Breiðafjörður, gleymt hugtak? Látrabjarg ómissandi hluti.

Svíar eiga sinn skerjagarð. Einhvern veginn er eins og Íslendingar hafi gleymt því að þeir eiga stórkostlega landslagsheild, sem heitir Breiðafjörður með sérstæðri blöndu af lífi og náttúrufari á ótal eyjum og magnaðri strandlengju. 

Einu sinni var Breiðfirðingafélagið i Reykjavík eitthvert öflugasta átthagafélagið í Reykjavík og rak meira að segja merkilegt samkomuhús við Skólavörðustíg, Breiðfirðingabúð. 

Smám saman virðist gildi Breiðafjarðar sem heildar hafa gleymst.  

Hafa ber í huga þrjú atriði umhverfisverndarmála: Vistkerfi, landslagsheild, afturkræfni. 

Friðlýsing og vernd Látrabjargs er ómissandi hluti af gildi Breiðafjarðar og leiðir hugann að fleiri verkefnum við fjörðinn, svo sem austar á norðurströnd hans, sem líka er suðurströnd Vestfjarðakjálkans.  

Friðlýsing er mikilvæg

Eitt einkennilegasta mál síðari ára.

Deila ALS og Icavia er eitt einkennilegasta deilumál síðari ára, bæði uppleggið og það hvernig málið hefur þróast. 

Það er eitthvað bogið við allt málið, það er sú tilfinning sem leikmenn fá við að sjá málavexti reifaða og sjá þau sjónarmið sem sett eru fram í því. 

Það er eitthvað bogið við þetta allt, er það ekki?

Hvað verður um þessa flugvél?

Ekki veitir af. Þótt fyrr hefði verið.

Fyrir tveimur áratugum var hægt að syngja þetta um verðmæti náttúruundra Íslands: 

"Við vitum ekki´enn að við eigum í raun 

auðlind í hraunum og söndum, 

sléttum og vinjum og urðum og ám 

og afskekktum, sæbröttum ströndum."

Jack D.Ives, þekktur vísindamaður sem vann lengi fyrir UNESCO vegna Heimsminjaskrár stofnunarinnar lýsti því í fyrirlestri fyrir tæpum 20 árum, að Vatnajökull og svæðið umhverfis hann ætti tvímælalaust heima á þessari skrá, sem vekur ekki einasta athygli á viðkomandi fyrirbæri um víða veröld, heldur skapar heiður fyrir land og þjóð sem síðan getur orðið hrein efnahagsleg auðlind í krafti frægðar og viðskiptavildar. 

Það var ekki fyrr en í kjölfar tveggja íslenskra eldgosa, sem skóku flugsamgöngur víða um lönd 2010 og 2011 sem náttúruundur Íslands komu landinu svo rækilega á kortið að af því spratt mesti efnahagsuppgangur í sögu landsins. 

Á síðustu níu árum hafa streymt inn í landið gjaldeyristekjur sem nema samtals tveimur til þremur þúsundum milljóna króna. 

Þess vegna veitir ekki af að huga að því að standa undir því hlutverki að varðveita og vernda þau verðmæti sem eru undirstaða þessarar verðmætasköpunar. 

Rannsókn hefur sýnt að fjárveitingar til þjóðgarða skila sér minnst tuttugufalt og það blasir við að þrír milljarðar innan við eitt prósent af því sem náttúruverðmætin gefa af sér. 

 

Þrír milljarðar til verndar náttúru

Litlu verður Vöggur feginn.

"Metánægja með Trump" segir í fyrirsögn um niðurstöður skoðanakannannar um ánægju eða óánægju með störf Donald Trumps. En þegar rýnt er í fréttina kemur í ljós að enginn forseti í sögu nútíma skoðanakannana hefur haldið jafnmörgum jafnóánægðum jafnlengi, en tölurnar eru: 

Ánægðir:  44%

Óánægðir: 53%

Ef jafn óhagstæðar tölur eru tilefni til að fagna fyrir Trump, má segja að hið fornkveðna gildi, að litlu verður Vöggur feginn. 

 

 

 

Metánægja með Trump

Mætti prófa járnkarlskast.

Þegar síðuhafi var í sveit sem strákur, reyndum við strákarnir á bænum að stunda sem flestar íþróttir. Frændinn á bænum bjó til skemmtilega þríhyrnigslaga mælistiku, sem líktist sirkli þar sem réttur metri var á milli oddanna. 

Með þessu mældi hann 100 metra og 400 metra til að hlaupa. Ellefu ára voru tímarnir og Hvammsmetið 17 sekúndur og 1 mín og 44 sekúndur.  

Búnar voru til heimasmíðaðar hástökks / stangarstökkssúlur og stangarstökkið framkvæmt með hrífulausu hrífuskafti. Kúla, kringla og bolti voru á bænum. 

Hvammsmetið þegar við vorum 12 ára var 1,44 m í stangarstökkinu og átti Dinni það. 

En langvinsælasta greinin var járnkarlskast. 

Það hafði þann kost, að það kostaði lítið rými og járnkarlinn var af staðlaðri stærð. 

Hvammsmetið var 7,44 m og karlinum hent með báðum höndum. 

En það var líka hægt að nota tvo aðra stíla, sama og í spjótkasti, eða að kasta "utanhandar."

 

Axarkast í Heiðmörk

Þegar "minna er meira" - og A320neo er meira en Max.

Flyadeal flugfélagið, sem hefur hætt við að kaupa Boeing 737 Max og hyggst kaupa Airbus 320 neo í staðinn,  er ekki eina flugfélagið sem vinnur í því að fara út í jafn rótttæka aðgerð.  

Í fréttum um daginn kom fram, að þessi kostur væri til skoðunar hjá Icelandair og miðað við langvarandi tryggð Icelandair við Boeing í 52 ár eru miklu fleiri flugfélög, sem ætluðu að kaupa Max, að skoða svipað skref. 

Áhrifin á innviði starfrækrslu og reksturs flugfélaga af því að nota ákveða gerð flugvéla, hafa mikil áhrif á reksturinn. 

Bæði Boeing og Airbus hafa lagt mikla áherslu á að samþætta rekstur véla af mismunandi gerðum sem allra mest.  Það á ekki aðeins við um gerð stjórnklefans og stjorntækjanna, sem getur verið hin sama á mörgum tegundum framleiðandans og dregið úr kostnaði við þjálfun og viðhalds réttinda flugliðanna, heldur á svipað um um viðhald vélanna. 

Flest flugfélög verða því að gera það upp við sig, hvort þau ætla að vera eingöngu með Boeing vélar eða eingöngu Airbus vélar, og ef Icelandair telur sig á annað borð knúið til að fara af Boeing 737 Max yfir á Airbus 320 neo, verður helst að stíga skrefið alla leið og fara með allan flotann yfir til Toulouse. 

Allt málið hefur snúist um nýja, stærri og mmiklu sparneytnari hreyfla, sem knýja bæði Max og Neo. 

Vegna þess að 737 var hönnuð fyrr, var það stefna hjá Airbus að samsvarandi vélar hjá þeim yrðu aðeins stærri á flesta lund. 

Það bitnaði á 737, og í staðinn fyrir að hanna nýja miðju vélar fyrir hærri hjólaleggi og nýtt og stærra stél, var ákveðið að færa hreyflana fram og upp á vængnum á róttækan hátt og leysa þannig vandamál vegna nýrra þyngdar- og lyftihlutfalla þotunnar án þess að þurfa að fara í gegnum dýrar breytingar og tímafrek breytingu á tegundarskráningu. 

En til þess að þetta væri hægt, þurfti að hanna´til öryggis mikið og flókið tölvustýrt sjálfstýringarkerfi, sem ekki þurfti á Áirbus 320 Neo. 

Dæmið hefði gengið upp ef kerfið hefði verið öruggt, en annað kom á daginn. 

Og endurteknar framlengingar á kyrrsetningu Max minna óþægilega á svipað ástand, sem entist í þrjú ár hér um árið varðandi Boeing 787 Dreamliner. 

Þess vegna blasir við óþægileg mynd við Boeing. Það er kaldhæðni örlaganna, að Airbus, sem í upphafi innleiddi tölvustýrt stýrikerfi (Fly-by-wire) og tók á sig að lækna barnasjúkdóma þess kerfis, en kom þannig út úr því að það hafði áhrif í öllum bransanum. 

En í tilfelli Max-vélanna virðist hafa verið gengið of langt í að setja hátimbrað og mikið tölvukerfi til að vinna gegn ókostum þess að hugsanlega er búið að breyta þotunni of mikið.

Og það má bregða upp einfaldri mynd: 

1. Að kaupa Airbus 320 Neo, sem þarf ekkert sérstakt og mikið tölvukerfi til að vinna gegn ókostum flugeiginleika. 

2. Að bíða eftir því að Boeing 737 Max geti flogið með því að nota "sérstakt og mikið tölvustýrt kerfi" til að geta flogið örugglega. 

Stundum er haft á orði við gerð listrænna verka: "Less is more," "minna er meira." 

Verkið verður betra við það vera minnkað. 

Og því verður ekki neitað varðandi Airbus 320 Neo, að tölvukerfi, sem ekki er þörf fyrir í þotunni, bilar aldrei, svo að notað sé afbrigði af speki Henry Ford. 

 

 

 

 

Hætta við kaup á MAX-vélum

Stilling kom í veg fyrir árás Ísraelsmanna á Írak. Hvað nú?

Í stríði Saddams Husseins við Bandaríkin og bandamenn þeirra reyndi hann að egna Ísraelsmenn til að blanda sér beint í stríðið, og lét Saddam gera eldflaugaárásir á Ísrael. 

Sem betur fór, fóru Ísraelsmenn að ráðum bandamanna sinna og stilltu sig um að svara árásunum, heldur einbeittu sér að því að skjóta írösk eldflaugarnar niður.  

Bandamenn sigruðu íraska herinn og hættunni á stórstyrjöld í Miðausturlöndum var bægt frá, því að víst er, að ef Ísraelsmenn fara í stríð í Miðausturlöndum, er fjandinn laus. 

Ástandið núna er miklu flóknara, og ekki bætir úr skák, að forseti Bandaríkjanna hefur sýnt, að aðeins tíu mínútur geti skipt sköpum um það, hvort hann ræðst á Íran. 

Ummælum Netnyahu kann að vera ætlað að hvetja aðildarríkin að kjarnorkusamningnum, sem ekki standa að refsiaðgrerðum Bandaríkjamanna, til að beita sér í málinu, en engu að síður eykst nú spennan á þessu svæði. 

Brugðist verði við af hörku

Leggjasigur enskunnar.

Enskan vinnur jafnt og þétt á, eins og sést í frétt af Íslandssiglingu, sem virðist hafa samanstaðið af mörgum leggjum.  

Vonandi verður væntanleg útrýming á íslenska orðinu áfangi með því að nota alltaf enska orðið "leg" aðeins áfangasigur,- afsakið, - leggjasigur. 

Nokkur vígi standa þó enn, en kannski styttist í það að sungið verði: 

 

..."Drottinn leiði drösulinn minn; 

drjúgur verður síðasti leggurinn."

 

Og spurningin er hve lengi orðið áfangi verður notað um hluta af námi, og nemendur fari að klára leggina í staðinn. 

 

 

a 

Síðasti leggurinn var skelfilegur

Ísinn, tákn tregðunnar og fleiri lögmála.

Það kann að vekja undrun hve mikinn hafís er stundum að sjá norðvestur af landinu þegar komið er fram á mitt sumar.

Stundum valda vestlægar vindáttir því og jafnvel norðvestlæg átt, því að vegna snúnings jarðar rekur ísinn ekki beint undan vindinum, heldur um 30 gráður til vinstri. 

En annað fyrirbrigði er sígilt:  Tregða. 

Í fyrirbærinu ís felst mikil tregða við hita- og birtubreytingum. Allir kannast við það hve seinlegt það getur verið að bræða ís í flösku, sem virðist ekkert gefa eftir í fyrstu, þótt heitt vatn sé látið renna utan á flöskuna. 

Svipað er að segja um klakann, sem snjór breytist í þegar hann er þjappaður af eigin þyngd eða öðru, að hann getur verið ótrúlega lífseigur. 

Á haustin birtist tregða í vatni á ísmyndun á vötnum.  

Þannig leggur mörg af stærstu vötnum landsins ekki fyrr en snjór er búinn að vera á jörðu í margar vikur í vetrarbyrjun. 

Getur það dregist fram yfir áramót á stundum, að vötn leggi. 

Fyrirbærið tregða virkar öfugt á vorin þegar ís bráðnar ekki á stórum vötnum fyrr en jafnvel nokkrar vikur eftir að snjóa hefur leyst á landi. 

Líta vötnin þá eins og hvítir flekkir í dökku landslagi.  

Það er tregða sem veldur því að heitasti dagur ársis að jafnaði er ekki um sumarsólstöður í kringum 20. júní, heldur mánuði seinna. 

Og miðað við sólstöður og sólhvörf vorar mánuði seinna heldur sen það vetrar á ný. 

Tregðan varðandi hafísinn er að jafnaði oft mun meiri en þetta. Hafísinn er ekki mestur um áramót að jafnaði, heldur á vorin.  Og minnstur að jafnaði á haustin. 

Silfurflotinn litinn augum úr lofti

"Heilög vé."

Þessi tvö orð notaði Guðni Ágústsson um Þjórsárver upp úr síðustu aldamótum, þegar uppi voru áform um svonefnda Norðlingaölduveitu. 

Orð Guðna vöktu athygli, enda sjaldan notuð opinberlega svo að það rati í fyrirsagnir.

Næst var það erlendur maður, einn helsti sérfræðingur Bandaríkjanna í nýtingu jarðvarma, gestur á 10 ára afmæli Ísor, sem notaði opinberlega hér á landi ensku orðin "sacrad earth" um þjóðgarðinn Yellowstone þegar hann hélt fyrirlestur um helstu jarðvarmasvæði Bandaríkjanna og sýndi kort af þeim á afmælismálþinginu. 

Jarðvarmasvæðin voru á kortinu táknuð með hringjum, misjafnlega ljósbláum, gulum eða rauðgulum, eftir því hve öflug þau væru sem hitavatnssvæði eða háhitasvæði. 

Einn hringjanna á kortinu vakti sérstaka athygli, langstærsti og eldrauðasti hringurinn vinstra megin fyrir miðju korti. 

Í lok fyrirlestursins benti bandaríski sérfræðingurinn á hringinn og sagði: "Þetta er Yellowstone, lang, langöflugasta háhitasvæði Bandaríkjanna, og þar er líka mikil vatnsorka. En við Yellowsone verður aldrei snert, þar eru heilög vé." ("sacred earth").

Þegar farið er yfir helstu undur veraldar í vönduðum erlendum bókum þar um, vekur athygli að hinn eldvirki hluti Íslands er þar ofarlega á blaði á sama tíma og Yellowstone kemst sums staðar ekki á blað. 

Og það var athyglisvert að ofangreind ummæli bandaríska sérfræðingsins vöktu enga athygli íslenskra fjölmiðla.

Undurfagur og sögufrægur félagsskapur