Nýir möguleikar í stað þeirra sem hverfa.

Það hefur alltaf þurft hugkvæmni til að finna nýja möguleika í ferðaþjónustunni og leita uppi ný viðmið og þarfir.  

Í miðjum Eyjafjallajökulsgosinu óraði fáa fyrir þvi´að einmitt heimsfrægð þess myndi skapa alveg nýjan grundvöll undir flóðbylgju ferðamanna hingað til lands. 

Síðuhafi hafði fram að því unnið með erlendu sjónvarpsfólki, ljósmyndurum og þekktum útlendingum við að sýna þeim íslensk náttúruundur og aðstoða við að taka myndir af þeim, en í Eyjafjallagosinu einu varð þetta starf margfalt meira fyrir sjónvarpsstöðvar og aðra aðila frá tugum landa í öllum heimsálfum; og miklu stærra Grímsvatnagos árið eftir jók enn á þá kynningu landsins um allar álfur, sem varð grundvöllur af lengsta og mesta uppgangstímabili hér á landi. 

Fjaðrárgljúfur, Reynisfjara og flugvélaflak á Sólheimasandi voru alveg óþekkt fyrirbæri fyrirbæri, fram undir 2015, þótt þetta allt hefði áður verið sýnt Íslendingum í sjónvarpi. 

Það var ekki fyrr en útlendingar, einkum frægir útlendingar, mátuðu sig við þessa staði, sem þeir urðu á allra vörum. 

Nú hefur Covidfaraldurinn skapað enn meira umrót en eldgosin 2010 og 2011, og enda þótt erfitt sé á fljótu bragði að sjá nýja möguleika blasa við, eru þeir alveg örugglega fyrir hendi nú sem þá. 

Aðalatriðið er að virkja hugkvæmni og útsjónarsemi til þess að uppgötva þá og færa sér í nyt. 

Nú eigum við urmul hótela og annarra fjárfestinga umfram það sem var hér 2010. 

Jafnframt þessu þarf að endurskoða ýmislegt, samanber það sem rætt er um í grein í Morgunblaðinu í dag, þar sem bent er á eignahald Icelandair á fullkomlega óþörfu hóteli ofan í miðju hjarta Reykjavíkur, Víkurkirkjugarði, á sama tíma sem þetta sama fyrirtæki er að reyna að fá ríkissstyrk til að lifa veirufaraldurinn af. 

Við eigum nóg af öðrum nýjum hótelum til þess að byggja að nýju upp ferðaþjónustuna. 

 

Halda úti bílaflotanum í sumar

Stór veikleiki kínverska ríkisins kom í ljós.

Víetnamstríðið var fyrsta stóra styrjöldin þar sem fréttaflutningur fjölmiðla gaf til kynna grimmd og vitfirringu stríðsins.  

Síðan þá hefur orðið bylting í miðlun á samfélagsmiðlum, einkum í formi notkunar snjallsíma. 

Alræðisstjórn kommúnista í Peking hélt að hægt væri að beita svipuðum kúgunaraðferðum og alræðið hafði boðið upp á fram að því og fært henni möguleika á að fá þjóðina með harðri hendi til að marséra í takt í átt til umbyltingar í efnahagsmálum.

En hún gleymdi hinni hliðinni á peningnum, hinu nýja gildi netsamskipta og snjallsíma. 

Myndskeið snjallsíma einstaklinga, sem lekið var á netið, sýndu allri heimsbyggðinni samstundis hryllinginn, skelfinguna og örvæntinguna í Wuhan á sama tíma og kínversk yfirvöld reyndu að beita fyrri kúgunaraðgerðum með handtökum á læknum og myndatökumönnum alþýðunnar, sem sumir hverjir hafa ekki enn fundist á lífi. 

En þrátt fyrir að þetta liggi fyrir er munur á því sem fyrir liggur í þessu efni og rannsóknir hafa staðfest og því, að saka Kínverja um að hafa vísvitandi fundið þessa veiru upp til þess að dreifa henni sem mest um alla heimsbyggðina. 

Um það gildir hið fornkveðna: "Hver hagnast?" Rómverjar: "Qui bono?" Bandaríkjamenn: "Follow the money." 

Uppgangur kínverska hagkerfisins hefur byggst á dæmalausum hagvexti vegna framleiðslu fyrir margfaldaðan markað alþjóðavæðingarinnar. Meðal annars með sprengingu í umfangi netverslunar. 

Það blasir við að fáar þjóðir muni fara eins illa út úr COVID-19 faraldrinum og Kínverjar. 

Ástæðan er einföld: Faraldurinn drepur niður alþjóða viðskipti og framleiðslu fyrir alþjóðlegan markað. 

Þótt netverslun fari fram á methraða, á við gerðan kaupsamning eftir að flytja vöruna um hnöttinn þveran. 

Lítið dæmi er þriggja mánaða bið eftir rafhjólum frá Kína, en Kínverjar hafa haft yfirburði í slíkri framleiðslu eins og á mörgum öðrðum tæknivæddum sviðum. 

Ásakanir Donalds Trump um að Kínverjar hafi búið veiruna til og unnið að útbreiðslu hennar til að koma í veg fyrir endurkjör Trumps eru því barnalegar, svo ekki sé meira sagt. 

En hann virðist miða allt við sig sjálfan og þetta endurkjör og hefur með því afhjúpað veikleika sinn í fyrstu viðbrögðum hans við veirunni í febrúar og fram í mars, sem er önnur hliðin á peningi, þar sem hin hliðin er styrkleikinn sem virðist fást við að frekjast sem mest i sína eigin þágu. 

Hann virðist upptekinn við þetta eitt og skoða allt í því ljósi; að hann verði kosinn en Joe Biden ekki. 

Það er ekki álitlegt. 

„Mjög sterkar vísbendingar“ um uppruna veirunnar

Umræða út og suður, því miður, þrátt fyrir mikla samstöðu.

Þótt einstaklega góð en næsta óvenjuleg samstaða hafi ríkt í sóttvarnarmálum hér á landi, má sjá aldeilis kostulega umræðu á samfélagsmiðlum um að nánast allt, sem til dæmis var sagt á daglegum sóttvarnarfundi nú áðan með afar góðri og vandaðri þáttöku forseta landsins. 

Á samfélagsmiðlum má nefnilega sjá gerólíkar skoðanir, sem áberandi pistlahöfundar halda fram og byggjast á þeirri skoðun þeirra, að allur faraldurinn sé byggður á blekkingum vinstri manna, sem miði að því að blása upp rangar dánartölur sem hugsanlega verði afhjúpaðar á næstu mánuðum

 

Sem sagt: Eitthvert hroðalegasta alþjóðlega samsæri sögunnar. 

Fyrirmynd mátti að vísu sjá eftir Hrunið 2008, sem nokkrum árum síðar var talað niður með orðunum "svokallað hrun", en þessi umræða núnar kemur bæði fyrr og gengur enn lengra en umræðan um Hrunið. 

Þótt kannski sé gott að vona, að þessi samfellda umræða núna um að faraldurinn sé að mestu tilbúningur sé aðeins langdregin kaldhæðni eða djók, er ansi langt gengið.  

 

Sumar breytinganna komnar til að vera

Eitt rafknúið farartæki: Tíu þúsund lítrum af olíu safnað á hverjum áratug.

Það er hægt að skoða ýmis atriði frá tveimur áttum. Dæmi um það er þegar eldsneytisknúið farartæki er lagt til hliðar og farartæki knúið rafmagni tekið til sömu nota í staðinn. 

Segjum að þetta sé meðalstórt farartæki, bíll knúinn bensíni eða oliú og hefur eytt um átta lítrum af bensíni eða olíu á hverja hundrað ekna kílómetra, en það telst vera aðeins fyrir neðan meðallag í bílaflotanum. 

Og eknir eru 12500 kílómetrar á ári á þessum eina bíl Þá minnkar eldsneytisnotkunin samtals um 8 x 125 lítra á ári, en það eru 1000 lítrar á ári. 

Þúsund lítrar af olíu á ári eru óhreyfðir, eða tíu þúsund lítrar á áratug. 

Hvað verður um þessa þúsund lítra? Jú, eru geymdir í stað þess að þeim sé brennt. 

Verður hluti af bókstaflegum olíusjóði, olíu sem kynslóðir framtíðarinnar fá til varðveislu; eða brennslu ef sú yrði ákvörðunin einhvern tíma í framtíðinni. Varaafl, ef í harðbakkann slægi. 

Þetta atriði hafur þann kost fram yfir það atriði að spornað sé gegn loftslagsbreytingum, að vantrúarmenn geta stofnað til deilna um þær, en engan veginn til deilna um eðli þess að spara eldsneyti og geyma það í stað þess að sóa óendurnýjanlegri orku. 

Í stað bruðls með óendurnýjan orkugjafa verði til dæmis stefnt að því á heimsvísu að geyma helminginn af þeim forða hans á jörðinni, sem hægt væri að nýta, eins og nokkurs konar varasjóð eða neyðarsjóð fyrir ófæddar kynslóðir. 

Það má líka líta á bensínknúið léttbifhjól á líkan hátt, svo sem hjól með 125 cc hreyfli, sem eyðir aðeins um 2,2 lítrum á hundraðið. (Raunveruleg eyðsla síðuhafa í fjögur ár, miðað við íslenskar aðstæður) 

Það sparar tæppa sex lítra á hundraðið í ofangreindum útreikningi eða rúmlega 700 lítra á ári. 

Meðalfjöldi um borð í farartækjum í borgum er rúmlega einn maður, 1,1 til 1,2.

Hvert hjól getur tekið tvo.

Sparnaðurinn í rými hvað hjól og örbíla sést vel á myndunum með þessum pistli.  

Olían er geymd í Hvalfirði

Tyson var byrjaður að ryðga fyrir 32 árum, 22ja ára gamall.

Aðeins 19 ára gamall hóf Mike Tyson feril sinn sem atvinnuhnefaleikari undir styrkri handleiðslu frægs þjálfara, Cus D´mato, sem hafði þjálfað Floyd Patterson til þess að verða yngsti þungavigtarhnefaleikari sögunnar 1956. 

Tyson var vandræðagemlingur en Cus sá í honum efni i nýjan heimsmeistara, og varð honum á alla lund dýrmætari en faðir. 

Aðeins átta mánuðum eftir að Tyson byrjaði einstæðan glæsiferil og hreinsaði bókstaflega þungavigtardeildirnar hjá þremu samböndum og varð tvítugur yngsti þungavigtarheimsmeistari sögunnar, dó Cus, 1986, og með því hrundi grundvöllurinn, sem Tyson hafði staðið á. 

Þótt hann væri aðeins tvítugur, mátti strax sjá það aðeins tveimur árum síðar, að þrátt fyrir glæsilega sigurgöngu stefndi í afturför, einkum varðandi einstæðan hraða og hreyfanleika auk fádæma blöndu af kröftum, afli og hraða. 

Tyson var lágvaxnasti heimsmeistari í þungavigt síðan Tommy Burns hampaði titlinum 1908, en Burns hafði 1,88 m faðmlengd, en Tyson aðeins 1,80. 

Í bardaga við Frank Bruno vankaði Bruno Tyson með óvæntu höggi og þar mátti sjá kominn fram veikleiki hjá Tyson. Hann hafði verið á hátindi sínum þegar hann gekk frá Michael Spinks 1988 og sífelldur vandræðagangur hjá honum eftir að Cus'damato var allur hélt áfram að taka sinn toll. 

Og 1990 beið hann óvæntasta ósigur sögunnar, eftir að veðmálin höfðu verið 45 á móti einum, honum í vil. 

Tyson átti óvænta endurkomu 1995, en hélt titli sínum aðeins í eitt ár. 

Þá kom veikleiki hans í ljós í tveimur bardögum við Evander Holyfield, sem fann út hvernig væri hægt að sigra hann.  

Á bak og burt var hraður hreyfanleiki hans ("bobbing and veaving") og árásir hans voru fyrir löngu orðnar einhæfar og fyrirsjáanlegar. 

En enginn dró samt eins marga áhorfendur að sér allt fram til 2002, og þegar hann neyddist til að hætta 2003 hafði hann grætt meira en nokkur annar og einnig eytt meiru en nokkur annar. 

Nú er hann orðinn 53ja ára, og maður, sem var farinn að ryðga 24 ára, er auðvitað ekki einu sinni skugginn af sjálfum sér. 

Þá hrekkur frægðin jafnvel skammt. Til dæmis komu fáir til þess að horfa á síðasta bardaga Muhammads Ali 1981, og var hann þó ekki orðinn fertugur.  

 

Tyson á leiðinni í hringinn á ný

Illskiljanleg huglæg verðmæti.

Í gamla daga voru verðmæti miðuð við áþreifanlega hluti og hrikalegar upphæðir nútíma viðskipta lágu utan skilnings flestra. Þannig var talað um kýrverð, og jafnvel þótt kýr væru misjafnar, mjólkuðu mismikið og væru misjafnlega hraustar, voru verðmætabreytingarnar algerlega skiljanlegar. 

Nú er öldin heldur betur önnnur og verðmætamatið undirorpið svo ofsboðslegum sveiflum oft á tíðum, að það er oft ofar skilningi og rökvísi venjulegs fólks.  

Minnir það um sumt á skilgreiningu Péturs Einarssonar í stórmerku viðtali í Mannlífi á tvenns konar veruleika; raunveruleika og hugveruleika. 

Er nýyrðið hugveruleiki verulega áhugvert og bankar í þann grun síðuhafa, að auk þriggja viðurkennda vídda raunveruleikans sé þriðja víddinn, hugurinn eða andinn.  

Í netútgáfu Viðskiptablaðs Moggans hefur mjög verið sagt frá undraverðum viðskiptum í heimi rafmynda á borð við bitcoin, þar sem fullyrt er að "allir" geti orðið fyrirhafnarlítið að milljarðamæringum á aldeilis ótrúlegum viðskiptum, sem eru gersamlega pottþétt. 

Varðandi það koma í hugann tvær stökur. 

Önnur er erfit Bjarna Ásgeirsson, sem var alþingismaður og síðar sendiherra og orti þetta á tíma dýrtíðar og verðbólgu á skömmtunarárunum eftir stríð: 

 

Þar sem einn á öðrum lifir

efnishyggja verður rík. 

Þess vegna kemst enginn yfir 

ódýrt læri´í Reykjavík.  

 

Og í spurningaþætti Sveins Ásgeirssonar á þessum árum var kastað fram fyrriparti, sem Karl Ísfeld, að mig minnir, botnaði, svo að vísan varð svona:  

 

Gróði eins er annars tap, 

ýmsir beita táli - 

- Flosi brenndi´af bjánaskap

bæinn ofan af Njáli. 

 

Í báðum vísunum kemur fram ákveðið raunsæi, en í botni Karls kemur fram lýsing á gagnstæðu fyrirbæri, sem kalla mætti hugsæi.  

Og eitt tíst Elon Musks sem minnkaði virði Teslu um 2000 milljarða króna, langleiðina í alla árlega þjóðarframleiðslu Íslands;  gæti átt við það fyrirbæri.

Það setur setninguna "gróði eins er annars tap" í ákveðið ljós, sem veldur pælingum varðandi það að "allir" geti á sáraauðveldan hátt orðið milljarðamæringar í eins konar leik með rafmyntina bitcoin. Spurningin vaknar: Hvernig geta "allir" grætt svona hrikalega án þess að það sé ekki einhver eða einhverjir, sem borga fyrir það með tapi sínu? 

Tíst þurrkar út 14 milljarða dala

Lítur ekki vel út með Boeing 737 Max.

Fróðlegt er að skoða það sem samfélagsmiðlar og fjölmiðlar almennt geta upplýst um stöðu mála hjá Boeing flugvélaverksmiðjunum varðandi Boeing 737 Max þoturnar. 

Allar helstu fréttaskýringar rannsóknarblaðamanna hafa verið á eina lund: Allar götur frá því rétt fyrir síðustu aldamót, þegar Boeing og McDonnel Douglas runnu saman, hefur verið hæg breyting í gangi hjá þessu stolta fyrirtæki í þá átt að láta hagsmuni hluthafanna og Wall Street fá æ meiri forgang á kostnað hinnar fyrrum rómuðu vandvirkni í smíðinni og öryggismálum. 

Ein krafan var sú, að dreifa framleiðslunni sem allra mest í samræmi við lægstu tilboð í einstaka hluta vélanna, þótt í mörgum tilfellum væri um að ræða fyrirtæki á svæðum, þar sem engin hefð var til varðandi flugvélaframleiðslu og mest lagt upp úr sem ódýrustu vinnuafli og ómenntuðu. 

Fyrsta áfallið sem var afleiðing af þessu varð fyrsta stóra fjárfestingin á nýrri öld, Boeing 787 Dreamliner, þar sem hver frestunin af annarri varð vegna seinkana, galla og vandræða, þar sem mátti þakka fyrir að ekki fór illa. 

Þetta ferli tók meira en þrjú ár, og þegar rannsóknarblaðamenn líta nú yfir sviðið sést, að virtist hafa stefnt óhjákvæmilega í eitthvað í líkingu við Boeing 737 Max. 

Rót vandans var aldur tveggja þotna, Airbus 320 og Boeing 737, þar sem sú fyrrnefnda var hönnuð um 30 árum á eftir grunngerð Boeing 737, sem var skrokkuþversnið fyrstu Boeing 707, sem var fyrsta farþegaþotan í heiminum, sem heppnaðist nógu vel til að taka forystu í flugvélasmíði. 

Þetta kom ekki svo mjög að sök fyrr en það fór að koma til góða fyrir Airbus þotuna, að hún var öll aðeins rýmri en Boeing mjóþoturnar, en Boeing 737 varð engu að síður lang mest selda þota heims. 

En þegar smiðaðir voru miklu sparneytnari hreyflar en áður höfðu þekkst og urðu ómissandi í flug þeirra þotna, sem stórvaxandi fjöldi flugfarþega notaði, kom í ljós, að mun rýmra var fyrir þá á vængjum og miðhluta Airbus Neo en á gamla Boeing miðhlutanum. 

Þetta sést vel þegar skoðaðar eru myndir af þessum tveimur þotum. 

Boeing átti erfitt val:  Annars vegar að hanna nýja þotu með ærnum kostnaði og mikilli seinkun á sölu, auk þess sem slík þota þurfti nýja aukalega þjálfun flugliða og nýrra flugherma. 

Hins vegar sá kostur að troða nýju hreyflunum undir vængina á gömlu góðu 737, en vegna þrengsla var ekki rými fyrir nógu langan lendingarbúnað undir kviðnum heldur varð að flytja hreyflana framar og ofar á vængina en verið hafði. 

Það kostaði hins vegar, að vinna þyrfti á móti breyttum þyngdar- og aflhlutföllum með því að útbúa flókinn tölvubúnað, MCAS, sem gripi í taumana ef þotan leitaði í ofris í klifri. 

Vandinn við þetta var sá, að gera sem minnst úr þessu atriði þannig að hægt væri að komasst hjá því að endurþjálfa flugmenn og endurhanna handbækur og flugherma. 

Í ljós hefur komið að til þess að komast í gegnum þetta þurfti að leyna Flugmálastjórn Bandaríkjanna FAA sumum atriðum í þessu sambandi og leyna það líka fyrir flugmönnunum sjálfum. 

Ofan á þessa tilhneigingu til að setja öryggið sífellt skör lægra hjá Boeing kom tregða við að gera neitt þegar fyrra stórslysið af tveimur reið yfir í Indónesíu. 

Fyrir bragðið varð annað stórslys aðeins nokkrum mánuðum síðar. 

 

FAA hafði líka orðið það flækt í ástandið, að þar á bæ virtust ekki hringja neinar bjöllur, svo að aldrei þessu vant var það ekki FAA, sem reið á vaðið með að setja flugbann á Max þoturnar eins og venjan var með bandarískar flugvélar. 

Síðan þessar dæmalausu ófarir dundu yfir hefur Boeing 787 vandræðasagan endurtekið sig hvað snertir sífelldar frestanir á lausn vandans. 

Þeir, sem fjallað hafa um málið utan frá, eru ekki vissir að loforð nýs forstjóra í stað þess sem fór halloka fyrir rannsóknarnefnd Bandaríkjaþings, um að alveg nýjar aðferðir verði teknar upp í stjórnun og stefnu þessa fyrrum stolta og virta fyrirtækis, muni ganga eftir. 

Ástandið sem ríkti, hafði grafið um sig hægt og bítandi í meira en 20 ár, og það sé gríðarlegt átak fólgið í því að söðla um hjá jafn stóru fyrirtæki, sem er með framleiðslu á vélum sínum jafn víða um lönd og Boeing. 

Síðuhafi hefur frá upphafi þessa máls verið svartsýnn á töfralausn í þessu erfiða máli. 

Hættan er mikil á því að jafnvel þótt pantanir á Boeing 737 Max hafi slegið öll met, stefni í það að hætta við að slást við grundvallarvandamál svo margra nýrra flugvéla; að ekki sé hægt að fljúga þeim við allar aðstæður af fullu öryggi. 

Ástæðan er sú, að þegar Airbus 320 Neo og Boeing 737 Max eru bornar saman, getur hin fyrrnefnda flogið af öryggi án nokkurs aukabúnaðar við öll skilyrði, en það getur Boeing 737 Max ekki nema með svo flóknum aukabúnaði, að alveg ný hætta skapast á því að áður óþekkt ástand skapist um borð. 

Það sem gerir þetta enn verra er að vegna hins mikla vaxtar í fluginu hefur aldur flugmanna lækkað, en reynsla er nauðsynlegur þáttur í flugöryggi og hættan felst að miklu leyti í því að flugmenn hafa orðið að leysa flókið úrlausnarefni á skelfilega fáum sekúndum. 

Á einfaldara mannamáli má orðað þetta svona varðandi MCAS búnaðinn með orðum Henry Ford: 

"Það sem ekki er í farartækinu bila aldrei." 

Að minnsta kostir gildir því miður það í þessu máli, að það þurfi að vera viðbúinn hinu versta en vona það besta. 

  

Icelandair stefnir að því að safna 29 milljörðum

Ný staða fyrir nýja möguleika sýnir mikilvægi árangurs gegn veirunni hér.

Þegar afleiðingar kórónaveirufaraldsins fara að dvína verður til alveg nýtt ástand í löndum heims. Fyrsta spurningin í milliríkjaviðskiptum og samvinnu verður: Hvernig er heilbrigðisástandið í landinu?

Í ljósi þess skyldi ekki vanmeta þá nýju möguleika sem góð frammistaða Íslendinga og gott ástand hér á landi geta gefið á ýmsum sviðum. 

„Síminn hefur ekki stoppað“

Er þetta bara ekki annað djók, kaldhæðni?

Ný fyrsta heimsfrétt einu sinni enn af blaðamannafundi Bandaríkjaforsetia. Hann klikkar ekki. Sker sig alveg úr með það. 

Hann virkaði afar sannfærandi um daginn þegar hann sagði beint framan í myndavélarnar að með því að beita útfjólubláum geislum og sótthreinsivökvum innvortis á COVID-19 veiruna væri hægt að drepa hana á einni mínútu.  Og málið, sem heimsbyggðin hefði skolfið yfir, þar með dautt í bókstaflegri merkingu. 

Hann virkaði ekki síður sannfærandi á blaðamannafundi þar áður þegar hann endurtók það aftur og aftur, að hann væri að bjarga meira en milljón Bandaríkjamönnum frá bana, verða lífgjafi fleiri manna en hefðu látið lífið í öllum styrjöldum Bandaríkjamanna frá upphafi!

Endurtók það líka aftur og aftur.  

Þegar þeir, sem taldir eru hafa mestu þekkingu á sviði bráðdrepandi vökva og innvortist beitingu á útfjólubláum geislum brugðust strax ákveðið við inum fáránlegu fullyrðingum um innvortis áhrif sótthreinsi og sterkra hreinsiefna, var forsetinn fljótur að snúa við blaðinu og sagði að hann hefði ekkert meint með þessu; þetta var bara kaldhæðni, þ. e. leikur, djók. 

Nú liggur fyrir að Bandaríska leyniþjónustan segir engar sannanir fyrir því að Kínverjar hafi búið COVID-19 til, en Trump segist vita betur. Alveg viss í sinni sök, þótt hann geti reyndar ekki upplýst í hverju það liggi.  

Rekur það ekki nánar.  Enda aldrei að vita nema það og hótanir að refsa Kínverjum með auknum tollum sé bara kaldhæðni, djók? 

Um alla heimsbyggðina koma leiðtogar ríkja fram og tala við þjóðirnar sem þeir hafa valist til að stjórna. 

Enginn þeirra virðist á svona plani, svo að vitað sé. Og kemst fyrir bragðið í sviðsljós heimsins aftur og aftur. 

 

Segir hægt að sanna að veiran komi af rannsóknarstofu