Tvöfalt fleiri banaslys á vélknúnum hjólum en bílum. Meginástæða:ekki edrú.

Fyrir næstum sjö árum hófst skipuleg könnun á þessari bloggsíðu á notkun mismunandi farartækja, ekki aðeins hvað snertir hagkvæmni og orkuskipti, heldur einnig slysatíðni. 

Hagkvæmnin og orkuskiptin skiluðu beinum árangri og niðrustöðu, en varðandi slysahættu var einfaldlega leitað upplýsinga á netinu um tölur erlendis. 

Eitt stakk fyrst í augu: Miðað við sambærilega notkun voru banaslys og alvarleg slys á vélhjólum tvöfalt tíðari en á bílum. 

En það sagði ekki alla sögu. Fyrir hreina tilviljun hafði einkanúmerið EDRÚ verið á Honda PCX léttbifhjólinu sem mest hefur verið ekið af þremur vélhjólum, rafreiðhjóli, rafknúnu léttbifhjóli (rafvespu) og Hondunni og þegar gúglað var um áhættu, kom í ljós, að megnið af lífshættumismuninum stafaði af því að rúmlega helmingur allra banaslysa var vegna ölvunar/fíkniefna, en aðeins um 15 prósent bílslysa. 

Ef síðan var bætt við næstu slysavörnum, skoraði skortur á notkun hlífðarhjálms hátt, en næst á eftir því komu skortur á aukalegri aðgæslu, ökklavörn, hnjávörn og handavörn. 

Ef ofangreind atriði voru ævinlega með í för, virtist notkun bíla og vélhjóla skora svipað hvað snerti tíðni lífshættulegra slysa. 

Rafhlaupahjólin hafa ekki komið við sögu í þessari ítarlegu könnun bloggsíðunnar, einfaldlega vegna þess, að síðuhafi hefur aldrei farið svo mikið sem einn metra á hlaupahjólum og fer ekki að byrja á því úr þessu. 

 

Verður upphaf hvellsins tæpum tveimur vikum fyrr einhver lærdómur?

Spá Vedurstofunnar um upphaf óveðursins, sem skall á á laugardagsmorgni 16. desember, stóðst í öllum meginatriðum, jafnvel nokkrum dögum fyrir þetta upphaf. 

Samt var eins og þetta óveður kæmi nær öllum að óvörum og sér ekki fyrir endann á því enn. 

Það var engu líkara en að menn héldu, að nóg væri að miða allan viðbúnað við að svona óveður skyllu bara á virkum degi, en ekki endilega á óheppilegasta tíma vikunnar, sem eru helgarmorgnar. 

Nú er aftur spáð með nokkurra daga fyrirvara um svipaðan hvell, og enn er það laugardagsmorgun, sem náttúruöflin velja. 

Nú hafa menn reynsluna af helgarhvelli og verður fróðlegt að sjá, hvort einhver lærdómur hafi dregist af undanförnum tveimur vikum.   

Kolófært á gamlársdagsmorgun

Loftslagshlýnun miðast við alla jörðina, - ekki smá hluta í rúmi og tíma.

Umræðan um hlýnun loftslags á jörðinni hefur að stærstum hluta falist í fáfengilegum ályktunum út af einstökum atriðum á einstaka stöðum eða afmörkuðum tímabilum, allt niður í örfáa daga og smáhluti eða staði. 

Mörg dæmi um þetta eru gráthlægileg.  

Þingmaður gekk inn til þingfundar á Bandaríkjaþingi með snjóbolta í hendi og kastaði honum inn í salinn sem sönnunarmerki þess að loftslag á jörðinni færi kólnandi en ekki hlýnandi. 

Íslendingar rýndi í hitatölur frá Stórhöfða síðustu ár og sagði í blaðagrein, að þær sýndu kólnun en ekki hlýnun á Íslandi. Ekki lét þessi greinarhöfundur þó þess getið, hvernig þessar hitatölur stemmdu við mikla rýrnun íslenskra jökla á sama tímabili.  

Þegar einstaka kuldaköst eða hlýindakaflar koma hér á landi skylmast kuldatrúarmenn og hitatrúarmenn með þessum mjög svo afmörkuðu atriðum, sem eru agnar ögn af lofthjúpi jarðar og segja hver um sig ekkert um heildarmyndina sem verið er að fjalla um.

Nóvember var með methita en desember með metkulda. 

Í flestum tölvulíkönum um þróun loftslags út þessa öld er því spáð, að á tveimur til þremur svæðum á jörðinni verði ekki hlýnun heldur jafnvel lítils háttar kólnun. 

Eitt þessara svæða er fyrir suðvestan Ísland. Viðfangsefnið varðandi lofthjúp jarðar er svo flókið, að líkurnar fyrir hvert svæði geta verið margar. 

Verður 71 árs kuldamet slegið?

Það eru til dæmi um snillinga á snjómoksturstækjum.

Nú er kominn 13. dagur mikilla snjóa eftir marautt haust. Áhlaupið brast á á óheppilegasta tíma, aðfararnótt laugardags, og í fyrstu dægrin komu i ljós miklar brotalamir víða við snjómokstur vegna galla á viðbragðskerfi við hann.  

Þegar hér á síðunni voru birtar myndir af snjómokstri einstaklings með strákústi og snjóskóflu, var þess ekki getið, að þessi einka snjómokstur var upphafið að hálfgerðu stappi við að hafa þennan bíl tiltækan.

Það kom til vegna þess að í þau tvö skipti næstu tólf daga, sem snjóruðningtæki kom inn á hið stóra bílastæði við 120 íbúða blokk þar sem þessi bíll var, var snjónum, sem mokað hafði verið úr stæði bílsins, mokað jafnharðan til baka þegar aðal aðgangssvæðið var rutt. 

Segja mátti að að stórum hluta hafi sama snjónum verið rutt fram og til baka í þessu óskipulagða ferli, alls fimm sinnum! 

Ófærðin við þessa stóru blokk er þeim mun bagalegri, að meðalaldur íbúanna er fólk á níræðisaldri og all margir á tíræðisaldri. 

Abending af hendi yfirvalda að allir ættu að moka sjálfir sín bílastæði sýndi því talsvert skilningsleysi á gildi þess að vinnubrögð séu skilvirk og að það er ekki hægt að ætlast til þess að fólk á tíræðisaldri fari út í svipaðan Bakkabræðramokstur í langvinnri stórhríð og raunin varð á með ýmsa bíla. 

Efsta myndin var tekin á jóladag, en aðrar myndir í dag. 

Og geta ber þess sem vel er gert, og það á við moksturtækið sem kom til starfa í nótt með sannkallaðan snilling við stýrið. 

Í stað þess að moka upp ruðningi sem lokaði stæðum, leitaði þessi moksturtækjastjóri uppi þau bílastæði sem voru full af snjó eða lokuð með ruðningum og fjarlægði hann á meistaralegan hátt.

Sums staðar ók hann moksturstækinu inn í stæði, sem voru svo þröng á milli bíla, að aðeins munaði ca. 5 sentimetrum að snjótönnin rækist í hliðarspegla bílanna við hliðina.

Staðið var álengdar með öndina í hálsinum yfir því, hve mjóu mætti muna að moksturstönnin rækist í speglana eða hliðarnar á bílunum! 

En hann smokraði tönninni af mikilli fimi inn í botn stæðisins, setti hana svo nir og dró hana aftur á bak út úr stæðinu og út á mitt auða svæðið, sem er á milli bílastæðisraðanna. 

Síðan ýtti hann þessum samansafnaða snjó upp í stóran haug við enda svæðisins. 

Stefnt er að því að setja hér inn myndir af þessu snilldarbragði. 

Það var innt af hendi um miðja nótt, en á neðstu myndunum er komnir fyrstu bílarnir, sem nýta sér "nýju" stæðin, eftir að farið ýmist verið fastir eða eigendurnir orðið að fjarlægja þá. 

Snjómoksturinn í nótt dugði aðeins á hluta stæðanna, en viðfangsefni moksturmanna eru ærin og æpandi um alla borg. 

Síðast þegar svona ástand myndaðist hér var til dæmis margra vikna bið á því að hórflað væri við himinháum snjóhaugum, sem búið var að moka upp.   

Stukku frá börnum í jólaboði til að bjarga fólki

Eiga einstakir bílstjórar að geta tekið sér lokunarvald yfir þjóðvegum landsins?

Bílstjórinn á rútunni, sem þveraði þjóðveg númer eitt, tók þar með þá ákvörðun upp á sitt eigið eindæmi að björgunarsveitir hefðu ekki lokunarvald yfir veginum og hélt bara áfram ferð sinni.  

Þessari valdatöku yfir veginum gátu björgunarsveitarmenn ekki hamlað, því að þeir töldu sig ekki geta farið með lögregluvald á staðnum. 

Bílstjórinn fylgdi valdatökunni eftir með því að festa bílinn aftur á veginum og loka honum kyrfilega með því í annað sinn. 

Það virðist hafa haft þá niðurstöðu í för með sér, að hvar, sem hann færi um þjóðvegi landsins hefði hann í raun það vald að loka vegum hvar og hvenær sem væri að eigin geðþótta.

Eðlilega gáfust sjálfboðaliðarnir í björgunarsveitunum upp fyrir hinum staðfasta bílstjóra. 

Þjóðvegur númer eitt er hins vegar eign landsmanna allra, og nú er spurningin, hvort þessi þjóðareign eigi að að vera í raun eign einstakra bílstjóra og sæta lokunum í samræmi við geðþjóttavald þeirra.  

Lokunarpóstar aftur í vegi rútunnar

Jólakústurinn er þarfaþing, en ræður ekki við stórar rútur.

Snjórinn, sem hefur verið að valda erfiðri færð, hefur allan tímann fallið í talsverðu frosti, nema kannski á allra syðstu ströndum og eyjum landsins. 

Lausamjöllin, sem vindurinn skefur léttilega í skafla, er að mestu leyti tiltölulega létt í sér, en engu að síður er erfitt fyrir bakveika að beita ser við moksturinn. 

Í litla bílnum, sem sést á myndum dagsins, kemst snjóskófla fyrir, en sem betur fer hægt að hafa líka venjulegan strákúst með sér, sem er ekki aðeins mun handhægari en skóflan, heldur er átakið á bak mokstursmannsins mun þægilegra og afköstin margfalt meiri, einkum við að skafa af bílnum sjálfum.  

Vegna þess að 70 prósent af þyngd bílsins hvílir á drifhjólunum að aftan, er undravert hve vel hann drífur í ófærðinni, og vegna léttleikans, þarf sárahlitla aðstoð til að losa hann. 

Kústur, snjóskófla og stór skafa komast langsum fyrir í þessu bílkríli án þess að koma í veg fyrir að setið sé í báðum tveimur sætunum. 

Öðru máli gildir um 70 manna rútur, jafnvel þótt 70 kústar væru um borð. 

Hvað um það; Jólakústurinn getur komið sér vel um jólin og átt þátt í kveðjunni: Gleðileg jól!

Fór framhjá lokunum og þverar þjóðveg 1

"Meiri snjó! Meiri snjó! Meiri snjó!"

Góðan dag og gleðileg jól! 

Þetta er kveðja helgar kyrrðar og friðar, sem nú er gengin í garð. Á aðventunni var beðið heitt um jólasnjó og svo sannarlega rættust þær óskir, en kannski í full miklum mæli. 

Fyrsta bók helgarinnar hjá síðuhafa varð "Gullöldin", ljósmyndabók Rúnars Gunnarssonar, sem tekst á alveg einstaklega eftirminnilegan hátt að fanga með svart-hvítum myndum sínum síðari hluta 20. aldarinnar svo vel, að hrein unun er að njóta þessara firna sterku heimilda um viðfangsefnið, sem höfundurinn kryddar síðan með afar vel orðuðum og hnyttnum texta. 

Í íslenskum veruleika varð svart/hvíta myndin ráðandi í kvikmyndum alveg fram til 1980 og listfengir ljósmyndarar og kvikmyndasmiðir gerðu svið sitt að vettvangi slíkra mynda, svo að gríðarlegur fengur er að. 

Auk Rúnars eru Friðþjófur Helgason og Páll Stefánsson á ferli á bókamarkaðnum að þessu sinni, en einbeita sér að myndum vítt og breitt um landið. 

Undanfarin misseri hefur RAX farið mikinn á visir.is svo að með sanni má segja, þegar fleiri myndsmiðum er bætt við, að um auðugan garð er að gresja varðandi listræna og sterka heimildavinnslu á afurðum myndsmiða á sviði íslenskrar menningar og náttúru.  

 

Léttir til sunnan- og vestanlands

Of oft eru afturljós bíla myrkvuð.

Núna í myrkasta skammdeginu þegar mest er þörfin fyrir bílar sjáist vel í myrkri og slæmu skyggni, vekur athygli hve margir bílar eru með myrkvuð afturljós, en slíkt eykur mjög hættu á aftan á árekstrum. 

Ástæða þessa er sú, að á mörgum nýjum bílum, til dæmis rafbílum, er hægt að velja um þrjár ljósastillingar að framan: 

Lág ökuljós, há ökuljós, og stöðuljós, sem eru þá yfirleitt LED-ljós. 

Á bíl síðuhafa eru báðar tegundir ökuljósanna halogen ljós, sem eyða meiri raforku en litla LEDljósalínan fyrir neðan þau, en þessi LEDljós eru furðu skær og sjást jafnvel betur en lágu halogen ökuljósin. 

Á þessum bíl halda afturljósin áfram að vera kveikt, þótt LED stöðuljósin séu notuð, svo að hann er er aldrei myrkvaður að aftan, nema alveg sé slökkt á öllum ljósum að framan og aftan. 

Þessi bíll er sá ódýrasti sem fluttur hefur verið inn nýr til landsins, en því miður virðst sem fjöldi nýrra bíla sem eru jafnvel margfalt dýrari, séu þannig búnir, að ef skæru LED stöðuljósin eru notuð ein að framan, slokkna afturljósin. 

Þessi möguleiki er bagalegur, því að hann veldur oft vandræðum í umferðinni og jafnvel hættu á árekstrum.  

Stundum sést, að þegar bílar mæta bílum með einungis LED stöðuljósunum kveiktum að framan, blikka menn ljósum til þess að gefa þetta ástand til kynna. 

En hvað ódýra rafbílinn varðar, þýðir LED ljósið að framan alls ekki slíkt ástand, því að afturljósið logar alltaf á þeim bíl, og slokknar aldrei nema þegar öll ljós eru slökkt á bílnum.   

Tilhneigingin til að nota LED ljós er líklega meiri hjá ökumönnum rafbíla en venjulegra bíla. 

Ofangreindu ruglings ástandi þarf að linna með því að tryggja það, að afturljósin geti ekki slokknað nema þegar öll ljósin að framan eru slökkt. 

En í framhaldi af því væri full ástæðan til að gefa gaum að því hve það er alltof algengt, einkum á háum pallbílum, að hafa LED ökuljós svo ofboðslega skær, að það blindar þá sem koma á móti. 

Rauðu ljósin verða einfaldlega skemmtilegri

Þorskurinn, ýsan, skatan og súrnun sjávar.

Enn er það þorskurinn, sem er sú fisktegund, sem skapar þrátt fyrir allt einna jöfnust og mest verðmæti í þjóðarbúið. 

Það er hins vegar smekksatriði, hvort allir telji þorskinn bragðbesta fiskinn.  Þegar síðuhafi hefur verið spurður, hvað vegi þyngst í því að eiga heima á Íslandi, verður svarið oft svona;

"Það eru fimm ástæður:

1. Fæddur og uppalinn á Íslandi. 

2. Það er minna af pöddum á Íslandi en í heitari löndum. 

3. 4. 5.  Ýsa, smjör og kartöflur. 

 

Í dag fær þorskurinn samkeppni frá skötunni. 

Í umræðunni um vaxandi magn af koldíoxýði i andrumsloftinu er nánast aldrei minnst á súrnun sjávar, sem er þó óumdeilanlegt fyrirbrigði og miklu stærri hluti málsins en breytt efnahlutfall í andrúmsloftinu.  

Einhvern veginn virðist enn skorta á að búið sé að huga nóg að hafinu og áhrifum súrnunar sjávar. Er þó ansi mikið í húsi fyrir þjóð, sem á svo stóran hluta kjara sinna háðan sjávarafurðum.   

Mældu stærri þorskstofn

Múrar aðskilnaðarstefnu hafa ekki gott orð á sér.

"Gorbatsjof, rífðu þennan múr niður" voru fleyg orð Ronalds Reagans í ræðu hans nálægt Berlínarmúrnum, skömmu fyrir fall múrsins. 

Múrinn var tákn ófrelsis og kúgunar sem vestrænar þjóðir gagnrýndu mjög. Yfirvöld í Austur-Þýskalandi afsökuðu byggingu hans með því, að hinu kommúniska þjóðfélagi í landinu myndi blæða út með sama áframhaldi fólksflótta úr landinu. 

Lungann úr síðustu öld ríkti aðskilnaðarstefna í Suður-Afríku. Fyrsta aðgerð Gandhis samkvæmt módelinu "borgaraleg óhlýðni" fólst í því að hann mótmælti aðskilnaði með því að vera án beitingu ofbeldis, staddur á landsvæði, þar sem hann mátti ekki vera, og var fjalægður með lögregluvaldi. Þrátt fyrir þá röksemd, að aðskilnaður kynþáttanna væri óumflýjanlegur, hrundi þessi aðskilnaður um síðir.  

Hundrað árum síðar sat andófsfólk gegn lagningu nýs Álftanesvegar í Gálgahrauni semkvæmt formúlunni um borgaralega óhlýðni og var fjarlægt og borið burt með lögregluvaldi. Í úrskurði dómara í málinu var viðurkennd tilvera borgaralegrar óhlýðni samkvæmt vestrænu réttarfari. 

Um alllangt skeið hefur staðið múr, sem Ísraelsmenn reistu til að tryggja aðskilnað Gyðinga og Palestinumanna, sem hefur verið þyrnir í augum mannréttindasamtaka. 

Frá valdatíma Donalds Trump 2017-2021, hefur verið byrjað á að reisa risavaxinn múr til að tryggja aðskilnað Bandaríkjamanna og fólks sem hefur sóst eftir að komast inn í Bandaríkin. 

Í viðtengdri frétt á mbl.is er greint frá slíkum múr við landamæri Arizonaríkis og Mexíkó, sem nú á að fara að rífa í kjölfar mótmæla. 

Enginn múr í sögunni jafnast þó enn á við Kínamúrinn, sem sést vel utan úr geimnum. 

Þótt ekki sé vitað nákvæmlega um ástæðurnar fyrir þeirri stórbrotnu framkvæmd, er þó ljóst, að ástæðurnar hafa verið eins konar aðskilnaðarviðleitni kínverskra valdhafa, beitingu valds, líkt og verið hefur um svo margar hliðstæður í árþúsunda sögu mannkyns, síðan þetta eitt af helstu undrum veraldar var reist. 

 

Gámamúrinn verður fjarlægður