. 

Nú kann að vera að tóbaksreykur sé mun léttari í sér en veiruúði, en engu að síður er það kannski ekki fjarri sanni, að fyrst tóbaksreykur gat sýkt fólk af banvænum og illvígum sjúkdómum, geti öndunarúði með veirum gert svipað. 

Það þarf ekki annað en smá gola eða andblær utan húss berist á milli manna að léttur úði geti farið jafnvel lengri vegalengd en tvo metra, rétt eins og tóbaksreykurinn gat hér í gamla daga og getur enn. 

Við slík skilyrði er vel líklegt að veiran láti sér tveggja metra regluna í léttu rúmi liggja, enda verður að gæta að því að sú regla er líkast til meðalvegalengd í kyrru lofti. 

Verst er að engin lykt er af veiruskömminni og því ekki hægt að nota lyktrskynið til þess að forða sér frá henni eins og stundum var hægt að forðast tóbaksreykinn. 

Ekki er óhugsandi að upp komi hreyfing eftir heimsfaraldurinn þess efnis að leggja handabönd af því að það blasir við hve greið smitleið felst í þeim. 


mbl.is Telur ekki mikið gagn að tveggja metra reglunni
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Athyglisverð haffriðun Dana með samvinnu sjómanna og náttúruverndarfólks.

Fram að þessu hefur það verið höfuðatriði í friðunaraðgerðum í íslenskri landhelgi að sú friðun hafi stærð og nýtingu fiskistofnanna sem aðalatriði í aðgerðum. 

Þetta hefur að minnsta kosti verið svo áberandi í umfjöllun í fjölmiðlum að í minningunni minnist fólks ekki annars. 

Á umhverfisþingi í dag var greint frá samkomulagi, sem dönsku náttúruverndarsamtök og samtök sjómanna (kannski líka útgerðarmanna, en það var ekki nefnt) hafa náð um að hefja sérstaka friðun svæða í landhelginni, ekki endilega bara begna fiskistofnanna einna, heldur með almenna vistfræði og vistkerfi í huga.  

Byrjunrskrefið er friðun á 10 prósent landhelginnar, en stefnt að frekari friðun víðsvegar um landhelgina. 

Séu miklir hagsmunir og sjónarmið í húfi hjá Dönum hlýtur slíkt að eiga enn meira við hjá okkur og getur orðið fróðlegt að sjá hvernig Danir spila úr sínum spilum.

Hér á landi hefur til dæmis verið umræða um þann skaða lífríkinu á hafsbotni sem notkun botnvörpu hefur, og væri fróðlegt að skoða og bera saman sambærileg svæði hjá Dönum og okkur.  


mbl.is Beint: Tólfta Umhverfisþingið
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Næsta síða »

Innskráning

Ath. Vinsamlegast kveikið á Javascript til að hefja innskráningu.

Hafðu samband