"Að spara eyrinn og kasta krónunni."

Þessi orð voru stundun notuð hér í gamla daga meðan verðgildi krónunnar var og hét þegar verið var að lýsa því fyrirbæri, að ekkert hefst upp úr sparnaði, sem gengur svo langt að þegar þurft hefur að endurnýja fyrirbæri, til dæmis mannvirki, verður það miklu dýrara og fyrirferðarmeira þegar til langs tíma er litið en þegar hugað er betur að endingu mannvirkisins.

Gatnakerfið í Reykjavík er gott dæmi um þetta. Sótt hefur verið í það að nota lélegt efni í malbikið, hafa það of þunnt og leggja það út í of miklum kulda.

Allt eru þetta dæmi um skammsýni sem veldur ekki aðeins miklu dýrari rekstri gatnaviðhaldsins  og tíðari endurnýjun á ónýtum götum, heldur einnig tjóni á farartækjum og slysahættu, sem hægt væri að komast hjá.  

Vilja að holurnar verði lagaðar

Komst á lista yfir 100 áhrifaríkustu konur heims.

Afar sjáldgæft er að íslenskir einstaklingar séu í taldir í fremstu röð í heiminu á einhvern hátt.

Kári Stefánsson var og er kannski enn í hópi 100 áhrifamestu lækna í heiminum, Vigdís Finnbogadóttir hefur stimplað nafn sitt inn til framtíðar sem fyrsta konan, sem kjörin var þjóðhöfðingi í lýðræðislegum kosningum, og Björk Guðmundsdóttir er heimsþekkt.

Hitt er hins vegar ekki eins oft nefnt að þegar Jóhanna Sigurðardóttir varð forsætisráðherra á okkar fámenna útskeri, var hún valin í hóp 100 áhrifamestu eða valdamestu kvenna heims.

Þetta eru fjórar ríkustu konur heims

Höldum við enn að við séum ein í þessu landi?

Það er ekki langt síðan að við Íslendingar vorum að mestu ein í landinu og útlendingar það fáir að við töldum okkur geta látið okkur það í léttu rúmi liggja.

Þegar ég sýndi í sjónvarpi myndir af stuðlaberginu við Reynisfjöru vissi fólk almennt ekki um þennan stað, en nú er hann orðinn að einu helsta aðdráttarafli á ferðamannaslóðum á Suðurlandi.

Við gerum ráð fyrir því að útlendingar viti að sjórinn hér sé ekki yfir 20 stiga heitur heldur niður undir frostmarki.

Við gerum ráð fyrir því að útlendingar geti á löngu færi lesið orðin "einbreið brú" þegar þeir nálgast slíka brú og vitað líka hvað orðin "einbreið brú" þýðir.

Allt frá árinu 1978 hef ég sýnt alþjóðleg umferðarmerki sem útlendingar þekkja og er meira að segja í minnibókum okkar og gefur ljóslega til kynna að framundan sé þrenging vegar, þannig að nauðsynlegt sé að gera glögglega til kynna hvor bíllinn sem kemur að brúnni eigi að hafa forgang.

En yfirvöld hafa látið eins og hér ríki einhverjar "séríslenskar aðstæður" sem réttlæti það að þetta öryggisatriði, merkingar og stjórnun á þennan hátt, eigi ekki við og sjáist hvergi nema við innakstur í Múlagöngin.

Og í krafti þessa eru allar einbreiðu brýrnar vitlaust merktar og dauðagildrur eins og nýleg dæmi sanna.

Útlendingur, sem lenti í því síðasta, var settur í fangelsi og er enn í farbanni, rétt eins og það geti verið úrbót í málinu.

Að sönnu verða ævinlega til bæði Íslendingar og útlendingar sem sýna kæruleysi og gjalda fyrir það.

En það réttlætir ekki að við látum eins og að við séum ein í landinu og tímum ekki að verja örlitlu broti af hundraða milljarða króna tekjum af ferðamönnum til að sporna gegn óþarfa slysum.

Sex í mikilli hættu í Reynisfjöru

Vettvangur karla og kvenna.

Oft er fjör í Eyjum þegar fiskast þar.

Þar flaka og flaka

flestar stúlkurnar

en sjómenn þeir sækja

fiskinn út á haf...

 

Einhvern veginn svona minnir mig að vinsæll söngtexti frá Vestmannaeyjum hafi hljómað hér um árið, og miðað við hann og fleiri um lífið í Vestmannaeyjum hefur verkaskipting kynjanna verið í nokkuð föstum skorðum þar frá landnámi, en nýjustu rannsóknir benda til að byggð hafi hafist í Eyjum fyrir 1200 árum.

Hvergi er að sjá í sungnum heimildum að konum sé ætlað að ryðjast inn á þann karlavettvang Árna Johnsens, Páls Óskars, Hreims og Bubba að semja og flytja lög og texta, og miðað við 1200 ára gamla hefð er sennilega nokkur bjartsýni fólgin í því að aðeins taki 39 ár að breyta því og hleypa konum að.

Og ef marka má fleyg sunnlensk ummæli um það, hvar staður konunnar sé, sést að sá staður er ekki sérlega heppilegur fyrir söng og hljóðfæraslátt.   

Ég var í sveit eitt sumar á Suðurlandi á bökkum Þjórsár, þar sem menn veiddu ekki aðeins fisk, heldur líka seli. Allt í föstum skorðum. Sunnlensk hefðir virðast gamalgrónar, jafnt í Eyjum sem í landi.

 

Karlar eiga að semja og leika og syngja tónagnótt

sigla um hafið og á landi rota selina.

En konur eiga að forðast söng og fara hægt og hljótt

í frystihúsinu og bak við eldavélina.  

Þurfa konur að bíða til 2039?

Þarf marga áratugi í viðbót?

Þegar komið verður fram yfir miðja þessa öld verða flestir þeirra fallnir frá sem Guðmundar- og Geirfinnsmál snertu á einhvern hátt.

Svo viðkvæmir eru margir fletir á málinu, að óvíst er að það verði jafnvel fyrr en seint á 21. öldinni sem endanlega verður hægt að segja að þetta mesta sakamál síðustu alda á Íslandi hafi verið til lykta leitt.

75 ár eru liðin frá því að ástandsmálin svonefndu brunnu á þjóðinni og það er ekki fyrr en fyrst nú, sem þau koma upp á yfirborðið á þann hátt að marga setur hljóða.

Ekkert bólar á því að þær konur sem lentu í þessari hakkavél mannréttindabrota verði beðnar afsökunar þótt seint sé. 75 ár virðast ekki vera nóg.

Það virðist sem samfélag okkar sé of fámennt og nábýlið of mikið til þess að við getum lokað svona málum til fulls.

Í Suður-Afríku gátu menn gert það þótt sakarefnin væru margfalt umfangsmeiri en hér, - kúgun meirihluta í landi þar sem búa 50 milljón manns, 170 sinnum fleiri en á Íslandi.

Setur Geirfinnsmálið ekki í uppnám

Slæm landkynning úr sögunni.

Beint í kjölfar fréttar um þá góðu landkynningu sem Brit-verðlaun Bjarkar Guðmundsdóttur fela í sér, kemur frétt um að hætt verði við stórhvalaveiðar Íslendinga í sumar.

Þessar veiðar hafa almennt verið slæm landkynning, hvaða skoðun sem menn hafa annars á hvalveiðum.

Tímabundin atvinna 150 manns við þær að sumarlagi hefur ekki verið nein réttlæting fyrir því að land og þjóð, sem þarf á velvild og viðskiptavild að halda á alþjóðlegum vettvangi á tímum vaxandi virðis ferðaþjónustunnar, þurfi að dragnast með þau vandræði í alþjóðlegum samskiptum sem þessar veiðar hafa valdið.  

Engar stórhvalaveiðar næsta sumar

Björk og Vigdís.

Við Íslendingar erum dvergþjóð sem kæmist fyrir í úthverfi í erlendri borg.

Hvílíkar gersemar eru þær Björk Guðmundsdóttir og Vigdís Finnbogadóttir fyrir þjóð sem okkur.

Þær varpa ljóma á landið.

Hvílíka hauka í horni eiga tvö mestu verðmæti landsins, mannauðurinn og einstæð íslensk náttúra, þar sem þær eru.

Björk hlaut Brit-verðlaunin

"Framsal ríkisvalds."

Í umræðunni núna er sífellt talað um "afsal fullveldis", þegar rætt er um hugsanlega grein í stjórnarskránni um "framsal ríkisvalds" eða nánar tiltekið "framsal lagaheimilda til alþjóðlegra stofnana."

Umræðan er nánast eingöngu á þann veg, að alls ekki megi setja ákvæði um slíkt í stjórnarskrá, því að í því felist missir fullveldis.

Sumir hnykkja á þessu með því að segja að slík grein væri landráð og þeir, sem að henni stæðu landráðamenn.  

Gott og vel, - ef menn líta svo á að "framsal lagaheimilda til alþjóðlegra stofnana" eða "framsal ríkisvalds" séu landráð, hafa þau verið stunduð samfellt frá árinu 1944, þegar Íslendingar gerðust aðilar að Alþjóðlegu flugmálastofnunninni og gengust undir það að hlíta reglum hennar eins og aðrar aðildarþjóðir, afsala íslenskum valdheimildum þar sem það átti við.

Þar var um að ræða framsal þessa afmarkaða ríkisvalds, enda er öll íslensk löggjöf um flugmál sniðin eftir þessum alþjóðlegu kröfum og stöðlum og ef við stöndum ekki við skuldbindingar okkar að þessu leyti, verðum við að hverfa úr þessu alþjóðlega samstarfi með þeim afleiðingum sem það hefur.

Listinn á "framsali ríkisvalds" er síðan orðinn ærið langur en hér skulu nefnd örfá dæmi af mörgum frá árinu 1944:

Aðild að Alþjóða flugmálastofnuninni 1944.

Aðild að Sameinuðu þjóðunum 1946.

Aðild að Alþjóðadómstólnum í Haag.  

Aðild að NATO 1949.

Varnarsamningur við Bandaríkin 1951.

Aðild að EFTA 1970.

Aðild að Alþjóða siglingamálastofnuninni.

Aðild að Hafréttarsáttmála Sameinuðu þjóðanna.

Aðild að Mannréttindasáttmála Sameinuðu þjóðarnna.

Aðild að Mannréttindasáttmála Evrópu.

Aðild að Mannréttindadómstólnun í Strassborg.

Undirritun Ríó-sáttmálans 1992.  

Aðild að EES 1994.

Lögfesting Árósasamningsins 2013.

Aðild að Parísarsáttmálanum 2015.

 

Allt þetta framsal valdheimilda til alþjóðastofnana og ótal fleiri samningar runnu í gegn, og í EES-málinu vantaði nógu skýr lagaákvæði til þess að hægt væri að skera úr um það hvort þjóðaratkvæðagreiðslu þyrfti og því nægði einfaldur meirihluti á Alþingi.

NATO-aðildin var keyrð í gegn á Alþingi án þess meiri hluti Alþingis teldi skylt að bera hana undir þjóðaratkvæði.

Samkvæmt viðkomandi lagagrein í frumvarpi stjórnlagaráðs hefði verið skylt að hafa þjóðaratkvæðagreiðslu um þetta "framsal ríkisvalds til alþjóðlegra stofnana."

Í lagagrein stjórnlagaráðs er ennfremur lagt bann við því að gera svona samninga nema að þeir séu afturkræfir, það er, að Íslendingar geti sagt þeim upp eða gengið úr samstarfinu.

Ekkert slíkt ákvæði er í núverandi stjórnarskrá.

Ef menn telja að ekki megi gera samninga á borð við þá, sem hér eru nefndir, væru þeir sjálfum sér samkvæmir með því að taka upp baráttu fyrir því að þeim verði sagt upp og Ísland dregið út úr þeim og því alþjóðasamstarfi, sem í þeim felst.

Þá fyrst nytu Íslendingar óskoraðs fullveldis.  

Falleinkunn stjórnarskrárnefndar

Áður hafa verið hljóðlátar vélar á vellinum.

Mikið var af því látið í dag þegar byltingarvélin Bombardier Q400 vélin nýja lenti, hve hljóðlát hún væri. Hávaði í flugvélum hefur lengi verið helsti ókostur þeirra og þess vegna eru þetta ekki aðeins tímamót hvað snertir stóraukinn flughraða og afköst, heldur einnig hve hljóðlát nýja vélin er bæði inni og úti.

Svo mikið atriði er hávaðinn, að á þeim árum sem færeyska vélin BAE 146 lenti og fór í loftið reglulega á vellinum varð hennar enginn var.

Ef tekið hefði verið viðtal á förnum vegi og fólk spurt hver væri stærsta flugvélin, sem notaði Reykjavíkurflugvöll allt upp í nokkrum sinnum í viku, hefði varla nokkur munað eftir færeysku vélinni, sem var hvorki meira né minna en fjögurra hreyfla þota sem tók allt að 88 farþega. 

Frumgerð vélarinnar, De Havilland Dash 8, kom til greina þegar Fokker F50 vélarnar voru keyptar fyrir aldarfjórðungi.

Helstu rökin fyrir að kaupa Fokkerinn voru að það væri stórlega endurbætt þrautreynd vél, framleidd hjá verksmiðjum sem nytu mikils trausts og væri því öruggustu seljendurnir.

Þetta reyndist rangt. Fokkerinn var hannaður um miðja síðustu öld og engin leið var að sníða af honum helstu gallana, þótt nýir hreyflar, sömu gerðar og aðrar vélar höfðu, kæmu til sögu.

Sem dæmi um ellimörk Fokkersins, þótt þrautreyndur væri, var að ATR 72 skrúfuþotan, sem var þá var orðinn helsti keppinautur F50 ásamt Dash 8, var álíka þung og Fokkerinn fullhlaðin, gat flutt 72 farþega eða rúmlega 20 fleiri en Fokker F50.

Og Fokker verksmiðjurnar reyndust ekki öruggari seljandi en það að þær urðu gjaldþrota nokkrum árum síðar.

Framþróunin í flugi á stuttum flugleiðum mun auka gildi Reykjavíkurflugvallar að mikum mun og einnig samkeppnishæfni skrúfuþotna við þotur á mun lengri flugleiðum en áður.

Markar tímamót í innanlandsflugi

Mikil búbót og hægt að spara enn meira.

Stórfelld lækkun eldsneytisverðs hefur verið mun drýgri búbót fyrir fyrirtækin, heimilin og efnahagslífið í heild en margan grunar.

Og það er hægt að gera enn betur.

Í næsta mánuði verður liðið ár frá því að ég hóf tilraun með að nota rafreiðhjólið Náttfara í stað bíls þegar ég kæmi því við.

Í upphafi stóð ég frammi fyrir löngum lista af mótbárum:

Það eru svo fáir þurrviðrisdagar að þetta gengur ekki upp.

Það er alltof vindasamt og kalt.

Það eru 10 kílómetrar frá heimili mínu niður að Hlemmi. Tekur allt of langan tíma.

Ég þarf yfirleitt að vera með það mikið með mér, tölvur og tæki, að þetta gengur ekki.

Ég er með veik hné og þau þola þetta ekki.

Allar þessar mótbárur hafa reynst rangar. Ég hef getað hljólað langflesta daga þessa tímabils.

Rigning hefur ekkert að segja og heldur ekki snjór eða vindur nema þegar allra verst er.

Það tekur aðeins 10 mínútum lengri tíma fyrir mig að fara þessa tíu kílómetra en á bíl.

Ef á þarf að halda get ég verið með þrjár töskur á hjólinu sem rúma alls 120 lítra. Get farið að ísskápsdyrum með allt og hlaðið hjólið í skrifstofuherbergi.  

Vegna þess að það er handgjöf á hjólinu get ég sparað hnén á þann hátt að ég ofgeri þeim ekki og eftir að ég byrjaði að hjóla á þennan hátt er ég orðinn skárri í hnjánum en ég hef verið í ellefu ár. Hressandi útivera og hæfileg áreynsla og hreyfing eftir óskum.

Og ég hef sparað á annað hundrað þúsund krónur í orkukostnað og borga engin opinber gjöld eða tryggingar.

Viðhald á reiðhjóli og afskriftir eru brot af því sem er á bíl.

 

Spara milljarða í bensín