Miklar kröfur til nútíma óperusöngfólks.

Það var viss upplifun í því að sjá og heyra óperuna Brothers í Hörpu í gærkvöldi. Hún dró vel fram þá framþróun og auknu kröfur sem eru í gangi á óperusviðinu til allra þátta slíkra verka. 

Óperan er 100 mínútna löng og án hlés, en flæði verksins krafðist slíks. 

Efni óperunnar er nátengt vaxandi grimmd í hernaði, sem sést hefur síðustu árin í Sýrlandi og víðar og höfðar að því leyti afar sterkt til óperugesta, sem lifa við hrylling frásagna og mynda af villimennsku nútíma styrjalda. 

Í sviðsetningu, útfærslu, söng og leik eru gerðar sívaxandi kröfur, sem gerðu það að verkum á sýningunni í gær, að það myndaðis tvöföld spenna í lokin, ekki aðeins varðandi framvindu söguþráðarins, heldur einnig hvernig afar vandasömum og dramatísku lokakafla myndi hreinlega reiða af, svo miklar kröfur sem hann gerði til allra þátta í viðamikilli og fjölmennu óperu. 

Það reyndi til hins ítrasta á færni og leikhæfileika aðal söngfólksins, sem stóðst prófið með mikilli prýði í atriði þar sem minnstu mistök máttu ekki gerast.

Fyrir gamlan leikhúshund eins og mig var þetta upplifun sem færði manni endurnæringu.  

Frétti af verðlaununum frá sviðsmanni

Kemur við kaun Vesturveldanna.

Það yrði heldur betur handagangur í öskjunni ef óvænt og fýlukastleg ummæli Trumps um að fella niður alla tolla og allar verndarívilnanir fyrir landbúnað og fleira yrði að veruleika. 

Hvað landbúnaðarkerfi vestrænna þjóða snertir, felst í stuðningi við landbúnað þessara þjóða einhvert mesta óréttlæti heimsbúskaparins, svo mikið, að svonefnd þróunarhjálp er eins og dropi í hafið. 

Með þessu umfangsmikla kerfi er íbúum þróunarríkjanna meinað að nýta sér hagkvæmni loftslags og gróðurs til að komast inn á hinn þrælverndaða markað hjá þróuðu ríkjunum. 

Trump veit ósköp vel að með því að kasta fram algerri niðurfellingu verndartolla og stuðnings við landbúnaðarkerfi Vesturlanda er hann að tala um mál, sem er að vísu réttlætismál, en verður því miður aldrei samþykkt rétt sisvona. 

Franskir bændir hafa farið í hópferð á dráttarvélum til Parísar út af minna. 

Í lok Seinni heimsstyrjaldarinnar áttu Kanar um tvennt að velja: Að láta Evrópu eiga sig og taka þar með áhættu af því að þar færi allt í kaldakol með ómældu tjóni fyrir alla, - líka Bandaríkin. 

Eða að veita Marhsallaðstoðina og stuðla að niðurfellingu tolla. Í ljós kom að þessi kostur var ekki aðeins miklu betri en hinn, heldur högnuðust allir á honum, - líka Bandaríkin. 

Trump: „Engar hindranir“

Barðist Sigríður í Brattholti "gegn mannlífi og framförum?"

Þegar Sigríður í Brattholti barðist gegn því fyrir réttri öld að Gullfoss yrði virkjaður, áttu Íslendingar enn nær ekkert rafmagn í vegalausu landi. 

Þá voru röksemdirnar fyrir virkjuninni kunnuglegar: Nauðsynleg atvinnuuppbygging og atvinnusköpun auk samgöngubóta og gnægðar af raforku. Ef ekki yrði virkjað, væri voði fyrir höndum. Ekkert gæti komið í staðinn. 

Þó eru ekki til gögn um það að skrifað hafi verið um baráttu Sigríðar: "...hefur um langan aldur barist með öllum tiltækum ráðum gegn mannlífi og framförum..." 

En það gera menn hikstalaust núna í umræðum um virkjanamál á Vestfjörðum. 

Á tímum Sigríðar vantaði rafmagn, en nú framleiðum við Íslendingar fimm sinnum meira rafmagn en ef við þurfum til eigin fyrirtækja og heimila og erum á meðal tekjuhæstu þjóða heims. 

Ef Gullfoss hefði verið virkjaður hefði líklega farið fyrir honum líkt og frægasta fossi Noregs, Rjukan, sem þjóðhöfðingjum annarra landa var sýndur meðan hans naut við, svo sem Lúðvíki Frakkakeisara. 

Það er athyglisverð tilviljun að Rjukan er sama nafn og Rjúkandi í Hvalá.  

Eftir virkjun hins norska Rjúkanda kemur þar varla nokkur maður til þess að horfa á bert bergið þar sem fossinn naut krafta sína fyrrum. 

Að því leyti til malar fossinn ekki sama gull og Gullfoss gerir með því að vera mjög mikilvægur hluti í aðdráttarafli fjölsóttustu ferðaleiðar Íslands. 

Þegar Rjúkandi og Drynjandi hafa hlotið sömu örlög og norski Rjúkandi verðu kippt fótum undan því að syðri hluti Drangajökulshálendisins fái að mala gull af sama toga og Gullfoss. 

Þessi syðsti hluti mögulegs þjóðgarðs á milli Djúps og Stranda allt norður um Hornstrandir verður sviptur þeirri sérstöðu sem felst í fossa- og smávatnalandslagi Ófeigsfjarðarheiðar, sem kallast á við Drangajökul. 

Foss í oss

Óraunsæ afstaða, - og til eilífðarnóns?

Sovétríkin færðu alla Austur-Evrópu í raun undir hervald sitt eftir Seinni heimsstyrjöldina í krafti samninga við Vesturveldin sem Stalín túlkaði á annan veg en Roosevelt og Stalín. 

Kalda stríðið stóð næstu rúma fjóra áratugi en samt var haldið sambandi við Sovétrikin á marga lund, meðal annars með ýmsum samningum um kjarnorkubúnað risaveldanna. 

Rússland hefur um langa hríð verið í hópi stærstu iðnríkja heims en nú er hernám Krímskagans látið ráða því að Evrópuríkin haldi Rússum fyrir utan G7 hópinn. 

Ef ætlunin með þessu er að fá Rússa til að sleppa völdum á Krimskaga virðist það vera algerlega óraunsætt. 

Rússar réðu yfir skaganum til ársins 1964 og fórnuðu meira en 50 þúsund hermönnum í Krímstríðinu um miðja 19. öld til þess að viðhalda völdum sínum þar. 

Samningar Bandamanna um skipan mála eftir Seinni heimsstyrjöldinni voru gerðir i Jalta, og það var varla tilviljun. 

Þegar Krústjoff stóð fyrir því að færa skagann undir Ukraínu voru forsendur allt aðrar en síðar varð, - Úkraína var hluti af sambandsríki þar sem Rússar báru ægishjálp yfir aðrar þjóðir og ríkinu var miðstýrt frá Kreml. 

Færsla skagans yfir til Ukraínu breytti engu um hernaðarlega stöðu á skaganum með herskipahöfnina Sevastopol sem þungamiðju. 

Þegar komið var fram á annan áratug þessarar aldar var staðan gerbreytt, - hörð átök voru í Ukraínu þegar sókn ESB og NATO til austurs virtist vera farin að teygja sig inn í landið sem er álíka mikilvægt fyrir öryggishagsmuni Rússa og Kanada eða Mexíkó eru fyrir Bandaríkjamnn. 

Eða eigum við að segja suðausturríki Bandaríkjanna frá Floridaskaga norður fyrir herskipahöfnina Norfolk. 

Það virðist fullkomlega óraunsætt að ætla, að Rússar muni sleppa tökum á Krímskaganum og vaxandi ýfingar út af honum eru einungis til hins verra. 

Ekki hefur verið að sjá merkjanlega andstöðu íbúa Krímskaga við endurheimt yfirráða Rússa yfir skaganum, og í austasta hluta Ukraínu eru afar mikilvæg iðnaðarsvæði. 

Á móti endurkomu Rússlands í G7-hópinn

Þegar heildin er betri en summan af einingunum.

Íslenska knattspyrnulandsliðið er gott dæmi um það þegar einingum, í þessu tilfelli mönnum, er raðað saman í heild, sem verður betri en summan af einstaklingum í því. 

Þetta getur raunar átt við mörg fyrirbæri.  

Annað gott dæmi eru kórar og sönghópar. 

Bestu söngkvartettar Íslands voru ekki skipaðir bestu söngvurum þjóðarinnar heldur jafnvel alveg ólærðum mönnum. 

MA-kvartettinn naut þess til dæmis að Jón frá Ljárskógum var með einstaklega mjúka og þýða bassarödd sem myndaði mjúkan botn, sem "klæddi" og "límdi hinar raddirnar saman. 

Kvartettinn dó þegar Jón dó, kornungur. 

Einu sinni fengu menn þá frábæru hugmynd að búa til afburðasöngkvartett með því að raða í hann fremstu óperusöngvurum þjóðarinnar. 

Hann hét auðvitað einsöngvarakvartettinn sem var réttnefndi, - því miður, ef svo má orða það. 

Það mistókst hefnilega að gera þennan kvartett að því sem til stóð, þótt hann fengi afburða stjórnanda og útsetjara. 

Raddirnar runnu ekki seman í mjúka heild og blönduðust saman í einn fjórradda hljóm, heldur heyrðust raddir hvers um sig langar leiðir, - að þetta voru einfaldlega fjórir einsöngvarar. 

Jafnvel var haft á orði að þetta væri einhver slakasti kvartett landsins. 

Mörg fleiri dæmi má nefna um að heildarútkoman verði stærri en summan af einstökum atriðum. 

Cessna 172 Skyhawk er mest selda flugvél heims og með minnstu slysatíðni lítilla véla. 

Samt er hún ekki hraðskreiðust, aflmest, rúmbest, klifrar best, burðarmest, sparneytnust eða lætur best að stjórn. 

En þegar öllu atriðin eru lögð saman kemur samt út flugvél, sem hefur sannað gildi sitt með vinsældum sínum, ekki síst fyrir það hve "fyrirgefandi" (forgiving) hún er gagnvart mistökum flugmanna við stjórn hennar. 

Hönnuðurinn, Clyde Cessna, hafði engin vindgöng, tölvur eða önnur tækniundur nútímans þegar hann hannaði 2ja sæta vélina Cessna 140 og 4ra sæta vélina Cessna 170, sem eru grunnurinn að Cessna 150, 152, 172, 182, 206, 207-8 og 210. 

Þrjár þessara véla eru mest seldu flugvélar sögunnar. 

Beechcraft gerði atlögu að Skyhawk með Beechcraft 123 Musketeer/Sundowner sem var með nýtísku "laminar flow" vænglagi á litlum vængjum, sem áttu að auka hraðann. 

En út úr þessu kom vél, sem var hægfleygari, með mun meiri ofrishraða og leiðinlegri að fljúga en Skyhawk og atlagan mistókst herfilega. 

Svipað gerðist með tvöfaldri atlögu Beechcraft og Piper með tveggja sæta vélum gegn Cessna 152. 

Vængirnir á þessum splunkunýju vélum voru með NASA vænglagi (supercritical) og breiðari sætum. 

Samt afkastaði gamla 150/152 betur að öllu leyti, var þar að auki öruggari og stóð uppi sem sigurvegari.  

Ekkert lið eins og Ísland

Stórum beitarsvæðum haldið í gíslingu áratugum saman.

Góðu heilli áttuðu menn sig á því hér á landi að ekki var nóg að taka upp reglur um sjósókn og verndun fiskistofna til að koma í veg fyrir ofveiði. 

Lykillinn að árangri voru nægilega góðar rannsóknir og eftirlit, en slíkt var þó til lítils ef ekki var hægt að beita úrræðum til að stöðva brot á reglum um fiskveiðar. 

Hins vegar virðist skorta á slíkt á mörgum misjöfnum sviðum þegar kemur að dýrahaldi á landi, og gildir það ekki aðeins um hættuega hunda heldur skaðlega beit bæði hrossa og sauðfjár. 

Þegar ég hóf að kanna þau mál í dagskrárgerð og sjónvarpsfréttum fyrir fjórum áratugum voru ákveðin svæði illa ofbitin víða um land. 

Víða var níðst mjög á einstökum jörðum og afréttum en jafnvel þar sem verst var farið fram, gat Landgræðslan engan veginn beitt sér í líkingu við Fiskistofu varðandi ágengar fiskveiðar, vegna þess að öll lagaleg úrræði skorti. 

Sums staðar kveður svo rammt að þessu enn, að síðustu fjörutíu ár hefur engu fengist um þokað. 

Myndir og fréttir af hinu nídda landi hafa engu skilað. 

Engu myndi breyta þótt farið væri aftur að stað með umfjöllun og myndbirtingar. Þessi svæði yrðu enn verr útlítandi en þegar farið far í hinar gagnslausu kvikmyndtökuferðir fyrir allt að 40 árum.  

Hundur hélt hverfi í gíslingu

Undanteking sem sannar regluna?

Merkilegt má teljast hve margir þeirra, sem telja sig berjast fyrir kristnum gildum og frelsi einstaklingsins, eru manna harðastir þegar kemur að því að lögreglumálum hvers konar og persónunjósnu í anda KGB og STASI. 

Þvert ofan í boðskap Krists um umburðarlyndi, skilning og fyrirgefningu til handa iðrandi syndurum, eru við lýði í landi frelsisins svo hræðilega harðar refsingar að undrun vekur. 

Donald Trump boðaði herta stefnu i þessum málum í framboðsræðum sínum, en hefur nú gert undantekningu og baðað sig í þráðu sviðsljósi. 

Er það vel, en eftir er að sjá hvort þetta verður undantekningin, sem sannar regluna. 

Hvað mun Trump ganga langt?

Hætta á afleiðingum í nokkur ár.

"Ég var litið barn" orti Steinn Steinarr og ég var lítið barn þegar smiðu tók mig upp, ca fjögurra ára gamlan, á verkstæði, sem ég var staddur á með föður mínum,  setti mig ofan í kistu og lokaði henni. 

Faðir minn var nærstaddur og flýtti sér að opna kistuna, en sagði mér síðar að hann hefði aldrei heyrt mig öskra svona, ekki einu sinni þegar ég datt þetta sumar á höfuðið í Þingvallahrauni og fékk sár á höfuðið svo að saum þurfti nokkur spor. 

Afleiðingarnar af gjörningi smiðsins komu í ljós tveimur til þremur árum síðar þegar ég fékk óskaplegar martraðir á nóttunni, sem lýstu sér í því að ég upplifði í þessum martröðum að veggirnir, loftið og loks rúmið sjálft, eftir að hafði skriðið undir það, voru að leggjast yfir mig og kremja. 

Faðir minn vaknaði í eitt skiptið og huggaði mig og róaði og þá hurfu þessar martraðir. 

Þarna var hann að veita mér áfallahjólp. 

Solon Brimir, sem sagt er frá í tengdri frétt, þarf að annast um mið hliðsjón af því sem kom fyrir hann. 

Þegar ég fékk martraðirnar mundi ég ekkert eftir atvikinu á smíðaverkstæðinu, en það hafði farið niður í undirmeðvitundina. 

Þessi pistill er ritaður með bestu óskum um að vel rætist úr hjá Sóloni og fjölskyldu hans. 

 

 

Þetta hefði ekki þurft að gerast

Gerbreytt Grímsvatnahlaup. Kominn tími á næsta eldgos?

Sú var tíðin að hlaup úr Grímsvötnum niður í Skeiðará voru stærstu hlaupin undan íslenskum jöklum. 

En gosið í Gjálp norðan Grímsvatna 1996 gerbreytti þessu, vegna hins gríðarmikla bræðsluvatns úr gosinu sem fór niður í Grímsvötn og braust þaðan út rúmum þremur vikum síðar með stærsta hamfaraflóði hér á landi síðan í Kötlugosinu 1918.

Og í þetta sinn var hlaupið ógurlegast í Gígju, vestar á sandinum.  

Þetta varð ekki aðeins síðassta stóra Grímsvatnahlaupið heldur svanasöngur Skeiðarár. 

Skeiðarárjökull hefur hopað svo mikið að þessi jökulsá er horfin og hlaup koma því í Gígju í staðinn. 

En stærsta breytingin er sú að hamfarahlaupið 1996 var svo gríðarlega öflugt, að það reif útfallsleiðina í gegnum jökulinn við austurenda Grímsvatna í sundur og víkkaði það svo mjög, að miklu minni fyrirstaða er þar en áður var, og hlaupin því margfalt minni. 

Efri myndin hér að ofan var tekin yfir Grímsvötnum um miðja aðfararnótt 2. júní úr um 2500 metra hæð. 

Landslagið í botni Grimsvatnadældarinnar er einnig gerbreytt frá því eftir gosin 2004 og 2011. 

Jökullinn, sem sigur að dældinni hefur að mestu kaffært gígana. 

Það liðu sex ár milli gosanna 1998 og 2004, og sjö ár á milli 2004 og langstærsta gossins 2011. 

Nú eru liðin sjö ár, svo að það verður senn kominn tími á þessa virkustu eldstöð landsins.  

Von á hlaupi úr Grímsvötnum

Hafís rekur til hægri undan vindi.

Það hefur mátt sjá á gervitunglamyndum það sem af er þessu ári, að afar lítill hafís hefur verið á Grænlandssundi, - raunar aðeins tiltölulega mjó ræma upp við Grænlandsströnd. 

Af því korti af hafís norður af Vestfjörðum, sem nú er birt, er svo að sjá að um sé að ræða ís, sem hafi rifnað frá þessum fyrrnefnda ís vegna þrálátrar suðvestanáttar. 

Það hefur verið viðtekin skoðun að norðanátt beri helst ís til Íslands, en svo er ekki, því að vegna snúnings jarðar hrekur vindur ís um 30-50 gráður til hægri. 

Sama má segja um vindinn sjálfan þegar hann streymir frá hæðarsvæði inn í lægð, að hann beygir til hægri vegna snúninsts jarðar og fyrir bragðið verða til lægðir, sem snúa vindinum andsælis í kringum sig. 

Stífur norðaustanvindur hrekur hafís á Grænlandssundi til hægri og stuðlar að því að hann skili sér fljótt og vel meðfram ströndinni til suðvesturs.  

Hafís og ísjakar nálgast landið