Risaskref afturábak.

Í gegnum veraldarsöguna hafa orðið til ýmsara hefðir, bæði diplómatískar og af öðrum toga, þar sem komið hefur verið á ýmsum aðferðum til þess að framkvæma ofbeldisfullar aðgerðir, svo sem framkvæmd hernaðar, á skaplegri hátt en ella. 

Þótt maðurinn telji sig standa stigi hærra en dýrin hvað siðferð snertir, má þó sjá ótal atriði í hegðnun dýra, þar sem þau fara á hólm við hvert annað til að útkljá deilur, en þó á þann hátt að sumt virðist ekki leyft sem gæti gengið of nærri þeim. 

Í slíkum viðureignum, svo sem í uppgjöri um goggunar- og virðingarröð í sleðahundaeykjum,særast hundarnir að vísu, en virðast þó forðast hörku sem leiði til dauða eða stóralvarlegra meiðsla.

Í bardagaíþróttum eins og júdói og hnefaleikum, eru sum atriði eins og högg undir beltisstað eða hnakkahögg ólögleg og refsiverð, en í júdói og fleiri íþróttum líkt því, er að vísu leyfilegt að taka andstæðingininn hengingartaki eða hliðstæðu banvænu taki eftir ákveðnum reglum sem tryggja andstæðingnum ráðrúm til að gefa merki um uppgjöf. 

Hnéþrýstitakið á hálsæðarnar, sem lögreglumaður beitti George Floyd, stóð í níu mínútur og gat þvi varla verið annað en gróft brot á reglum um meðferð á föngum. 

Sendiráð erlendra ríkja teljast vera hluti af yfirráðasvæði þeirra og um þau, uppgjöf fanga og varðveislu og meðferð þeirra, auk hinna mörgu reglna Genfarsáttmálans gildi, að þær hefa fengist lögfestar og virtar vegna þess að það er augljóslega miklu skynsamlegra fyrir alla málsaðila að gera það heldur en að beita þannig ítrasta fantaskap og hörku, að allir skaðist á því að lokum.

Þegar ófyrirleitinn þjóðhöfðingi eins og Lúkasjenkó lætur rjúfa friðinn í alþjóðlegu farþegaflugi með grófu valdi, sem tekur völdin af flugstjóranum á ólögan hátt; og í framhaldinu á þann hátt, að slíkt geti þróast upp í það að verða algengt, er stigið risaskref afturábak, sem mun skaða allar þjóðir, nema gripið verði ákveðið í taumana.   

Flugvél þvinguð til lendingar í Minsk

Langalgengustu stórslys á vélhjólum og skottum vegna ölvunar og hjálmleysis.

Þegar gúglað er um slysatíðni á bifhjólum og rafhlaupahjólum kemur mikill munur á þeim og bílslýsum í ljós. 

Meira en helmingur af banaslysum og alvarlegum slysum á hjólum er vegna ölvunar eða vímuástands, fjórfalt hærri tíðni en á bílum.

Ástæðan er augljós eins og sést á einföldum samanburði:

Ölvaður maður á bíl ekur af stað og lendir á staur, og loftpúði blæs upp sem slysavörn. 

Sami ölvaður maður fer af stað á hjóli og dauðrotast á ljósastaur. 

Næst algengasta orsök banaslysa og alvarlegra slysa á hjólum er að ökumaður er ekki með hlífðarhjálm á höfði, nokkuð, sem augljóslega skiptir miklu minna máli í bíl. 

Þriðja algengasta orsök alvarlegra slysa á hjólum er að vera ekki í klossum með ökklavörn.

Þegar þessar þrjár aðalástæður alvarlegra slysa á hjólum eru lagðar saman kemur í ljós að ef þetta þrennt er í lagi, verður áhættan af því að aka bíl eða hjóli svipuð. 

Í viðtengdri frétt af tveimur rafhlaupahjólsslysum stinga ölvun og hjálmleysi í augun. 

Og nú þegar, í byrjun rafhlaupahjólabyltingarinnar, sýnir talning slysa, að flest slysin af völdum ölvunar. 

Slösuðust á rafskútum

Húsavíkurstuð í grænum lit hjá Íslendingum. P.S. Keppnin beið ekki ósigur.

Íslendingar hafa þreytt alþjóðlega keppni á nokkrum sviðum á liðnu ári og geta vel við unað. 

Sennilega hefur mikilvægasta áskorunin verið í bardaganum við heimsfaraldurinn þar sem við höfum til þess sennilega státað lengst allra Evrópuþjóða af grænum lit á Covid-kortinu. 

Búningar Daða og Gagnamagnsins settu grænan bjarma á sviðið í Hollandi og fjórða sætið í hörkukeppni er í stíl við það Húsavíkurstuð sem hefur skilað sér alla leið til Hollywood. 

Allir, sem hafa átt þátt í þessum árangri eiga þakkir og virðingu skilið. 

P.S.  Ítalir sigruðu ekki Eurovision, eins og sagt er í viðtengdri frétt, heldur báru þeir sigur úr býtum, unnu sigur í keppninni, urðu efstir, urðu sigurvegarar. 

Það er órökrétt að segja, að einhver sigri keppni sem tekinn er þáttur í, því að þar með er sagt að keppnin hafi beðið ósigur, sem er alls ekki rétt. 

Í hverri keppni er einn sigurvegari, sem aðrir bíða ósigur fyrir eða bíða lægri hlut. Keppnin sjálf bíður ekki ósigur. 

Ísland lenti í fjórða sæti í Eurovision

Kæling með gríðarlegri dælingu réði úrslitum í Eyjum 1973. Vantar núna.

Stórar jarðýtur og hliðstæð tæki máttu sín lítils í Heimaeyjargosinu 1973. Meðan hraun kom úr gígnum og viðhélt bæði þrýstingi og hita í framrás hraunnsins, var afl þess svo mikið, að meira að segja stærðar hraunbunga eða hóll, sem fékk heitið Flakkarinn, flaut í heilu lagi í átt hafnarinnar og mannvirkja við hana auk þess að gleypa í sig tugi íbúðarhúsa. 

Að frumkvæði Þorbjörns Sigurgeirssonar prófessors tók fjöldi dugmikilla manna, meðal þeirra slökkviliðsstjórinn á Keflavíkurflugvelli sem var með viðurnefnið Patton, sig til og flutti mikinn tækjakost út til Eyja sem notaður var til þess að setja upp fjölbreytt dælingarkerfi, að hluta til líkt risavöxnu sprinklerkerfi sem dældi köldum sjó og vatni í stórum stíl yfir hraunið.  

Reynslan af þessu varð skýr og heimsþekkt: Sú mikla kæling sem hægt var að beita á heitt hraunið hafði þau áhrif, að það flýtti fyrir storknun þess sem var forsenda fyrir öðrum aðgerðum og hægði á framrás hraunsins eftir að það varð þykkara og seigara en annars hefði orðið. 

Aðstæður í Nátthaga eru gerólíkar. Ekki er svo mikið sem einn lítri af köldu vatni, sem af augljósum ástæðum er ekki dælt á þetta hraun vegna þess að engar af þeim kjöraðstæðum sem voru í Eyjum eru fyrir hendi á svæðinu niður að Suðurstrandavegi. 

Í Eyjum var gnægð af vatni við hendina auk möguleika á tengingu við orkugjafa fyrir dælinguna.  

 

Aðeins einn vegur, ljósleiðari og eitt eyðibýli eru í hættu við Nátthaga, en stór íbúðabyggð, vinnslustöðvar, hafnarmannvirki og einhver stærsta og mikilvægasta höfn landsins vou í húfi í Eyjum. 

Gosið í Eyjum stóð í fimm mánuði, en gosið við Fagradalsfjall hefur nú staðið í tvo mánuði. 

Eitt af því sem má reyna við Ísólfsskála, var ekki reynt í Eyjum, en það er að reyna að greiða hraunstraumnum leið í gegnum Suðurstrandaveginn á þein stað þar sem það rynni á skástum stað til sjávar og eyðilegði sem minnst af veginum.   

Hraun rennur niður í Nátthaga

Hvaða "mögulegar tækniframfarir gætu breytt" þörf Gæslunnar?

Formaður skipulagsráðs Reykjavíkurborgar segir í viðtali í Morgunblaðinu varðandi það að Landhelgisgæslan verði flutt á flugvallarstæði í Hvassahrauni, að "mögulega muni tækniframfarir breyta því" að Landhelgisgæsltan þurfi að nota þá tækni, sem núverandi flugvallarstæði býður upp á. 

Þetta er ekki í fyrsta skipti undanfarna áratugi, sem menn fara létt með það að fimbulfamba um alls kyns komandi tækniframfarir varðandi flug. 

Fyrir rúmum aldarfjórðungi átti ný gerð flugvéla, sem væru blanda af þyrlum og flugvélum, að vera alveg handan við hornið, enda voru slíkar vélar sýndar á flugsýningum. 

Þær gátu hafið sig lóðrétt til flugs og gert flugbrautir óþarfar og síðan snúið sér í loftinu og farið á þotuhraða með farþega yfir höf og lönd. 

Þótt það blasti við að eðlisfræðilega væri þetta óframkvæmanlegt og að enn í dag hafa svona loftför ekki tekið við af núverandi þotum er enn verið að varpa á loft alls kyns ótilgreindum mögulegum tækniframförum" sem geti gert Hvassahraunsflugvöll að framtíðar varaflugvelli og innanlandsflugvelli landsins. 

Sjálfstæð ákvörðun borgarinnar að úthýsa Gæslunni

Hraðhjólastíga vantar, hjólin fara 4-5 sinnum hraðar en gangandi.

Hugtakið hraðhjólastígar heyrðist nefnt um það leyti sem siðuhafi hóf notkun hjóla í stað bíla að mestu leyti í borgarumferðinni.  

Strax á fyrsta ári hjólanotkunarinnar blasti ástæðan fyrir bættum hjólastígum við; skorturinn á stígum var hrópandi mikill; gatnakerfið enn miðað að mestu við annað hvort gangandi eða akandi og hjólafólkið að þvælast í krókaleiðum eftir bútum af gangstéttum og akstursgöfum á víxl. 

Að vísu voru brautryðjendur í notkun hjóla í umferðinni farnir að láta til sín taka, en á opnum fundi með borgarstjóra í Grafarvogshverfi virtust forsvarsmenn borgarkerfisins samt koma af fjöllum þegar orðið var nefnt, enda ekki furða miðað við það á hvers konar frumstigi þetta málefni hafði verið fram að því í marga áratugi. 

Aðeins fáar undantekningar voru þá komnar í umbótum, svo sem hjóla- og göngustígurinn yfir Geirsnefið. 

Gangandi maður fer að meðaltali ekki hraðar yfir en 4-5 kílómetra á klukkustund. Það þýðir að tveggja stunda ganga sé frá Spönginni í Grafarvogi vestur í Útvarpshúsið. 8,5 km. 

Hingað til hefur tekið um 25-30 mínútur að fara þetta á rafreiðhjóli og þá aðeins á þann hátt að fara austustu tvo kílómetrana eftir akstursgötum vegna þess hve tafsöm og krókótt leiðin er ef farið er eftir blöndu af gangstéttum, gangstígum og gatnabútum.  

"Hraðhjólastígar" sem miðast gætu við 25km/klst hraða myndi stytta hjólferðina um tíu mínútur. 

Það sýnist ekki mikil bót, en miðað við raunverulegan meðal aksturshraða á bíl munar miklu um það að færa tímann á rafreiðhjólinu nær tímanum á bíl en nú er. 

Ekki má gleyma því hve mikðil öryggisbót er fólgin í því að minnka hættuna á árekstrum á of þröngum og krókóttum stígum þar sem þröngt er um blöndu af hjólandi og gangandi. 

Á hjólaárunum frá 2015 hefur síðuhafi reynslu af því að fara á rafreiðhjóli allt austur á Tungubakka í Mosfellsbæ vestur á Valhúsahæð á Seltjarnarnesi, suður í Straumsvík og austur í Hveragerði. 

Þar að auki sérstaka ferð á rafreiðhjóli frá Akureyri til Reykjavíkur fyrir Hvalfjörð. 

Niðurstaðan er skýr. Auk stórbætts hjólastígakerfis þarf átak í viðhaldi, merkingum og skiltum ef hjólin eiga að njóta jafnræðis við aðra samgöngumáta. 

Fyrir rúmum tveimur árum var vanrækt og útmáð merking á hjólastígnum yfir Geirsnef meðvirkandi í því að rafreiðhjólamaður, sem kom á móti mér, beygði fyrir mig svo að úr varð árekstur og axlarbrot. 

Aðalástæðan var að vísu, að hann var að reyna í hálfrökkri að lesa niður fyrir sig á hleðslumæli hjóls síns um leið og hann fylgdist með punktalínunni í miðju stígsins. 

Svo fór að hann að hann kom þar að sem línan hafði máðst út vegna viðhaldsleysis og hann fór snögglega inn á rangan stíghelming. 

Það breytir því ekki að rétt eins og þörf er

á merkingum á akbrautum þarf það sama á hjólastígum.  

Fyrir sunnan Akureyri varð slys, sem á sínum tíma leiddi til endurskoðunar á breidd stígsins fyrir sunnan bæinn úr 2,5 metrum upp í 3 metra. Allt svona skiptir máli. 

Hjólreiðastígar fyrir 1,5 milljarð

Grímsvötn: 12 af 15 mögulegum?

Ef gosið við Fagradalsfjall fær 10 af 10 mögulegum í samkeppni við önnur eldgos á jörðinni, er hægt að rökstyðja það ef mælikvarðinn er ekki settur hærra en í samkeppni við þau eldgos, sem eru samanburðarhæf samkvæmt mælikvarða þar sem aðgengi, langlífi, myndræn fjölbreytni og rannsóknaraðstaða vísindamanna eru sett á skala eldfjalla, sem ekki eru í neinu samspili við jökulís eða haf. 

Slík umfjöllun er eðlileg miðað við þann sjóndeildarhring og aðstæður sem jarðvísindamenn heimsins, kvikmyndargerðarmenn og fjölmiðlamenn hafa almennt. 

En Ísland hefur þá algeru sérstöðu að eldstöðvakerfi landsins hefur að stórum hluta búið yfir aðstæðum, þar sem eldsumbrot hafa skapað algerlega einstæðar aðstæður, sem hvergi er að finna annars staðar á þurrlendi jarðar. 

Þar ber hæst virkustu eldstöð landsins, Grímsvötn; á svæði þar sem jafnframt hefur verið að finna stórbrotnustu og einstæðustu átök íss og elds sem fyrirfinnast á jörðinni. 

Á milli eldgosa í Grimsvötnum verður til samfelld stórsýning átaka íssins og eldsins sem kemur og fer í öllum mögulegum tegundum af gufuvirkni, samspili fljótandi íss og sjóðandi vatns. myndun eins konar veðurkerfis snúings jarðar yfir gígum og drukknun eldstöðvarinnar í ísnum að lokum, áður en næsta stóreldgos hefst. 

Síðan má minnast á hin hrikalegu hamfararhlaup úr Grímsvötnum, eins og varð 1996.

Og einnig það að gosin í Grímsvötnum og Bárðarbungu / Holuhrauni eru hundrað sinnum stærri en Fagradalsfjallsgosið.  

Ekkert af þessu er sett á skala samanburðarins, sem eðlilega er viðhafður við Fagradalsfjall, einfaldlega vegna þess að Grímsvötn og Ísland eiga sér engan keppinaut í veröldinni hvað þetta varðar. 

Hvernig gæti algildur skali litið út? 

Og útkoman?

Fagradalsfjall 10 af 15?  Grímsvötn 12 af 15?

Tíu af tíu mögulegum

Þegar til fullt af svona byltingarfarartækjum; rafknúnum léttbifhjólum.

Augljóst er af myndum og frásögnum af rafknúnu léttbifhjóli Husquarna, að þetta farartæki fellur alls ekki undir skilgreininguna rafhlaupahjól. 

Skiljanlegt er að misskilningur komi upp um þessi mál, sem eru svo ný af nálinni hér á landi. 

Þetta komandi Husquarna farartæki er með sæti fyrir tvo og er afar svipað og tugir stórgóðra rafkúinna léttbifhjóla, sem eru á boðstólum um allan heim, meðal annars hér á landi. 

Kínverska hjólið Niu er þar framarlega í flokki og einnig Gogoro frá Tævan. Myndin er af einu slíku við einn af 757 rafhlöðu útskiptikössum í Tæpei, höfuðborg Tævans. Hámarkshraði þess er 80 km/klst. 

Flest þessara hjóla miðast við 45 km hámarksrhaða og hafa sæti fyrir tvo eins og Husquarna hjólið auk möguleika á farangurskassa að aftan og farangurspoka á stýri. 

Lykilatriðið í hreinni hjólabyltingu á þessu sviði er að rafhlöðurnar eru útskiptanlegar. 

En mörg eru líka í flokki fyrir ofan með 55, 60, 70, 80 og 90 km hraða. 

Nýjasta Super Socohjólið CPx er æðislegt hjól með 90 km hámarkshraða. 

Hér á landi hafa verið seld hjólin Super Soco LUx og Yadea Enox, og hér á síðunni hefur hið fyrrnefnda verið tekið til kostanna í ferðum allt upp í Borgarfjörð og um Gullna hringinn með drægni allt að 132 kílómetra.

Myndin er af slíku hjóli í þeirri ferð, tekin við Gullfoss.   

Mikið verk er óunnið í að kynna möguleika þesara hjóla eins og sést á þeim misskilningi að hjól af þessu tagi séu rafhlaupahjól. 

Þau hjól af sömu stærð og komandi Husquarna rafhjól, sem þegar eru komin í notkun hér á landi, eru skoðuð, skráð og tryggð í sömu flokkum léttra bifhjóla og bensínknúin hjól með 50 cc eða 125 cc bensínhreyflum.  

Það er gert vegna þess að farartæki, sem tekur tvo í sæti auk farangurs er langt frá því að vera rafhlaupahjól. 

Rafhlaupahjól Husqvarna

Rússar: Aldrei aftur 22. júní 1941.

Fyrir réttum 80 árum stóð yfir styrjöld milli Þjóðverja og Breta og voru Þjóðverjar enn að ráðast á breskar borgir og á fullu í hernaðarátökum við Breta á Balkanskaga og í Norður-Afríku. 

Að vísu voru Þjóðverjar að koma sér fyrir í Ungverjalandi, Rúertmeníu og Búlgaríu, en það var ekkert óeðlilegra en þegar Sovétmenn brutu Finna til hlýðni í vetrarstríðinu 1939-40 og innlimuðu Eystrasaltslöndin í júní 1940 í samræmi við griðasáttmála Molotovs og Ribbentrops 23. ágúst 1939.  

Stalín hélt þá og sagði frá því síðar, að hann hefði talið það bersýnilegt að Hitler ætlaði sér að knýja Breta fyrst til friðarsamninga á árinu 1941 og gæti ekki verið svo heimskur að svo mikið sem að íhuga innrás í Sovétríkin fyrr en í fyrsta lagi 1942. 

Þegar Churchill sendi Stalín persónuleg bréf með upplýsingum um greinilegan undirbúning Hitlers fyrir innrás í Sovétríkin mistúlkaði Stalín þessi bréf herfilega á þann veg að Churchill væri að reyna að egna Rússa og Þjóðverjar til ófriðar þar sem Bretar gætu setið hjá og horft á Rússa og Þjóðverja berast á banaspjótum. 

Svo gersamlega var Stalín úti að aka í þessu efni, að laugardagskvöldið fyrir innrásina þá um nóttina voru allir helstu yfirmenn Rauða hersins í leikhúsum og á samkomum, sem stóðu fram á innrásarnóttina. 

Lærdómurinn sem Stalín og Rússar drógu af þessu og öðru af svipuðu tagi var skýr og verða menn að hafa hann í huga þegar metnar eru allar aðgerðir Rússa allt til okkar daga:

Aldrei aftur 22.júní 1941. 

Þegar ljóst var að ætlun Vesturveldanna var að koma Úkraínu með sinn firna mikilvæga Krímskaga bæði inn í NATO og ESB 2014 bættist annar lærdómur við frá miðri 19. öld þegar Rússar fórnuðu meira en 50 þúsund ungum hermönnum í Krímstríðinu. 

Krústjoff hafði í barnaskap gefið Krímskagann frá Rússum til Úkraínumanna eftir að hann hafði verið hluti af Rússlandi fram að því.  

Pútín treysti Vesturveldunum í engu hvað snerti Úkraínu. Baker, utanríkisráðherra Bandaríkjanna og Helmuth Kohl höfðu fengið Gorbatsjof til að leyfa Sovétríkjunum og kommúnismanum í Austur-Evrópu að sigla sinn sjó gegn loforði um að NATO seildist ekki til áhrifa upp að landamærum Rússlands. 

Pútín sárnaði hvernig þetta var svikið að hans dómi. 

Engin leið er að koma samskiptum Rússlands við NATO og ESB í nýtt og betra horf nema að reyna að skilja, hvað ræður gerðum þessa valdsherra Rússlands. 

Hvers kyns samstarf og samskipti á borð við Norðurslóðaráðið og aðrar alþjóðastofnanir eru eina leiðin til að tryggja frið og öryggi í Evrópu. 

Rússar vilja endurvekja hernaðarsamráð

"Fari´eitthvað upp / það fellur á ný..."

"Fari´eitthvað upp / 

það fellur á ný. / 

Flugsins eðli /

felst í því."

Ef spunahjól snýst /  

og snýst og snýst/ 

sitthvað óvænt af því hlýst..."

 

Einhvern veginn svona leit tilraunaþýðing af lauslegra taginu út fyrir rúmum sjötíu árum á enska textanum við lagið "Spinning wheel" sem hljómsveitin Blood, sweat and tears söng í lagi sem var með fanta góðri jezz sveiflu, ekki hvað síst í trompet sóló, sem var með einhverri lengstu röð af sýnkópum svonefndum, meira en tuttugu nótur í rðð. 

Fyrsta setningin sem sungin var í textanum var spakmælið "What goes up must come down" og bæði það og eitt fyrsta funk-lagið koma nú í hugann þegar hver fréttin af annarri berst af því, hvernig fyrirbæri, sem búið er að auglýsa yfirgengilega mikið sem eilífðarvél í ofsagróða sem öllum geti veist án þess að nokkur virTist þurfa að borga fyrir það, hreinlega geti ekki fallið á flugi sínu með himinskautum.  

Sumir lesa svartsýnislega  merkingu út úr spakmælinu að tarna, en síðuhafi er ekki í þeirra hópi. 

Ein helsta og góðlátlegasta kveðja flugliða er nefnilega "happy landings" og felur í sér tilhlökkunina fyrir vel heppnaðar lendingar, sem eru aðall og óhjákvæmilegur endir hvers flugs. 

Rafmyntir hríðfalla eftir ákvörðun Kína